Samenvattende benaming voor een aantal sporten waarbij lichamelijke kracht een grote rol speelt, zoals worstelen en gewichtheffen. Beide sporten werden al vroeg in de Zaanstreek beoefend. In de jaren tussen 1910 en 1955 werden meer dan twintig Zaankanters Nederlands kampioen.

Worstelen ontstond in de Griekse oudheid, daaruit kwam het Grieks-Romeinse worstelen voort. Later ontstond ook het 'vrije worstelen', waarbij (in tegenstelling tot Grieks-Romeins) ook grepen op de benen mogen worden uitgevoerd. Bij beide stijlen is het de bedoeling de beide schouders van de tegenstander op de mat te drukken. Na de Tweede Wereldoorlog werd worstelen - mede op initiatief van een Zaanse clubbestuurder - een sport voor teams.

Gewichtheffen is als sport ongeveer een eeuw oud. Voordien gold het als kermisvermaak en als trainingsmethode voor andere sporten. Het amateurworstelen in Nederland kwam aan het einde van de 19e eeuw op. Wedstrijden werden als vermaak beschouwd en trokken veel publiek.

De eerste verenigingen werden opgericht in 1902. Daaronder was de Zaandamse worstel- en gewichthefclub Achilles, die ontstond op initiatief van Delftse werknemers van de Artillerie Inrichtingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArtillerie Inrichtingen (AI)

Producent van munitie te Zaandam, aan het Noordzeekanaal ten oosten van de voormalige Hembrug op de zuidwestelijke hoek van de Voorzaan. De productie van de munitie werd in de jaren 1885-1889 vanuit Delft naar Zaandam overgebracht. Op 1 januari 1973 werd het staatsbedrijf omgezet in een naamloze vennootschap onder de naam Eurometaal nv.. Bij gebrek aan andere locaties werden trainingen en wedstrijden gehouden in cafés, dikwijls voor zwaar benevelde toeschouwers. Maar ook zo werd de sport geleerd.

In 1912 werd Zaandammer Jaap Westerop Europees kampioen zwaargewicht. Door de successen van Achilles werd een tweede Zaanse club opgericht: Sandow (vernoemd naar een Engelsman die een systeem voor spierversterking had ontwikkeld). Achilles en Sandow leverden in korte tijd verscheidene Nederlandse kampioenen af.

Het besturen van een club bleek een zwaardere opgave. Beide verenigingen vertilden zich daaraan en legden het loodje. Er kwamen echter nieuwe verenigingen. In 1910 reeds werd de Zaandamse Athleten Club De Halter opgericht, omstreeks 1914 de Wormerveerse worstel en gewichthefvereniging Achilles-Germaan-combinatie, terwijl Sandow in 1916 werd heropgericht.

Achilles-Germaan-combinatie verdween weer snel. De leden gingen over naar De Halter en later naar de in 1925 gevormde Wormerveerse Athleten Club Achilles, die zeven jaar later naar Krommenie verhuisde. De jaren dertig waren de bloeiperiode voor het Zaanse worstelen, de Zaanstreek gaf zelfs op landelijk niveau de toon aan.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren de activiteiten miniem maar onmiddellijk na de bevrijding werd een worstelgala op de Burcht gehouden, dat ruim duizend bezoekers trok. Na de oorlog werd worstelen een teamsport. Vriendschappelijke wedstrijden tussen verenigingen groeiden uit tot een landelijke competitie. Achilles kende haar grootste succes in 1948, toen lid Klaas de Groot werd uitgezonden naar de Olympische Spelen in Londen.

De belangstelling voor krachtsport nam na de oorlog evenwel af. De Halter reageerde met de oprichting van een boksafdeling, die na vier jaar echter zelfstandig werd (zie: Boksenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoksen

Sport, in de Zaanstreek voor de Tweede Wereldoorlog beoefend in het café-restaurant Thalia aan de Prins Hendrikkade in Zaandam, na de oorlog enige tijd in verenigingsverband.

Ofschoon boksen reeds bekend is uit de Griekse oudheid, ontstond het moderne boksen in de 18e eeuw in Engeland. Het eerste Nederlandse kampioenschap werd pas in 1900 in Amsterdam gehouden. Boksen wordt beoefend door twee tegenstanders in een 'verheven ring'. De bedoeling van een boksgevecht is de tegenstander buit…). Sandow werd eind jaren zestig opgeheven, Achilles eind jaren zeventig. De Halter bleef bestaan en wist in de jaren tachtig te profiteren van de fitness-rage.

Krachtsport en -training vinden tegenwoordig vooral plaats in commerciële sportscholen, waarvan zich in de Zaanstreek na de wildgroei van beginjaren tachtig een tiental wist te handhaven. Verreweg het grootste deel van de sportschoolbezoekers neemt niet aan wedstrijden deel. Men beoefent de sport recreatief, of als training voor andere sporten. Slechts enkele Zaanse bodybuilders of power-lifters nemen aan wedstrijden deel.