bullekerk

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

bullekerk [2018/06/07 00:23]
bullekerk [2018/06/20 22:18]
Regel 5: Regel 5:
  
 Maar langzamerhand waren er allerlei gevoeligheden ontstaan. Dat kwam doordat Westzaandam het aanvankelijk grotere Oostzaandam voorbijstreefde in economisch belang en in bevolkingsomvang. Niets zou logischer zijn dan de bouw van een eigen kerk in Westzaandam, maar daartegen verzetten zich de Oostzaandammers met hand en tand. Niet zonder reden trouwens. Zij zouden volgens een vroegere overeenkomst fors mee moeten betalen aan een kerk, die niet de hunne was. Dit spanningsveld ontlaadde zich in scheldpartijen en soms in een handgemeen, in een kerkstrijd die op straat dreigde te worden uitgevochten. Maar langzamerhand waren er allerlei gevoeligheden ontstaan. Dat kwam doordat Westzaandam het aanvankelijk grotere Oostzaandam voorbijstreefde in economisch belang en in bevolkingsomvang. Niets zou logischer zijn dan de bouw van een eigen kerk in Westzaandam, maar daartegen verzetten zich de Oostzaandammers met hand en tand. Niet zonder reden trouwens. Zij zouden volgens een vroegere overeenkomst fors mee moeten betalen aan een kerk, die niet de hunne was. Dit spanningsveld ontlaadde zich in scheldpartijen en soms in een handgemeen, in een kerkstrijd die op straat dreigde te worden uitgevochten.
-===De baljuw en de schout===+==De baljuw en de schout==
 In 1633 kwam het dieptepunt. Een verschil van mening over een nieuw te benoemen predikant liep zo hoog op, dat de Westzaandammers besloten nu eindelijk een eigen kerk te bouwen. Om dat te financieren vorderden zij een taxatie van alle bezittingen van de Oostzijderkerk. Zij hadden namelijk formeel recht op een derde deel daarvan. En bovendien moesten de Oostzaandammers tweederde opbrengen van de kosten van een begraafplaats bij de nieuw te bouwen kerk. De baljuw van Blois en de schout van de Banne van Westzaan werden ingeschakeld om de eisen van de Westzaandammers kracht bij te zetten. Toen de Oostzaandammers weigerden te betalen werd beslag gelegd op een deel van hun kerkelijke bezit. Dat namen zij niet: baljuw en schout, de toenmalige ME, werden aangevallen door de te hoop gelopen Oostzaandammers en kozen het hazenpad.  In 1633 kwam het dieptepunt. Een verschil van mening over een nieuw te benoemen predikant liep zo hoog op, dat de Westzaandammers besloten nu eindelijk een eigen kerk te bouwen. Om dat te financieren vorderden zij een taxatie van alle bezittingen van de Oostzijderkerk. Zij hadden namelijk formeel recht op een derde deel daarvan. En bovendien moesten de Oostzaandammers tweederde opbrengen van de kosten van een begraafplaats bij de nieuw te bouwen kerk. De baljuw van Blois en de schout van de Banne van Westzaan werden ingeschakeld om de eisen van de Westzaandammers kracht bij te zetten. Toen de Oostzaandammers weigerden te betalen werd beslag gelegd op een deel van hun kerkelijke bezit. Dat namen zij niet: baljuw en schout, de toenmalige ME, werden aangevallen door de te hoop gelopen Oostzaandammers en kozen het hazenpad. 
 +==Aardbeving, storm en dijkdoorbraak==
 In Westzaandam sneuvelden de ruiten van onder meer de burgemeesterswoning. Er moesten musketiers uit Amsterdam komen om de orde te herstellen. Een aantal 'schuldigen' is zelfs voor drie jaar uit de Zaanstreek verbannen. Het conflict was daarmee overigens nog niet uit de wereld. Pas na vele verzoek- en bezwaarschriften kreeg Westzaandam eindelijk het recht zijn eigen Bullekerk te bouwen. Toen kort na alle onenigheden een aardbeving, een storm en een dijkdoorbraak optrad waren vele Zaankanters er heilig van overtuigd dat hiermee door Hogerhand een teken van afkeuring en onbehagen werd gegeven.  In Westzaandam sneuvelden de ruiten van onder meer de burgemeesterswoning. Er moesten musketiers uit Amsterdam komen om de orde te herstellen. Een aantal 'schuldigen' is zelfs voor drie jaar uit de Zaanstreek verbannen. Het conflict was daarmee overigens nog niet uit de wereld. Pas na vele verzoek- en bezwaarschriften kreeg Westzaandam eindelijk het recht zijn eigen Bullekerk te bouwen. Toen kort na alle onenigheden een aardbeving, een storm en een dijkdoorbraak optrad waren vele Zaankanters er heilig van overtuigd dat hiermee door Hogerhand een teken van afkeuring en onbehagen werd gegeven. 
  
