Dit is een oude revisie van het document!


Belangrijke tak van nijverheid. in de Zaanstreek uitgeoefend in ongeveer 70 kleine tot middelgrote bedrijven met een gezamenlijk personeelsbestand om en nabij 1500 personen [1991). Tot de grafische industrie worden hier gerekend: drukkerijen en ondernemingen die in belangrijke mate een druktechniek toepassen voor de vervaardiging van hun produkten (bijvoorbeeld de verpakkingsindustrie). alsmede de bedrijven die delen van het grafsche produktieproces verzorgen als toeleverancier. Bij deze laatste categorie valt te denken aan (foto-)zetterijen. de cliché- en fotolitho-industrie. bedrijven gespecialiseerd in het vervaardigen van zogenaamde montages (op basis waarvan bijvoorbeeld de drukplaten in de offsetdrukkerijen worden gemaakt) en binderijen en andere bedrijven die zich bezi ghouden met de afwerking van grafische produkten. Ons vooreerst beperkend tot de drukkerijen. die de kern vormen van de hiervoor aangeduide groep ondernemingen. valt op dat deze bedrijfstak ondanks een ver doorgevoerde mechanisering en automatisering. een zekere ambachtelijkheid heeft behouden. Dit is enerzijds een gevolg van de historische ontwikkeling van de (zeer oude) druktechnieken - waarover direct meer anderzijds van de omstandigheid dat elke drukopdracht specifieke eisen stelt en afzonderlijke zorg behoeft. In beginsel zijn vrijwel alle drukkerijen namelijk ingericht tot het vervaardigen van uiteenlopende produkten. van zeer kleine formaten in slechts enkele stuks tot drukwerk van grote afmetingen in een miljoenen-oplage. van uitermate eenvoudig drukwerk (zoals een visitekaartje) tot ingewikkelde boekwerken en rijk geïllustreerde folders in meerkleurendruk. Hoewel zich in de praktijk vele specialisaties voordoen. blijven de meeste drukkerijen een zeer gediversificeerd orderpakket uitvoeren. Dit in tegenstelling tot andere bedrijfstakken. die neigen tot typebeperking. dat wil zeggen vervaardiging van zo groot mogelijke series van een relatief gering aantal produkten. Grafische bedrijven beantwoorden echter de vraag van de marktdoor eenmalige opdrachten van sterk uiteenlopende aard te aanvaarden. Niettemin is deze industrie al in de 19e eeuw gekwalificeerd als een [[voorbeeld van de verst doorgevoerde massa-fabricage' en zijn machines meteen produktie van 10.000 of meer bedrukte vellen per uur geen zeldzaamheid. Het zal duidelijk zijn dat de wisseling van steeds verschillende opdrachten tot een zekere ambachtelijkheid in de uitvoering daarvan blijft noodzaken. Het gevolg is ook dat de werknemers in deze branche aan een relatief hoog opleidingsniveau tot vakman moeten voldoen- Dit is steeds zo geweest en het werkte door op het zelfbewustzijn van de betrokkenen. Zo gezien is het niet toevallig dat zich in deze bedrijfstak al vroeg organisaties van zowel werkgevers als werknemers vormden en dat sociale voorzieningen en afspraken in de grafische bedrijven een voorbeeldwerking hadden voor de overige industrie in de tijd dat er terzake nog geen wetgeving bestond. Bovendien heeft het drukkersvak als geen ander raakvlakken met alle aspecten van de cultuur en speelde en speelt de drukpers een overheersende. rol in de verbreiding van kennis. Ook dit niet te onderschatten gegeven is van belang bij beoordeling van de grafische bedrijfstak als geheel. Feitelijk kan je ontwikkeling van elke wetenschap - en dientengevolge in uiterste instantie van onze westerse beschaving - in verband worden gebracht met de lSe-eeuwse vinding van de boekdrukkunst en de daarop volgende groei van de grafische industrie. Geschiedenis In zijn eenvoudigste vorm is het drukken het overbrengen van een tekst of beeld van een 'beelddragef op een daartoe geschikte ondergrond. Wie een stempel hanteert maakt daarmee afdrukken. Dit principe van stempelen met een beelddrager en met behulp van inkt op papier of ander materiaal is al bijzonder oud. ln China is er ver voor onze jaartelling gebruik van gemaakt. In onze westerse beschaving werden pas in de middeleeuwen afbeeldingen in hout gesneden en daarna afgedrukt. Vervolgens werden zelfs boeken. nadat de tekst van alle bladzijden steeds in afzonderlijke houtblokken was gesneden. op uiterst bewerkelijke manier vermenigvuldigd; letterlijk monnikenwerk. dat in kloosters werd bedreven. 1vlan deze zogenaamde blokboeken zijn de uiterst zeldzaam en zeer kostbaar geworden voorbeelden nog in musea te vinden. In de 15e eeuw ontstond de zogenaamde losse-letterdruk'. De uitvinding ervan wordt toegeschreven aan de Duitser Johannes (Gensfleischl Gutenberg. die leefde van 1394 tot 1468. Anderen noemen de Haarlemmer Laurens Janszoon Coster (gestorven in 1485) als uitvinder. Zekerheid over het jaar van uitvinding bestaat evenmin. aangenomen wordt dat het veelgenoemde jaartal 1423 orijuist is en dat het principe van de druk met losse letters van ongeveer 1440- 1450 dateert. De vondst was uiterst belangrijk en komt erop neer dat elk letter- en leesteken afzonderlijk in hout werd uitgesneden. Deze tekens t_de patrijzen“) werden vervolgens in zand gestempeld en in de afdrukken (`matrijzen`_) werd lood - later een legering van lood. tin en antimonium - gegoten. Door steeds opnieuw de patrijzen in zand te stempeien en de zo