historiografie

No renderer 'pdf' found for mode 'pdf'

De leer van de geschiedschrijving. Dit artikel beperkt zich tot een inventarisatie van de voor de Zaanstreek belangrijkste geschiedschrijvers en hun werk. Onder verscheidene artikelen in deze encyclopedie zijn voorts literatuur-opgaven geplaatst. Een helder en actueel overzicht van de literatuur over de Zaanstreek bestaat niet. In 1900 publiceerde Gerrit Jan Honigplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Gerrit Jan

Zaandijk 24 november 1864 - Zaandijk 22 augustus 1955

Zaans historicus. Gerrit Jan Honig, zoon van Jacob Jansz Honig Jr en Neeltje Mulder, moet als kind al belangstelling voor de geschiedenis van de Zaanstreek hebben gekregen. Hij werd directeur van een boekhandel en drukkerij
de Catalogus der Zaanlandsche Verzameling Jacob Honig Jansz. Jr.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig Jansz. Jr., Jacob

Zaandijk, 5 mei 1816 - 14 november 1870

Papierfabrikant, makelaar en directeur van een door hem opgerichte assurantiecompagnie, later ook burgemeester van Zaandijk. Grote en blijvende bekendheid verkreeg Honig door zijn geschiedkundige onderzoekingen en door vele publicaties. Zie voor zijn afstamming bij
, eerste afdeling - de boekerij. De daarna verschenen publikaties over de Zaanstreek zijn nooit systematisch of chronologisch geïnventariseerd.

De meest complete ingang op de literatuur over de Zaanstreek wordt geboden door het gemeente-archief Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentearchief Zaanstad

De term archief kan drie betekenissen hebben:

* het archiefmateriaal; * het archiefgebouw, de bewaarplaats, * de archiefdienst, de instelling.

Door de eeuwen heen zijn er wat betreft de archieven, in alle drie de betekenissen, veranderingen geweest. In dit artikel wordt, na een algemeen-historisch overzicht, het Gemeentearchief van Zaanstad behandeld. De overige voor de Zaanstreek van belang zijnde archieven zijn summier behandeld onder Archief.
. Een publikatie is pas te verwachten als de bestanden volledig geautomatiseerd zijn. In dat overzicht zullen vele honderden titels een plaats moeten vinden. Er werd pas voor het eerst over de Zaanstreek geschreven in de 17e eeuw, toen de Zaandamse boekverkoper Hendrik Soeteboomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoeteboom, Hendrick Jacobsz.

Oost-Zaandam, 1616 - Zaandam 1678

ook wel: Soet, Zoet, of Zoeteboom

Hendrick Jacobsz. Soeteboom, eerste Zaanse geschiedschrijver; boekverkoper en uitgever. Naar Soeteboom is meermalen onderzoek gedaan, onder anderen door
een aantal boekjes het licht deed zien.

Daarvan noemen wij:

  • Beschrijvinghe van OutZaande, Zaandam 1640, over Zaandenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanden

    Naam van middeleeuwse nederzetting, adellijk geslacht, heerlijkheid en slot; ook Saenden, Out-Saenden, Oud-Zaanden, Zaenden etc. genoemd. Zie ook: Archeologie 3. en Bestuur en rechtspraak 1.2.1.

    De eerste geschreven literatuur over de nederzetting Zaanden dateert uit 1640; Hendrik Soeteboom gaf een aantal gegevens over de nederzetting, die op de
    en de opkomst van Oostzaan, Westzaan en Zaandam.
  • De Zaanlants Arkadia, Zaandam 1658, een zogenoemde raamvertelling waarin zeer uiteenlopende feitelijke en meer legendarische verhalen.
  • Oud-heden van Zaanland, Stavoren, Vronen en Waterland, politieke en geografische verhalen.
  • De Nederlandsche Beroerten en Oorlogen omtrent het Ye aan de Zaan, Amsterdam 1658, over de Spaanse tijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaanse tijd

    Lokale aanduiding voor de jaren 1572 tot en met 1576, de tijd waarin de Zaanstreek gedeeltelijk door troepen in Spaanse dienst bezet was. Feitelijk is het een foutieve naamgeving van de eerste jaren van de opstand in de Nederlanden tegen de toenmalige vorst, Filips II
    .
  • Noord-Hollands Ontrustingh, Amsterdam 167, over het Turfoproerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTurfoproer

    Oproer te Zaandam in 1678, ook wel Pachtersoproer, gericht tegen de pachters van de turfimpost (belasting). Het turfoproer was een der grotere oproeren in de Zaanstreek en eindigde met ophanging van vier van de plunderaars en brandmerking, geseling en verbanning van anderen.
    in de Zaanstreek.

