Dit is een oude revisie van het document!


(1836-1918)

Ds Willem Bax

Nederlands hervormd predikant, één van de eerste predikanten die tot de SDAP toetraden. Ds. Bax was tussen 1884 en 1910 voorganger te Zaandam-Oost, in deze periode lag ook zijn toenadering tot de arbeidersbeweging. Bax groeide op te Zutphen, zijn vader (orthodox predikant) overleed jong. Na zijn studie theologie te Leiden werd hij achtereenvolgens predikant te Herkingen (1861), Delden (1863), Zierikzee (1874) en Zaandam-Oost (1884). Na zijn emiritaat vertrok hij naar Amsterdam, waar hij een studie economie volgde. Hij overleed in Den Dolder.

In 1890 gaf Bax voor het eerst blijk van zijn betrokkenheid bij het Socialismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSocialisme

Politieke stroming, strevend naar een maatschappijvorm waarin niet, zoals in het 19e-eeuwse kapitalisme, het bezit, maar de arbeid centraal staat en onder meer gericht op gelijke ontwikkelingskansen voor alle leden van de gemeenschap. Het socialisme is sinds de tweede helft van de 19e eeuw van zeer grote en wijd verbreide invloed, ook in Nederland. De Zaanstreek had lange tijd de naam
. Domela Nieuwenhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDomela Nieuwenhuis, Ferdinand

Amsterdam 31 december 1846 – Hilversum 18 november 1919

Nederlands socialist, feitelijk leider van de in 1881 opgerichte Sociaal Democratische Bond.

Van 1870 tot 1879 was Domela Nieuwenhuis Luthers predikant, achtereenvolgens in Harlingen, Beverwijk en Den Haag. Als zodanig bleek hij al een verklaard anti-militarist en een ijverig voorstander van de omstreeks 1870 ontstane internationale vredesbeweging. In 1879 trad hij uit de kerk en begon hij de uitgave van …
zou te Zaandam spreken en Bax schreef hierover een artikel in de Zaanlandsche Courantplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Courant

1868 - 1945

Liberaal blad, sedert 1887 onder de naam 'Zaanlandsche Courant, Nieuws- en Advertentieblad voor Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Krommenie, Westzaan, Oostzaan enzovoort'. De aanleiding voor de oprichting van de liberale weekkrant was het verlies van een liberale kandidaat van een vrijzinnig democraat, bij de zomerverkiezingen van 1867.
. Naar aanleiding van zijn kanttekeningen werd hij uitgenodigd tot een debat met Domela. Tijdens deze bijeenkomst sprak hij zijn waardering voor het socialisme uit, maar ook dat volgens hem het socialisme een onbereikbaar ideaal was. De algemene synode van de Nederlands Hervormde kerk distantieerde zich later van zijn uitspraken. Bax bleef evenwel sympathiseren met de socialistische beweging. Die sympathie betrof met name ook het zedelijk ideaal dat de arbeidersbeweging nastreefde.

Bax meende dat de kerk te kort was geschoten in het bijstaan van arbeiders in bijvoorbeeld zelfstudie, of de strijd tegen drankmisbruik. Deze mening ventileerde hij ook op de openbare bijeenkomsten waar hij met regelmaat sprak. Deze bijeenkomsten werden met name ook veel bezocht door teleurgestelde Christenen; de Zaanstreek was overigens ook toen al een der meest onkerkelijke streken van Nederland. Twee keer werd Bax door socialisten kandidaat voor de Tweede Kamer gesteld. Beide malen (in het district Zaandam en in het district Leeuwarden) werd hij niet gekozen. De '“rooie dominee' was nooit lid van de Sociaal Democratische Bondplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSocialisme

Politieke stroming, strevend naar een maatschappijvorm waarin niet, zoals in het 19e-eeuwse kapitalisme, het bezit, maar de arbeid centraal staat en onder meer gericht op gelijke ontwikkelingskansen voor alle leden van de gemeenschap. Het socialisme is sinds de tweede helft van de 19e eeuw van zeer grote en wijd verbreide invloed, ook in Nederland. De Zaanstreek had lange tijd de naam
, maar sloot zich in 1897 wel aan bij de Sociaal Democratische Arbeiders Partijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSocialisme

Politieke stroming, strevend naar een maatschappijvorm waarin niet, zoals in het 19e-eeuwse kapitalisme, het bezit, maar de arbeid centraal staat en onder meer gericht op gelijke ontwikkelingskansen voor alle leden van de gemeenschap. Het socialisme is sinds de tweede helft van de 19e eeuw van zeer grote en wijd verbreide invloed, ook in Nederland. De Zaanstreek had lange tijd de naam
. Binnen deze partij speelde hij geen vooraanstaande rol. Wél was hij auteur van een aantal (korte) publikaties.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/bax.1476032428.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:25
  • (Externe bewerking)