ontstane matrijzen met lood vol te gieten ontstond een groot. eigenlijk ongelimiteerd. aantal losse lettertekens op staafjes die van gelijke hoogte werden gemaakt en verder zorgvuldig afgewerkt. Men sneed de patrijzen in verschillende grootten en vormen. Met de aldus ontstane losse lettertekens stelde men teksten samen (izetsels) die. zoals eerder de houtblokken. konden worden afgedrukt. Het voordeel was drieledig: het zetten bespaarde enorm veel tijd vergeleken bij het snijden van de blokhoek-pagina's. fouten in de zo gezette tekst konden op eenvoudige wijze worden gecorrigeerd t' fouten in de biokboeken kon men alleen verbeteren door gehele pagina's opnieuw in hout te snijden) en de loden letters konden na gebruik opnieuw worden toegepast in andere zetsels. De uitvinding der boekdrukkunst (die in wczen dus de vondst behelsde van het drukken met losse leners) had 'een snelle verbreiding over geheel Europa tot gevolg en was een der belangrijkste oorzaken dat ons werelddeel zich in volgende eeuwen ontwikkelde tot welvaart en tot centrum van wetenschap en kunst. Het drukken met losse. loden letters is gedurende 500 jaar de meest verbreide grafische techniek gebleven. Door voortdurende technische verbeteringen kon deze boek- of hoogdruk zich tot halverwege de 20e eeuw handhaven; wereldwijd waren er tienduizenden boekdrukkerijen. de meeste van bescheiden omvang en van plaatselijke of regionale betekenis. In Nederland bedroeg het aantal met lood werkende drukkerijen omstreeks 1960 nog 2500. Dat beeld is inmiddels drastisch veranderd. vermeld is hiervoor de hoogdruk. Daarnaast zijn in de loop der tijd enkele andere druktechnieken ontwikkeld. namelijk de diepdruk. de vlakdruk en de zeefdruk. Bij de iioogdruk komen de afdrukken tot stand doordat een verhoogd beeld onder een zekere spanning op het papier of een andere idrukdrager` wordt gestempeld. Dat is in wezen het eenvoudige principe van de vingerafdruk. vindingrijk uitgewerkt en verfijnd tot vermenigvuldigings-techniek. De gedrukte tekst wordt met de hand gezet uit loden letters of machinaal vervaardigd in monotype- of linotype-zetsel. zoals uiteengezet. Deze machinale zetselvervaardiging met losse letters of vaste loden regels kwam tot het einde van de 19e eeuw tot ontwikkeling. Illustraties werden tot in de 19e eeuw in hout gesneden of gegraveerd en tussen de tekst gevoegd; na de uitvinding van het chemografische procede konden [voor een belangrijk deel met behulp van toepassing der fotografie) cliché-'s van koper of zink voor het illustratiemateriaal worden vervaardigd. Ook de in de verpakkingsindustrie toegepaste anilinedruk behoort tot de hoogdruk; hierbij wordt met stypen (onder grote druk uit rubber geperste “cliche`s`) gedrukt die dus eveneens een verhoogd beeld vertonen. De diepdruir gaat uit van het omgekeerde. Hierbij wordt het af te drukken beeld langs onder meer fotografische weg verdiept in een drukplaat aangebracht (gerust). Door relatief dunne (vloeibare) inkt in de verdiepte gedeelten van deze drukplaat aan te brengen en de plaatoppervlakte vervolgens schoon te poetsen. ontstaan de afdrukken doordat het papier onder spanning de inkt uit de verdiepte gedeelten 'opzuigt`. Dit dtukprincipe wordt hier niet verder behandeld; in de Zaanstreek wordt het - als zeer volmaakt technisch-industrieel proces - toegepast in enkele verpakkingsdrukkerijen. Evenmin wordt een technische uiteenzetting gegeven van de zeefdruk. die in feite na de Tweede Wereldoorlog tot ontwikkeling kwam en waarbij afdrukken worden gemaakt door middel van dun gaasdoek waarop sjablonen worden aangebracht; de drukinkt wordt door dit zeefdoek op het papier (of een andere drukdrager) gestreken. Ook dit proces is technisch verfijnd. het wordt doorgaans in kleinschalige bedrijven (ook in de Zaanstreek) toegepast voor de vervaardiging van kleinere oplagen. zoals van affiches. overigens vaak met verbluffend fraai resultaat. De thans uitermate omvangrijke t'iakdruk heeft de hoogdruk grotendeels verdrongen. De huidige offsetdrukkerijen. waarin deze vlakdruk wordt toegepast. kunnen aanzienlijk sneller - en waar het meerkleurendrukwerk betreft ook in betere kwaliteit produceren dan de tot voor kort in groot aantal niet lood werkzame boekdrukkerijen. Deze ware revolutie in het drukkersvak [de teloorgang van de hoogdruk) hing samen met het gewicht van de loden drukvorrnen en de dientengevolge noodzakelijke zware constructie der drukpersen. die kostbaar en relatief traag waren. De vlakdruk. die tenslotte leidde tot de huidige offsetdrirk. is al in ligt?l ontwikkeld door Alois Senefelder (Praag Hill-München 1834). Senefelder ging daarbij uit van de afstotende werking tussen vet en water. Hij tekende met vet krijt of vette inkt op een gepolijste en vetvrij gemaakte vlakke steen. Wanneer hij deze steen bevochtigde en er vervolgens meteen rol inkt op aanbracht. 