krommenie

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Vorige revisie
krommenie [2019/04/29 20:29]
krommenie [2024/03/28 08:43] (huidige)
zaanlander
Regel 10: Regel 10:
  
 === Bijnamen === === Bijnamen ===
- Destijds gebruikelijke bijnamen voor Krommenieërs waren koeketers en guiten. De bij- of scheldnaam guiten werd alleen door Assendelvers gebruikt. Dat deze naam, zoals wel is verondersteld, afstamt van een oudere bijnaam 'Geuzen' is twijfelachtig. Assendelvers werden Spanjolen of Spanjaarden genoemd.+ Destijds gebruikelijke bijnamen voor Krommenieërs waren koekvreters en guiten. De bij- of scheldnaam guiten werd alleen door Assendelvers gebruikt. Dat deze naam, zoals wel is verondersteld, afstamt van een oudere bijnaam 'Geuzen' is twijfelachtig. Assendelvers werden Spanjolen of Spanjaarden genoemd.
  
 === Omvang, oppervlakte === === Omvang, oppervlakte ===
  
-Krommenie ligt in het noordwesten van de Zaanstreek en grenst in het westen en het noorden aan Uitgeest, dat deels achter de Noorder- en [[zuiderham|Zuiderham]] ligt, in het oosten aan Wormerveer achter de [[nauernasche_vaart|Nauernasche Vaart]]en in het zuiden aan Assendelft, achter spoorlijn en [[provincialeweg|Provincialeweg]]. Krommeniedijk ligt noordelijk van Krommenie; Krommeniehorn verbindt Krommenie en Krommeniedijk. Naast de reeds genoemde uitbreiding van Krommenie met Krommeniedijk in 1816, kende Krommenie in 1965 een grenswijziging. Bij de aanleg van de spoorlijn in 1869 was de noordelijke kop van Assendelft van deze gemeente afgesneden. Krommenie meende dat zij dit gedeelte, Weiver en Spoorbuurt, beter kon beheren dan Assendelft. In 1894 werd deze gedachte door Gedeputeerde Staten overgenomen, een wetsvoorstel van minister Van Houten uit 1895 werd echter ingetrokken. In 1910, 1917, 1925 en 1936 beijverde Krommenie zich opnieuw voor de grenswijziging, de laatste maal meende men extra sterk te staan, doordat het gebied waar het om ging door de aanleg van de Provincialeweg nog meer een enclave was geworden. +Krommenie ligt in het noordwesten van de Zaanstreek en grenst in het westen en het noorden aan Uitgeest, dat deels achter de Noorder- en [[zuiderham|Zuiderham]] ligt, in het oosten aan Wormerveer achter de [[nauernasche_vaart|Nauernasche Vaart]] en in het zuiden aan Assendelft, achter spoorlijn en [[provincialeweg|Provincialeweg]]. Krommeniedijk ligt noordelijk van Krommenie; Krommeniehorn verbindt Krommenie en Krommeniedijk. Naast de reeds genoemde uitbreiding van Krommenie met Krommeniedijk in 1816, kende Krommenie in 1965 een grenswijziging. Bij de aanleg van de spoorlijn in 1869 was de noordelijke kop van Assendelft van deze gemeente afgesneden. Krommenie meende dat zij dit gedeelte, Weiver en Spoorbuurt, beter kon beheren dan Assendelft. In 1894 werd deze gedachte door Gedeputeerde Staten overgenomen, een wetsvoorstel van minister Van Houten uit 1895 werd echter ingetrokken. In 1910, 1917, 1925 en 1936 beijverde Krommenie zich opnieuw voor de grenswijziging, de laatste maal meende men extra sterk te staan, doordat het gebied waar het om ging door de aanleg van de Provincialeweg nog meer een enclave was geworden. 
  
