beeldende

No renderer 'pdf' found for mode 'pdf'

Dit is een oude revisie van het document!


Meest algemeen gebruikte benaming voor die takken van kunstbeoefening waarmee een bepaald gegeven in vlak of ruimte wordt uitgedrukt. Hiertoe behoren de beeldhouwkunst en de schilderkunst met alle daarmee verwante kunsten, zoals tekenkunst, grafische kunst, fotografische kunst, emailleerkunst, mozaiek en verscheidene mengvormen en toegepaste kunsten. Volgens sommige kunstgeleerden valt ook de Architectuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArchitectuur

Bouwstijl, bouwkunst, de kunst en de leer van het ontwerpen en uitvoeren van bouwwerken. Zie ook: Bouwen in de Zaanstreek.

Voor de 17e- en 18e-eeuwse houtbouw in de Zaanstreek geldt dat deze, ondanks allerlei verschillen, zoveel overeenkomsten vertoont dat van een Zaanse bouwstijl kan worden gesproken. Deze specifieke stijl wordt gezien als een belangrijk aspect van de eigen Zaanse cultuur in vroeger eeuwen.
onder de beeldende kunsten; deze wordt hier niet als zodanig beschouwd. Kunst is een begrip dat langs verschillende wegen kan worden benaderd en op evenzoveel manieren valt te definiëren.

Een meest algemene definitie luidt: kunst is een vereniging van in structurele samenhang verbonden esthetische elementen, technische kwaliteiten en symbolische expressie tot een eenheid die een in zichzelf besloten bestaan voert. In deze zelfstandige vorm is kunst echter een pas sedert het eind der 18e eeuw bestaand begrip. Voordien waren kunstwerken uitsluitend producten van technisch kunnen en ambachtelijke bekwaamheid. Pas toen de 'schoonheid' tot zelfstandige waarde was verheven. kwam er een splitsing tussen kunst als luxe enerzijds en het (gebruiks)voorwerp met alleen praktische waarde anderzijds. Door voortgaande ontwikkelingen is kunst nu meer dan ooit persoon- en tijdgebonden en onderhevig aan theoretische beschouwing. Dit geldt zowel voor de makers als voor de beschouwers. Eenstemmigheid over de 'bedoeling' of over `mooi en lelijk' ontbreekt.

In het hierna volgende 'Overzicht' (van de hand van Jan de Carpentierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCarpentier, Jan de

Zaandam 1934 - Alkmaar, 11 november 1989

Journalist, kunstrecensent Jan de Carpentier kreeg een opleiding tot onderwijzer maar begaf zich in de journalistiek. Daarbij specialiseerde hij zich in het recenseren van klassieke muziek en beeldende kunst. Zijn Muzikale notities, jaren achtereen verschenen in
) zijn namen van (Zaanse) kunstenaars zoveel als mogelijk vermeden. Er zijn in de loop der tijd vele min of meer verdienstelijke beeldende kunstenaars in de Zaanstreek werkzaam geweest, enkelen van hen kregen landelijk of zelfs internationaal bekendheid. In het alfabetisch systeem van deze encyclopedie zijn ongeveer 210 korte of waar nodig meer uitgebreide naamsvermeldingen opgenomen, verwijzend naar dit algemene artikel, of naar de aan het eind van dit artikel opgesomde terreinen van beeldende kunst (de amateuristische beoefenaars van beeldende kunst zijn, met een enkele uitzondering. buiten beschouwing gelaten).