'pakte' de (verte) inkt wel op de tekening. maar niet op de vochtige blanco gedeelten. Onder enige spanning kon de inkt op de tekening daarna op papier worden overgebracht. Deze nog primitieve steendrukmethode [lithografie) is reeds door Senefelder zelf geperfectioneerd. maar nam pas een grote vlucht na de ontwikkeling van de foto-techniek en de offsetdruk. Na een langdurig proces van vele technische verbeteringen worden tegenwoordig langs fotografische weg drukplaten van dun en buigzaam materiaal vervaardigd. die op een cilinder in de drukpers worden gespannen en door een verfijnd inktwerk van een nauwkeurig te bepalen inktlaagje worden voorzien. De eerste afdruk gebeurt rotatief op een met rubber beklede cilinder en deze maakt vervolgens een afdruk op papier (off-set). Voor deze techniek zijn zowel machines voor de bedrukking van vellen [vellen-offset) als van rollen (rotatie-offset) ontwikkeld. voorts kent men persen voor een. twee. vier of zelfs meer kleuren. Bij de meerkleurenpersen zijn de verschillende drukcilinders en inktwerken in een arbeidsgang aan elkaar gekoppeld. De vervaardiging van de teksten geschiedt grotendeels fotografisch; de fotozetterij. met behulp van gecomputeri seerde tekstverwerkingsapparatuur. heeft de vroegere loodzetterij inmiddels geheel verdrongen. Afbeeldingen. al of niet in kleur. worden door de fotolithogra?sche industrie vervaardigd. Ook in de mogelijkheden van beeldreproduktie is revolutionaire vooruitgang geboekt. Zo worden dia's of andere modellen door computers afgetast om de kleurwaarde per vierkante millimeter nauwkeurig te reproduceren. Zoals gezegd zijn vrijwel alle drukkerijen. ook in de Zaanstreek. naar de offsettechniek overgeschakeld. De verschillende grafische technieken. dus hoog-. diep-. vlak- en zeefdruk. zijn in de meest elementaire vorm terug te vinden in de Grafische industrie kunst. Houtsneden en -gravures en linoleumsneden worden door kunstenaars in hoogdruk vermenigvuldigd. Bij etsen, droge naalden' en kopergravures wordt van de diepdruktechniek gebruik gemaakt en voor de artistieke lithografie berust de techniek op het aanbrengen van de tekening op een vlakke (al of niet gegreinde'l steen of een voorbehandelde metaalplaat. volgens de methode die door Senefelder 200 jaar geleden is ontwikkeld (vlakdruk). Ook de zeefdruk is een door kunstenaars beoefende grafische techniek; door gebruikmaking van bijvoorbeeld fotografisch basismateriaal onder toevoeging van andere elementen (vormen en kleuren) kan men bijzondere en nieuwe effecten aan de bestaande prentkunst toevoeen. Éra?scire industrie in de Zaanstreek Het heeft tenminste tot het tweede kwart van de 18e eeuw geduurd alvorens er in de Zaanstreek drukkerijen werden gevestigd. Hoewel erin de l'ie eeuw een spectaculaire economische opbloei plaats had. bleef het grafische ambacht vooralsnog beperkt tot de steden. zoals Amsterdam. Haarlem en Leiden. Zaanse boekhandelaren lieten in deze steden de door hen uitgegeven geschriften vervaardigen (er was dus al wel sprake van een bescheiden uitgevers-activiteit). De oorzaak van het late ontstaan van drukkerij-nijverheid ten plattelande kan gezocht worden bij de vereiste (grote) mate van specifieke vakkennis en de nog schaarse verkrijgbaarheid van het letterrnateriaal. alsmede bij de afzetmogelijkheden van de gedrukte produkten: het drukkersambacht ontwikkelde zich eerst vooral rond de universiteiten. Er waren dus in de 17e eeuw wel al boekverkopers die regionale boeken elders lieten vervaardigen. Zo werd omstreeks 16411 als boekhandelaar Hendrik Jacobsen Soet t' ook genoemd Zoet en Soeteboomi bekend door de uitgave van verschillende boeken over de streek. Hij was gevestigd tot Zaenredam op de Zeedijck in de Witte PersI van 1649 af vindt men vermeldingen van Willem Willemsz tot Zardam. wonende op de Dam bij de Oudekerk. die eveneens als boekhandelaar-uitgev er actief was. ln 1658 en latere jaren komen we Cornelis Schonau t'in de Moolen-Buurt) tegen als boekbinder. Ook de boekverkopers Joris Jacobsz. Zijmen 1'ililillemsz en Jan Visser. allen uit Zaandam. lieten elders boeken drukken die zij in hun winkels verkochten. De eerste ons bekende drukkerij in Zaandam was die van Andries Visser t'Westzijde in de Moolenbuurt op 't Stikkelpat bij de Gapert']. Hij wordt voor het eerst in ITI-ll] vermeld. Zijn opvolger. in hetzelfde pand. heette Daniel Laarsen [een door hem vervaardigd boek draagt het jaartal H42). Was vervolgens diens opvolger Jan Broekhuysen tussen l'l45 en HSS weer alleen als boekhandelaar en uitgever actief. ongeveer tezelfdertijd drukte Hermanus Jukkers de Roode zelf de boeken die hij tussen l'r'53 en 11192 in zijn winkel bij de Overtoom op de Dam verkocht. Zijn zaak werd voortgezet door zijn weduwe en vervolgens (1801) door zijn zoon Jan Jukkers de Roode. De laatste door deze Jukkers de Roode vervaardigde boekuitgave dateert voorzover ons bekend uit 1834. Inmiddels had zich toen ook Jan Bijl als boekdrukker (Hogendijk. later Westzijdelhoek Zilverpad] gevestigd. Hij werkte in enkele gevallen samen met de toen belangrijke boekhandelaar en uitgever Hendrik van Aken. Weer iets later komen we Jan Groot åc Comp. als drukkerij tegen. evenals - omstreeks 1840 - de stadsdrukkers G. Dekker Cz en KT. van Spanjen Koppenol. die de drukkerij van Jukkers de Roode hadden voortgezet. Hun samenwerking eindigde in 1851. waarna het bedrijf werd voortgezet door G. Dekker Gz. Deze begon in 186? met de uitgave van het Nieuwsch- en Advertentieblad de Zaanlandsche Assurantie Compagnieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Assurantie Compagnie

