muziek

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Volgende revisie
Vorige revisie
muziek [2016/05/09 11:49]
jan [4.2. Operette]
muziek [2020/09/07 12:06] (huidige)
Regel 1: Regel 1:
 ==== Muziek ==== ==== Muziek ====
 +
 Toonkunst, voortbrengselen der toonkunst. Muziek is de kunstvorm die berust op het ordenen van klanken. Er bestaan verschillende muziekvormen naast elkaar. Toonkunst, voortbrengselen der toonkunst. Muziek is de kunstvorm die berust op het ordenen van klanken. Er bestaan verschillende muziekvormen naast elkaar.
  
-In deze encyclopedie zijn [[jazz|jazzmuziek]] en popmuziek in aparte artikelen behandeld (zie aldaar). In navolgend artikel wordt een overzicht gegeven van de overige (amateuristische en professionele) muziekbeoefening in de Zaanstreek, alsmede een overzicht van het muziekonderwijs.  +Over het muziekleven in het verleden van de Zaanstreek is niet erg veel bekend. Ongetwijfeld zal hier en daarvoornamelijk in de huizen van de gegoede burgerijmet meer of minder succes gemusiceerd zijn. Favoriete instrumenten waren de piano en de viool, instrumenten die voor de armere burgers te duur waren. Zij bespeelden het mondorgel, de accordeonhet zogenaamde schippersklavierofin christelijke kringen, het harmonium.
- +
-=== 1. Inleiding === +
- +
- +
-Over het muziekleven in het verleden van de Zaanstreek is niet erg veel bekend. Ongetwijfeld zal hier en daar voornamelijk in de huizen van de gegoede burgerij met meer of minder succes gemusiceerd zijn. Favoriete instrumenten waren de piano en de viool, instrumenten die voor de armere burgers te duur waren. Zij bespeelden het mondorgel, de accordeon (het zogenaamde schippersklavierof (in christelijke gezinnen) het harmonium.+
  
 Van een openbaar muziekleven was tot in de tweede helft van de 19e eeuw nauwelijks sprake. Werd er in het openbaar muziek gemaakt dan gebeurde dat meestal door de muziekkorpsen van de stedelijke Schutterijen. In het midden van de 19e eeuw kwam daarin verandering. De amateuristische muziekbeoefening kon zich verheugen in een sterk groeiende populariteit. Voor de harmonie- en fanfare-orkesten was dat te danken aan de verbetering en vereenvoudigde bespeling van koperen blaasinstrumenten door ventielen, aan de uitvinding van nieuwe, geschikte instrumenten zoals de saxofoons, aan maatschappelijke ontwikkelingen waarbij de muziekbeoefening door arbeiders in verenigingsverband werd aangemoedigd en vaak door bedrijven werd gesteund, en tenslotte aan de behoefte aan muzikale opluistering van allerlei openbare gebeurtenissen.  Van een openbaar muziekleven was tot in de tweede helft van de 19e eeuw nauwelijks sprake. Werd er in het openbaar muziek gemaakt dan gebeurde dat meestal door de muziekkorpsen van de stedelijke Schutterijen. In het midden van de 19e eeuw kwam daarin verandering. De amateuristische muziekbeoefening kon zich verheugen in een sterk groeiende populariteit. Voor de harmonie- en fanfare-orkesten was dat te danken aan de verbetering en vereenvoudigde bespeling van koperen blaasinstrumenten door ventielen, aan de uitvinding van nieuwe, geschikte instrumenten zoals de saxofoons, aan maatschappelijke ontwikkelingen waarbij de muziekbeoefening door arbeiders in verenigingsverband werd aangemoedigd en vaak door bedrijven werd gesteund, en tenslotte aan de behoefte aan muzikale opluistering van allerlei openbare gebeurtenissen. 
