tabaksstamperij

Molennijverheid, vooral van belang aan het einde van de 18e eeuw. In de Zaanstreek werd de tabaksstamperij uitgeoefend in 83 molens, dikwijls als nevenbedrijf. In deze molens werden tabaksbladeren fijn gehakt en gestampt, waardoor snuif werd verkregen, tabaksstampers werden daarom ook wel snuifmolens genoemd, waarvan men dacht dat het een medicinale werking had. Het aantal snuifmolens in de Zaanstreek was relatief groot. Dat komt mede doordat de tabaksstamperij dikwijls als nevenbedrijf in verfmolens en veerzagers werd bedreven.

De eigenlijke snuifmolens waren slechts klein. In de molens werden de tabaksbladeren, die samengeperst in houten vaten uit Zuid-Amerika kwamen, los gemaakt, bevochtigd en met behulp van een kapperij voorbewerkt. De gekapte tabak kwam vervolgens in de stamperblokken van dik uitgehold eikehout, waarin de met zware en van brede hakmessen voorziene stampers neervielen. In de stamperblokken zaten gaten, waar de fijngehakte tabak door viel. Deze werd daarna gezeefd. De snuif die achterbleef werd vervolgens nogmaals gestampt, daarna met kantstenen verder fijngemalen en tenslotte van kleur- en/of geurstof voorzien.

De gewone kleur van snuif was zwart, maar er bestond bijvoorbeeld ook rode en bruine snuif. Extra geur verkreeg men door bijvoorbeeld rozen- of nagelolie toe te voegen. De goedkoopste snuif was rappe, dat werd gemaakt van de stengels van de tabaksbladeren. De duurste soort werd gemaakte van de carrotten, van stelen ontdane, gesausde bladeren. De bladeren voor deze soort moesten minimaal twee jaar liggen voordat ze werden gestampt en gemalen.

In de Zaanstreek stonden:

  • 22 snuifmolens te Westzaandam,
  • 13 te Oostzaandam,
  • 15 te Westzaan,
  • 7 te Assendelft,
  • 7 te Koog,
  • 5 te Zaandijk,
  • 4 te Wormer,
  • 4 te Krommenie,
  • 3 te Wormerveer,
  • 2 te Oostzaan en
  • 1 te Jisp.

In 1880 waren er nog slechts drie snuifmolens over.

Snuif was als product uit de mode geraakt, terwijl voorts de stagnerende aanvoer van tabaksbladeren ten tijde van het Continentaal stelselplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigContinentaal stelsel

In de Zaanstreek meestal Douane-stelsel genoemd, ingesteld door Napoleon Bonaparte bij het zogenaamde Decreet van Berlijn op 21 november 1806 waarbij alle handel met Engeland door een hoeveelheid van maatregelen werd verboden. Napoleon dwong al zijn continentale bondgenoten en vazalstaten, dus ook Nederland dat juist in 1806 onder het koningschap van zijn broer
de sector zwaar schaadde. In 1902 verdween de laatste Zaanse snuifmolen, De Huismanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisman, de

De Huisman aan het Blauwe Pad ten tijde van de afbraak in 1955 om later te worden opgebouwd aan de Zaanse Schans De Huisman, van origine snuif- en mosterdmolen, tijdelijk houtzaagmolen, te Zaandam. Kleine achtkante, geheel met hout bedekte bovenkruier die in bedrijf is als mosterdmolen. De eerste vermelding dateert uit 1802. Omstreeks 1913 werd hij ingericht voor het zagen van hout toen er een kistenmakerij in werd gehuisvest.
te Zaandam. In deze molen werd de laatste jaren al geen tabakssnuif gemaakt, maar het zogenoemde Zinkensnuif, snuif van bloemetjes.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/tabaksstamperij.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:07
  • (Externe bewerking)