Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie | ||
gymnastiek [2017/01/17 12:35] zaanlander |
gymnastiek [2022/03/13 20:17] (huidige) jan |
||
---|---|---|---|
Regel 2: | Regel 2: | ||
Eerste in de Zaanstreek in georganiseerd verband beoefende sport. Lange tijd ook de meest beoefende sport, later in omvang voorbijgestreefd door voetbal en tennis. In 1989 waren bij de Zaanse gymnastiekverenigingen een kleine 5000 personen als lid aangesloten. | Eerste in de Zaanstreek in georganiseerd verband beoefende sport. Lange tijd ook de meest beoefende sport, later in omvang voorbijgestreefd door voetbal en tennis. In 1989 waren bij de Zaanse gymnastiekverenigingen een kleine 5000 personen als lid aangesloten. | ||
- | Gymnastiek | + | Gymnastiek, waar ook turnen toe wordt gerekend, is een der oudste sporten. Reeds bij de klassieke Griekse Olympische Spelen was deze sport een van de onderdelen. Nadien werd de sport gaandeweg vergeten, zodat gymnastiek bij de nieuwe opleving vanaf het einde van de 18e eeuw geheel opnieuw geïntroduceerd moest worden. Dat werd gedaan door Turnvater F.L. Jahn (1778-1852). |
+ | |||
+ | In Westzaan werd een gymnastiekvereniging naar hem vernoemd. In de Zaanstreek maakte men voor het eerst kennis met gymnastiek in 1845, toen het departement Zaandam van de [[maatschappij1|Maatschappij tot Nut van `t Algemeen]] zich voor onderwijs in kunstmatige lichaamsoefeningen beijverde. Tegen betaling van drie gulden per jaar kregen kinderen iedere zaterdagmiddag twee uur les in de voormalige doopsgezinde kerk Het Oude Huys. | ||
+ | |||
+ | === Onvoldoende === | ||
- | In Westzaan werd een gymnastiekvereniging naar hem vernoemd. In de Zaanstreek maakte men voor het eerst kennis met gymnastiek in 1845, toen het departement Zaandam van de [[maatschappij1|Maatschappij tot Nut van `t Algemeen]] zich voor onderwijs in ' | ||
- | == Onvoldoende == | ||
Onvoldoende aanmelding dwong het Nut echter tot contributieverhoging, | Onvoldoende aanmelding dwong het Nut echter tot contributieverhoging, | ||
Regel 12: | Regel 14: | ||
Daarna volgde de oprichting van [[achilles|Achilles]] (Zaandam, 1873), Hercules (Wormerveer, | Daarna volgde de oprichting van [[achilles|Achilles]] (Zaandam, 1873), Hercules (Wormerveer, | ||
- | == Elitair == | + | === Elitair |
Gymnastiek was in deze jaren nog een elitaire sport, in principe uitsluitend voor mannen. Elitair, omdat alleen welgestelden vrije tijd hadden, bovendien konden zij de contributie opbrengen. En alleen voor mannen, omdat het onbetamelijk werd geacht dat meisjes en vrouwen gymnastische lichaamsoefeningen deden. Als zij desondanks aan gymnastiek wilden doen moesten zij aparte verenigingen oprichten. | Gymnastiek was in deze jaren nog een elitaire sport, in principe uitsluitend voor mannen. Elitair, omdat alleen welgestelden vrije tijd hadden, bovendien konden zij de contributie opbrengen. En alleen voor mannen, omdat het onbetamelijk werd geacht dat meisjes en vrouwen gymnastische lichaamsoefeningen deden. Als zij desondanks aan gymnastiek wilden doen moesten zij aparte verenigingen oprichten. | ||
Regel 21: | Regel 23: | ||
De eerste gymnastiekverenigingen hielden zich bezig met toestelturnen, | De eerste gymnastiekverenigingen hielden zich bezig met toestelturnen, | ||
- | == Minerva == | ||
- | In Koog werd in 1898 Minerva | + | === Minerva |
- | De verenigingen spanden zich in om de gymnastieksport verder te propageren. In dat kader werden vanaf 1881 jaarlijks openluchtvoorstellingen georganiseerd. Dit initiatief van Concordia werd in een aantal opzichten weinig gewaardeerd | + | In Koog werd in 1898 Minerva opgericht dat in 1915 fuseerde met Simson. In hetzelfde jaar zag in Zaandam Carna het levenslicht. In Krommenie werd, ook in 1898, Hygiëa opgericht, dat in 1945 fuseerde met Lycurgus. In Westzaan zetelde in 1899 DEVO, in 1906 gefuseerd met Jahn, terwijl in Wormerveer onder de vleugels van Hercules in 1900 de damesafdeling Hebe tot stand kwam. Eveneens in 1900 werd in Koog aan de Zaan de meisjesvereniging Erica opgericht. |
+ | |||
+ | De verenigingen spanden zich in om de gymnastieksport verder te propageren. In dat kader werden vanaf 1881 jaarlijks openluchtvoorstellingen georganiseerd. Dit initiatief van Concordia werd in een aantal opzichten weinig gewaardeerd. Het in het openbaar gymnastiek beoefenen werd door velen strijdig met de goede zeden gevonden, maar de publieke belangstelling voor deze bijeenkomsten was groot. | ||
In de 20e eeuw trokken de voorstellingen duizenden bezoekers. Er werd ook deelgenomen door verenigingen van buiten de streek. Daarnaast gingen de Zaanse verenigingen aan ' | In de 20e eeuw trokken de voorstellingen duizenden bezoekers. Er werd ook deelgenomen door verenigingen van buiten de streek. Daarnaast gingen de Zaanse verenigingen aan ' | ||