Na Soeteboom werd geruime tijd niets belangwekkends over de Zaanstreek gepubliceerd. Eerst in 1794 verscheen postuum; Beschrijving van de Zaanlandsche dorpen van Adriaan Loosjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoosjes, Adriaan

Westzaandam 15 april 1689 - 20 maart 1767

Adriaan Adriaanszoon Loosjes, houtkoper, predikant aan de Fries Doopsgezinde gemeente te Westzaandam, vooral bekend geworden als auteur van Beschrijving van de Zaanlandsche dorpen, Oostzaan, Oostzaandam, Westzaan, Westzaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Westknollendam en Nauerna, uitgegeven Haarlem 1794; heruitgave 's-Gravenhage 1968.
. Loosjes was overleden vóór het manuscript in zijn ogen volmaakt was. Zijn zoon Petrus Loosjes schreef nadien een aanhangsel en besloot het boek uit te geven in Haarlem. In 1968 verscheen een gelimiteerde facsimilé-uitgave.

Zeer belangrijk voor de Zaanse geschiedschrijving was Jacob Honig Jansz Jrplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig Jansz. Jr., Jacob

Zaandijk, 5 mei 1816 - 14 november 1870

Papierfabrikant, makelaar en directeur van een door hem opgerichte assurantiecompagnie, later ook burgemeester van Zaandijk. Grote en blijvende bekendheid verkreeg Honig door zijn geschiedkundige onderzoekingen en door vele publicaties. Zie voor zijn afstamming bij
, die rond het midden van de 19e eeuw publiceerde. Honig was redacteur van de Zaanlandsche Jaarboekjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Jaarboekjes

In 14 afleveringen, van 1841 tot 1854, verschenen almanak, waarin naast feestdagen, verjaardagen van het koninklijk huis en maanstanden in het zogenoemde Mengelwerk zowel historische als letterkundige bijdragen werden geplaatst. Samensteller was
, Zaandijk 1841 tot en met 1854, en schreef de Geschiedenis der Zaanlanden, Zaandijk 1849, heruitgave Zaltbommel 1971. Voorts was hij auteur van de Historische-, Oudheid- en Letterkundige Studiën, Zaandijk 1866-1867.

Vanaf het einde van de 19e eeuw nam de hoeveelheid publikaties over de Zaanstreek sterk toe. Gerrit Jan Honig, zoon van voornoemde Jacob Honig, publiceerde tussen 1890 en 1950 tal van artikelen in verscheidene tijdschriften en andere publikaties. Daarnaast was er het zeer hoogstaande proefschrift De Zaansche Volkstaal van Gerrit Jacob Boekenoogenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekenoogen, Gerrit Jacob

Wormerveer 18 april 1868 - Leiden 26 augustus 1930

Taalkundige, vooral bekend geworden door zijn academische proefschrift 'De Zaanse Volkstaal', waarop hij in 1896 in Leiden cum laude promoveerde. De hoofdinhoud van dit in 1897 uitgegeven lijvige werk wordt gevormd door het Idioticon, waarvan is getuigd dat het buiten kijf het meest volledige en best bewerkte woordenboek van enige Nederlandse streektaal is.
, Leiden 1897, heruitgave met aanvullingen Zaandijk 1971.

Rond 1920 publiceerde de geschiedenisleraar Sipke Lootsmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLootsma, Sipke

Roordahuizen, 9 januari 1888 - Zaandam 15 mei 1940 Sipke Lootsma 1888 - 1940 Leraar geschiedenis, archiefonderzoeker en publicist. Hij was de eerste die de geschiedschrijving van de Zaanstreek wetenschappelijk benaderde.

Sipke Lootsma werd 9 januari 1888 geboren in Roordahuizen als zoon van Rients Klazes Lootsma en Aaltje Westra. In 1906 legde Lootsma het akte-examen Vrije- en Orde-Oefeningen der Gymnastiek met succes af. In 1907 gevolgd door het akte-examen Lager Onderwijs. Op…
vele artikelen in dagblad De Zaanlander, naar aanleiding van zijn zeer uitgebreide archiefonderzoekingen. In 1932 en 1934 schreef hij met Gerrit Jan Honig het Zaanlandsch Jaarboek. Zijn belangrijkste bijdrage aan de Zaanse historiografie werd evenwel de in twee bundels verschenen Historische Studiën, Koog 1939 en postuum Koog 1950.

Naast Lootsma publiceerde ook Pieter Boorsmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoorsma, Pieter

Koog aan de Zaan, 10 oktober 1871 - 19 september 1951 Het Pink Pieter Boorsma stamde uit een arbeidersgezin, was sociaal zeer bewogen en gold politiek gezien als anarchist. Als jongeman was hij bevriend met F. Domela Nieuwenhuis. De overlevering wil dat zij tijdens een staking bij het oliebedrijf Het Hart en De Zwaan ’s nachts getweeën in een lantaarnpaal vóór het huis van de directeur van het bedrijf klommen en leuzen riepen. Zijn opvattingen vertolkte hij later in een aantal …
veelvuldig in De Zaanlander. Hij schreef deels in de streektaal met name over molens en het molenleven. Zijn belangrijkste werk werd Duizend Zaanse Molens, Wormerveer 1950; de dikwijls gehoorde maar niet geheel juiste opmerking dat in de Zaanstreek duizend molens hebben gestaan is aan de titel van deze moleninventarisatie ontleend.