Zouden deze vermeldingen achter elkaar zijn geplaatst, dan zou vooral opvallen dat een groot deel van de hier geboren of gewerkt hebbende kunstenaars zich na korte of langere tijd naar elders hebben begeven om zich verder te ontplooien. Een aanzienlijk kleiner aantal is steeds in de streek gebleven. De ook door De Carpentier getrokken conclusie is gerechtvaardigd dat velen in de Zaanstreek blijkbaar niet het “klimaat” en waarschijnlijk ook niet de 'markt' vonden om artistiek optimaal te kunnen functioneren. Anderzijds kan er op gewezen worden dat er ook een bescheiden 'tegenstroom` is waar te nemen; enkele van buiten komende beeldende kunstenaars hebben zich in de Zaanstreek gevestigd en zijn er gebleven. Als voorbeeld wordt hier de uit Amsterdam afkomstige Willem Jansen, Chrisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJansen, Chris

Sloten, 16 augustus 1918 - Westzaan, 17 juli 1961 Chris Jansen 1918-1961 Christiaan Jan (Chris) Jansen, beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist en etser, zoon van Willem Jansen. Chris Jansen, autodidact, werd ook door zijn vader in Westzaan opgeleid. Naast olieverf, aquarelleerde en tekende hij veel. Daarbij heeft hij zowel stillevens gemaakt als topografische beelden uit de Zaanstreek.
genoemd.

Het is onjuist om in dit verband ook te denken aan Claude Monet, Oscar-Claude (Claude)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMonet, Oscar-Claude (Claude)

Parijs 14 november 1840 – Giverny 5 december 1926

Beeldend kunstenaar, kunstschilder.

Claude Monet woonde vier maanden, van 2 juni tot 8 oktober 1871 met zijn vrouw Camille Doncieux en hun vierjarig zoontje Jean in Zaandam. Het gezin verbleef in hotel De Beurs op de Dam. Toen de Frans-Duitse oorlog (1870-1873) uitbrak, was de Fransman om de dienstplicht te ontlopen naar Londen uitgeweken. Daar werd hij attent gemaakt op de toen voor schilders aantrekkelijke Zaanst…
; zijn verblijf in Zaandam (waarvan overigens ruim twintig thans zeer kostbare schilderijen getuigen) had eerder politieke en/of economische oorzaken dan dat er sprake was van een artistieke keuze. (K. Woudt)

De eerste Zaankanter die bekendheid kreeg als beeldend kunstenaar was Jacob Cornelisz. van Oostsanenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostsanen, Jacob Cornelisz van

Oostzaan ca 1470 - 1533

Jacob Cornelisz. van Oostsanen, ook Jacob War genaamd, was een Nederlands schilder en ontwerper van houtsneden. Hij wordt beschouwd als één van de grote Nederlandse meesters uit de eerste helft van de zestiende eeuw.
, die rond 1470 te Oostzaan werd geboren. Kort na 1500 vestigde hij zich te Amsterdam. De in 1533 gestorven schilder wordt met Lucas van Leyden en Cornelis Engebrechtsz. tot de belangrijkste schilders van zijn tijd gerekend. In zekere zin was hij trendsetter voor de beeldende kunst in de Zaanstreek: op betrekkelijk jonge leeftijd verhuisde hij naar elders. Deze trend heeft lang voortbestaan. Het 'Lexicon van Nederlandse Beeldende Kunstenaars 1750 - 1880' van P. Scheen noemt 32 in de streek geboren kunstenaars, waarvan er niet minder dan 26 buiten de Zaanstreek overleden.

Dit heeft ertoe geleid dat buiten de amateuristische of nog meer de folkloristische beeldende kunst (bijvoorbeeld de gesneden versieringen aan de gevels in de houtbouw) zich nooit een echte Zaanse stijl of school heeft kunnen ontwikkelen. De tweede belangrijke factor die daarbij een rol speelt, is dat de opleidingen meestal buiten de Zaanstreek gezocht moesten worden, al waren hier ook wel enige tekenmeesters werkzaam.

De 16e eeuwse Jan Pietersz. Saenredamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaenredam, Joannes

Zaandam 1565 – Assendelft 6 april 1607

Tekenaar en graveur, Joannes Saenredam, soms genoemd

* Jan Saenredam, * Jan Pietersz. Zaenredam, * Jan Sanredam, * Jan Pietersz. Saenredam, * Jan Pietersz. Sanredam, * Jan Zaenredam,
werd wel in Zaandam geboren en stierf in Assendelft, maar moest voor zijn opleiding naar Hendrick Goltzius in Haarlem. Zijn veel beroemder zoon en leerling Pieter Jansz. Saenredamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaenredam, Pieter Jansz.