- 
-De bloei van de amateurkoorzang begon rond 1830 onder invloed van de Duitse zogenaamde Liedertafelbeweging. Gezelligheidsverenigingen van burgers verbonden door dezelfde politieke, ideologische of religieuze ideeën. Vele koren organiseerden zich in bonden met eenzelfde doelstelling. Zo werd in 1878 de Nederlandse St. Gregoriusvereniging opgericht (Katholieke kerkmuziek). De oudste bond was echter de [[maatschappij|Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst]] (1829), die vele Toonkunstkoren oprichtte. Daarnaast ontstonden het Koninklijk Nederlands Zangersverbond (1853), de Koninklijke Bond van Christelijke Zang- en Oratoriumverenigingen (1887) en als laatste de Bond van Arbeiderszangverenigingen in Nederland (1902).  
- 
-== Landelijke organisaties == 
- 
-Ook de harmonie- en fanfarekorpsen organiseerden zich in landelijke organisaties. De Algemene Nederlandse Unie van Muziekverenigingen (ANUM), voortgekomen uit de Bond van Arbeidersmuziekverenigingen, de Federatie van Katholieke Muziekbonden (FKM), de Koninklijke Nederlandse Federatie van Muziekverenigingen (KNFM) en de Nederlandse Federatie van Christelijke Muziekbonden (NFCM). Deze landelijke organisaties van harmonie en fanfarekorpsen organiseerden zich in 1968 in de Stichting Overkoepeling Nederlandse Muziekorganisaties (SONMO) met het doel de belangen van de aangesloten organisaties bij instanties te behartigen, het inrichten van wedstrijden, het opstellen van een lijst met juryleden, het bevorderen van opleidingen en herscholing van harmonie- en fanfaredirigenten en tamboer-instructeurs. 
- 
-De KNFM trad in 1979 uit de organisatie. De landelijke organisaties op het gebied van de koorzang hebben zich verenigd in de Vereniging van Nederlandse Korenorganisaties (VNK). Het is een overlegplatform ter behartiging van de gemeenschappelijke belangen van de ruim 5000 koren (plm. 325.000 zangers en zangeressen). Voor de uitvoerende taken is door de VNK in 1982 de Stichting Samenwerkende Nederlandse Korenorganisaties (SNK) opgericht.  
  
 === Muziekbeoefening in de Zaanstreek === === Muziekbeoefening in de Zaanstreek ===
  
- +De muziekbeoefening is een onmisbare factor in het leven van de mens. Sinds mensenheugenis heeft men muziek gemaakt. Thuis, bij het werk, in verenigingsverband, in de kerken en aan de hoven. De Nederlandse componist Willem Pijper (1894-1917) heeft het muziekleven eens vergeleken met een ijsberg. Slechts een tiende deel steekt boven water uit, de rest bevindt zich onder de waterspiegel. Dit overgrote deel, waardoor het zichtbare stuk tevens wordt gedragen, vergeleek hij met de muziekbeoefening die niet tot de openbaarheid doordringt.
-=== 1. Amateuristische beoefening === +
-  +
- +
-== 1.1 Individuele beoefening == +
-  +
- +
-De muziekbeoefening is een onmisbare factor in het leven van de mens. Sinds mensenheugenis heeft men muziek gemaakt, thuis, bij het werk, in verenigingsverband, in de kerken en aan de hoven. De Nederlandse componist Willem Pijper (1894-1917) heeft het muziekleven eens vergeleken met een ijsberg. Slechts een tiende deel steekt boven water uit, negentiende deel bevindt zich onder de waterspiegel. Dit overgrote deel, waardoor het zichtbare stuk tevens wordt gedragen, vergeleek hij met de muziekbeoefening die niet tot de openbaarheid doordringt.+
  
 Het musiceren binnenshuis door de liefhebbers, de amateurs. Hoewel het woord 'amateurs' soms denigrerend wordt verstaan, kan het niveau van de amateuristische muziekbeoefening zeer hoog zijn. Zo zijn er amateurs die zelfs over een vakdiploma beschikken. Voor het amateurschap is bepalend, dat de muziek niet als broodwinning wordt gebruikt. Ook in de Zaanstreek werd in de huisgezinnen muziek gemaakt, al is daarover niet veel bekend. Het musiceren binnenshuis door de liefhebbers, de amateurs. Hoewel het woord 'amateurs' soms denigrerend wordt verstaan, kan het niveau van de amateuristische muziekbeoefening zeer hoog zijn. Zo zijn er amateurs die zelfs over een vakdiploma beschikken. Voor het amateurschap is bepalend, dat de muziek niet als broodwinning wordt gebruikt. Ook in de Zaanstreek werd in de huisgezinnen muziek gemaakt, al is daarover niet veel bekend.