De periode na de Tweede Wereldoorlog was voor de Zaanse historiografie zeer vruchtbaar. De oprichting van het maandblad De Zaendeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaende, De

Maandblad, gewijd aan de historie, folklore en genealogie van de Zaanstreek, verschenen in zes jaargangen, van 1946 tot en met 1951. Het tijdschrift werd fraai uitgegeven door Meijer's Boek- en Handelsdrukkerij in Wormerveer en stond aanvankelijk onder redactie van mr. Johan Willem Groesbeek, Gerrit Jan Honig, Frans Mars,
in 1946, dat zes jaargangen zou beleven, speelde daar een voorname rol in. In de redactie van dit historisch-genealogisch tijdschrift zaten:

  • Gerrit Jan Honigplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Gerrit Jan

    Zaandijk 24 november 1864 - Zaandijk 22 augustus 1955

    Zaans historicus. Gerrit Jan Honig, zoon van Jacob Jansz Honig Jr en Neeltje Mulder, moet als kind al belangstelling voor de geschiedenis van de Zaanstreek hebben gekregen. Hij werd directeur van een boekhandel en drukkerij
    , de schilder en latere heemkunde-ambtenaar van Zaandam,
  • Frans Marsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMars, Frans

    Zaandam 22 februari 1903 - Wormerveer 26 mei 1973 Frans Mars (rechts) geflankeerd door zijn vriend Pieter Boorsma Beeldend kunstenaar, onderwijzer te Wormerveer, heemkunde-ambtenaar van Zaandam en belangrijk initiatiefnemer tot behoud van het streekeigen. Frans Mars bekwaamde zich van 1923 tot 1928 in de schilderkunst met lessen van de Vlaming Arthur Verbeeck. Hoewel hij zich tot een bekwaam, in impressionistische trant werkend. vakman ontwikkelde, koos hij voor het onderwijs. In 19…
    , de latere gemeente-archivaris van Amsterdam,
  • dr Simon Hartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHart, dr. Simon

    Zaandam 24 maart 1911 - Amsterdam 27 september 1981

    Zaans historicus en publicist. Hart heeft meer dan honderd publicaties op zijn naam, een groot deel daarvan betrof de economische geschiedenis van de Zaanstreek en Amsterdam. Zijn
    , de latere rijksarchivaris van Noord-Holland,
  • Johan Willem Groesbeekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroesbeek, mr. Johan Willem

    Koog aan de Zaan 16 november 1908 - Haarlem 20 december 1993 J.W. Groesbeek Bron: Gemeentearchief Zaanstad Mr. Johan Willem Groesbeek, Rijksarchivaris van Noord-Holland, geruime tijd voorzitter van Zaans Schoon en redacteur van De Zaende. Groesbeek heeft een aantal publikaties over de geschiedenis van de Zaanstreek op zijn naam. Na een middelbare school-opleiding te Amsterdam en Zaandam studeerde hij rechten aan de Gemeente Universiteit te Amsterdam. Zijn historisch…
    , de wiskunde-leraar,
  • Jacob Willem van Santeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSante, Jaap van

    Zaandam 6 juni 1912 - Zaandam 15 maart 1980

    Jacob Willem (Jaap) van Sante, auteur van “Het dagverhaal van Aafje Gijsen 1773-1775” (Wormerveer 1986) en samensteller van de registers van een tiental naoorlogse boeken over de Zaanstreek. Van Sante, leraar wiskunde aan het
  • Dirk Visplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, Mr. Dirk

    Nederhorst den Berg 8 juli 1906 - Driebergen 2002

    Auteur van een groot aantal belangrijke publicaties over de Zaanstreek op historisch gebied. Mr. Dirk Vis stamt uit een oud Zaans geslacht en bracht zijn jeugd door in Westzaan.

    Na een opleiding aan de HBS in Zaandam en een rechtenstudie aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam waar hij in 1931 afstudeerde, werkte hij korte tijd als advocaat en procureur, maar in 1933 ging hij als illustrator en kunstschilder werken.
    , de latere directeur van het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs, de tegenwoordige Gerrit Rietveldacademie.

