ledezetters

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

ledezetters [2019/03/12 13:12]
 ledezetters [2020/09/07 12:09] (huidige)
Regel 1: Regel 1:
 ==== Ledezetters ==== ==== Ledezetters ====
  
-Befaamde groep chirurgijns in het dorp Jisp, die zich gedurende de gehele 17e eeuw vooral bezighielden met zogenoemde 'dislocatiën' van botten en gewrichten, dat wil zeggen met het zetten van gebroken ledematen en de behandeling van ontwrichtingen. Zij trokken van heinde en verre patiënten, die voor de behandeling vaak langere tijd in Jisp verbleven. Dat deze niet altijd even zachtzinnig te werk gingen blijkt uit de bijnaam van Willem Thaemsz, begin 17e eeuw, die luidde: 'de ijzeren duim'. Soeteboom merkt in de Zaanlandse Arkadia op: „Het was wonder wat die man niet uitwrocht en de luiden leden zijne handeling, vertrouwende genezende te worden".  +Befaamde groep chirurgijns in het dorp Jisp, die zich gedurende de gehele 17e eeuw vooral bezighielden met zogenoemde 'dislocatiën' van botten en gewrichten, dat wil zeggen met het zetten van gebroken ledematen en de behandeling van ontwrichtingen. Zij trokken van heinde en verre patiënten, die voor de behandeling vaak langere tijd in Jisp verbleven. Dat deze niet altijd even zachtzinnig te werk gingen blijkt uit de bijnaam van Willem Thaemsz, begin 17e eeuw, die luidde: 'de ijzeren duim'. Soeteboom merkt in de Zaanlandse Arkadia op: „Het was wonder wat die man niet uitwrocht en de luiden leden zijne handeling, vertrouwende genezende te worden". Onder deze patiënten waren ettelijke hoogwaardigheidsbekleders, waaronder een Franse koning. Zowel [[ploegh|mr. Cornelis Ploegh]] (1624-1697) als ook leden van het geslacht Taems genoten bekendheid als ledezetter. Ploegh, die zo ver gevorderd was in de kunst verstuikte en gebroken ledematen weer in orde te brengen, als „weinige voor of na hem". Hoe zijn methode was, is echter voor het nageslacht onbekend gebleven.
  
 Jisp, sinds het jaar 1611 gescheiden van het naburige Wormer, zou weinig vermaardheid gekregen hebben, als de beroemde ledezetters er niet gewoond hadden, die wijd en zijd bekend stonden om hun kunst, mensen van hun lichaamsgebreken te genezen. In werken over heel- en ontleedkunde worden de ledezetters nauwelijks genoemd, wat wel enige verwondering wekt, daar zij indertijd tot ver over onze grenzen bekend waren om hun grote kunde. Wat wij van hen weten, danken we aan de plaatsbeschrijvers uit die tijd; bijvoorbeeld Claes Bruyn, die in zijn ‘Noordhollandsche Arkadia’ bij de vermelding van het dorp Jisp opmerkt:\\  Jisp, sinds het jaar 1611 gescheiden van het naburige Wormer, zou weinig vermaardheid gekregen hebben, als de beroemde ledezetters er niet gewoond hadden, die wijd en zijd bekend stonden om hun kunst, mensen van hun lichaamsgebreken te genezen. In werken over heel- en ontleedkunde worden de ledezetters nauwelijks genoemd, wat wel enige verwondering wekt, daar zij indertijd tot ver over onze grenzen bekend waren om hun grote kunde. Wat wij van hen weten, danken we aan de plaatsbeschrijvers uit die tijd; bijvoorbeeld Claes Bruyn, die in zijn ‘Noordhollandsche Arkadia’ bij de vermelding van het dorp Jisp opmerkt:\\ 
Regel 22: Regel 21:
  De andere zerk draagt de namen van de nazaten, beginnend met Willem Taemszoon, die 11 februari 1613 stierf, en eindigend met Maritje Cornelisz Ploeg, 30 november 1720 gestorven. De stamvader van het geslacht der ledezetters was Taemszoon, die werd opgevolgd door zijn zoon. Willem Taemszoon, de meest bekende, die door Soeteboom in zijn 'Zaanlandsche Arkadia' aldus beschreven is:\\   De andere zerk draagt de namen van de nazaten, beginnend met Willem Taemszoon, die 11 februari 1613 stierf, en eindigend met Maritje Cornelisz Ploeg, 30 november 1720 gestorven. De stamvader van het geslacht der ledezetters was Taemszoon, die werd opgevolgd door zijn zoon. Willem Taemszoon, de meest bekende, die door Soeteboom in zijn 'Zaanlandsche Arkadia' aldus beschreven is:\\ 
  