Regel 15: Regel 15:
  
 27 augustus 1638 was het heiwerk begonnen, 14 september werd de eerste steen aan de Noordwesthoek gelegd door Pieter Jansz Brouwer, toen regerend schepen, de tweede werd gelegd door Cornelis Pietersz, de derde door Adriaan Pietersz, beiden zonen van Pieter Jansz Brouwer. Ook Pieter Cornelisz van de Vroedschap legde een steen en Maarten Klaas Noomen kerkmeester idem. 27 augustus 1638 was het heiwerk begonnen, 14 september werd de eerste steen aan de Noordwesthoek gelegd door Pieter Jansz Brouwer, toen regerend schepen, de tweede werd gelegd door Cornelis Pietersz, de derde door Adriaan Pietersz, beiden zonen van Pieter Jansz Brouwer. Ook Pieter Cornelisz van de Vroedschap legde een steen en Maarten Klaas Noomen kerkmeester idem.
 +==Grieks kruis==
 De bouw van de kerk nam drie jaar in beslag. De plaats die men gekozen had was in de zogenaamde Molenbuurt, over de sloot. Bouwmeesters waren Maarten IJsbrantsz, Hendrik Cardinaal en Arent Dirksz Sluik, Maarten Cornelsz Noomen, Maarten Klaas Noomen en Klaas Dirksz Sijbrants. Het Godshuis werd opgetrokken op de plattegrond van een Grieks kruis, een kruis met gelijke armen; de zogeheten [[centraalbouw]]. Dat was voor een kerk toen nog betrekkelijk nieuw.  De bouw van de kerk nam drie jaar in beslag. De plaats die men gekozen had was in de zogenaamde Molenbuurt, over de sloot. Bouwmeesters waren Maarten IJsbrantsz, Hendrik Cardinaal en Arent Dirksz Sluik, Maarten Cornelsz Noomen, Maarten Klaas Noomen en Klaas Dirksz Sijbrants. Het Godshuis werd opgetrokken op de plattegrond van een Grieks kruis, een kruis met gelijke armen; de zogeheten [[centraalbouw]]. Dat was voor een kerk toen nog betrekkelijk nieuw. 
  
Regel 34: Regel 34:
 Men krijgt onwillekeurig, bij het zien van al die afbeeldingen en voorwerpen, de indruk van de idyllische rust en kalmte, die het deel geweest moet zijn van onze voorouders, dat het gebeurde met de stier, gedurende zo’n lange tijd zoveel pennen, penselen en graveerstiften in beweging heeft gebracht, meer misschien dan in veelbewogen tijd de grootste veldslagen en belangrijkste omwentelingen.  Men krijgt onwillekeurig, bij het zien van al die afbeeldingen en voorwerpen, de indruk van de idyllische rust en kalmte, die het deel geweest moet zijn van onze voorouders, dat het gebeurde met de stier, gedurende zo’n lange tijd zoveel pennen, penselen en graveerstiften in beweging heeft gebracht, meer misschien dan in veelbewogen tijd de grootste veldslagen en belangrijkste omwentelingen. 
  
-Wij vinden dit feit overal aangeduid met de woorden: Stiers wreedheyd. Zou men daarin nog een flauwe herinnering zien aan het oude strafrecht, dat vonnis velde tegen en straffen toepaste op dieren, zowel als mensen meer lette op het materiële feit, dan op het subjectieve moment van meer of minder opzet, schuld of aansprakelijkheid? Doch hoe grote plaats die Stiers wreedheijd ook ingenomen moge hebben in de hoofden en harten der oude Zaandammers, we mogen er niet al te lang bij stilstaan.+Wij vinden dit feit overal aangeduid met de woorden: [[stiers|Stiers wreedheyd]]. Zou men daarin nog een flauwe herinnering zien aan het oude strafrecht, dat vonnis velde tegen en straffen toepaste op dieren, zowel als mensen meer lette op het materiële feit, dan op het subjectieve moment van meer of minder opzet, schuld of aansprakelijkheid? Doch hoe grote plaats die Stiers wreedheijd ook ingenomen moge hebben in de hoofden en harten der oude Zaandammers, we mogen er niet al te lang bij stilstaan.
  
