Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie | ||
haven [2018/04/14 21:21] zaanlander |
haven [2018/05/10 08:23] zaanlander |
||
---|---|---|---|
Regel 6: | Regel 6: | ||
Tot de drooglegging van [[ij|het IJ]] en het graven van het [[Noordzeekanaal]] aan het einde van de 19e eeuw stond de Voorzaan, via het IJ, rechtstreeks in verbinding met de Zuiderzee. Vóór circa 1300, toen [[zaan|De Zaan]] door de Zaandam en de Knollendam werd afgesloten, stond de gehele Zaan zelfs met de zee in verbinding. Daarnaast konden de inwoners van Wormer, Jisp en Krommeniedijk via de meren en Edam op de Zuiderzee komen. Mogelijk is de huidige [[ganssloot|Zuiderganssloot]] de eerste Zaanse haven geweest, waarvandaan de palingschuiten en haringbuizen uitvoeren. In de late middeleeuwen ontstonden aan de Zaandamse kant in het IJ een aantal ankerplaatsen, | Tot de drooglegging van [[ij|het IJ]] en het graven van het [[Noordzeekanaal]] aan het einde van de 19e eeuw stond de Voorzaan, via het IJ, rechtstreeks in verbinding met de Zuiderzee. Vóór circa 1300, toen [[zaan|De Zaan]] door de Zaandam en de Knollendam werd afgesloten, stond de gehele Zaan zelfs met de zee in verbinding. Daarnaast konden de inwoners van Wormer, Jisp en Krommeniedijk via de meren en Edam op de Zuiderzee komen. Mogelijk is de huidige [[ganssloot|Zuiderganssloot]] de eerste Zaanse haven geweest, waarvandaan de palingschuiten en haringbuizen uitvoeren. In de late middeleeuwen ontstonden aan de Zaandamse kant in het IJ een aantal ankerplaatsen, | ||
- | Schepen met een geringere diepgang konden een veel betere beschutting vinden door de monding tussen de Sluispolder (de huidige [[Achtersluispolder]]) en de [[Hem]] in te varen. Vóór [[dam|de Dam]] was daar een natuurlijke haven ontstaan: de Oude Haven, die bestond uit het [[Kerkerak]], | + | Schepen met een geringere diepgang konden een veel betere beschutting vinden door de monding tussen de Sluispolder (de huidige [[Achtersluispolder]]) en de [[Hem]] in te varen. Vóór [[dam|de Dam]] was daar een natuurlijke haven ontstaan: de Oude Haven, die bestond uit het [[Kerkerak]], |
==Scheepskamelen== | ==Scheepskamelen== | ||
De tweede helft van de 18e eeuw was voor de Zaanstreek een periode van economische achteruitgang. Deze hing allereerst samen met de algemene inzinking van de economie van de Republiek, maar werd voorts in de hand gewerkt door de steeds moeilijkere bereikbaarheid van de streek. Een eerste hindernis was de plaat Pampus voor de monding van het IJ, waar de maximale doorvaartdiepte aan het einde van de 18e eeuw drie meter bedroeg. Hier waren zogenoemde scheepskamelen geplaatst om de grotere schepen over de plaat te lichten. Ernstiger voor de Zaanstreek was het dichtslibben van de monding van de Voorzaan, hetgeen al in de 17e eeuw actueel was geworden. Reeds in 1682 werd geklaagd dat een schip met een diepgang van twaalf voet en acht duim de gehele winter niet kon worden afgeleverd, omdat de Voorzaan te weinig water bevatte. | De tweede helft van de 18e eeuw was voor de Zaanstreek een periode van economische achteruitgang. Deze hing allereerst samen met de algemene inzinking van de economie van de Republiek, maar werd voorts in de hand gewerkt door de steeds moeilijkere bereikbaarheid van de streek. Een eerste hindernis was de plaat Pampus voor de monding van het IJ, waar de maximale doorvaartdiepte aan het einde van de 18e eeuw drie meter bedroeg. Hier waren zogenoemde scheepskamelen geplaatst om de grotere schepen over de plaat te lichten. Ernstiger voor de Zaanstreek was het dichtslibben van de monding van de Voorzaan, hetgeen al in de 17e eeuw actueel was geworden. Reeds in 1682 werd geklaagd dat een schip met een diepgang van twaalf voet en acht duim de gehele winter niet kon worden afgeleverd, omdat de Voorzaan te weinig water bevatte. | ||
Regel 16: | Regel 16: | ||
In 1850 werden er nog 133 schepen ingeklaard, in 1862 was dat aantal gestegen tot 271 schepen, maar in 1880 deden nog maar twaalf zeeschepen de Zaandammer haven aan. Na een periode van moeilijkheden tussen gemeente, provincie, rijk en de Kanaalmaatschappij, | In 1850 werden er nog 133 schepen ingeklaard, in 1862 was dat aantal gestegen tot 271 schepen, maar in 1880 deden nog maar twaalf zeeschepen de Zaandammer haven aan. Na een periode van moeilijkheden tussen gemeente, provincie, rijk en de Kanaalmaatschappij, | ||
==Hoge verwachtingen== | ==Hoge verwachtingen== | ||
- | Het aantal zeeschepen dat de Zaandammer haven binnenliep steeg daarna snel; in 1888 kwamen er reeds 202 schepen binnen. Het aantal geloste balken steeg van 88.000 in 1884 naar 320.000 in 1888. De balkenzagerij nam toen sterk toe. Behalve Zijkanaal G. werden ook Zijkanaal E. bij de Westzaner Overtoom, Zijkanaal D. naar de [[nauernasche_polder|Nauernasche | + | [{{: |