-een Man daer men voor verschricken soude,\\  + In zijn 'Arkadia' schrijft Soetebooom over Willem Taemsz het volgende: „Van Jisp komt mij vooreerst in het gemoet lopen een man waar men voor verschrikken zoude, die sulke harde vingers en handen heeft gehad, ja soo en hartig gemoet, dat hij de ellendige menschen armen en beenen brack en op ladderen bond, dat hun van benauwtheidt het sweet als een rivier langs de kinnebakken rolde en hoe dat de luyden kreeten en kermden, sonder barmhartigheydt scheen te zijn. Het was Willem Taemsz, in zynen tydt in vele landen en plaatsen seer vermaardt en bekendt. Hij was genoegsaam met kleine studie aan de konst gekomen, varende op een buis: hy heeft er veel ellendig gehandeld en heylzaaim genesen"
-die sulcke harde Vingers en Handen heeft gehadt,\\  +
-jae, soo een hartigh gemoet,\\  +
-dat hij de ellendige Menschen,\\  +
-armen en beenen brack,\\  +
-en op Ladderen bondt,\\  +
-dat hun van benauwdheydt het sweet als een Rivier langhs de Kinnebacken rolden,\\  +
-en hoe dat de Lieden kreeten en kermden,\\  +
-sonder barmhertigheydt scheen te zijn.\\  +
-Het was Willem Taemsz,\\  +
-in sijnen tydt in veele Landen en plaetsen seer vermaerdt ende bekendt.\\  +
-Hy was genoeghsaem met kleyne Studie aen de konst gekoomen,\\  +
-varende op een Buys;\\  +
-hij heeft 'r veel ellendigh gehandeldt en heylsaem genesen.\\  +
-Het was wonder wat de Man niet uyt-wrocht,\\  +
-en de Lieden leeden zijn handelingh,\\  +
-vertrouwende geneesen te worden."\\+
    
 Hieruit blijkt, dat Willem Taemszoon scheepsheelmeester is geweest, of barbier, zoals men veelal zei. Het was in die dagen gebruikelijk, dat iemand, die het chirurgijnsvak gekozen had, begon met als scheepsheelmeester de bijzondere kundigheden te beoefenen. De schepelingen deden dienst als proefkonijnen. De overgespaarde gelden op het schip gebruikten zij om zich na korte of langere diensttijd hier of daar te vestigen.  Hieruit blijkt, dat Willem Taemszoon scheepsheelmeester is geweest, of barbier, zoals men veelal zei. Het was in die dagen gebruikelijk, dat iemand, die het chirurgijnsvak gekozen had, begon met als scheepsheelmeester de bijzondere kundigheden te beoefenen. De schepelingen deden dienst als proefkonijnen. De overgespaarde gelden op het schip gebruikten zij om zich na korte of langere diensttijd hier of daar te vestigen. 
  
-De ondervindingen, aan boord opgedaan, golden als een aanbeveling. Een stok, met de nationale kleuren beschilderd, werd dan boven de winkel uitgestoken, wat betekende, dat de daar wonende chirurgijn ook scheepsheelmeester geweest was. Dit uiterlijke kenteken kwam de klandizie ten goede.+De ondervindingen, aan boord opgedaan, golden als een aanbeveling. Een stok, met de nationale kleuren beschilderd, werd dan boven de winkel uitgestoken, wat betekende, dat de daar wonende chirurgijn ook scheepsheelmeester geweest was. Dit uiterlijke kenteken kwam de klandizie ten goede.  
 ===De ijzeren duim=== ===De ijzeren duim===
  
Regel 135: Regel 119:
  
  
-{{tag>burgemeester}}+
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/ledezetters.1552392738.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 18:03
  • (Externe bewerking)