 ==Bullekerk rijp voor de sloop?== ==Bullekerk rijp voor de sloop?==
Regel 48: Regel 48:
  
 Eerst dan dus, wanneer op deze aanvraag een weigerend antwoord is ontvangen, zal tot sloop kunnen worden overgegaan. „Het is thans", zegt onze correspondent, „niet twijfelachtig hoedanig de afloop zal zijn. Het is niet te verwachten, dat de regering, met terzijdestelling van haar eigen rapport, een subsidie zal verlenen volgens een andere begroting. En dan zal ongetwijfeld tot sloop worden overgegaan, want het zijn niet de kerkvoogden, die dit regerings-onderzoek hebben gevraagd."  Eerst dan dus, wanneer op deze aanvraag een weigerend antwoord is ontvangen, zal tot sloop kunnen worden overgegaan. „Het is thans", zegt onze correspondent, „niet twijfelachtig hoedanig de afloop zal zijn. Het is niet te verwachten, dat de regering, met terzijdestelling van haar eigen rapport, een subsidie zal verlenen volgens een andere begroting. En dan zal ongetwijfeld tot sloop worden overgegaan, want het zijn niet de kerkvoogden, die dit regerings-onderzoek hebben gevraagd." 
- +==Een bezoek aan de Bullekerk== 
-Op 20 maart 1924 schetst M.C. Gräfing in het blad 7000 [[https://archief.zaanstad.nl/kranten/zoek-in-kranten?mivast=137&miadt=137&mizig=91&miview=ldt&milang=nl&micols=1&misort=dt%7Cdesc&mires=0&mif2=De%207000&mif3=1924&mizk_alle=bullekerk|een bezoek]] aan de Bullekerk.  +Op 20 maart 1924 schetst M.C. Gräfing in het blad 7000 [[https://archief.zaanstad.nl/kranten/zoek-in-kranten?mivast=137&miadt=137&mizig=91&miview=ldt&milang=nl&micols=1&misort=dt%7Cdesc&mires=0&mif2=De%207000&mif3=1924&mizk_alle=bullekerk|een bezoek]] aan de Bullekerk. Het ligt niet in mijn bedoeling de geschiedenis van deze kerk te behandelen, want ik mag zeker wel aannemen, dat elke Zaandammer weet, waaraan deze kerk haar volksnaam, want dat is Bullekerk toch, te danken heeft. Haar ware naam is, zoals door de kerkelijke notabelen wordt aangegeven: Kerkgebouw der Nederlands Hervormde Gemeente van West-Zaandam, en deze heren hebben niet gaarne, dat het gebouw wordt genoemd, zoals ik hierboven heb geschreven. 
-Het ligt niet in mijn bedoeling de geschiedenis van deze kerk te behandelen, want ik mag zeker wel aannemen, dat elke Zaandammer weet, waaraan deze kerk haar volksnaam, want dat is Bullekerk toch, te danken heeft. Haar ware naam is, zoals door de kerkelijke notabelen wordt aangegeven: Kerkgebouw der Nederlands Hervormde Gemeente van West-Zaandam, en deze heren hebben niet gaarne, dat het gebouw wordt genoemd, zoals ik hierboven heb geschreven. +
  
 Toch wil ik voor deze keer eens zondigen, want de in de volkstaal genoemde dingen voelt men sneller. En daarom: ‘Sit venia verbo.’ Wanneer men het gebouw van buiten aanziet, maakt het met zijn zware beren, zijn typische zij-ingangen, een forse maar ook sobere indruk. Men is bijna geneigd te denken, dat het inwendige van het gebouw somber is. Het tegendeel is waar. Ga er heen op een dag als de zon schijnt, en u komt zeker onder de indruk van hetgeen u daar ziet. In het volle zonlicht gezien, moet u onder de bekoring komen van de grote rustige ruimte, begrensd door witte hoog opgaande muren met hoge boogramen, waardoor het licht zo mooi binnenvalt, met haar in het donker uitgevoerde eikenhouten betimmering en banken.  Toch wil ik voor deze keer eens zondigen, want de in de volkstaal genoemde dingen voelt men sneller. En daarom: ‘Sit venia verbo.’ Wanneer men het gebouw van buiten aanziet, maakt het met zijn zware beren, zijn typische zij-ingangen, een forse maar ook sobere indruk. Men is bijna geneigd te denken, dat het inwendige van het gebouw somber is. Het tegendeel is waar. Ga er heen op een dag als de zon schijnt, en u komt zeker onder de indruk van hetgeen u daar ziet. In het volle zonlicht gezien, moet u onder de bekoring komen van de grote rustige ruimte, begrensd door witte hoog opgaande muren met hoge boogramen, waardoor het licht zo mooi binnenvalt, met haar in het donker uitgevoerde eikenhouten betimmering en banken. 
Regel 82: Regel 81:
  
 Bron: De Typhoon, 1946-11-04; p. 5 Bron: De Typhoon, 1946-11-04; p. 5
-{{tag>kerk hervormd zaandam}}+{{tag>kerk hervormd zaandam westzijderkerk}}
  
  
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/bullekerk.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:02
  • (Externe bewerking)