In 1898 werden het Zijkanaal en de haven tot negen meter uitgediept. Ook de capaciteit van het Noordzeekanaal werd geregeld vergroot. Was in 1876 bij de openstelling de diepte nog 7,5 meter over een breedte van 27 meter, in 1898 was dit inmiddels 9,5 meter over een breedte van 36 meter. Ook nadien werd dit kanaal herhaaldelijk aangepast; in 1938 was de vaargeul 13 meter diep en 75 meter breed geworden. | In 1898 werden het Zijkanaal en de haven tot negen meter uitgediept. Ook de capaciteit van het Noordzeekanaal werd geregeld vergroot. Was in 1876 bij de openstelling de diepte nog 7,5 meter over een breedte van 27 meter, in 1898 was dit inmiddels 9,5 meter over een breedte van 36 meter. Ook nadien werd dit kanaal herhaaldelijk aangepast; in 1938 was de vaargeul 13 meter diep en 75 meter breed geworden. | ||
Regel 32: | Regel 32: | ||
Op 13 juli 1911 werd de Nieuwe Zeehaven, met de bijbehorende [[Balkenhaven]] feestelijk geopend. Het gemeentebestuur van Zaandam gaf bij de gelegenheid een prachtige vogelvlucht-poster van de Zaanstreek uit. Men was trots, want de hele aanleg van de Nieuwe Haven had op kosten van de gemeente plaatsgevonden. | Op 13 juli 1911 werd de Nieuwe Zeehaven, met de bijbehorende [[Balkenhaven]] feestelijk geopend. Het gemeentebestuur van Zaandam gaf bij de gelegenheid een prachtige vogelvlucht-poster van de Zaanstreek uit. Men was trots, want de hele aanleg van de Nieuwe Haven had op kosten van de gemeente plaatsgevonden. | ||
==WO I== | ==WO I== | ||
- | De Eerste Wereldoorlog zorgde er evenwel voor dat de Nieuwe Zeehaven nooit de verwachte betekenis kreeg. Het aantal aangevoerde standaards hout liep tussen 1913 en 1918 terug van 74.456 naar 7.064. Na de oorlog herstelde de aanvoer van gezaagd hout zich evenwel volledig; in 1925 werd het vooroorlogse niveau overtroffen. De aanvoer van balken was door de oorlog evenwel definitief ten einde gekomen. De exporterende landen waren tijdens de oorlog noodgedwongen zelf gaan zagen en bleven dat ook na 1918 doen. De Balkenhaven werd daardoor slechts enkele jaren gebruikt. Ook de vestiging van [[bruynzeelbedrijven|Bruynzeel]] aan de Nieuwe Zeehaven, die hier zeer dikke tropische stammen opsloeg ten behoeve van de fineerfabriek, | + | De Eerste Wereldoorlog zorgde er evenwel voor dat de Nieuwe Zeehaven nooit de verwachte betekenis kreeg. Het aantal aangevoerde standaards hout liep tussen 1913 en 1918 terug van 74.456 naar 7.064. |
+ | |||
+ | Na de oorlog herstelde de aanvoer van gezaagd hout zich evenwel volledig; in 1925 werd het vooroorlogse niveau overtroffen. De aanvoer van balken was door de oorlog evenwel definitief ten einde gekomen. De exporterende landen waren tijdens de oorlog noodgedwongen zelf gaan zagen en bleven dat ook na 1918 doen. De Balkenhaven werd daardoor slechts enkele jaren gebruikt. Ook de vestiging van [[bruynzeelbedrijven|Bruynzeel]] aan de Nieuwe Zeehaven, die hier zeer dikke tropische stammen opsloeg ten behoeve van de fineerfabriek, | ||
Ook na de aanleg van de Nieuwe Zeehaven werd het gebied rond de Voorzaan nog enige malen verbeterd. In 1925 werden Zijkanaal G en de Oude Haven opnieuw tot 9 meter uitgediept en de Voorzaan tot 4,25 meter. In 1936 werden de houten steigers vervangen door de nu nog aanwezige 450 meter lange betonnen loswal. Voor de binnenscheepvaart was de sloop van de [[haversluis|Jaap Haversluis]] en de bouw van de [[haremakersluis|Gerrit Haremakersluis]] (beide bereikbaar via de Nieuwe Haven van 1651) van belang (1939). De Haremakersluis werd in 1976 gedempt. Eind jaren '60 werd ook in het gebied ten oosten van Zijkanaal G. havenruimte geschapen; in de Achtersluispolder werden de Isaac [[Baart-haven]] en de [[metselaarhaven|Dirk Metselaarhaven]] gegraven. | Ook na de aanleg van de Nieuwe Zeehaven werd het gebied rond de Voorzaan nog enige malen verbeterd. In 1925 werden Zijkanaal G en de Oude Haven opnieuw tot 9 meter uitgediept en de Voorzaan tot 4,25 meter. In 1936 werden de houten steigers vervangen door de nu nog aanwezige 450 meter lange betonnen loswal. Voor de binnenscheepvaart was de sloop van de [[haversluis|Jaap Haversluis]] en de bouw van de [[haremakersluis|Gerrit Haremakersluis]] (beide bereikbaar via de Nieuwe Haven van 1651) van belang (1939). De Haremakersluis werd in 1976 gedempt. Eind jaren '60 werd ook in het gebied ten oosten van Zijkanaal G. havenruimte geschapen; in de Achtersluispolder werden de Isaac [[Baart-haven]] en de [[metselaarhaven|Dirk Metselaarhaven]] gegraven. |