Aanvankelijk gortpellerij, later mengvoederfabriek aan de Oostzijde in Zaandam. Gesloten in 1967.

Het ondernemersgeslacht Zwaardemaker bezat aan het einde van de 19e eeuw drie pelmolens in Oostzaandam: De Koning Davidplugin-autotooltip__default, verplaatst in 1904, De Liefdeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, De

Pelmolen in Oostzaandam, ook Het Dolhuis genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1689. De molen werd in 1903 van zijn standplaats ten westen van De Weer, tussen de Kerksloot en de Zuidervaldeursloot, afgebroken, en vervoerd naar Woudenberg, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
, verplaatst in 1903 en Het Wapen van Frieslandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWapen van Friesland, het

Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in mei 1762 aan Claas Luwensz. de Vries, een jaar na de bouw. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Watering, in het verlengde van de Kopermolenstraat, en werd in 1907 afgebroken om in Barsingerhorn als korenmolen herbouwd te worden, alwaar hij thans (1991) zonder roeden nog staat.
, verplaatst in 1907. De familie Zwaardemaker had een vooraanstaande plaats in de Zaandamse gemeenschap. Verscheidene leden ervan zaten in de gemeenteraad, terwijl de liberaal Jan Zwaardemaker (1856-1931) lid werd van Provinciale Staten.

In 1899 werd begonnen met de bouw van de stoomgortpellerij De Alkmaar, die in december 1900 werd geopend. Er werd begonnen met 19 medewerkers in deze toen zeer moderne fabriek. Het personeelsbestand zou nadien snel groeien. In 1908 werd het kantoor verplaatst van de Vinkenstraat naar de Westzijde. De voor de Oostzijde beeldbepalende 32 meter hoge silo, waarin zich ook een gerstreinigingsinstallatie en een malerij bevonden, kwam in 1914 gereed. Het bedrijf kreeg toen ook elektriciteit.

Ondanks regeringstoezicht, omdat gort volksvoedsel was, en vooral ook ondanks de watersnood van 1916, bleef het bedrijf gestaag groeien. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog werd een bijkantoor in Amsterdam geopend, dat in 1930 weer gesloten werd. In 1930 werd de naam van het bedrijf omgezet in Zwaardemaker's Handel en Industrie nv, terwijl in dat jaar ook werd begonnen met de afdeling Concordia voor gemengde veevoeders. Voor het voortbestaan van het bedrijf bleek deze nieuwe activiteit van groot belang.

Aanvankelijk bleef ook de gortpellerij nog goed draaien met name doordat de zuivelindustrie met de productie van gortepap begon, maar de groei kwam vanaf toen van de mengvoeders. In 1939 werkten 114 mensen bij het bedrijf. Na de oorlog werd gort als goedkoop volksvoedsel al snel door andere levensmiddelen vervangen. Zwaardemaker was nu geheel afhankelijk van de mengvoeders. Het bedrijf werd echter overgenomen door concurrent Koudijs uit Den Bosch, die Zwaardemaker in 1967 sloot.

Zaadhandel van Gelder Zonenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGelder Zonen, van

Nederlands papierconcern, waarvan de voormalige papierfabriek Van Gelder Zonen te Wormer, niet alleen deel uitmaakte maar ook de oorsprong vormde. Terwijl elders gevestigde delen van deze onderneming zijn voortgezet, is de fabricage van papier in Wormer bij een algehele sanering in 1981 beëindigd. Zie voor de vroege bedrijfs- en familiegeschiedenis ook
nam de gebouwen in 1973 over en gebruikte het pand als opslagruimte. De opslagplaats werd grotendeels verwoest tijdens een brand in 1977. Tot het jaar 2000 sloeg Van Gelder haar producten op in een nieuw te bouwen opslagloods.

Woningstichting Patrimonium liet haar oog op het complex in 1998 vallen en besloot na koop appartementen in de nog bestaande gebouwen aan te brengen. Gemeente Zaanstad maakte in 2003 bekend dat de zuigermond met zwenkarm aan de Zaanzijde uit historisch oogpunt gehandhaafd diende te blijven. Ook de watertank op het gebouw mocht niet wijken.

Op het terrein van de voormalige gortpellerij werden het koopappartementencomplex Kroonenburg, bestaande uit 67 appartementen en het huurwoningen gebouw Houtlust met 20 huurwoningen gerealiseerd. Het Rijksmonument Zwaardemaker moest worden geïntegreerd met twee strakke en moderne gebouwen die gedeeltelijk boven het monument uitsteken.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/zwaardemaker.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:06
  • (Externe bewerking)