 Uiteindelijk lukte het Krommenie, ondanks tegenstribbelen van Assendelft in 1965, per 1 juli van dat jaar werd het gebied ten noorden van de spoorlijn overgeheveld naar Krommenie. Door deze uitbreiding met een kleine 14 hectare kreeg Krommenie de huidige omvang van 426 hectare.  Uiteindelijk lukte het Krommenie, ondanks tegenstribbelen van Assendelft in 1965, per 1 juli van dat jaar werd het gebied ten noorden van de spoorlijn overgeheveld naar Krommenie. Door deze uitbreiding met een kleine 14 hectare kreeg Krommenie de huidige omvang van 426 hectare. 
Regel 48: Regel 48:
  
 === Kerkelijke gezindheid === === Kerkelijke gezindheid ===
- Over de kerkelijke gezindheid en verhoudingen in Krommenie is bijzonder uitgebreid en betrouwbaar geïnformeerd. Dat is met name te danken aan het werk van [[hart_dr_simon|dr. Simon Hart]] (zie ook de literatuuropgave), die hierover acht statistieken publiceerde. De gegevens in tabel 2 over 1845 zijn ontleend aan het Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa. Voorts zijn de gegevens over 1960 aan de statistieken van Hart toegevoegd. Tabel 3 geeft de percentuele verhoudingen. In deze tabel zijn de [[oud_katholieken|oud-katholieken]], die in Krommenie een eigen kerk bezitten, niet apart opgenomen. Zij zijn ondergebracht bij de rooms-katholieken en vanaf 1889 bij de overige kerkgenootschappen. In 1811 was drie procent van de Krommenieërs oud-katholiek, in 1889 twee procent en in 1947 ongeveer nog een half procent. + Over de kerkelijke gezindheid en verhoudingen in Krommenie is bijzonder uitgebreid en betrouwbaar geïnformeerd. Dat is met name te danken aan het werk van [[hart_dr_simon|dr. Simon Hart]]zie ook de literatuuropgave, die hierover acht statistieken publiceerde. De gegevens in tabel 2 over 1845 zijn ontleend aan het Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa. Voorts zijn de gegevens over 1960 aan de statistieken van Hart toegevoegd. Tabel 3 geeft de percentuele verhoudingen. In deze tabel zijn de [[oud_katholieken|oud-katholieken]], die in Krommenie een eigen kerk bezitten, niet apart opgenomen. Zij zijn ondergebracht bij de rooms-katholieken en vanaf 1889 bij de overige kerkgenootschappen. In 1811 was drie procent van de Krommenieërs oud-katholiek, in 1889 twee procent en in 1947 ongeveer nog een half procent. 
  