Zaanse verzekeringsmaatschappij, die landelijk werkte maar inmiddels niet meer actief is. De Zaanlandsche Assurantie Compagnie (ZAC) werd opgericht in 1845 op initiatief van C. Avis Dz. uit Krommenie, daarin spoedig gevolgd door
Courant`. Het aantal drukkerijen in de Zaanstreek nam inmiddels geleidelijk toe. Een der oudste en ooit voor de Zaanstreek zeer belangrijke drukkers-uitgevers was Jan Heijnis Teuniszoon. die in 1821 een boekwinkel in Zaandijk opende en het jaar daarop zelf zijn uitgaven ging drukken. Een groot aantal betrof de Zaanse geschiedenis; Heijnis werkte nauw samen met de Zaandijkse koopman. burgemeester en schrijver Jacob Honig Jansz. Jr. Niet alleen de reeks Zaanlandsche Jaarboekjes (1841-1854) maar ook ettelijke andere beschrijvingen van onderwerpen uit de streekgeschiedenis zagen in Zaandijk het licht. De toch soms zeer omvangrijke boeken werden alle nog geheel. letter voor letter. met de hand gezet. Jan Heijnis Tsz. had daarvoor twintig tot dertig handzetters in dienst. Hij was niet de enige die streekuitgaven maakte. aan het eind van de 19e eeuw waren ook P. Out en EN. Smit Ez. (de Zaanlandsche Assurantie Compagnieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Assurantie Compagnie