  
-De amateurs ontvingen hun opleiding van gevorderde amateurs of van professionele musici. De belangrijkste instrumenten waarop werd lesgegeven waren de viool, de piano en het harmonium (zie verder 3.), instrumenten die zich vooral leenden voor individuele muziekbeoefening. Soms zochten enthousiaste amateurs elkaar op en vormden zo kamermuziekgezelschappen, die echter zelden een officiële status kregen. Het met elkaar musiceren was het hoogste doel.  +De amateurs ontvingen hun opleiding van gevorderde amateurs of van professionele musici. De belangrijkste instrumenten waarop werd lesgegeven waren de viool, de piano en het harmonium, instrumenten die zich vooral leenden voor individuele muziekbeoefening. Soms zochten enthousiaste amateurs elkaar op en vormden zo kamermuziekgezelschappen, die echter zelden een officiële status kregen. Het met elkaar musiceren was het hoogste doel. 
- +
-== 2.1.2. Koren == +
- +
- +
-De ontwikkeling van de koorzang in de Zaanstreek liep parallel met de opkomst van de landelijke organisaties voor de koorzang (zie inleiding). Een van de oudste nog bestaande verenigingen is de gemengde zangvereniging Johan J.H. Verhulst te Krommenie, opgericht op 23 oktober 1867. Van 1893 tot 1917 was de heer A.C. Provily (vader van de latere burgemeester van Krommenie) dirigent van het koor. In 1885 werd de mannenzangvereniging Werkmanslust, tegenwoordig Koninklijk Mannenkoor Krommenie, opgericht. En in 1889 de gemengde zangvereniging Daniel de Lange te Koog. Bekende dirigenten bij deze vereniging waren H.W. [[Flentrop]] (1893-1908) en F.J. [[Sicking]] (1925-1931). Oorspronkelijk werd Daniël de Lange opgericht als kerkkoor van de Nederlands Hervormde gemeente, met als doel de gemeentezang te verbeteren. Met dat doel werden bij meerdere kerkgenootschappen zangverenigingen opgericht.  +
- +
-Naast het kerkelijke repertoire gingen de protestantse kerkkoren zich ook toeleggen op het wereldlijke a capella repertoire. Soms werden ook delen uit oratoria uitgevoerd (meestal met piano- of orgelbegeleiding) tijdens concertuitvoeringen. In de rooms-katholieke kerken kende men tot aan het Tweede Vaticaanse Concilie in hoofdzaak mannenkoren, die zich bezighielden met de uitvoering van de Gregoriaanse kerkmuziek. Na Vaticanum 2 deden in de rooms katholieke kerk ook de gemengde koren (bestaande uit vrouwen- en mannenstemmen) hun intrede in de liturgie. In 1988 waren de volgende kerkkoren geregistreerd;  +
-  * Adventscantorij van de gereformeerde kerken, Zaandam; +
-  * Doopsgezinde zangvereniging Zaandam; +
-  * Evangelisatie Koor, Wormer; +
-  * Kerkkoor Samen op Weg, Wormerveer; +
-  * Kruiskerkkoor, Wormer; +
-  * New Spirit, Krommenie; +
-  * Parochiekoor van de Bonifatiuskerk, Zaandam; +
-  * Osanna in Excelcis, Christelijk Gemengd Koor, Oostzaan; +
-  * Rooms-Katholiek Kerkkoor St. Bonifatius, Zaandam; +
-  * Rooms-Katholiek Parochieel Gemengd Zangkoor St. Caecilia, Krommenie (1919); +
-  * Rooms-Katholiek Zangkoor St. Caecilia, Wormer; +
-  * Zangvereniging Zingend Getuigen, Oostzaan.  +
- +
