bestuur:start

  • Tot 1600plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur en rechtspraak tot ca. 1600

    * Inleiding * Tot 1600 * Van 1600 tot 1813 * Na 1813

    1.1. Algemeen

    1.1.1. Het gewest Kennemerland

    De Zaanstreek maakt nu deel uit van de provincie Noord-Holland. Deze naam is pas in de 19e eeuw aan dit gewest gegeven. In de middeleeuwen werd met de naam Noord-Holland het gebied ten zuiden van de tegenwoordige grens met de provincie Zuid-Holland bedoeld. Het gebied dat nu Noord-Holland wordt genoemd bestond, globaal, uit de gewesten Kennemer…
  • Van 1600 tot 1813plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur en rechtspraak van ca. 1600 tot en met 1813

    * Inleiding * Tot 1600 * Van 1600 tot 1813 * Na 1813

    2.1. Ambten, in de banne van Westzaan

    Tot hiertoe zijn de veranderingen in bestuur en rechtspraak chronologisch benaderd. Dit was mogelijk omdat de Banne tot het eind der 16e eeuw slechts één dorp van betekenis bevatte: Westzaan. De na deze periode talrijke ruzies tussen de opkomende gehuchten en het moederdorp Westzaan maken het wenselijk om na (globaal genomen) het jaar …
  • Na 1813plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur en rechtspraak na 1813

    * Inleiding * Tot 1600 * Van 1600 tot 1813 * Na 1813



    3.1. Periode 1813-1880

    3.1.1. Landelijke situatie.

    Invloed van en op landelijke en provinciale politiek.

    Na de Franse tijd is de situatie in de Zaanstreek grotendeels bepaald door de landsregering. De rechtspraak geschiedde sindsdien van staatswege, waarbij onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechters in hoge mate gewaarborgd zijn. De eerdere situatie, waarin bestuur en rechtspraak v…



Bestuur en rechtspraak waren lang niet gescheiden. Voor een beter begrip van de historie van de Zaanstreek is het noodzakelijk dat de bestuurlijke ontwikkeling in een chronologisch overzichtsartikel wordt behandeld. Ook het onderwerp Economische geschiedenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEconomische Geschiedenis en structuur

prof. dr. A. van Braam

Economische geschiedenis

Deze sectie geeft een systematisch overzicht van de economische ontwikkeling.

Ter wille van de overzichtelijkheid is het artikel ingedeeld in drie hoofdstukken, te weten:
zal later zo worden weergegeven.

Beide hoofdonderwerpen worden voorafgegaan door een inhoudsopgave; voor het hiernavolgende artikel Bestuur en rechtspraak' vindt u de verwijzing naar de verschillende onderwerpen hieronder. Het artikel Bestuur en rechtspraak' is geschreven door mr. J. Groesbeekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroesbeek, mr. Johan Willem

Koog aan de Zaan 16 november 1908 - Haarlem 20 december 1993 J.W. Groesbeek Bron: Gemeentearchief Zaanstad Mr. Johan Willem Groesbeek, Rijksarchivaris van Noord-Holland, geruime tijd voorzitter van Zaans Schoon en redacteur van De Zaende. Groesbeek heeft een aantal publikaties over de geschiedenis van de Zaanstreek op zijn naam. Na een middelbare school-opleiding te Amsterdam en Zaandam studeerde hij rechten aan de Gemeente Universiteit te Amsterdam. Zijn historisch…
, voormalig rijksarchivaris te Haarlem. Aangezien de heer Groesbeek voornamelijk de bestuurlijke historie van de te eniger tijd ambachtsheerlijkheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbachtsheerlijkheid

Historisch belangrijk begrip, waaraan drie betekenissen moeten worden toegekend:

* het aan een ambachtsheer toegekende overheidsgezag met alle daaraan verbonden rechten; * het gebied waarover dit gezag zich uitstrekte; *
geworden polders Westzaan en Krommenie beschrijft, heeft de redactie in een korte aanvulling aandacht gegeven aan onder meer de Heerlijkheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeerlijkheid

Aanduiding van een rechtsgebied in de landsheerlijke periode (10e-16e eeuw), toen de Hollandse graven landrechten in handen gaven van 'heren', in feite schout en schepenen. Zij oefenden namens de grafelijkheid het overheidsgezag uit.
Assendelft, terwijl, ná dit artikel en buiten verantwoordelijkheid van de auteur, ook een tekst is toegevoegd over de ontwikkeling na 1813, het jaar waarin bestuurlijke verantwoordelijkheid bij de gemeenten zoals wij die nu kennen is gelegd.

