Stukken buitendijks aan het water gelegen land. In de Zaanstreek zijn vele hemmen of hemlanden geweest. Ze hebben onder meer bij Assendelft en Zaandam gelegen, ook het Grote Koogven of Koger Hem is er een voorbeeld van. De huidige Hemmes is vrijwel nog het enige schiereiland dat als hemland duidelijk herkenbaar is. De Hemmes ligt tussen de Poel en de Kuil, tegenover de Koog, aan het Kalf vast.

In de Middeleeuwen moet deze hem groter geweest zijn, maar het water heeft grote stukken land weggeslagen. Op de Hemmes stonden vele molens. Niet de Hemmes, maar de Hem was het bekendste hemland van de Zaanstreek. Dit schiereiland lag tussen het IJ en de Zaan, zuidelijk van de huidige Havenbuurt. De grillige vorm doet vermoeden dat ook daar stukken land weggeslagen zijn. Bij de aanleg van het Noordzeekanaal is de Hem opgenomen in de polders. De naam leefde voort in de Hembrug, de Hemponten en de Hemspoortunnel.

Een andere belangrijke hem was het huidige Eiland in de Zaan. Ook dit gebied was vroeger aan drie zijden omgeven door de Zaan, aan de oostkant zat het vast aan Oostzaandam. Het oostelijke gedeelte heette Oosterhem, het meest westelijke deel Westerhem. Op dit hemland hebben een aantal houtzaagmolens gestaan. Met de doorgraving van de Oosterhem tot Zijkanaal G raakten deze twee namen in onbruik.

Lees ook Drie molens op De Hemmes door Sarah Vermoolen op Zaanse verhalen.