Assendelft, 9 juni 1597 - Haarlem, 31 mei 1665 Wikipedia Tekenaar, schilder en etser, Pieter Saenredam, geboren te Assendelft, zoon van Joannes Saenredam, ging op zijn 15e jaar in de leer bij de Haarlemse kunstenaar Frans Pietersz. de Grebber, die vooral als portretschilder naam had gemaakt. Op diens atelier, waar Saenredam 10 jaar bleef, werkte hij samen met onder anderen Jacob van Campen, de bouwmeester. Eerder was hij naar Haarlem getogen en in de leer geweest bij zi…
( 1597-1665) werd dan wel in Assendelft geboren, maar zwierf door heel Nederland en stierf in Haarlem. In de beeldende kunst van de Zaanstreek hebben schilderijen, tekeningen en grafiek zeer lang de toon aangegeven.

Een sterke impuls, die echter niet tot een Zaanse stijl leidde. kreeg de grafiek na de Tweede Wereldoorlog, doordat de in Amsterdam geboren kunstenaar Gerrit de Jongplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, Gerrit de

Amsterdam, 2 maart 1905 - Wormerveer, 5 februari 1978

Beeldend kunstenaar, schilder en vooral graficus en etser. Gerrit de Jong verhuisde op 6-jarige leeftijd met zijn ouders naar de Zaanstreek. Hij werkte als arbeider bij een cacaofabriek, maar zag dankzij veel doorzettingsvermogen kans om zich door zelfstudie te ontwikkelen tot een technisch knap kunstenaar. De Jong werd op jonge leeftijd fabrieksarbeider bij Chocolade- en cacaofabriek Pette in Wormerveer waar hij bij een be…
in zijn atelier in Wormerveer veel jonge kunstenaars met de fijne kneepjes van vooral ets en droge naald vertrouwd maakte. Beeldhouwers van formaat heeft de Zaanstreek nauwelijks gekend. Pas in de laatste decennia kreeg dit deel van de beeldende kunst meer aandacht, waarbij de invloeden van buiten de Zaanstreek kwamen. Een uitzonderingspositie nam de Zaandammer Jean B. de Winterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWinter, Jan Baptiste de

Zaandam 7 september 1929 - Hilversum 13 mei 1985

Beeldend kunstenaar, schilder, tekenaar, etser en beeldhouwer. Jan Baptiste de Winter was leerling van Jeroen Voskuyl te Amsterdam en van het instituut tot opleiding van tekenleraren aldaar. Hij woonde en werkte in Zaandam, signeerde doorgaans met
in met een aantal beelden op Zaanse thema's. Een andere recente ontwikkeling is de keramische kunst. Al werd er al eerder keramiek in de Zaanstreek gemaakt als kunstnijverheid. bijvoorbeeld in het fabriekje van de broers Lambertus en Meine Huizinga, voor het hanteren van de keramische technieken voor artistieke doeleinden legden de Zaandammers Henk Dilplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDil, Henk

Zaandam, 20 juni 1937 - Zaandam, 6 maart 1993 Henk Dil 1937-1993 Hendrik (Henk) Dil, beeldend kunstenaar, keramist, beeldhouwer en bewonderaar van vooral de oud-chinese keramiek koos na zijn diensttijd voor de kunst. Hij woonde en werkte in Zaandam waar hij zijn atelier had in de werkgemeenschap Dam 8 en gaf hoegenaamd niets om maatschappelijke ambities. In 1963 had Henk Dil een krantenwijk en later een broodwijk om in zijn levensonderhoud te voorzien.
(geb. 1937) en Klaas de Boerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Klaas Pieter de

(Zaandam, 18 juli 1944)

Keramist. Bracht als zodanig in Zaanstad en daarbuiten verscheidene grote kunstprojecten tot stand, onder meer de murale plastiek in het eerste gemeentehuis van Zaanstad Bannehof en keramische zuilen bij verpleeghuis Oostergouw en in de Russische Buurt.
(geb. 1944) in de jaren '60 de basis na hun opleiding in Amsterdam.