Zaanse verzekeringsmaatschappij, die landelijk werkte maar inmiddels niet meer actief is. De Zaanlandsche Assurantie Compagnie (ZAC) werd opgericht in 1845 op initiatief van C. Avis Dz. uit Krommenie, daarin spoedig gevolgd door
Stoomdrukkerij`]. beiden in Koog. op dit terrein actief. Eveneens tegen het eind der vorige eeuw begon het tot dan toe bescheiden aantal drukkerijen toe te nemen. Deze groei heeft zich sindsdien voortgezet tot het huidige aantal van ongeveer 'lll bij de grafische industrie betrokken bedrijven [van velerlei aard] in de Zaanstreek. De dmkpersen (die daarvoor nog met de hand werden bediend) werden aan het begin van onze eeuw met behulp van stoommachines en gas- of petroleummotoren aangedreven: de invoering van krachtstroom en met elektromotoren toegeruste cilinder- en degelpersen maakte na de Eerste Wereldoorlog de centrale drijfwerken overbodig. De inrichting van een drukkerij vereiste ook toen grote investeringen. Er ontstonden aanvankelijk merendeels kleine en eenvoudig geoutilleerde bedrijfjes. die weinig of geen personeel in dienst hadden. maar in de loop der jaren door goed vakmanschap en verstandig beheer uitgroeiden tot (thans) middelgrote drukkerijen. Vastgesteld mag worden dat de grafische bedrijven uit de Zaanstreek een goede naam ophouden en dat de omvang der bedrijvigheid dusdanig is dat de streek. zij het met enige overdrijving. een grafisch centrum` kan worden genoemd. Verhoudingsgewijs is het aantal drukkerijen in de Zaanstreek beduidend hoger dan elders. natuurlijk mede door de aanwezigheid van grote drukwerkafnemers in de directe omgeving. Drukkerijen hebben wat betreft hun personeelsbezetting doorgaans een bescheiden schaal. Een bedrijf met meer dan tien werknemers wordt als als “flink' gezien. ondernemingen met honderd of meer personeelsleden zijn dun gezaaid. ook in de Zaanstreek. In een recent verleden was de gefailleerde drukkerij Meijer te Wormerveer een grote en landelijk gerenommeerde grafische ondememing. thans is onder andere Mercurius. eveneens te Wormerveer. een bedrijf met enkele honderden medewerkers. Er zijn in de loop der jaren bedrijven verdwenen tbijvoorbeeld Huisman in Zaandam. Out in Koog en Bakker in Zaandijk). er zijn andere drukkerijen ontstaan. Hetzelfde geldt voor de tot de grafische bedrijfstak getekende verpakkingsbedrijven. Een der zeer weinige huisdrukkerijen (die van het levensmiddelenbedrijf Verkade] werd enkele jaren geleden opgeheven. Definitief weggevallen zijn ook de grafische activiteiten van de kranten-produccrende bedrijven: de technische vervaardi gin g van De Typhoon is verplaatst naar Haarlem en De Zaanlander wordt in Alkmaar gedrukt. Een en ander is het gevolg van concentraties in de dagbladwereld. De vorige generaties Zaanse drukkers zagen het belang in van een goede scholing van hun personeel. Tientallen jaren hebben zij in Zaandam een tvpografen-vakschool in stand gehouden. De leerlingen. direct na de lagere school in de bedrijven gekomen. stonden de volledige werkweek onder de hoede van een leermeester-gezel en bezochten enkele avonden per week de opleiding. Deze avondschool is in de jaren '50 opgeheven en vervangen door een ander. landelijk. opleidingssysteem. maar heeft lange tijd in niet geringe mate bijgedragen aan de vakbekwaamheid. Een ander reeds lang voor de Tweede Wereldoorlog verworven instelling is blijven bestaan: in de grafische industrie wordt door een paritair uit werkgevers en werknemers samengestelde regionale commissie met bindende uitsprrdten geoordeeld over arbeidsconflicten. De omstandigheid dat alle werknemers (verplicht) bij een vakbond moesten zijn aangesloten heeft destijds het ontstaan van zo`n beroepscommissie uiteraard bevorderd. De werkgevers verenigden zich in de jaren `21l regionaal in de districtsorganisatie van [thans] het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen. vermelding verdient dat - zoals elders - ook in de Zaanstreek verschillende drukkerijen in de Tweede Wereldoorlog riskante werkzaamheden in dienst van de verzetsbeweging uitvoerden. D. Kleiman. eigenaar van Litho Zaanlandia uit Zaandijk. werd in verband hiermee door de Duitsers om het leven gebracht. anderen zijn langdurig gevangen geweest. Het is ondoenlijk alle drukkerijen te noemen die in de Zaanstreek hebben gefunctioneerd enfof die nu actief zijn. De volgende opsomming is beperkt; een aantal der genoemde bedrijven is afzonderlijk in deze encyclopedie opgenomen. Zaandam.' Haverlag bv, Drukkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaverlag bv, Drukkerij