Naast de redacteuren werd in het maandblad gepubliceerd door onder anderen:

  • Jan Atenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Jan

    Wormerveer 17 januari 1896 - Haarlem 27 juni 1979

    Makelaar in effecten en onroerend goed te Wormerveer, in de Zaanstreek vooral bekend geworden als publicist over de regionale geschiedenis. Aten was een der redacteuren van het maandblad De Zaende en lange tijd voorzitter van het historisch gezelschap
    ,
  • Jan de Boerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan de

    Assendelft 1906 - 23 augustus 1982

    Burgemeester van Assendelft van 1936-1971. Vermeldenswaardig daarbij is dat De Boer zijn vader Jan Johannes de Boer opvolgde als burgemeester, die op zijn beurt het eerste-burgerschap voortzette van zijn vader Klaas Cornelisz de Boer. Daardoor kende Assendelft een aaneengesloten periode van niet minder dan 92 jaar onder het burgemeesterschap van de familie De Boer. Jan de Boer werd jong benoemd, op 29-jarige leeftijd. Na het overlijden van zijn v…
    ,
  • Pieter Boorsmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoorsma, Pieter

    Koog aan de Zaan, 10 oktober 1871 - 19 september 1951 Het Pink Pieter Boorsma stamde uit een arbeidersgezin, was sociaal zeer bewogen en gold politiek gezien als anarchist. Als jongeman was hij bevriend met F. Domela Nieuwenhuis. De overlevering wil dat zij tijdens een staking bij het oliebedrijf Het Hart en De Zwaan ’s nachts getweeën in een lantaarnpaal vóór het huis van de directeur van het bedrijf klommen en leuzen riepen. Zijn opvattingen vertolkte hij later in een aantal …
    ,
  • Aris van Braamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraam, Prof. dr. Aris van

    Zaandam, 1 juni 1923 - Wormerveer, 8 mei 2002

    Prof. dr. Aris van Braam, wetenschapper, en één van de belangrijkste naoorlogse publicisten over de Zaanstreek. Aris van Braam haalde in 1946 zijn doctoraal Sociografie, daarna volgde zijn benoeming tot eerste hoofd van het Sociografisch Bureau van Zaandam.
    ,
  • Joop Goudsblomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoudsblom, prof. dr Johan (Joop)

    Bergen NH, 11 oktober 1932

    Hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Joop Goudsblom groeide op in Krommenie. Op de middelbare school ontwikkelde hij historische belangstelling voor de Zaanstreek; al sinds zijn 16e jaar publiceerde hij in onder meer
    ,
  • Sipke Lootsmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLootsma, Sipke

    Roordahuizen, 9 januari 1888 - Zaandam 15 mei 1940 Sipke Lootsma 1888 - 1940 Leraar geschiedenis, archiefonderzoeker en publicist. Hij was de eerste die de geschiedschrijving van de Zaanstreek wetenschappelijk benaderde.

    Sipke Lootsma werd 9 januari 1888 geboren in Roordahuizen als zoon van Rients Klazes Lootsma en Aaltje Westra. In 1906 legde Lootsma het akte-examen Vrije- en Orde-Oefeningen der Gymnastiek met succes af. In 1907 gevolgd door het akte-examen Lager Onderwijs. Op…
    (postuum)
  • Cor Molplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMol, Kees

    Wijdenes, 10 november 1894 - Purmerend, 1971

    Cornelis (Kees) Mol, bijna 30 jaar gemeente-secretaris van Wormer, auteur van 'Uit de geschiedenis van Wormer' (Amsterdam 1966 en 1980), kwam in de zomer van 1911 als volontair uit Amsterdam naar Wormer. Per 1 oktober 1913 kreeg hij een vaste aanstelling, per 1 mei 1930 werd hij benoemd tot gemeente-secretaris. Dat bleef hij tot zijn pensionering per 1 december 1959. Tijdens zijn werk in Wormer gaf Mol blijk van grote interesse in de plaat…
    ,
  • Jaap Schipperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper, Jacob

    Zaandam, 19 december 1915 - Zaandijk, 20 juli 2010

    Architect BNA te Zaandam Jaap Schipper ontving zijn opleiding aan de HTS te Haarlem in 1935 en de Academie van Bouwkunst te Amsterdam in 1942. In 1935 werd hij als stedebouwkundig tekenaar bij de gemeente Velsen aangesteld, vervolgens van 1943-45 als stedebouwkundige bij de Dienst Noordoostpolder Werken te Zwolle en van 1946 tot 1948 als assistent van Ir. W. van Tijen aan de herbouwplannen van Velsen en IJmuiden. In 1948-'49 w…
    ,

Goudsblom publiceerde, wat de Zaanstreek betreft, uitsluitend in De Zaende, met name over molens in Assendelft en Krommenie. Andere genoemde auteurs publiceerden ook elders.

Onafhankelijk van De Zaende werkte Margaretha Adriana Verkadeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade, dr. Margaretha Adriana

Zaandam, 16 augustus 1908 - Koog aan de Zaan, 1986

Historica, schrijfster van enkele belangrijke publicaties over de Zaanstreek.