 Opmerkelijk is het grote aandeel dat de [[katholieken|rooms-katholieken]] in Krommenie innamen. Ondanks de [[onkerkelijken|ontkerkelijking]] nam hun aantal juist vanaf het einde van de 19e eeuw toe, in absolute zin tussen 1947 en 1960 van 1921 naar 2938. Het getal der [[doopsgezinden|doopsgezinden]] nam steeds af, in 1960 was hun aantal zo gering dat zij bij de overige kerkgenootschappen werden opgenomen. De cijfers over 1845, afkomstig van Van der Aa, moeten met enige scepsis worden bezien, deze wijken ver af van de percentages over de andere jaren.  Opmerkelijk is het grote aandeel dat de [[katholieken|rooms-katholieken]] in Krommenie innamen. Ondanks de [[onkerkelijken|ontkerkelijking]] nam hun aantal juist vanaf het einde van de 19e eeuw toe, in absolute zin tussen 1947 en 1960 van 1921 naar 2938. Het getal der [[doopsgezinden|doopsgezinden]] nam steeds af, in 1960 was hun aantal zo gering dat zij bij de overige kerkgenootschappen werden opgenomen. De cijfers over 1845, afkomstig van Van der Aa, moeten met enige scepsis worden bezien, deze wijken ver af van de percentages over de andere jaren. 
Regel 100: Regel 100:
 In 1811 was dat beeld ingrijpend gewijzigd. De mannelijke beroepsbevolking van 21 jaar en ouder bestond toen uit 543 personen. De belangrijkste sectoren en beroepsgroepen waren: textiel 76 personen, bouwbedrijven 53, handel 47, landbouw 45, voedingsmiddelen 26, scheepsbouw/wagenmakerij 19, leerbewerking 16, verkeer 16, kleding/reiniging 11, arbeiders 124, overige 110.  In 1811 was dat beeld ingrijpend gewijzigd. De mannelijke beroepsbevolking van 21 jaar en ouder bestond toen uit 543 personen. De belangrijkste sectoren en beroepsgroepen waren: textiel 76 personen, bouwbedrijven 53, handel 47, landbouw 45, voedingsmiddelen 26, scheepsbouw/wagenmakerij 19, leerbewerking 16, verkeer 16, kleding/reiniging 11, arbeiders 124, overige 110. 
 == Molenindustrie == == Molenindustrie ==
-De molenindustrie, de hennepklopperij uitgezonderd, heeft voor Krommenie nooit een belang gehad zoals in de meeste andere Zaanse dorpen. In de banne van Krommenie hebben in totaal 32 molens gedraaid. Twaalf daarvan waren hennepklopper. De eerste kwam reeds in het begin van de 17e eeuw in gebruik, de laatste verdwenen in de eerste decennia van de 20e eeuw. Dankzij publicaties van [[goudsblom|prof. dr. J. Goudsblom]] is over een groot aantal jaren het exacte aantal molens bekend. Van der Aa kwam bij een telling in 1845 tot afwijkende cijfers. Hij telde slechts één hennepklopper en vermeldde een niet door Goudsblom genoemde potasmolen. Deze laatste wordt ook niet door [[boorsma|Pieter Boorsma]] genoemd, die echter wél twee biksteenmolens noemde. Van der Aa gaf ook het aantal van twaalf zeildoekweverijen waarvan één op stoom en leerlooierijen. +De molenindustrie, de hennepklopperij uitgezonderd, heeft voor Krommenie nooit een belang gehad zoals in de meeste andere Zaanse dorpen. In de banne van Krommenie hebben in totaal 32 molens gedraaid. Twaalf daarvan waren hennepklopper. De eerste kwam reeds in het begin van de 17e eeuw in gebruik, de laatste verdwenen in de eerste decennia van de 20e eeuw. Dankzij publicaties van [[goudsblom|prof. dr. Joop Goudsblom]] is over een groot aantal jaren het exacte aantal molens bekend. Van der Aa kwam bij een telling in 1845 tot afwijkende cijfers. Hij telde slechts één hennepklopper en vermeldde een niet door Goudsblom genoemde potasmolen. Deze laatste wordt ook niet door [[boorsma|Pieter Boorsma]] genoemd, die echter wél twee biksteenmolens noemde. Van der Aa gaf ook het aantal van twaalf zeildoekweverijen waarvan één op stoom en leerlooierijen. 
  
 {{ :krommenie2.png|}}Door de mechanisering en de terugval van de zeildoekweverij in de tweede helft van de 19e eeuw raakten veel thuiswevers hun werk kwijt. Zij zochten werk als arbeider. Er kwamen aan het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw enkele nieuwe industriële sectoren op. Daarvan worden genoemd de [[sigarenmakerij]], de [[blikindustrie]] en de [[forbo|linoleumfabricage]]. {{ :krommenie2.png|}}Door de mechanisering en de terugval van de zeildoekweverij in de tweede helft van de 19e eeuw raakten veel thuiswevers hun werk kwijt. Zij zochten werk als arbeider. Er kwamen aan het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw enkele nieuwe industriële sectoren op. Daarvan worden genoemd de [[sigarenmakerij]], de [[blikindustrie]] en de [[forbo|linoleumfabricage]].
Regel 106: Regel 106:
 De sigarenmakerij ontstond reeds vroeg. Omstreeks de jaren zestig van de 19e eeuw waren de eerste sigarenmakerijen reeds in Krommenie gevestigd. Als economische sector was de sigarenmakerij niet buitengewoon belangrijk, maar het product was wel zeer arbeidsintensief. In 1891 waren er zes sigarenmakerijen in Krommenie gevestigd met 70 man personeel. In 1916 was het aantal bedrijven gehalveerd, maar het personeelsbestand verdubbeld. Uiteindelijk kon de sigarenmakerij niet overleven. De opkomst van de sigaret en concurrentie uit gebieden met lagere lonen zorgden voor beëindiging van de sector. De sigarenmakerij ontstond reeds vroeg. Omstreeks de jaren zestig van de 19e eeuw waren de eerste sigarenmakerijen reeds in Krommenie gevestigd. Als economische sector was de sigarenmakerij niet buitengewoon belangrijk, maar het product was wel zeer arbeidsintensief. In 1891 waren er zes sigarenmakerijen in Krommenie gevestigd met 70 man personeel. In 1916 was het aantal bedrijven gehalveerd, maar het personeelsbestand verdubbeld. Uiteindelijk kon de sigarenmakerij niet overleven. De opkomst van de sigaret en concurrentie uit gebieden met lagere lonen zorgden voor beëindiging van de sector.
  