Grafische industrie te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in april 1931 door Ph.H. Haverlag. Bij het overlijden van de oprichter in 1964 werd de drukkerij voortgezet door diens zonen C. en H. Haverlag; de juridische vorm werd nv, en in 1972 bv. Het bedrijf is sinds 1970 gevestigd aan de M.L. Kingweg. In 1981 werd Haverlag Holding opgericht, met als dochters Drukkerij Haverlag bv en Haverlag Speciaal bv te Zaandam, en Haverlag & De Goede bv in Beverwijk. Te Zaandam wordt …
. Huig bv, Drukkerij Cplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuig bv, Drukkerij C

Grafische onderneming te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht als drukkerij annex boek- en kantoorboekhandel aan de Oostzijde in juli 1902 door Cornelis Huig. Bij uitgever C. Huig te Zaandam werd in 1904 een kunstwerkje in het licht gegeven door Ds. C. B. Hylkema, doopsgezind predikant te Zaandam. Het is een bundel gedichten van de welbekende dichter en etser Jan Luyken (1640—1712), versierd met het portret van de dichter en een 19-tal reproducties van de oude etsjes. Het bo…
. Huisman. Stuurrnan. Smit 8.'. Co.. Peereboom. Bruin. Leeuwerink. Koelman. Kwak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwak, De