Margaretha Verkade begon op latere leeftijd met een studie sociale geografie aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam. De Tweede Wereldoorlog dwong haar deze studie geheel zelfstandig te voltooien. Zij promoveerde in 1952 aan de Rijksuniversiteit van Groningen bij de hoogleraar B. Slicher van Bath op het proefschrift 'De opkomst van…
. Zij promoveerde in 1952 op het proefschrift De Opkomst van de Zaanstreek, Utrecht 1952, waarin zij de Zaanse economie van de 13e tot en met de 17e eeuw beschreef. Belangrijk was haar publicatie over de Polder Westzaan Den Derden Dach, Alkmaar 1982.

Simon Hartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHart, dr. Simon

Zaandam 24 maart 1911 - Amsterdam 27 september 1981

Zaans historicus en publicist. Hart heeft meer dan honderd publicaties op zijn naam, een groot deel daarvan betrof de economische geschiedenis van de Zaanstreek en Amsterdam. Zijn
publiceerde veelvuldig over economische onderwerpen die, nadat hij daar gemeente-archivaris was geworden, vooral Amsterdam betroffen. Bij zijn afscheid van het Amsterdamse gemeente-archief werd een groot deel gebundeld in Geschrift en Getal, Dordrecht 1976.

Aris van Braamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraam, Prof. dr. Aris van

Zaandam, 1 juni 1923 - Wormerveer, 8 mei 2002

Prof. dr. Aris van Braam, wetenschapper, en één van de belangrijkste naoorlogse publicisten over de Zaanstreek. Aris van Braam haalde in 1946 zijn doctoraal Sociografie, daarna volgde zijn benoeming tot eerste hoofd van het Sociografisch Bureau van Zaandam.
die al jong publiceerde, richtte zich eveneens voor een groot deel op het cijfermatige historische/sociografische werk. Belangrijke publikaties van hem zijn Bloei en verval van het economisch-sociale leven aan de Zaan in de 17de en 18de eeuw, Westzaandam in de tijd van de Republiek, Zaandam 1978, en zijn bijdrage Economische geschiedenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEconomische geschiedenis

1. Economische ontwikkeling vóór 1580 (bladzijde 189 en volgende)

2. Economische ontwikkeling van de Zaanstreek in de periode 1580-1800 (bladzijde 192 en volgende)

3. Economische ontwikkeling van de Zaanstreek na 1800 (bladzijde 205 en volgende)

Bij het begin vap elk hoofdstuk is een opgave geplaatst van de behandelde economische sectoren en eventuele andere met het onderwerp samenhangende onderwerpen. Van hoofdstuk 1 treft u de inhoudsopgave hieronder aan. Door midd…
voor de Encyclopedie van de Zaanstreek.

Dirk Visplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, Mr. Dirk

Nederhorst den Berg 8 juli 1906 - Driebergen 2002

Auteur van een groot aantal belangrijke publicaties over de Zaanstreek op historisch gebied. Mr. Dirk Vis stamt uit een oud Zaans geslacht en bracht zijn jeugd door in Westzaan.

Na een opleiding aan de HBS in Zaandam en een rechtenstudie aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam waar hij in 1931 afstudeerde, werkte hij korte tijd als advocaat en procureur, maar in 1933 ging hij als illustrator en kunstschilder werken.
werd vooral bekend door zijn boek 'De Zaanstreek', Leiden 1948, één van de weinige boeken over de streek waarin met name de streekcultuur en de uitingen daarvan worden beschreven. In samenwerking met Jacob Vis JC; schreef hij de zeer uitgebreide genealogie 'Vis a Saandyk', Den Haag 1974.

Jacob Willem van Santeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSante, Jaap van

Zaandam 6 juni 1912 - Zaandam 15 maart 1980

Jacob Willem (Jaap) van Sante, auteur van “Het dagverhaal van Aafje Gijsen 1773-1775” (Wormerveer 1986) en samensteller van de registers van een tiental naoorlogse boeken over de Zaanstreek. Van Sante, leraar wiskunde aan het
leverde als corrector en opsteller van registers een bijdrage aan zeer veel boeken van anderen. Zelf publiceerde hij 'Het Dagverhaal van Aafje Gijsen 1773-1775', een bundeling van genealogieën en commentaren naar aanleiding van het dagboek van een 18e-eeuwse jongejuffrouw.

Archiefambtenaar Dick Kerssensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerssens, Dick

Wormerveer 2 januari 1937

Archiefambtenaar, geschiedschrijver, genealoog, auteur van jongensboeken.

Kerssens, oorspronkelijk typograaf, kwam in 1976, na avondstudie, als archiefambtenaar te werken bij de semi-statische archieven van Zaanstad. Hij had toen al regelmatig historische artikelen gepubliceerd in het dagblad De Typhoon. In 1982 publiceerde hij 'Beurt om beurt', de geschiedenis/genealogie van de familie Smit, een Zaans geslacht van beurtvaarders en expediteurs.
stelde enkele genealogieën samen, en schreef enkele gedenkboeken. In deze encyclopedie is onder meer het artikel Topografie/Cartografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTopografie

Letterlijk: plaatsbeschrijving. Onder topografie wordt de nauwkeurige voorstelling van een landstreek, een plaats, een terrein en dergelijke verstaan. De topografie kan zijn vastgelegd in geschriften, in schilder- en prentkunst, in fotografie enzovoort. Dit artikel behandelt niet alleen de topografie, maar eerst de cartografie, de tot de wiskundige geografie behorende, zo getrouw mogelijke weergave van het aardoppervlak of gedeelten daarvan. Voor een overzicht van de behandelde stof …
van zijn hand.