-De mannenkoorzang heeft ook in de Zaanstreek een lange traditie. Het Zaanlands Mannenkoor (1880), Wormerveers Mannenkoor (1876) en Werkmanslust (1886) werden in de vorige eeuw opgericht. De bloei van de verenigingen hing vaak samen met de successen die de dirigenten op concoursen en festivals wisten te behalen. Het Wormerveers Mannenkoor, dat in 1951 het Koninklijk Wormerveers Mannenkoor werd, behaalde onder leiding van F.J. Sicking vele successen. Een koor van nationale bekendheid was het Klein Mannenkoor De Zaankanters, dat op 28 januari 1928 werd opgericht om deel te nemen aan een zangwedstrijd in Alkmaar. Het was niet de bedoeling een blijvende vereniging te stichten, maar het koor bleef bestaan tot 1974. De eerste dirigent was F.J. Sicking uit Wormerveer.  +
- +
-Bij de opening van de Julianabrug in 1936 werd een optreden verzorgd en in hetzelfde jaar werkte het koor mee aan een concert van het omroeporkest onder leiding van Albert van Raalte voor de AVRO-radio, waarbij de Alt-rhapsodie van Joh. Brahms werd uitgevoerd (soliste Annie Woud). In 1938 werd een concertreis naar België gemaakt en in 1947 werd deelgenomen aan het beroemde koorfestival in Llangollen (Engeland). Ook onder leiding van Bram Keereweer werden nog vele goede resultaten behaald.  +
- +
-Na 1960 leed het koor een kwijnend bestaan, totdat het in 1974 fuseerde met het Mannenkoor Zaanstreek. Uit deze fusie ontstond het Verenigd Zaans Mannenkoor. Tot dirigent werd benoemd Marinus Metz. Sindsdien werden weer vele successen behaald en composities aan het koor opgedragen. Het 10-jarig bestaan werd met een musical gevierd. +
- +
-In 1988 waren de volgende mannenkoren geregistreerd:  +
- +
-  * Koninklijk Mannenkoor Krommenie, Krommenie; +
-  * Verenigd Zaans Mannenkoor, Zaandam; +
-  * Whale City Sound, Zaandam;  +
-  * Wormer Mannenkoor Eendracht; +
-  * Zaans Interkerkelijk Mannenkoor, Zaandam; +
-  * Zaans Vocaal Quintet, Zaandam.  +
- +
-Ook de vrouwenkoren kenden afwisselend een bloeiend en een kwijnend bestaan. Een koor dat na de Tweede Wereldoorlog grote waardering genoot was het Klein Vrouwenkoor Krommenie dat onder leiding stond van Wijnand P. van Rees. Deze Zaanse dirigent stond vooral bekend om zijn artistiek verantwoorde en originele programmakeuze. Vele programma's werden onder zijn leiding door de radio uitgezonden. Bekende dirigenten van vrouwenkoren in de Zaanstreek waren verder Leo Stapper en Jo Toet. +
- +
-In 1988 waren de volgende vrouwenkoren geregistreerd: +
- +
-  * Belcanto, Zaandam; +
-  * Doopsgezind Vrouwenkoor Zaanstreek Noord; +
-  * Hervormd Vrouwenkoor Cantate Domino, Krommenie (1933);  +
-  * Klein Vrouwenkoor Con Anima, Wormerveer (1952);  +
-  * Klein Vrouwenkoor, Krommenie; +
-  * Saenden, Zaandam (1938); +
-  * Spontaan, Zaandam;  +
-  * Vrouwenkoor Crommeniedijck 700, Krommeniedijk; +
-  * West Side Sound. Zaandam;  +
-  * Westzaans Dameskoor; +
-  * Wormerveers Vrouwenkoor (1941);  +
-  * Zaandams Christelijk Dameskoor; +
-  * Zaans Vrouwenkoor.  +
- +
-Daarnaast kende de Zaanstreek vele gemengde zangverenigingen waarvan sommige een lang leven beschoren zijn, zoals: Joh. J .H. Verhulst in Krommenie (1867), Daniël de Lange in Koog (1889). Andere kenden slechts een kort bestaan. +
- +
-De volgende gemengde koren waren in 1988 geregistreerd: +
- +
-  * Assendelfts Gemengd Koor (1945);  +
-  * Christelijk Gemengd Koor Immanuel, Krommenie (1954);  +