-Van groot belang werd de blikindustrie. Het oudste Zaanse blikbedrijf was [[Verwer]], dat in 1885 te Krommenie werd opgericht. Het tweede bedrijf was [[Woud|Woud en Schaap]], opgericht in 1888 te Zaandijk en in 1889 verplaatst naar Krommenie. Later ontstond te Krommenie [[zaanlandia1|Zaanlandia blik]], terwijl Verwer en Woud en Schaap fuseerden tot ([[verblifa|De Verenigde Blikfabrieken Verblifa]]). In 1916 werkten in Krommenie een kleine 450 personen in de blikindustrie. De Verblifa werd in 1964 overgenomen door Thomassen & Drijver in Deventer en in 1969 werd de productie beëindigd. Zaanlandia bleef wel in Krommenie produceren. +Van groot belang werd de blikindustrie. Het oudste Zaanse blikbedrijf was [[Verwer]], dat in 1885 te Krommenie werd opgericht. Het tweede bedrijf was [[Woud|Woud en Schaap]], opgericht in 1888 te Zaandijk en in 1889 verplaatst naar Krommenie. Later ontstond te Krommenie [[zaanlandia1|Zaanlandia blik]], terwijl Verwer en Woud en Schaap fuseerden tot [[verblifa|De Verenigde Blikfabrieken Verblifa]]. In 1916 werkten in Krommenie een kleine 450 personen in de blikindustrie. De Verblifa werd in 1964 overgenomen door Thomassen & Drijver in Deventer en in 1969 werd de productie beëindigd. Zaanlandia bleef wel in Krommenie produceren. 
  
 De linoleumfabricage begon in 1899 in een fabriek aan de Padlaan, met toen 23 werknemers. De industrie werd opgezet door de familie Kaars Sijpesteijn, die zo trachtte de teruglopende inkomsten uit de zeildoekweverij en lijnoliefabricage te compenseren. In 1923 kon een tweede fabriek in gebruik worden genomen, eveneens in Krommenie, aan de [[nauernasche_vaart|Nauernasche Vaart]]. Hierna werd een volgende fabriek gebouwd, nu in Assendelft. De productie in Krommenie werd nadien beëindigd. Ook het in Krommenie gevestigde Tufton kwam voort uit de activiteiten van de familie Kaars Sijpesteijn. De werkgelegenheid in Krommenie veranderde door de hiervoor geschetste ontwikkelingen zeer ingrijpend. Bij de volkstelling van 1930 bleek de gemeente de meest van industrie afhankelijke gemeente van de Zaanstreek.  De linoleumfabricage begon in 1899 in een fabriek aan de Padlaan, met toen 23 werknemers. De industrie werd opgezet door de familie Kaars Sijpesteijn, die zo trachtte de teruglopende inkomsten uit de zeildoekweverij en lijnoliefabricage te compenseren. In 1923 kon een tweede fabriek in gebruik worden genomen, eveneens in Krommenie, aan de [[nauernasche_vaart|Nauernasche Vaart]]. Hierna werd een volgende fabriek gebouwd, nu in Assendelft. De productie in Krommenie werd nadien beëindigd. Ook het in Krommenie gevestigde Tufton kwam voort uit de activiteiten van de familie Kaars Sijpesteijn. De werkgelegenheid in Krommenie veranderde door de hiervoor geschetste ontwikkelingen zeer ingrijpend. Bij de volkstelling van 1930 bleek de gemeente de meest van industrie afhankelijke gemeente van de Zaanstreek. 
Regel 118: Regel 118:
  
