Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie | |||
april_meistakingen [2018/01/06 15:29] zaanlander |
april_meistakingen [2018/01/06 15:31] zaanlander |
||
---|---|---|---|
Regel 1: | Regel 1: | ||
+ | ==== April-meistakingen 1943 ==== | ||
+ | De tweede grote staking dateert van april/mei 1943. De directe aanleiding was het in Berlijn genomen besluit dat Nederlandse militairen van mei 1940 alsnog in krijgsgevangenschap zouden worden genomen. Aan die staking werd in de Zaanstreek voornamelijk in Krommenie meegedaan. Vrijdag 30 april legden 700 arbeiders van de [[verenigde1|Verenigde Blikfabrieken]] het werk neer. | ||
+ | |||
+ | Zaterdag 1 mei werden op bevel van de bezetter dertien werknemers gearresteerd, | ||
+ | * Hendrik Blank, Zuiderhoofdstraat 73, | ||
+ | * Henk Heij, Klaas Katerstraat 13, | ||
+ | * Jacob Kramer, Militaireweg 93, | ||
+ | * Johan van Lemmeren, Militaireweg 81, | ||
+ | * Pieter van Loon, Militaireweg 20, | ||
+ | * Gerke Mastenbroek, | ||
+ | * Frans Jan Offenberg, Militaireweg 124, | ||
+ | * Klaas Oosthuizen (44) | ||
+ | * Klaas van Veen, Schoolstraat 22, | ||
+ | * Willem van 't Veer, Blok 30, | ||
+ | * Willem Vredenburg, Klaas Katerstraat 17, | ||
+ | * Gerard Wiersma, Emmastraat 19, allen te Krommenie | ||
+ | * Theodorus Rijkhoff, Dorpsstraat 707, Assendelft | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Vier van hen werden de volgende dag na een ' | ||
+ | * [[blank|Hendrik Blank]] (54), | ||
+ | * [[lemmeren|Johan van Lemmeren]] (40), | ||
+ | * [[rijkhoff_theodorus|Theodorus Rijkhoff]] (28) en | ||
+ | * [[wiersma_gerard|Gerard Wiersma]] (38) | ||
+ | |||
+ | De andere ter dood veroordeelden werden naar concentratiekampen gebracht. Zes van hen kwamen daar tussen 1943 en 1945 om het leven: | ||
+ | |||
+ | * [[duijn_wilhelmus_petrus_johannes|Wilhelmus Petrus Johannes Duijn]] (32) stierf | ||
+ | * [[hey|Henk Heij]], stond als vermist te boek. Naspeuringen van zijn neef Willem Evertse leidden in 2014 tot het vermoeden dat Henk Heij begin mei 1945 in Dachau om het leven is gekomen. | ||
+ | * [[mastenbroek|Gerke Gerrit Mastenbroek]] (46) maakte in Dachau de bevrijding mee maar stierf op de terugweg in Vught op 1 juni 1945. | ||
+ | * [[oosthuizen|Klaas Oosthuizen]] (44) stierf op 26 september 1943 als gevolg van de ontberingen in kamp Vught. | ||
+ | * [[veen2|Klaas van Veen]] werd op transport gesteld naar Dachau, waar hij op 13 juli 1944 werd terechtgesteld.(23) | ||
+ | * [[veer_willem_van_t|Willem van 't Veer]] (33) overleed in concentratiekamp Dachau op 26 februari 1945. | ||
+ | |||
+ | Vier ter dood veroordeelden overleefden hun veroordeling: | ||
+ | * [[https:// | ||
+ | * [[vredenburg_willem|Willem Vredenburg]], | ||
+ | * Jacob Kramer, | ||
+ | * [[offenberg_frans_jan|Frans Jan Offenberg]]. | ||
+ | |||
+ | „Een dag van dolle paniek", | ||
+ | |||
+ | Het gerucht ging, dat de namen van de twaalf aan de SD waren opgegeven door NSB-burgemeester [[Jongsma|A.G.Jongsma]], | ||
+ | |||
+ | In Wormerveer waren zaterdagmiddag vier arbeiders gearresteerd, | ||
+ | |||
+ | Er is in deze stakingsdagen veel moed getoond, ook door een man als de burgemeester van Werkendam. Hij kreeg opdracht een lijst te maken met tien namen van ingezetenen, | ||
+ | |||
+ | Wegens de staking zijn 80 mensen na vonnissen doodgeschoten. Zestig verloren het leven en 400 raakten gewond door geweervuur van de Duitsers op mensenmenigten. In Marum werden 18 mensen, onder wie een jongen van 13, doodgeschoten, | ||
+ | |||
+ | De april/ | ||
+ | |||
+ | * 1. Zij was veel omvangrijker dan de februaristaking van 1941, zowel naar gebied als naar aantal deelnemers. Aan deze staking deden de mensen van het platteland mee. Dit is ook voor later belangrijk geweest. Voor het eerst had het platteland aan den lijve ondervonden, | ||
+ | * 2. Het aantal slachtoffers was veel groter dan van de februaristaking. | ||
+ | * 3. Amsterdam en Zaandam, een kleine uitzondering buiten beschouwing gelaten, deden niet mee. De Jong en Bouman noemen daarvoor als redenen: de herinnering aan het neerslaan van de februaristaking, | ||
+ | |||
+ | Willy Lages, een beruchte SD-er in Amsterdam, noemde in een direct na de staking geschreven rapport de verzwakking van de CPN als voorname factor voor het niet-staken in Amsterdam en Zaandam. Het was intussen niet zo, dat de CPN volledig passief was. Volgens Maas heeft de Zaanse CPN in Wormerveer en Krommenie een door hem geschreven pamflet uitgegeven. | ||
+ | |||
+ | Van het naar verzamelpunten jagen en deporteren van de joden in Amsterdam ging een deprimerende invloed op de Amsterdammers en indirect op de Zaandammers uit. De Duitsers gedroegen zich na de staking geenszins terughoudend. Eerder was het tegendeel het geval. Ze zetten nu hard door. | ||
+ | |||
+ | Nieuwe orders luidden: | ||
+ | |||
+ | * 5 mei: alle studenten, die geweigerd hadden de loyaliteitsverklaring te tekenen, moesten zich melden. | ||
+ | * 7 mei: alle mannen van 18 tot 35 jaar moesten zich voor tewerkstelling in Duitsland laten inschrijven bij het arbeidsbureau. | ||
+ | * 13 mei: de radiotoestellen moesten worden ingeleverd. | ||
+ | |||
+ | Het standaardwerk De April-Mei-stakingen van 1943 (1950) van dr. P. J. Bouman is [[https:// | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Zie: [[Tweede]] 3. | ||
+ | |||
+ | {{tag> |