-  * Christelijk Gemengde Zangvereniging Harpe Davids, Koog-Zaandijk (1911); +
-  * Christelijk Gemengde Zangvereniging Vox Gloriae, Zaandam; +
-  * Daniel de Lange, Koog (1889); +
-  * R.K. Gemengd Koor, Zaandam (1952); +
-  * Gemengde Zangvereniging Bel Canto, Oostzaan; +
-  * Gemengde Zangvereniging Harmonie, Wormer; +
-  * Gemengde Zangvereniging De Stern, Zaandam (1949);  +
-  * Joh. J.H. Verhulst, Krommenie (1867); +
-  * Socialistisch Gemengd Zangkoor Zingend ten Strijde, Wormerveer (1946); +
-  * Soli Gratia, Wormerveer; +
-  * Vocaal Ensemble Intermezzo, Wormerveer (1966); +
-  * Zangkoor Barbershop Harmony, Zaanstad; +
-  * Zangvereniging Zang en Vriendschap, Jisp.  +
- +
-Kinderkoren hebben in de Zaanstreek nooit de bloei gekend waar sommige mannen-, vrouwen- en gemengde koren toe kwamen. Een gebrek aan voldoende geschoold kader was hiervan misschien de oorzaak. +
- +
-In 1988 waren de volgende kinderkoren geregistreerd: +
-  * Geheelonthouders-kinderclub Jong Leven;  +
-  * Kinder- en Jeugdkoor Krommenie; +
-  * Kinderkoor Bel Canto, Oostzaan; +
-  * Kinderkoor De Zangertjes, Wormer; +
-  * De Waterhoentjes;  +
-  * De Zaanzangertjes.  +
- +
-Op initiatief van het Verenigd Zaans Mannenkoor werd in 1987 het Zaans Jongenskoor opgericht. Een koor geschoeid op de leest van de Engelse jongenskoren. Dirigent is Maarten Koeman. In de jaren vijftig deden onder invloed van de Amerikaanse Youth and Gospelgroups de jongerenkoren hun intrede in de Zaanstreek. +
- +
-In 1988 waren geregistreerd: +
-  * Interkerkelijk Jongerenkoor Revival, Koog;  +
-  * Interkerkelijk Jongerenkoor Samen op Weg, Zaandam; +
-  * Singing Community, Wormerveer; +
-  * R.K. Jongerenkoor, Wormerveer; +
-  * Shalom, Zaandam.  +
- +
-De meeste van deze koren werken mee aan jeugd- en/of evangelisatiebijeenkomsten van de onderscheiden kerkgenootschappen. Een aparte groep vormden de oratoriumverenigingen, die werden opgericht om de oratoriumliteratuur voor koor, solisten en orkest uit te voeren. De oudste vereniging was het Koor van de [[maatschappij|Maatschappij tot bevordering der Toonkunst]], afdeling Zaandam, die in 1924 werd opgericht. Beroemd waren de uitvoeringen van Bachs Matthäus Passion, die jaarlijks onder leiding van F.J. [[Sicking]] werden uitgevoerd. Helaas werd het koor in 1976 door gebrek aan herenleden opgeheven.  +
- +
-In 1940 werd het Zaans Bachkoor opgericht, met als doel de Passionen, cantates en oratorische werken van Joh. Sebastiaan Bach uit te voeren. Vele malen kwamen Bachs Johannes Passion en het Weihnachtsoratorium onder leiding van de Zaanse musicus Jac. Kort tot klinken. Kort werd opgevolgd door Jan Laarveld, die ook vele jaren voor het Kon. Mannenkoor Krommenie stond. Onder leiding van Jaap Spigt, die in 1966 werd benoemd, werden ook oratoria van andere componisten uitgevoerd. Helaas moest ook dit koor door gebrek aan leden worden opgeheven. De laatste dirigent was Marcel Joosen.  +
- +
-Momenteel is de Zaanstreek nog één oratoriumvereniging rijk, de Christelijke Oratoriumvereniging Zaanstreek (COV). Deze vereniging werd opgericht op 19 oktober 1927. Dirigenten waren Nico Gerhartz (1927-1933), Piet van Egmond (1933-1937), Willem Mudde (1937-1953) en Herman Blekkenhorst (1953-1974). Vanaf 1 januari 1975 berust de leiding bij [[pasveer|Jan Pasveer]]. Talloze bekende en onbekende oratoria werden door de COV uitgevoerd, meestal met begeleiding van het [[noordhollands1|Noordhollands Philharmonisch Orkest]] (NPhO).  +
