balkenzager

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

balkenzager [2016/12/02 00:19]
balkenzager [2016/12/02 00:25]
Regel 20: Regel 20:
 </WRAP> </WRAP>
  
-Dat het aantal paltrokken groter was dan dat der bovenkruiers is ongetwijfeld toe te schrijven aan de geringere bouwkosten. Het onderhoud van een bovenkruier was daarentegen weer goedkoper. Er waren in 1989 nog twee paltrok-balkenzagers in de Zaanstreek aanwezig: De [[Held]] Jozua in Zaandam en De Gekroonde [[Poelenburg]] aan de Kalverringdijk bij de Zaanse Schans (Zaandam). +Dat het aantal paltrokken groter was dan dat der bovenkruiers is ongetwijfeld toe te schrijven aan de geringere bouwkosten. Het onderhoud van een bovenkruier was daarentegen weer goedkoper. Er waren in 1989 nog twee paltrok-balkenzagers in de Zaanstreek aanwezig: [[Held|De Held Jozua]] in Zaandam en [[Poelenburg|De Gekroonde Poelenburg]] aan de Kalverringdijk bij de Zaanse Schans (Zaandam). 
  
-Van de bovenkruier-zaagmolens is geen enkel exemplaar bewaard gebleven. Wel heeft de Vereniging De [[Zaansche]] Molen een van elders afkomstige molen van dit type in onderdelen opgeslagen, maar de middelen tot opbouw ontbreken. De balkenzagers verwerkten dus hele boomstammen, die in vlotten werden aangevoerd, tot planken en ribben. +Van de bovenkruier-zaagmolens is geen enkel exemplaar bewaard gebleven. Wel heeft [[Zaansche|Vereniging de Zaansche Molen]] een van elders afkomstige molen van dit type in onderdelen opgeslagen, maar de middelen tot opbouw ontbreken. De balkenzagers verwerkten dus hele boomstammen, die in vlotten werden aangevoerd, tot planken en ribben. 
  
 De lichter geconstrueerde paltrokmolens verzaagden doorgaans meer lichte en zachte houtsoorten (vuren en grenen), de zwaardere bovenkruiers (ook wel `sommerzagers` genoemd; 'sommer' betekent balk) waren meer geschikt voor de verwerking van dikke stammen en zware (harde) houtsoorten. Een beperkt aantal bijzonder sterke molens stond bekend als 'dommekracht'. Hier werd bijvoorbeeld het eikehout voor kielbalken en scheepsdekken gezaagd, terwijl ook de lange en zeer dikke dennen die als drijvers bij het houttransport dienden (zie: [[balkenvlotten]]) door zulke dommekrachten werden verwerkt.  De lichter geconstrueerde paltrokmolens verzaagden doorgaans meer lichte en zachte houtsoorten (vuren en grenen), de zwaardere bovenkruiers (ook wel `sommerzagers` genoemd; 'sommer' betekent balk) waren meer geschikt voor de verwerking van dikke stammen en zware (harde) houtsoorten. Een beperkt aantal bijzonder sterke molens stond bekend als 'dommekracht'. Hier werd bijvoorbeeld het eikehout voor kielbalken en scheepsdekken gezaagd, terwijl ook de lange en zeer dikke dennen die als drijvers bij het houttransport dienden (zie: [[balkenvlotten]]) door zulke dommekrachten werden verwerkt. 
  
 In de paltroks produceerde men vaak blokhout, gezaagd van blokbalken. Doorgaans was dit bijzonder gaaf grenehout. Er werd echter ook bijvoorbeeld vure- en eikehout verzaagd. Alle balkenzagers lagen aan het water. Ze waren voorzien van een [[balkenhaven|balkenhaven]] die met de nabijgelegen sloten werd gebruikt om de stammen langdurig te `wateren` (uit te logen), waardoor uitgewerkte, niet trekkende delen konden worden verkregen. Bovendien was de haven nodig om de soms lange stammen voor de sleephelling te manoeuvreren. Via deze werden ze op de zaagslede getrokken die ze door de zaagramen trok. Zowel de zaagslede als de zaagramen werden door de molen aangedreven. Op de zaagmolens (waarvan de open paltroks tot het werken in weer en wind noodzaakten) waren in de zomer werktijden van 15 uur niet ongebruikelijk, `s winters werkte men van 'donker tot donker'. De gemiddelde bezetting per balkenzager bestond uit vijf arbeiders.   In de paltroks produceerde men vaak blokhout, gezaagd van blokbalken. Doorgaans was dit bijzonder gaaf grenehout. Er werd echter ook bijvoorbeeld vure- en eikehout verzaagd. Alle balkenzagers lagen aan het water. Ze waren voorzien van een [[balkenhaven|balkenhaven]] die met de nabijgelegen sloten werd gebruikt om de stammen langdurig te `wateren` (uit te logen), waardoor uitgewerkte, niet trekkende delen konden worden verkregen. Bovendien was de haven nodig om de soms lange stammen voor de sleephelling te manoeuvreren. Via deze werden ze op de zaagslede getrokken die ze door de zaagramen trok. Zowel de zaagslede als de zaagramen werden door de molen aangedreven. Op de zaagmolens (waarvan de open paltroks tot het werken in weer en wind noodzaakten) waren in de zomer werktijden van 15 uur niet ongebruikelijk, `s winters werkte men van 'donker tot donker'. De gemiddelde bezetting per balkenzager bestond uit vijf arbeiders.  
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/balkenzager.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:09
  • (Externe bewerking)