Krommenie 22 oktober 1919 - Zaandam 13 september 1944

Pieter Hartog, timmerman en verzetsman, woont aan de Wilgenkade in Wormerveer, maakt deel uit van een verzetsgroep en heeft contacten met onder meer Jaap Bootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Jaap (1918-2002)

Wormerveer, 7 maart 1918 - Purmerend, 20 april 2002

Jaap Boot, in 1938 oprichter van Onderwijsinstituut Boot, was gedurende de tweede wereldoorlog verzetsman, leider van de Wormerveerse L.O. en chef-staf van district VI van de Binnenlandse Strijdkrachten. In die hoedanigheid had hij in Wormerveer kort na de bevrijding zo ongeveer alle touwtjes in handen. Boot was verspreider van de illegale Zaanse Trouw-editie.
uit Wormerveer. Twee Amsterdammers, Herman Groenendijk en Jan de Barbanson zijn september 1944 ondergedoken in Wormerveer. Met name Groenendijk beschikt over belangrijke informatie. Hij krijgt de berichten van zijn verloofde, die in een Amsterdams politiebureau telexberichten onder ogen krijgt. Pieter Hartog heeft anderhalf jaar ondergedoken gezeten en maakt weer kennis met de buitenlucht.

Maandagmiddag 11 september omstreeks half drie springen negen Amerikanen uit de USAAF Consolidated B-24J Liberator serial 44-40092 bommenwerper, koosnaam 'Betty Jane', behorend tot the 8th Air Force 389th Bomb Group (H) of the 565th Bomb Squadron, die, nadat deze beschoten is en nog maar op één motor vliegt, snel hoogte verliest. Eén van hen komt terecht in Oostzaan, bijna in het bootje, waarin de Zaandammers J. Jonker en A. Lem zitten te vissen, de anderen belanden in de Kalverpolder en in het Guisveld. Mevr. A. J. Koopman-Jurriaans, Middel 228, Westzaan, helpt er één, die vlak bij haar boerderij terecht komt. Co-pilot Major John R. Dowswell weet de gehavende Betty Jane ondanks de averij in z'n eentje op Engelse bodem aan de grond van vliegbasis Hethel te zetten.

Het drietal Herman Groenendijk, Jan de Barbanson en Pieter Hartog trekt er met een bootje direct op uit om de piloten in veiligheid te brengen maar wordt in het veld staande gehouden door Landwachters, gewapende NSB-ers, die onder Duitse leiding politiewerk verrichtten, omdat de 'echte' politie te onbetrouwbaar voor de bezetter was geworden. In het bootje vinden de Landwachters belastend materiaal. Hartog, Groenendijk en De Barbanson worden na hun aanhouding onder bewaking naar het politiebureau in Wormerveer gebracht. Daar volgt een eerste verhoor waarna zij worden overgebracht naar de kazerne nabij Plein '13 in Wormerveer. Zij zijn de eersten die in verband met het neerkomen van de inzittenden van de Betty Jane worden aangehouden.

Door veler medewerking gelukt het de illegaliteit acht bemanningsleden te laten onderduiken voor de Duitsers kunnen ingrijpen. Er zitten er vijf bij F. Bakker in Koog. Navigator Captain Gerald Crary kan zich niet uit de voeten maken vanwege een enkelbreuk en wordt door de bezetter ingerekend als krijgsgevangene.

Twee dagen later, na persoonlijk ingrijpen van Rauter, schieten de Duitsers bij de Julianabrug, ter hoogte van de Zaanse Schans aan de Leeghwaterweg, als represaille voor het laten verdwijnen van de Amerikanen, vier mensen dood. De Zaandijkse drogist Gerrit Verdonk, bij wie een parachute in z'n drogisterij wordt aangetroffen, Pieter Hartog uit Wormerveer en de Amsterdamse KP-ers Jan de Barbanson en Herman Groenendijk.

Rauter dreigt de volgende dag 18 inmiddels opgepakte Zaandijkers van het leven te beroven. De dag daarna zou hij vanuit rijdende auto's 100 á 150 willekeurige mensen laten vermoorden als de Amerikanen niet te voorschijn zouden komen. Voor dat dreigement zwicht de verzetsbeweging. Zij besluit na overleg met de politie van Zaandam op 15 september drie Amerikanen uit te leveren. De piloten worden ergens in het veld gezet en 'toevallig' door de politie gevonden. Dat stemt de Duitsers tot tevredenheid temeer daar zij in de veronderstelling verkeren dat de Betty Jane met de overige crew-members naar Engeland was doorgevlogen.

Er is over deze uitlevering heftig gediscussieerd. Volgens Giel van Marleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMarle, Machiel van

Zaandam, 8 april 1915 - Limmen, 6 april 1945

Machiel, Giel van Marle, in augustus 1939 gemobiliseerd als zeemilicien/matroos 2e klasse bij de Koninklijke Marine duikbootdienst, was op 12 mei 1940 één van de begeleiders van het prinselijk gezin naar IJmuiden. Na de demobilisatie werd hij expeditiechef/bedrijfsleider/medevennoot van v.o.f. Handelsonderneming Jaléma in Koog aan de Zaan. Eind april 1943 meldde hij zich niet voor terugkeer in Duitse krijgsgevangenschap.
zei Walraven van Hallplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHall, Walraven van

Amsterdam 10 januari 1906 - Haarlem 12 februari 1945 Walraven van Hall, bankier van het verzet 1906-1945 Verzetsman in de Tweede Wereldoorlog, landelijk belangrijk als leidend financier van het Nationaal Steunfonds. Dit fonds, opgericht 1942 voor de steun aan onderduikers en bijvoorbeeld zeemansvrouwen, werd van grote betekenis na de spoorwegstaking van 1944.
: „Ik ben er tegen om in te gaan op de eisen van de Duitsers. Als je verzet pleegt ga je tot het uiterste“. Van Marle: „Ik heb gezegd, dat ik daarvoor de verantwoording niet wilde nemen”.

Zie: Tweede Wereldoorlogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTweede Wereldoorlog

De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor de Zaanstreek en haar inwoners kunnen niet los worden gezien van wat toen elders gebeurde. Bezetting, verlies van vrijheid, armoede, deportaties, spoorwegstaking, honger, verzet en executies, de Zaanstreek kreeg er haar deel van.
4.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/hartog2.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:05
  • (Externe bewerking)