Opmerkelijk is dat zij vooral in de beginjaren ook veel gebruikskeramiek maakten, waarmee dan een oude trek uit de Zaanse kunst terugkeerde; veel van de kunstenaars uit het verleden die door hun schilderijen bekend gebleven zijn werkten ook als huisschilder. De toegepaste kunst, vooral in de vorm van industriële vormgeving en de vormgeving van drukwerk, is van betrekkelijk recente datum: na de opkomst van de industrie. Een van de grondleggers van deze vormgeving was in Nederland de Zaandijker Piet Zwartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, Pieter

Zaandijk 28 mei 1885 - Wassenaar 24 september 1977

Architect en ontwerper. Piet Zwart wordt beschouwd als een vernieuwer van de Nederlandse kunstnijverheid. Hij was een leerling van de Rijksschool voor Kunstnijverheid in Amsterdam en woonde en werkte in Amsterdam, Voorburg en Wassenaar. Zwart manifesteerde zich als boekbandontwerper,
.

In zijn spoor volgden later Pieter Groot en Swip Stolkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStolk, Swip

(Zaandam, 3 januari 1944-Zaandam, 12 maart 2019)

Zwerus Adrianus (Swip) Stolk, vormgever, docent aan de Academie voor Beeldende Kunst te Enschede en aan de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam, huisontwerper van het Groninger Museum, afgezien van één jaar opleiding autodidact.
. Opvallend in de kunst uit de Zaanstreek van deze eeuw is de overheersende positie van de figuratieve stromingen, die zelfs in de keramiek een heel belangrijke plaats innemen. Slechts weinigen, zoals de Zaandijker Jaap Stellaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStellaart, Jaap

Zaandijk, 7 december 1920 - Zaandam, 16 januari 1992

Jacob (Jaap) Stellaart, beeldend kunstenaar, werkte in Zaandam aan het Haaldersbroek, voornamelijk olieverfschilderijen. Jaap Stellaart werkte al jong in een eigenzinnige abstracte schilderstijl die wel eens werd vergeleken met die van de toenmalige Cobragroep. Hij sloot zich niet bij deze groep aan, maar ging steeds als eenling zijn eigen weg, waarbij hij in beperkte kring bewondering oogstte. Op 16 februari 1990 ontving …
, kozen in het verleden consequent voor een non-figuratieve stijl. Binnen het realisme neemt het topografische werk. dat een verbondenheid met de streek aangeeft, een belangrijke plaats in.

Jan de Carpentier

Deelgebieden

Een aantal deelgebieden van de beeldende kunst wordt in deze encyclopedie apart behandeld. Zie: (Architectuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArchitectuur

Bouwstijl, bouwkunst, de kunst en de leer van het ontwerpen en uitvoeren van bouwwerken. Zie ook: Bouwen in de Zaanstreek.

Voor de 17e- en 18e-eeuwse houtbouw in de Zaanstreek geldt dat deze, ondanks allerlei verschillen, zoveel overeenkomsten vertoont dat van een Zaanse bouwstijl kan worden gesproken. Deze specifieke stijl wordt gezien als een belangrijk aspect van de eigen Zaanse cultuur in vroeger eeuwen.
). Beeldhouwkunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldhouwkunst

Vorm van Beeldende kunst waarbij met hamer en beitel in hard materiaal, hout, kalk- of zandsteen, graniet, marmer, gewerkt wordt. Vooraf wordt een klein model in was of leem gemaakt en dit, meestal in gips gegoten, dient als voorbeeld om op grotere schaal te worden uitgevoerd. Een beeldhouwwerk heeft een driedimensionale verschijning en is daardoor naast zicht- ook tastbaar.
, Filmplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFilm

In de honderdjarige bestaansgeschiedenis van het medium film is er in de Zaanstreek nooit sprake van een echte filmcultuur geweest: niet in de passieve, noch in de actieve zin.