Bij de voorgaande behandeling van bestuur en rechtspraak in de Zaanstreek is een overzicht gegeven van ongeveer zeven eeuwen. Er is geprobeerd duidelijk te maken dat er in de grafelijke tijd, en nog lang daarna, geen scheiding bestond tussen beide begrippen. De eigendom of de leen hield behalve het bestuur ook de uitvaardiging van rechtsregels in en de veroordeling van degenen die zich daaraan niet hielden. In het chronologisch overzicht is aangegeven dat de situatie in de verschillende delen van de Zaanstreek, Westzaan en Krommenie, Assendelft, de dorpen ten oosten van de Zaan, niet geheel dezelfde was.

Ten tijde van de Republiek kwam hierin geen wezenlijke verandering. Weliswaar kwam door verkoop van de bannen aan regenten, in de Zaanstreek aan de gezamenlijke ingelanden, zie: Ambachtsheerlijkheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbachtsheerlijkheid

Historisch belangrijk begrip, waaraan drie betekenissen moeten worden toegekend:

* het aan een ambachtsheer toegekende overheidsgezag met alle daaraan verbonden rechten; * het gebied waarover dit gezag zich uitstrekte; *
, het bestuur te berusten bij de polderbesturen, maar in de rechtsregels kwam nog nauwelijks wijziging en van gescheiden bestuur en rechtspraak was nog geen sprake.

Deze scheiding is eerst in de Franse tijd tot stand gebracht, sindsdien kennen wij onafhankelijke rechters. Na het ontstaan van het koninkrijk is deze verworvenheid van de 18e-eeuwse Verlichting gehandhaafd. Uit dezelfde tijd stamt de gemeentelijke indeling.

Tenslotte is geschetst hoe na 1813 de volksvertegenwoordiging aanvankelijk nog bestond uit alleen welgestelden en vertegenwoordigers van de adel en hoe door wijzigingen van het kiesrecht een democratische samenstelling van het bestuur op de drie niveaus, gemeenteraden, provinciale staten en kamers, is bereikt. De recente veranderingen in de gemeentelijke indeling binnen de Zaanstreek kwamen tenslotte aan de orde.

Volledigheidshalve kan hieraan nog worden toegevoegd dat na de Tweede Wereldoorlog een uitgebreid stelsel van inspraakmogelijkheden, hoorzittingen en beroepsprocedures, tot de instelling van een nationale ombudsman toe, is ontwikkeld tot meer rechtszekerheid van de burger ten opzichte van zijn bestuurders.

Zie ook:

  • Belastingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelasting

    Verplichte bijdrage tot de openbare geldmiddelen. Belastingen kunnen worden verdeeld in directe en indirecte belastingen. Directe belastingen (op grond, vermogen, inkomsten of personeel) kunnen niet worden afgewenteld. Indirecte belastingen (registratie-, zegel- en hypotheekrechten,successierecht, accijnzen) worden niet rechtstreeks door de belastingplichtige aan de fiscus betaald. In het hierna volgende artikel wordt de historische ontwikkeling van de belastingheffingen in de Zaanst…
  • Gemeenteradenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenteraden

    Volgens de Nederlandse Grondwet, waarin ook hoofdlijnen voor het gemeentelijk bestuur zijn vastgelegd, staat aan het hoofd van elke gemeente een gemeenteraad. Bij deze raad berust derhalve het bestuur van de gemeente en het beheer van de gemeentelijke huishouding, met inbegrip van de uitvaardiging van wetten en verordeningen. De desbetreffende bepalingen in de Grondwet zijn verder uitgewerkt in de Gemeentewet van 1851, sindsdien herhaaldelijk gewijzigd, maar in grote lijnen toch o…
  • Overheidszorg organisatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOverheidszorg

    l. Inleiding

    De gemeente Zaanstad is met 130.000 inwoners een van de grote gemeenten in Nederland. Naarmate een gemeente groter is kan zij haar burgers meer diensten aanbieden. De plaatselijke overheidszorg is vooral sterk toegenomen in de periode na 1880, en dan met name in de grotere gemeenten. In de periode daarvoor was de omvang van de dienstverlening betrekkelijk klein. De ontwikkeling van de overheidszorg in Zaandam na 1880 verliep min of meer gelijk met die van andere geme…
  • Justitieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJustitie

    Oorsprong komt van Justitia, bij de Romeinen de godin van het recht, ontleend aan het Latijn. 'Jus' is recht. Justitie houdt in: het ontwerpen, vaststellen en handhaven van regels, die in de samenleving op verschillende gebieden van het recht gelden. Rechtsregels dienen ter ordening van de samenleving en komen bij elke maatschappijvorm voor. Afhankelijk van de behoeften van een bepaalde gemeenschap zijn de onderdelen van het maatschappelijk leven die zij bestrijken, en daarmee ook de r…
    .
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/bestuur/start.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 15:13
  • door jan