Gemeente-architect van Zaandam, Jan Schipperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper, Jan

Westzaan, 5 februari 1889 - Zaandam, 13 december 1967

Gemeente-architect van Zaandam, Jan Schipper was een zoon van de molentimmerman Jacob Schipper. Na een korte opleiding op het kantoor van de aannemer-architect Lucas Molenaar trad hij als opzichter-tekenaar in dienst bij
schreef samen met Sikke de Jongplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, Sikke de

Boornbergum, 2 juni 1927 - Zaandam, 22 augustus 2009

Sikke de Jong, bouwkundige en publicist, kwam in 1944 naar de Zaanstreek en ontwikkelde een grote specialistische kennis van de Zaanse houtbouw en de Noord-Hollandse boerderijontwikkeling. Hij werkte achtereenvolgens voor de architectenbureaus
'Gebouwd in de Zaanstreek', Wormerveer 1987 over het bouwen in de streek van de eerste tot en met de 19e eeuw.

Gemeente-secretaris Cor Molplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMol, Kees

Wijdenes, 10 november 1894 - Purmerend, 1971

Cornelis (Kees) Mol, bijna 30 jaar gemeente-secretaris van Wormer, auteur van 'Uit de geschiedenis van Wormer' (Amsterdam 1966 en 1980), kwam in de zomer van 1911 als volontair uit Amsterdam naar Wormer. Per 1 oktober 1913 kreeg hij een vaste aanstelling, per 1 mei 1930 werd hij benoemd tot gemeente-secretaris. Dat bleef hij tot zijn pensionering per 1 december 1959. Tijdens zijn werk in Wormer gaf Mol blijk van grote interesse in de plaat…
, Jan Atenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Jan

Wormerveer 17 januari 1896 - Haarlem 27 juni 1979

Makelaar in effecten en onroerend goed te Wormerveer, in de Zaanstreek vooral bekend geworden als publicist over de regionale geschiedenis. Aten was een der redacteuren van het maandblad De Zaende en lange tijd voorzitter van het historisch gezelschap
en burgemeester Jan de Boerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan de

Assendelft 1906 - 23 augustus 1982

Burgemeester van Assendelft van 1936-1971. Vermeldenswaardig daarbij is dat De Boer zijn vader Jan Johannes de Boer opvolgde als burgemeester, die op zijn beurt het eerste-burgerschap voortzette van zijn vader Klaas Cornelisz de Boer. Daardoor kende Assendelft een aaneengesloten periode van niet minder dan 92 jaar onder het burgemeesterschap van de familie De Boer. Jan de Boer werd jong benoemd, op 29-jarige leeftijd. Na het overlijden van zijn v…
schreven met name over de afzonderlijke Zaandorpen. Mol schreef onder meer 'Uit de geschiedenis van Wormer', Amsterdam 1966 en 1980, Aten 'Wormerveer langs weg en Zaan', Wormerveer 1967 en De Boer 'Tusschen Kil en Twiske', Wormerveer 1948, Assendelft 1982 en 'Assendelft Hoge Heerlijkheid', Wormerveer 1982.

Ook anderen hielden zich bezig met publikaties over de aparte Zaandorpen. In de 17e eeuw al had, nog voor Soeteboom, ds Jacob Borstiusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBorstius, Jacobus

Purmerland, 25 juli 1612 - Rotterdam, 1 juli 1688

Predikant te Wormerveer en Zaandijk en schrijver van boekjes met een cathachetische toon. Voor de Zaanstreek is Borstius vooral van betekenis als geschiedschrijver van Zaandijk. Dankzij zijn betrouwbare en nauwkeurige boekstaving, is van zowel het ontstaan als de eerste anderhalve eeuw meer bekend dan van welke Zaangemeente ook. Voor
over Zaandijk geschreven. In de 20e eeuw waren dorpsbeschrijvers onder meer

  • ds. Rudolph Boekeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoeke, ds. Rudolph

    Noordwijkerhout, 15 juni 1906 – Leusden, 21 januari 1994

    Ds. Rudolph Boeke, van 1936 tot in 1944 predikant van de Hervormde kerk in Krommeniedijk, auteur van het boek Krommeniedijk en zijn kerk (1950). Hij huwde op 25 oktober 1962 met met Marie Helena Lefever.
    Krommeniedijk en zijn kerk, 1950,
  • Willem Pieter Tipplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTip, drs. Willem Pieter

