Het Militair Gezag te Zaandam riep half mei 1945 een Politieke Opsporingsdienst POD voor de Zaanstreek in het leven onder leiding van inspecteur Robert Rudolf Pel uit Zaandam, terzijde gestaan door Mr. J.A. van Dongen uit Wormerveer en H.D. Bruggeman uit Zaandam. Vanaf maandag, 14 mei 1945, konden aldaar dagelijks klachten wegens en inlichtingen in verband met politieke vergrijpen worden ingediend van 10:00 tot 12:00 uur. Landelijk opereerden tachtig DOP's die rond de 100.000 verdachte personen op de lijst hadden staan. Na een jaar werd de POD op 1 maart 1946 overgenomen door de Politieke Recherche Afdeling (PRA). In de meeste gevallen werden de arrestanten berecht door de Bijzondere Gerechtshoven en Tribunalen.

,,Met het opsporingsregister werd een begin gemaakt met het gezamenlijk optreden tegen degenen, die in de bezettingsjaren een on-vaderlandslievende houding hadden aangenomen. Met als doel een snelle opsporing en inbewaringstelling van gezochten, waarbij de verschillende opsporingsdiensten elkaar behulpzaam zijn. Het register was verdeeld in twee groepen: 1. Arrestanten van de opsporingsdiensten, met vermelding van de plaats van gevangenhouding en inbewaringstelling. 2. De door de opsporingsdiensten gezochten met vermelding van alle gegevens die kunnen leiden tot snelle identificatie.

Het opnemen van de eerste groep voorkwam overbodige werkzaamheden bij het opsporen van gezochten, terwijl de signalering van de tweede groep het net om gezochten in sterke mate toetrok. Tevens waren mededelingen opgenomen tot onderlinge samenwerking en interne werkwijze van de POD's. Het was de bedoeling dat het register zou omstreeks de 15-de en 30-ste van iedere maand zou verschijnen. In verband hiermede hopen wij, dat ons van alle aangesloten POD's wekelijks de mutaties in de lijsten van arrestanten en gezochten worden toegezonden. De wens was dat dit register ten dienste gesteld kon worden van meer POD's. aldus het Hoofd van de POD Zaanstreek R. R. Pel in het voorwoord van de eerste editie.“

Blogger Peter uit Castricum vond ooit de Zaanse editie van het register op een rommelmarkt in Amstelveen, in een krat met oude boeken: ,,Ik wist van het bestaan van de POD maar mijn aandacht werd nog meer getrokken door het woordje Geheim. Toen ik het boekje doorbladerde, bleek al snel waarom het geschrift die kwalificatie had meegekregen: het staat van voor tot achter vol met de namen van arrestanten en mensen die gesignaleerd stonden. En niet alleen namen maar ook adressen, geboortedata en soms een beroep. In totaal bijna 300 bladzijden met meer dan 13.000 arrestanten! En dan ook nog ruim 1.700 gesignaleerden. Bij elkaar 15% van het totaal aantal in Nederland gearresteerden. Een interessant boekje dus, helemaal vol met ook nu nog gevoelige informatie! Ik herinner me dat ik het voor één gulden gekocht heb.”

Lees verder over de Politieke OpsporingsDienst op Peter's Blog.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/politieke_opsporingsdienst.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:05
  • (Externe bewerking)