Wormerveer 26 november 1864 - Brussel 15 september 1927

Herman Gorter, (portrettekening van M. de Roode-Heijermans)

Dr. Herman Gorter, Nederlands letterkundige, geboren in Wormerveer in het later zo geheten Herman Gorterhuis, vooral bekend geworden als dichter. Herman Gorter studeerde klassieke letteren te Amsterdam en promoveerde op het proefschrift 'De interpretatione Aeschyli Metaphorarum'. Hij werd leraar in Amersfoort, maar wijdde zich na 1896 uitsluitend aan letterkunde en politiek. In 1889 publiceerde hij het grote en grootse lyrisch-epische dichtwerk 'Mei', dat nog steeds als een hoogtepunt van de Nederlandse poëzie wordt beschouwd. Gorter wordt dikwijls genoemd als behorend bij de Beweging van Tachtig, maar was daar niet actief bij betrokken, terwijl ook zijn dichtkunst niet aansloot bij de strakke vorm en gedragen toon van zijn tijdgenoten. Integendeel, de Mei was ook in literair opzicht 'een nieuwe lente en een nieuw geluid'.

Later zou hij zich in een artikel 'Kritiek op de literaire beweging van 1880 in Holland', geplaatst in het door hem mede geredigeerde tijdschrift 'De Nieuwe Tijd', zelfs in geschrifte tegen Kloos, Perk, Verwey c.s. keren, daarbij verwierp hij ook zijn eigen vroege werk als burgerlijk. Van dit tijdschrift De Nieuwe Tijd was hij in 1898 redacteur geworden, samen met Henriette Roland Holst-van der Schalk (1869-1952). Hij hield er twintig jaar de leiding van en in deze periode vormde en hervormde hij zijn politieke standpunten.

Gorter's politieke betrokkenheid verweefde zich met zijn literaire uitingen, was hij tot 1909 nog aanhanger van Troelstra's SDAP, daarna trad hij toe tot de meer radicale SDP, om na de Russische revolutie van 1917 begeesterd te raken van de communistische denkbeelden. Door dit laatste werd hij een van de stichters van de Communistische Internationale. Spoedig daarna kwam hij in conflict met de opvattingen van hen die aan de communistische theorieën uitvoering trachtten te geven.

Gorter was dan ook meer theoretisch en vooral idealistisch dan praktisch bij de toenmalige politieke ontwikkeling betrokken. Op zijn gedichten en essays is zijn hartstochtelijke overtuiging echter wel degelijk van grote invloed geweest, al missen 'Een klein heldendicht' en 'Pan', beide dichtwerken verschenen in 1916, en zijn later gedateerde beschouwingen in proza de vernieuwende frisheid van zijn vroege werk.

In de Zaanstreek wordt Herman Gorter soms als een Zaanse dichter geëtaleerd. Die opvatting mist elke grond. Hij mag dan wel in Wormerveer geboren zijn, maar kon daarna werd zijn vader Simon Gorterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorter, ds Simon

Warns, 11 december 1838 - Rhenen, 05 juni 1871

Doopsgezind predikant en letterkundige, vader van de dichter Herman Gorter. Simon Gorter studeerde theologie te Amsterdam en was Doopsgezind predikant in Aalsmeer en Wormerveer. Hij moest echter al op 30-jarige leeftijd zijn werk in Wormerveer om gezondheidsredenen, longtuberculose, tijdelijk onderbreken. In 1869 stopte hij vanwege zijn slechte gezondheid met het domineeschap en werd hoofdredacteur van het nieuw opgerichte liberal…
als doopsgezind predikant naar Aalsmeer beroepen, waardoor het gezin Gorter uit de streek vertrok.

In tegenstelling tot bij voorbeeld Carrie van Bruggenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruggen, Carry van

Caroline Lea de Haan Smilde, 1 januari 1881 – Laren, 16 november 1932

Fragment uit 'De drie deuren' door Carry van Bruggen: 'Ik heb precies als de anderen gedaan'. ,,Toch spijt het mij dat de anderen precies zo deden als ik. Het spijt mij ook dat er autobussen zijn, en dat de wegsloot is gedempt over de Mallegatsluis, en dat je geen honderdvijftig molens meer ziet van de steiger bij De Waakzaamheid, en dat Klaasje Berg, de eigenaar van een kleine kruidenierswinkel, waa…
heeft Gorter nooit over de Zaanstreek geschreven. De wel eens gehoorde veronderstelling dat de beginregels van 'Mei', met de verwijzing naar 'een kleine stad aan de watergracht', op Wormerveer betrekking hebben is zeker onjuist. Overigens is Gorter wel meermalen in zijn geboortestreek terug geweest om er politieke voordrachten te houden.

Herman Gorter geldt als een der belangrijkste Nederlandse letterkundigen. Tot zijn omvangrijke oeuvre behoort ook een vertaling van Spinoza's 'Ethica', zijn 'Verzameld Werk', van 1948 tot '52 uitgegeven en bezorgd door prof. dr. Garmt Stuiveling, omvat acht boekdelen.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/gorter.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:07
  • (Externe bewerking)