    Westzaan 1944

    Lid van Provinciale Staten en de gemeenteraad van Westzaan voor de CHU en van de gemeenteraad van Zaanstad voor het CDA. Na het voltooien van zijn studie economie in 1969 werd Willem Tip zeer actief in zijn geboortestreek. Hij werd bestuurslid van de
    De geschiedenis van Westzaan, 1971,
  • Hubrecht Pieter Moelkerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoelker, Hubrecht Pieter

    Brouwershaven 19 oktober 1921 - Ruinen 24 december 2001

    Hubrecht Pieter Moelker, amateur-historicus, auteur van een groot aantal artikelen en boeken. Voor de Zaanstreek zijn vooral zijn geschriften over Jisp van betekenis. Moelker studeerde, na de MULO in Zierikzee, staats- en administratief recht. In 1941 begon hij een ambtelijke carrière als volontair op de gemeente-secretarie van Kruiningen; nadien werkte hij in Brouwershaven, Zonnemaire, Noordgouwe, Maasdam, Jisp, …
    Het dorp aan de rivier Ghyspe, over Jisp, Purmerend 1976,
  • Gerrit Visserplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, Gerrit

    Marken Binnen 1912 - Krommenie 1993 Gerrit Visser 1912-1993 Journalist en bestuurslid van meerdere organisaties te Krommenie.

    Gerrit Visser werkte voor de Tweede Wereldoorlog als fabrieksarbeider, maar ging na 1945 de journalistiek in. Hij schreef voor verscheidene landelijke en lokale dag- en weekbladen als Het Vrije Volk, het dagblad De Nieuwe Dag en later voor De Typhoon. Hij maakte raadsverslagen in alle Zaanse gemeente-huizen. Eind jaren '40 werd hij redacteur van de
    Krommenie, Krommenie 1960 en Zeven eeuwen Krommeniedijk, Krommeniedijk 1980,
  • Gosse Oosterbaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOosterbaan, Gosse

    Koog aan de Zaan, 11 januari 1911 - Krommenie 1989

    Burgemeester van Zaandijk van 1964 tot 1970 en Krommenie van 1970 tot 1974), directeur van coöperaties (1940-64), wethouder te Koog aan de Zaan (1958-64); ook amateur-historicus. Gosse Oosterbaan werd geboren in een politiek actief arbeidersgezin.
    De Tweeling in de Ban, Koog 1968, Dat Goede Oude Zaandijk, Zaandijk 1971, Tussen Leven en Dood, Zaandijk 1979 en De Kerk in het Midden, Zaandijk 1981.

In de jaren '60 kwam, zoals van 1946 tot 1951 rond De Zaende was gebeurd, opnieuw een samenwerking tot stand tussen een aantal Zaanse historici. In Zaandam 150 jaar stad 1811-1961, Zaandam 1962, werd een achttal uitmuntende artikelen gebundeld van de hand van Hart, Groesbeek, Mars en Verkade. In 1970 kwam de Historische Atlas der Zaanlanden uit Wormerveer, samengesteld door Van Braam, Groesbeek, Hart en Verkade. Hart was voorts een van de medewerkenden aan De Polder Oostzaan, 1979, onder redactie van Johan Schilstraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilstra, Johannes Jouke (Johan)

(Apeldoorn, 28 februari 1915 - Bergen, 3 februari 1998)

Auteur van een aantal publicaties die (al dan niet deels) de Zaanstreek behandelen. Van het meeste belang voor de Zaanstreek is 'De Polder Oostzaan' (Oostzaan 1979), dat hij samenstelde en waarvoor hij het artikel 'Blik in het verleden' schreef. Andere publicaties zijn 'In de Gecroonde Duyvekater' (Krommenie 1978), 'Wie water deert' (Edam 1969), 'De Stolp te kijk' (Wormerveer 1990). De oud-leraar Engels w…
.

De Zaandamse geschiedenisleraar Jaap 't Hoenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoen, Jacobus Johannes (Jaap) 't

Rotterdam 1931 - Zaandam 1988

Historicus, samensteller van een aantal belangrijke Zaanse publicaties, in het bijzonder over de arbeidersbeweging. 't Hoen kwam in 1954 na een opleiding aan de School voor Taal- en Letterkunde in Den Haag naar Zaandam, waar hij aanvankelijk les gaf aan de Openbare Handelsschool en vanaf 1963 aan het gemeentelijk
was vanaf het begin van de jaren '60 op een heel ander deel-terrein actief. Hij richtte zich op de nieuwste geschiedenis, en dan specifiek op de rol van de arbeidersbeweging daarin. Van zijn hand verschenen onder meer Op naar het Licht, Wormerveer 1968, en De Rode Zaanstreek, Zaandam 1978. Zijn proefschrift over Jan Duijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuijs, Jan

Nijmegen, 21 februari 1877 - Lochem, 16 september 1941

mr Jan Eliza Wilhelm (Jan) Duijs, bezoldigd propagandist van de SDAP, raadslid en eerste socialistische wethouder te Zaandam, Statenlid, Kamerlid en redacteur van het socialistische weekblad
zal mogelijk postuum verschijnen.