Oliemolen in Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit september 1667. Hij stond aan en ten zuiden van de Noordervaldeursloot, ten westen en niet ver van De Knie. De molen werd in 1934, na de laatste 30 jaar vooral voor de verwerking van cacao-afval te zijn gebruikt, gesloopt.
Daalen dt Rondav. Wolters. Dejo. Grafait. Zaanland en de verpakkingsdrukkerijen Boldingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding, Cornelis (Cees)

Wormerveer, 7 januari 1897 - 's Gravenhage, 1 november 1979 Cees Bolding zelfportret, 1916. Beeldend kunstenaar, woonde en werkte in Wormerveer, Urk, Amsterdam, Den Haag en Scheveningen. Cees Bolding werd opgeleid aan de Rijksschool voor Kunstnijverheid en de Academie voor Beeldende Kunst onder de prof's van der Waay en Jurres, beide te Amsterdam. Naast vele olieverfschilderijen vervaardigde hij tekeningen, etsen, litho's, houtsneden, aquarellen, stadsgezichten, portr…
. Hellema en Klaas Schenk. Oostzaan.' Van Wijk. Filarski. Westzaan.' Van Dijk & Allan bv, Drukkerij Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijk & Allan bv, Drukkerij Van

Drukkerij te Westzaan. Het bedrijf werd in april 1894 als firma opgericht door H.A. van Dijk en J.J. Allan te Westzaan, in januari 1984 werd het omgezet in een bv. De drukkerij beschikt over offsetapparatuur en houdt zich voornamelijk bezig met het vervaardigen van handelsdrukwerk, waaronder brochures in kleurendruk. Daarnaast behoort boekdruk tot de mogelijkheden. Bij Van Dijk en Allan waren in 1991 8 personen in dienst.
& Allan. Gebr. de Jong. Molenaar. Jan Bakker. Kaag: P. OuL Croes 8a Van Zeeventer. ide Zaanlandsche Assurantie Compagnieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Assurantie Compagnie

Zaanse verzekeringsmaatschappij, die landelijk werkte maar inmiddels niet meer actief is. De Zaanlandsche Assurantie Compagnie (ZAC) werd opgericht in 1845 op initiatief van C. Avis Dz. uit Krommenie, daarin spoedig gevolgd door
' tvfh E. Smit). Zaandijk.' Heijnis. Schipper (nu gelieerd). S. Bakker Jz.. Kleiman (de eerste offsetdrukkerij: Litho Zaanlandia}. Wormen-eer: Meijer, Cornelis (Cees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeijer, Cornelis (Cees)

Oud-Alblas 18 juni 1914 - Zaandam 4 maart 1992

Journalist, hoofdredacteur van De Typhoon van 1945 tot midden 1979, bestuurslid van (inter)nationale persorganisaties.

Cees Meijer begon zijn journalistieke loopbaan, na de Kweekschool te Amsterdam, voltooid in 1934, bij Wiering's Weekbladen. Vervolgens werkte hij bij het Utrechts Nieuwsblad, de Waterlander en de Noord-Amsterdammer. Door een fusie van de uitgever van deze laatste twee bladen met de Zaandamse uitgeverij
. Mercuriusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMercurius

De Romeinse naam voor de god van de handel, bij de Grieken Hermes geheten. Mercurius werd veelal afgebeeld met een 'caduceus', een gevleugelde slangenstaf.