  
-  * A.J. van der Aa. Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden deel 6. Gorinchem 1845;  +  * [[aj_van_der_aa|Abraham Jacob van der Aa]]. Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden deel 6. Gorinchem 1845;  
-  * A.M. van der Woude. Het Noorderkwartier, Utrecht 1983;  +  * [[woude|Adrianus Maria 'Ad' van der Woude]]. Het Noorderkwartier, Utrecht 1983;  
-  * J. Goudsblom. De molens van Krommenie, in: De Zaende 1951 ;  +  * [[goudsblom|profdr. Joop Goudsblom]]. De molens van Krommenie, in: De Zaende 1951 ;  
-  * J. Goudsblom. De hennepkloppers van Krommenie, in: De Zaende 1949;  +  * Joop Goudsblom. De hennepkloppers van Krommenie, in: De Zaende 1949;  
-  * S. Hart. De personele quotisatie te Krommenie en Krommeniedijk zoals die in 1742 is vastgesteld. in: De Zaende 1950;  +  * [[hart_dr_simon|dr Simon Hart]]. De personele quotisatie te Krommenie en Krommeniedijk zoals die in 1742 is vastgesteld. in: De Zaende 1950;  
-  * G.J. HonigDe Zaanse burgemeesters sedert 1814. in: De Zaende 1951;  +  * [[Honig, Gerrit Jan|Gerrit Jan Honig]] De Zaanse burgemeesters sedert 1814. in: De Zaende 1951;  
-  * P. Boorsma, Duizend Zaanse molens, Wormerveer 1950;  +  * [[Boorsma|Pieter Boorsma]], Duizend Zaanse molens, Wormerveer 1950;  
-  * K. Woudt. De geschiedenis van een Zaanse familie-onderneming. Krommenie 1987;  +  * [[woudt_klaas|Klaas Woudt]]. De geschiedenis van een Zaanse familie-onderneming. Krommenie 1987;  
-  * G. Visser. Krommenie. Krommenie 1960;  +  * [[visser_gerrit|Gerrit Visser]]. Krommenie. Krommenie 1960;  
-  * G. Visser. Zeven eeuwen Krommeniedijk. Krommenie 1980;  +  * Gerrit Visser. Zeven eeuwen Krommeniedijk. Krommenie 1980;  
-  * G.J. Boekenoogen. De Zaanse Volkstaal. Zaandijk 1971;  +  * [[boekenoogen|Gerrit Jacob Boekenoogen]]. De Zaanse Volkstaal. Zaandijk 1971;  
-  * G.J. HonigZaanlandsche gemeentewapens. Zaandijk 1887;  +  * [[Honig, Gerrit Jan|Gerrit Jan Honig]] Zaanlandsche gemeentewapens. Zaandijk 1887;  
-  * M.A. Verkade, Den derden dach. Alkmaar 1982;  +  * [[verkade2|drMargaretha Adriana Verkade]], Den derden dach. Alkmaar 1982;  
-  * A. van Braam e.a., Historische Atlas van de Zaanlanden. Zaandam 1970;  +  * [[braam|Profdr. Aris van Braam]] e.a., Historische Atlas van de Zaanlanden. Zaandam 1970;  
-  * H.N. ter Veen e.a.Problemen der samenvoeging van Zaangemeenten. Haarlem 1941; +  * [[veen3|Profdr Henri Nicolaas ter Veen]] e.a.Problemen der samenvoeging van Zaangemeenten. Haarlem 1941; 
   * Zaanstreek in cijfers 1974. Zaandam 1975;    * Zaanstreek in cijfers 1974. Zaandam 1975; 
   * Zaanstad in cijfers 1987. Zaandam 1988.       * Zaanstad in cijfers 1987. Zaandam 1988.    
  
-<WRAP tabs>+<wrap tabs>
   * [[Assendelft]]   * [[Assendelft]]
   * [[Jisp]]   * [[Jisp]]
 +  * [[Knollendam]]
 +  * [[Koog]]
   * [[Krommenie]]   * [[Krommenie]]
-  * [[Knollendam]]+  * [[Krommeniedijk]]
   * [[Westzaan]]   * [[Westzaan]]
 +  * [[Wormer]]
   * [[Wormerveer]]   * [[Wormerveer]]
   * [[Oostzaan]]   * [[Oostzaan]]
   * [[Zaandam]]   * [[Zaandam]]
   * [[Zaandijk]]   * [[Zaandijk]]
-</WRAP>+</wrap>
  
  
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/krommenie.1556562559.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:35
  • (Externe bewerking)
  • Momenteel in gebruik door: zaanlander