molenwiekentaal

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Volgende revisie Beide kanten volgende revisie
molenwiekentaal [2016/06/26 13:24]
jan
molenwiekentaal [2016/12/02 00:04]
zaanlander
Regel 4: Regel 4:
 Wat dit laatste betreft gaat het [[mooizetten]] (zie aldaar) als vreugde-uiting het verst. Er zijn echter ook enkele 'rouwstanden'. En niet alleen de wiekenstand brengt symbolisch gevoelens tot uitdrukking, door het afnemen van een of meer windborden van elke wiek kan de boodschap worden gepreciseerd. Het meest indrukwekkend is dat bij bovenkruiers door het draaien van de molenkap (waaraan de wieken bevestigd zijn) een saluut kan worden gebracht. Zo werd - en wordt soms nog - bij de begrafenis van de moleneigenaar de kap gedraaid naarmate de stoet vordert op de weg van het sterfhuis naar de begraafplaats. In 1831 moet het heel verrassend zijn geweest toen tijdens een vaartocht van koning Willem 1e langs de Voorzaan staande, mooi gezette, molens hun kappen draaiden bij het passeren van de stoomboot Mercurius. Wat dit laatste betreft gaat het [[mooizetten]] (zie aldaar) als vreugde-uiting het verst. Er zijn echter ook enkele 'rouwstanden'. En niet alleen de wiekenstand brengt symbolisch gevoelens tot uitdrukking, door het afnemen van een of meer windborden van elke wiek kan de boodschap worden gepreciseerd. Het meest indrukwekkend is dat bij bovenkruiers door het draaien van de molenkap (waaraan de wieken bevestigd zijn) een saluut kan worden gebracht. Zo werd - en wordt soms nog - bij de begrafenis van de moleneigenaar de kap gedraaid naarmate de stoet vordert op de weg van het sterfhuis naar de begraafplaats. In 1831 moet het heel verrassend zijn geweest toen tijdens een vaartocht van koning Willem 1e langs de Voorzaan staande, mooi gezette, molens hun kappen draaiden bij het passeren van de stoomboot Mercurius.
  
-De taal der molenwieken is in verschillende publicaties beschreven door [[boorsma|P. Boorsma]] en samengevat door [[vis3|mr. D. Vis]] (in 'De Zaanstreek`. Leiden 1948). Hier volgen slechts enkele vermeldingen. Daarbij moet men weten dat er verschil wordt gemaakt tussen binnen- en buitenroed, die beiden door de kop van de molenas zijn gestoken en zo het wiekenkruis vormen. De buitenroed (de naam zegt het al) zit dichter bij de askop. Voor de molenaars is dit van wezenlijk belang in verband met het ontzien van deze askop. Zo wordt bij plotseling aanwakkerende wind de buitenroed steeds het eerst 'gezwicht' (zeil geminderd).+De taal der molenwieken is in verschillende publicaties beschreven door [[boorsma|Pieter Boorsma]] en samengevat door [[vis3|mr. D. Vis]] (in 'De Zaanstreek`. Leiden 1948). Hier volgen slechts enkele vermeldingen. Daarbij moet men weten dat er verschil wordt gemaakt tussen binnen- en buitenroed, die beiden door de kop van de molenas zijn gestoken en zo het wiekenkruis vormen. De buitenroed (de naam zegt het al) zit dichter bij de askop. Voor de molenaars is dit van wezenlijk belang in verband met het ontzien van deze askop. Zo wordt bij plotseling aanwakkerende wind de buitenroed steeds het eerst 'gezwicht' (zeil geminderd).
  
-In  verband hiermee wordt de molen ook altijd stilgezet met de buitenroed 'voor de borst',in verticale stand. Dit verschil tussen binnen- en buitenroed speelt in de wiekentaal een rol. Zo werd op zon- en feestdagen de molen 'waidbiens' gezet ('in kruis', zie de afbeelding), met de buitenroed op komend. Daarbij diende het buitenste schuitbord van elk der vier wieken te Worden afgenomen. Werd de molen verkeerd in kruis gezet, dat wil zeggen met de binnenroed op komend. dan stond hij 'in poepekruis' (of 'op z'n poeps', met het scheldwoord 'poep' voor Duitsers werd alles aangegeven wat verkeerd was).+In  verband hiermee wordt de molen ook altijd stilgezet met de buitenroed 'voor de borst', in verticale stand. Dit verschil tussen binnen- en buitenroed speelt in de wiekentaal een rol. Zo werd op zon- en feestdagen de molen 'waidbiens' gezet ('in kruis', zie de afbeelding), met de buitenroed op komend. Daarbij diende het buitenste schuitbord van elk der vier wieken te Worden afgenomen. Werd de molen verkeerd in kruis gezet, dat wil zeggen met de binnenroed op komend. dan stond hij 'in poepekruis' (of 'op z'n poeps', met het scheldwoord 'poep' voor Duitsers werd alles aangegeven wat verkeerd was).
 == Defect == == Defect ==
  
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/molenwiekentaal.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:07
  • (Externe bewerking)