Dit heeft veel te maken met het feit dat Amsterdam, dat wel een dergelijke cultuur bezit, zo nabij ligt.
, Fotografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFotografie

(v. Gr. Phootos = licht, graphoo = schrijven). Het met behulp van licht en andere vormen van straling vervaardigen van afbeeldingen van voorwerpen en verschijnselen.

Het volgende overzicht betreft met name die fotografie, die de stedelijke en natuurlijke landschappen van de Zaanstreek als onderwerp heeft, daarna volgt een korte aanduiding van de fotografie als kunstvorm.
Grafische industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrafische industrie

Belangrijke tak van nijverheid, in de Zaanstreek uitgeoefend in ongeveer 70 kleine tot middelgrote bedrijven met een gezamenlijk personeelsbestand om en nabij 1500 personen in 1991. Tot de grafische industrie worden gerekend drukkerijen en ondernemingen die in belangrijke mate een druktechniek toepassen voor de vervaardiging van hun producten zoals de verpakkingsindustrie, alsmede de bedrijven die delen van het grafische productieproces verzorgen als toeleverancier. Bij dez…
kunst, Keramiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeramiek

Verzamelnaam voor keramische producten als aardewerk, porselein en plastiek, vervaardigd door zowel kunstenaars als gespecialiseerde bedrijven, de vroegere pottenbakkerskunst. In de Zaanstreek heeft zich na de Tweede Wereldoorlog een niet onbelangrijke ontwikkeling voorgedaan in de keramische kunst. Deze werd en wordt beoefend door kunstenaars zoals Pieter Groot,
kunst, Schilderkunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilderkunst

Tak van kunstbeoefening, zowel beroepsmatig als amateuristisch bedreven, zie: Beeldende kunst. Bekende, uit de Zaanstreek afkomstige, schilders waren in vroeger eeuwen Jacob Cornelisz van Oostzanen (1470-1533) en Pieter Jansz Saenredam (1597-1665). In de 19e en 20e eeuw heeft een groot aantal kunstschilders in onze streek gewerkt.
. Toegepaste kunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigToegepaste kunst

Kunsthandwerk, kunstnijverheid. Het begrip 'toegepaste kunst` is moeilijk te definiëren. Aan de vormgeving, het 'design' van zelfs eenvoudige voorwerpen wordt in onze tijd dikwijls afzonderlijk aandacht besteed door daartoe opgeleide specialisten. Er zijn perioden geweest met een zo'n sterk stijlbesef dat tussen de handwerker enerzijds en de kunstzinnige vormgever anderzijds geen scheidslijn kon worden getrokken; zij waren in één persoon verenigd. De hier volgende beschouwing …
kunst. Vanuit het trefwoord Kunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKunst

Kunst is een nauwelijks te definiëren begrip. Toch kan worden vastgesteld dat elke kunstuiting gebaseerd is op steeds dezelfde elementen, die in hun samenhang een eenheid vormen. Het gaat hierbij om esthetische eigenschappen en technische kwaliteiten, maar ook om het vermogen tot persoonlijke expressie van de kunstenaar. Deze drie factoren vormen samen een oneindig aantal variatie-mogelijkheden waarin kunst zich openbaart.
wordt naar andere kunststromingen gewezen.

Lijst van beeldend kunstenaars

Zie ook de 132 pagina's tellende Lexicon van Nederlandsche schilders en beeldhouwers, 1870-1940.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/beeldende.1493976146.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:34
  • (Externe bewerking)