In 1898 bundelden de Zaanse verenigingen de krachten in de Verenigde Zaanse Gymnastiek Verenigingen. in 1908 omgedoopt tot Zaansche Turnbond en in 1920 tot de Zaansche Turnkring van het Koninklijk Nederlands Gymnastiek Verbond (ZTK). Aanvankelijk konden alleen de mannenverenigingen zich bij deze overkoepelende organisatie aansluiten, pas in 1909 sloten Minerva, Hebe, Cama en Hygiëa zich aan, en als gevolg van de Zaanse propaganda de opgerichte vereniging Uitgeest. | In 1898 bundelden de Zaanse verenigingen de krachten in de Verenigde Zaanse Gymnastiek Verenigingen. in 1908 omgedoopt tot Zaansche Turnbond en in 1920 tot de Zaansche Turnkring van het Koninklijk Nederlands Gymnastiek Verbond (ZTK). Aanvankelijk konden alleen de mannenverenigingen zich bij deze overkoepelende organisatie aansluiten, pas in 1909 sloten Minerva, Hebe, Cama en Hygiëa zich aan, en als gevolg van de Zaanse propaganda de opgerichte vereniging Uitgeest. | ||
- | == Nieuw == | ||
- | Inmiddels was ook in de Zaanstreek een aantal nieuwe verenigingen ontstaan. In Westzaan werd in 1904 't Hoen opgericht | + | === Nieuw === |
+ | |||
+ | Inmiddels was ook in de Zaanstreek een aantal nieuwe verenigingen ontstaan. In Westzaan werd in 1904 't Hoen opgericht, een afsplitsing van Jahn die zich op de Zuid van het dorp richtte en in 1946 weer met Jahn zou samengaan. In Zaandam ontstond in 1906 Olympia en in Oostzaan in 1910 Door Eendracht Verbonden (DEV). Opgericht door een onderwijzeres van de Noorderschool. Tot 1936 alleen voor vrouwen. Mannenverenigingen in Oostzaan zoals Sparta, opgericht in 1916, en UDI, opgericht in 1925, hielden het slechts kort vol. | ||
+ | |||
+ | Voorts was in Westzaan enige tijd de in 1949 opgerichte vereniging ODI actief. ODI-Voorzitter was C. Westrik. L. Vos, Mej I. Kamferman en Mevr Westrik-De Pagter maakten de eerste jaren deel uit van het bestuur. | ||
+ | |||
+ | Met name de oprichting van Olympia was belangrijk. Dit was de eerste volksgymnastiek- en schermvereniging in de Zaanstreek. De vereniging werd opgericht door werknemers van de uit Delft overgeplaatste [[Artillerie]] Inrichtingen, | ||
+ | |||
+ | De verzuiling, die na de Eerste Wereldoorlog het maatschappelijke leven in toenemende mate ging beïnvloeden, | ||
- | Voorts was in Westzaan enige tijd de vereniging ODI actief (gegevens ontbreken). Met name de oprichting van Olympia was belangrijk. Dit was de eerste volksgymnastiek- en schermvereniging | + | De rooms-katholieke gymnastiekvereniging Swift in Assendelft ontstond in 1934 door toedoen |
- | Olympia zou uitgroeien tot een vereniging met 700 leden. De verzuiling, die na de Eerste Wereldoorlog het maatschappelijke leven in toenemende mate ging beïnvloeden, | + | === Tekort zalen === |
- | De rooms-katholieke | + | De protestants-christelijke verenigingen sloten zich aan bij kring Amsterdam van het Koninklijk Nederlands Christelijk Gymnastiek Verbond, later kring IJmond-Zaanstreek, |
- | == Tekort zalen == | + | |
- | De protestants-christelijke verenigingen sloten zich aan bij kring Amsterdam van het Koninklijk Nederlands Christelijk Gymnastiek Verbond (later kring IJmond-Zaanstreek) | + | Binnen de gymnastiekverenigingen werd niet uitsluitend |
- | Binnen | + | Na de oorlog kwamen de verdwenen verenigingen weer terug. Voorts |
- | Na de oorlog kwamen de verdwenen verenigingen weer terug. Voorts | + | De naoorlogse periode |
- | De naoorlogse periode werd voor de gymnastiekverenigingen een periode van grote bloei. Mede doordat binnen de oorspronkelijke gymnastiekverenigingen talrijke sporten werden beoefend (zoals handbal, volleybal, zwemmen, jazz-ballet, | + | === Belangrijk |
- | == Belangrijk == | + | |
De belangrijkste afscheiding van Lycurgus-Hygiëa had overigens al voor de Tweede Wereldoorlog plaats toen in 1938 de atletiekvereniging Lycurgus werd opgericht (zie: [[atletiek|Atletiek]]). Lycurgus-Hygiëa had in 1988 550 leden, de uit de gymnastiekvereniging voortgekomen verenigingen hadden gezamenlijk rond de 1100 leden. Andere grote verenigingen werden Olympia (maximaal 700 leden) en Kracht en Vlugheid (maximaal 1250 leden). | De belangrijkste afscheiding van Lycurgus-Hygiëa had overigens al voor de Tweede Wereldoorlog plaats toen in 1938 de atletiekvereniging Lycurgus werd opgericht (zie: [[atletiek|Atletiek]]). Lycurgus-Hygiëa had in 1988 550 leden, de uit de gymnastiekvereniging voortgekomen verenigingen hadden gezamenlijk rond de 1100 leden. Andere grote verenigingen werden Olympia (maximaal 700 leden) en Kracht en Vlugheid (maximaal 1250 leden). |