Ook de afgebeelde godsfiguur zelf werd dikwijls voorzien van kleine vleugeltjes, zowel op het hoofddeksel als aan de voeten. De afbeeldingen bleven niet tot de oudheid beperkt. In de Westerse wereld kwamen afbeeldingen van Mercurius in latere eeuwen veelvuldig voor. In ons land gebeurde dat in de 17e en 18e eeuw aan of in bouwwerk…
. Blank. Ramshorsh Gorter. A. Dekker, Adriana Anna (Ada)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Adriana Anna (Ada)

(Zaandam, 1931)

Beeldend kunstenaar, leerlinge Rijksacademie Amsterdam, schilderes. In 1955 ontving Ada Dekker de Prix de Rome voor schilderkunst. Zij huwde met H. Boer en woonde en werkte in Den Haag, Rhenen en Maartensdijk.
. Bakker & Stoffels. DårP. llfarnner.I Rcmmert Dekker, Adriana Anna (Ada)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Adriana Anna (Ada)

(Zaandam, 1931)

Beeldend kunstenaar, leerlinge Rijksacademie Amsterdam, schilderes. In 1955 ontving Ada Dekker de Prix de Rome voor schilderkunst. Zij huwde met H. Boer en woonde en werkte in Den Haag, Rhenen en Maartensdijk.
. Bentvelzen. I.P. Kuiper. Krommenie: Knijnenberg Beheer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnijnenberg Beheer bv

Grafisch bedrijf en boekhandels in Krommenie en Heemskerk.

Het bedrijf ontstond uit een boekbinderij, annex winkel, die op 17 november 1873 door Aart Knijnenberg werd begonnen. In 1902 begon zijn zoon Cornelis een drukkerij in de zaak van zijn vader. Het bedrijf groeide gestaag, zodat er in 1905 aan de Zuiderhoofdstraat 74 een nieuw pand in gebruik kon worden genomen.
Chromos bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChromos bv

Industriële drukkerij, aanvankelijk te Zaandijk, later Krommenie. Het bedrijf ontstond op 1 augustus 1955, toen de directie van offsetdrukkerij Litho Zaanlandia Kleiman en Koene uiteenviel. H.D.P. Koene ging als enig eigenaar van industriële drukkerij Chromos verder. Aanvankelijk was het bedrijf gevestigd aan de Lagedijk te Zaandijk op 1500 vierkante meter. In 1966 verhuisde het naar een terrein tussen de
. Kaaik. Preyer. Assendelft: Equipage bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEquipage bv

Drukkerij te Assendelft. Equipage kwam tot stand toen drie werknemers van drukkerij Stuurman (Zaandam) in 1980 voor zichzelf begonnen. Binnen twee maanden werkten elf mensen bij het aan de Industrieweg gevestigde bedrijf. Nadien groeide het personeelsbestand, waar de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van de offsetdruk op de voet werden gevolgd, geleidelijk uit tot 30 medewerkers (1991). Equipage kocht in 1987 een uiterst moderne vijfkleurenoffsetdrukpers. Men werkt veel voor gra…
tsupplementi. ADO. Van Diepen. Als c|iche-industrietfotolithogra?sch bedrijf moeten worden genoemd: De Boer van der Ley, J.B. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer van der Ley, J.B. de

1836 - Breda december 1899

Schrijver van enkele boekjes over de Zaanstreek, De Geschiedenis der Zaanlanden, aan kinderen verhaald (twee delen, Zaandijk 1874). Het behelst de geschiedenis van de jaren 1581 tot 1874, in het bijzonder de historie van de opkomende bloei, welvaart en roem van de Zaanstreek. Er wordt duidelijk gemaakt, hoe de bewoners aan hun voornaamste takken van nijverheid zijn gekomen; welk aandeel zij hebben gehad in de lotswisseling der Zeven Provinci…
& `lt'ink te Zaandijk en Hoovschuur 81 Jaspers te Zaandam. Zic ook: Stichting Lettergieten 1983, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLettergieten 1983, Stichting

Lettergieterij en museum, aanvankelijk gevestigd in het atelier van Peter Louman te Assendelft en vanaf 1986 in de voormalige kleuterschool 't Kroosduikertje te Westzaan. De stichting werd opgericht op initiatief van Peter Louman, Max Stiebner en Kees Knijnenberg, met als doelstelling de loden letter ten behoeve van het hoogdrukprocédé in stand te houden. Doordat veel drukkerijen op het fotografisch zetten overschakelden, dreigde dit ambacht te verdwijnen. Men verw…
K. Wand!

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/grafische.1446368626.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:39
  • (Externe bewerking)