Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie | Volgende revisie Beide kanten volgende revisie | ||
dijken [2016/08/24 15:16] jan |
dijken [2017/02/27 14:53] zaanlander |
||
---|---|---|---|
Regel 1: | Regel 1: | ||
==== Dijken ==== | ==== Dijken ==== | ||
- | Waterwerken, | + | Waterwerken, |
- | Er zijn verschillende soorten dijken. Allereerst de zeedijken, die het achterland beschermen tegen overstroming | + | Er zijn verschillende soorten dijken. Allereerst de zeedijken, die het achterland beschermen tegen overstroming |
- | Nadat de directe bedreiging van de zee was bedwongen werden ter bescherming tegen het `binnenwater' | + | Nadat de directe bedreiging van de zee was bedwongen werden ter bescherming tegen het binnenwater nog in de middeleeuwen lage dijken aangelegd. Sommige ervan waren relatief hoog en werden dan ook als hoge dijk aangeduid, onder meer bij [[Krommeniedijk]]. De belangrijkste lage dijken langs de Zaan zijn: |
+ | * de [[Westzijde]], vroeger [[Molenbuurt]], | ||
+ | * het [[Zuideinde]], | ||
+ | * de Raadhuisstraat, | ||
+ | * de Lagendijk, | ||
+ | * de Hoogstraat, | ||
+ | * de [[Lagedijk]], | ||
+ | * het Zaandijkerwegje, | ||
+ | * het [[zuideinde|Zuideinde]], | ||
+ | * de [[Zaanweg]], | ||
+ | * het Noordeinde, | ||
+ | * de Noorddijk, | ||
+ | * de [[Oostzijde]], | ||
+ | * het [[kalf1|Kalf]], | ||
+ | * de Poeldijk, | ||
+ | * de [[Kalverringdijk]], | ||
+ | * de Veerdijk, | ||
+ | | ||
+ | | ||
Bijzonder in de lage dijken zijn de zogeheten [[dubbele_buurt|Dubbele buurten]], die ontstonden bij dreigende dijkdoorbraak. | Bijzonder in de lage dijken zijn de zogeheten [[dubbele_buurt|Dubbele buurten]], die ontstonden bij dreigende dijkdoorbraak. | ||
- | Vervolgens zijn de ringdijken te noemen, bijvoorbeeld de [[enge|Enge Wormerringdijk]] en de [[wijde1|Wijde Wormerringdijk, | + | Vervolgens zijn de ringdijken te noemen, bijvoorbeeld de [[enge|Enge Wormerringdijk]] en de [[wijde1|Wijde Wormerringdijk]], alsmede de dijken die oudere polders van elkaar scheiden, bijvoorbeeld op de plaatsen van de huidige [[communicatiewegen|Communicatieweg]], scheiding Noorderveen- en Veenpolder en de huidige Zaandammerweg tussen Veen- en Zuiderveenpolder in Assendelft. Tenslotte zijn er de zogenoemde slaperdijken, |
- | In de Zaanstreek lopen dijken met een gezamenlijke lengte van tientallen kilometers. Ofschoon de streek periodiek ook eerder al bewoond werd (zie: [[Archeologie]]) werd duurzame bewoning pas goed mogelijk toen en nadat het stelsel van zeedijken, [[dammen]], | + | In de Zaanstreek lopen dijken met een gezamenlijke lengte van tientallen kilometers. Ofschoon de streek periodiek ook eerder al bewoond werd (zie: [[Archeologie]]) werd duurzame bewoning pas goed mogelijk toen en nadat het stelsel van zeedijken, |
- | Onderhoud van de dijken en een goed toezicht daarop was van levensbelang voor de Zaankanters. Het dijkonderhoud was een plicht van degenen die aan de dijk woonden, wier land aan de dijk grensde, of voor wie dijkonderhoud een direct of indirect nut had. Zo had feitelijk iedereen de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van een klein stukje van de dijk. Aangezien de dijken ook als [[wegenstructuur|landweg]] werden gebruikt en later ook bebouwd werden, was verzwakking van de waterkeringen zeker niet denkbeeldig. De dijkgraaf en de heemraden hielden jaarlijks een dijkschouw, ter controle of de dijk overal nog in goede staat verkeerde. Tegen de personen die hun dijkplicht niet goed waren nagekomen, werd streng opgetreden. Hieraan kon men in de Middeleeuwen (tot in de 16e eeuw) ontkomen door gebruik te maken van het recht van spadesteken. Een ingeland die (financieel) niet bij machte was geweest zijn stuk dijk te onderhouden kon op de dag van de dijkschouw een spade in de grond steken. Zijn plicht verviel daarmee en ging over naar zijn buren, die echter ook al zijn roerende goederen in beslag konden nemen. Mogelijk herinnert het wapen van [[Oostzaan]] aan het oude recht van spadesteken. | + | Onderhoud van de dijken en een goed toezicht daarop was van levensbelang voor de Zaankanters. Het dijkonderhoud was een plicht van degenen die aan de dijk woonden, wier land aan de dijk grensde, of voor wie dijkonderhoud een direct of indirect nut had. Zo had feitelijk iedereen de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van een klein stukje van de dijk. |
- | De hoogst verantwoordelijke voor alle dijken was de dijkgraaf, die rechtstreeks het grafelijk gezag vertegenwoordigde. Aangezien het voor hem fysiek onmogelijk was alle dijken nauwkeurig te inspecteren hing in de praktijk veel van particulier initiatief af. Deze situatie bleef zelfs tot in de 20e eeuw bestaan. Vanaf de 18e eeuw werden de belangrijkste dijken geheel of gedeeltelijk door de banne of het dorp onderhouden. Dit betrof vooral | + | Aangezien de dijken ook als [[wegenstructuur|landweg]] werden gebruikt en later ook bebouwd werden, was verzwakking van de waterkeringen zeker niet denkbeeldig. De dijkgraaf en de heemraden hielden jaarlijks een dijkschouw, ter controle of de dijk overal nog in goede staat verkeerde. Tegen de personen die hun dijkplicht niet goed waren nagekomen, werd streng opgetreden. Hieraan kon men in de Middeleeuwen tot in de 16e eeuw ontkomen door gebruik te maken van het recht van spadesteken. Een ingeland die financieel niet bij machte was geweest zijn stuk dijk te onderhouden kon op de dag van de dijkschouw een spade in de grond steken. Zijn plicht verviel daarmee en ging over naar zijn buren, die echter ook al zijn roerende goederen in beslag konden nemen. Mogelijk herinnert het wapen van [[Oostzaan]] aan het oude recht van spadesteken. |
+ | |||
+ | De hoogst verantwoordelijke voor alle dijken was de dijkgraaf, die rechtstreeks het grafelijk gezag vertegenwoordigde. Aangezien het voor hem fysiek onmogelijk was alle dijken nauwkeurig te inspecteren hing in de praktijk veel van particulier initiatief af. Deze situatie bleef zelfs tot in de 20e eeuw bestaan. Vanaf de 18e eeuw werden de belangrijkste dijken geheel of gedeeltelijk door de banne of het dorp onderhouden. Dit betrof vooral, wat ook wel genoemd wordt, het groot onderhoud, bijvoorbeeld het herstel van breuken of versterking van de volledige dijk. Dergelijke werken werden uitgevoerd onder leiding van een zogenoemde dijkbaas, die bepaalde welke materialen gebruikt moesten worden. Aanvankelijk | ||