Dit is een oude revisie van het document!


Maurits ('s Gravenhage 1868 - Theresienstadt 1944)

Eerste propagandist voor de SDAP in de Zaanstreek, eerste sociaaldemocraat in de gemeenteraad van Zaandam, redacteur van Het Volk en De Voorpost, raadslid in Utrecht, lid van Provinciale Staten van Utrecht, lid van de Eerste en de Tweede Kamer.

Zoals veel van de vroege socialisten kwam Mendels uit een welgesteld milieu. In Den Haag bezocht hij het gymnasium, daarna studeerde hij rechten te Leiden. Hij begon vervolgens een journalistieke carrière en kwam te wonen in Zwolle. Daar werd hij - eerst nog in het geheim - lid van de SDAP. In het theoretische tijdschrift van de SDAP De Nieuwe Tijd publiceerde hij onder de pseudoniemen Ictus (wetenschappelijke artikelen) en Icta (gedichten).

`t Hoen schreef dat Mendels in het socialisme een levensideaal en een wereldbeeld vond, dat aansloot bij zijn belevingswereld. Voorts wordt er verband gelegd met zijn joodse afkomst. De Joden waren altijd een achtergestelde bevolkingsgroep geweest, daardoor voelden in buiten- en binnenland vele joodse intellectuelen zich tot het socialisme aangetrokken. In 1901 begon Mendels ook publiekelijk het socialisme te belijden. Hij werd redacteur van het dagblad van de SDAP Het Volk.

In 1902 volgde zijn benoeming tot propagandist van de SDAP in de Zaanstreek. Dat was een baan waar vrijwel geen inkomen tegenover stond. Weliswaar vestigde Mendels zich ook als advocaat in Zaandam, maar hij kreeg nauwelijks opdrachten. De meeste keren dat hij in de rechtszalen optrad was dat bij zaken tegen arbeiders. Mendels werkte dan pro deo. Zijn inkomen werd aangevuld door de dichter Herman Gorter, dr. Hermanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorter, dr. Herman

Wormerveer 26 november 1864 - Brussel 15 september 1927 Herman Gorter, (portrettekening van M. de Roode-Heijermans) Dr. Herman Gorter, Nederlands letterkundige, geboren in Wormerveer in het later zo geheten Herman Gorterhuis, vooral bekend geworden als dichter. Herman Gorter studeerde klassieke letteren te Amsterdam en promoveerde op het proefschrift 'De interpretatione Aeschyli Metaphorarum'. Hij werd leraar in Amersfoort, maar wijdde zich na 1896 uitsluitend aan letterkunde…
.

Zijn functie als propagandist betekende overigens niet zijn eerste kennismaking met de Zaanstreek. In 1901 was hij door het district Zaanstreek kandidaat gesteld bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer; hij was toen nipt verslagen. Bij tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen te Zaandam in 1904 haalde hij het wél; hij werd zo de eerste socialist in de Zaandamse raad. In 1906 vertrok Mendels uit de Zaanstreek. Hij kon er geen redelijk bestaan vinden en werd daarnaast nauwelijks gewaardeerd. Ofschoon hij een goed en geestig spreker was, vond hij nauwelijks aansluiting bij de - nog voornamelijk anarchistisch georiënteerde Zaanse arbeidersbeweging. Mendels, in 1905 inmiddels tot lid van de Tweede Kamer gekozen. verhuisde naar Utrecht. In de Zaanstreek werd hij als propagandist opgevolgd door mr. J.E.W. Duijs, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuijs, Jan

Nijmegen, 21 februari 1877 - Lochem, 16 september 1941

mr Jan Eliza Wilhelm (Jan) Duijs, bezoldigd propagandist van de SDAP, raadslid en eerste socialistische wethouder te Zaandam, Statenlid, Kamerlid en redacteur van het socialistische weekblad
In Utrecht kwam Mendels in 1907 in de gemeenteraad en daarna ook in Provinciale Staten. Na een korte vrijage met de marxistische Sociaal Democratische Partij, keerde hij in 1909 terug tot de SDAP. In 1913 werd hij namens het district Schoterland opnieuw in de Tweede Kamer gekozen. In 1918 volgde de overstap naar de Eerste Kamer, waar hij tot 1937 zitting in zou houden. In de oorlog werd Mendels slachtoffer van de jodenvervolging. Hij werd weggevoerd en stierf op 75-jarige leeftijd in het concentratiekamp Theresiënstadt. Zie ook: Socialismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSocialisme

Politieke stroming, strevend naar een maatschappijvorm waarin niet, zoals in het 19e-eeuwse kapitalisme, het bezit, maar de arbeid centraal staat en onder meer gericht op gelijke ontwikkelingskansen voor alle leden van de gemeenschap. Het socialisme is sinds de tweede helft van de 19e eeuw van zeer grote en wijd verbreide invloed, ook in Nederland. De Zaanstreek had lange tijd de naam
3.2. en 4.3.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/mendels.1457706833.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:41
  • (Externe bewerking)