Klaas Woudtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudt, Klaas

Koog aan de Zaan, 13 mei 1923 - 19 december 2012

Uitgever, publicist, bestuurder van een groot aantal verenigingen en stichtingen. Klaas Woudt was in de Tweede Wereldoorlog betrokken bij de oprichting, de redactie en de vervaardiging van het tijdschrift
, die in 1971 de heruitgave en aanvulling van De Zaanse Volkstaal van Boekenoogen verzorgde, deed daarna een viertal publikaties over de streektaal het licht zien, die nadien werden gebundeld in Deer hoor ik je, Wormerveer 1984. Hij stelde voorts een aantal jubileum-boeken voor Zaanse bedrijven samen, waaronder De Geschiedenis van een Zaanse familie-onderneming, Krommenie 1987, over het ondernemersgeslacht Kaars Sijpesteijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaars Sijpesteijn

Ondernemersgeslacht in de 18e, 19e en 20e eeuw.

De belangen van de familie Sijpesteijn in de zeildoekfabricage werden geërfd van de familie Kaars. Jan Sijbrantsz. Kaars (1735-1812), zeildoekreder uit Krommenie, was gehuwd met Etje Pieters Kuyper (1736-1781), eveneens stammend uit een rolredersfamilie. Hun dochter Bregje Kaars (1775-1803) trouwde Hendrik Sijpesteijn (1773-1835), zoon van Willem Sijpesteijn (1739-1818) en de zeer vermogende Trijntje Streek. Deze Willem was afko…
en Tuftonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTufton bv, Koninklijke

In 1981 opgerichte fabriek voor de vervaardiging van 'getuft' tapijt volgens een bijzonder procédé. Daarbij worden nylongarens gebruikt die een 'pool' vormen op een pvc-onderlaag. Het product is in hoge mate slijtvast, heeft een groot vuil-opnemend vermogen, laat geen stof of vocht door naar de onderliggende vloer en kan snel en eenvoudig worden gereinigd. Om deze redenen wordt het veel toegepast in openbare ruimten en gebouwen, winkels enz.
.

Niet specifiek Zaans, maar wel een belangrijke bron voor de Zaanse geschiedschrijving, is Het Noorderkwartier van Ad van der Woudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoude, Ad van der

Utrecht, 11 juli 1932 - Ede, 14 juni 2008

Prof. dr. Adrianus Maria (Ad) van der Woude, Auteur van het proefschrift Het Noorderkwartier. Een regionaal historisch onderzoek in de demografische en economische geschiedenis van westelijk Nederland van de late middeleeuwen tot het begin van de 19e eeuw
, heruitgave: Utrecht 1983. Van eenzelfde wetenschappelijke gedegenheid is deel 1 van de Assendelver Polder Papers, Amsterdam 1987, een Engelstalig verslag van de archeologische opgravingen bij Assendelft door het Albert Egges van Giffen instituut voor Prae- en Protohistorie.

De jaren '80 vormden opnieuw een vruchtbare periode in de Zaanse historiografie. Elk jaar verschenen enkele, soms meer dan tien publicaties over de Zaanstreek; een aantal daarvan werd door betrekkelijk jonge auteurs samengesteld, al dan niet als scriptie in het kader van hun historische opleiding. Het is nog te vroeg om te kunnen constateren of zich in de jaren '80 inderdaad een nieuwe generatie Zaanse historici heeft aangediend.

Henk Rooversplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoovers, Henk

Zaandam, 1940

Hendrikus Johannes (Henk) Roovers, publicist over de Zaanstreek, onderwijzer in Koog, Assendelft en vanaf 1972 te Zaandam. Zijn moeder kwam uit Limburg en zijn vader uit Delft. Hij verhuisde met de Artillerie Inrichtingen mee naar Zaandam. Geboren en getogen in de Rosmolenbuurt, volgde hij, na de Bonifatiusschool en de mulo, de kweekschool en stond hij in 1963 voor het eerst voor de klas bij de Leonardusschool in Koog aan de Zaan. Na een tussenstop bij De Bijenkorf …
gaf met Onvoltooid Verleden, Zaandijk 1980 en Rond Dam en Oostzijde, Zaandam 1983 daartoe de eerste aanzet. Overigens: ook deze Encyclopedie van de Zaanstreek, waarvan de productie in de jaren '80 ter hand werd genomen en die begin jaren '90 werd voltooid, geeft een aanwijzing dat de interesse in de Zaanse historie voortduurt/toeneemt.

Ger Jan Onrust

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/historiografie.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:05
  • (Externe bewerking)