- +
-Een aparte plaats nemen verder de kamerkoren in. Op 29 maart 1944 werd het Zaans Kamerkoor opgericht. Het is onder leiding van Hein Grafing ontstaan uit het vocaal kwartet Bel Canto, dat al sinds de jaren dertig in de 20e eeuw zong. Hij dirigeerde het kamerkoor tot 1966 toen hij werd opgevolgd door zijn zoon Johan Gräfing. Hein Grafing was een van de oprichters van de Volksmuziekschool in Zaandam (zie 3.2.). Momenteel wordt het koor geleid door Johan Akerboom. +
- +
-In 1977 werd door Jan Pasveer het Zaans Cantatekoor opgericht met als doel eenmaal per maand een cantate van Joh. Seb. Bach uit te voeren in de fraai gerestaureerde [[bullekerk|Bullekerk]] aan de Westzijde in Zaandam. Naast de cantates werden ook de Passionen en de Hohe Messe van de Thomaskantor uitgevoerd. De begeleiding wordt verzorgd door het Zaans Cantate orkest (concertmeester Gijs v.d. Grinten), bestaande uit professionele musici. De vaste organist is Cor Brandenburg.  +
- +
-Het koor - dat ook een uitgebreid a capella-repertoire heeft - verzorgt ieder jaar rond Kerst een Festival of Lessons and Carols, waarbij lezingen worden verzorgd door voorgangers van diverse kerkgenootschappen. Het koor maakte concerttournees naar Engeland en Bulgarije en werkte mee aan de wereldpremière van de opera Montag aus Licht van de Duitse componist Karlheinz Stockhausen in de Scala van Milaan. Uitvoeringen werden ook gegeven in Lissabon, Keulen, Frankfurt, Parijs en Amsterdam (Holland Festival). Sinds de oprichting verzorgde het koor vele radio-uitzendingen voor de NCRV en gaf het meer dan 160 concerten. 'Voor de verrijking van het culturele leven in de Zaanstreek en daarbuiten tot ver over de grenzen' ontvingen koor en dirigent in 1989 de [[Cultuurprijs]] van de gemeente Zaanstad. +
- +
-Als laatste loot aan de stam van de koorzang kunnen de bejaardenkoren worden genoemd. Deze koren ontstonden na de instelling van bejaardencentra. +
- +
-In 1988 waren de volgende bejaardenkoren geregistreerd: +
- +
-  * Bejaardenkoor Koog-Zaandijk; +
-  * Bejaardenkoor Lambert Melisz, Westzaan; +
-  * Gemengd Bejaarden Zangkoor Zanglust, Zaanstreek-Noord; +
-  * Bejaardenkoor d'Acht Staten, Wormerveer; +
-  * Ouderenkoor Torenerf, Wormer.  +
- +
-== 2.1.3. Korpsen == +
- +
- In dit hoofdstuk worden de harmonie-orkesten, de fanfarekorpsen, de brassbands, de tamboerkorpsen en drumfanfares besproken. Een harmonie-orkest beschikt over houten en koperen blaasinstrumenten plus slagwerk, een fanfare-orkest over koperen blaasinstrumenten,  saxofoons en slagwerk. De brassband heeft uitsluitend koperen blaasinstrumenten, gebaseerd op een standaardbezetting van beperkte omvang. De tamboerkorpsen (drumbands) bestaan uit trommen van verschillende typen en koperen signaalinstrumenten en fluiten. Ook de lyra (een rechtopstaand klokkenspel) wordt gebruikt. +
- +
-Deze korpsen zijn vooral gevormd na de Tweede Wereldoorlog, in navolging van de drum- en showbands van de geallieerden. Het showelement speelt een belangrijke rol. Dit blijkt vooral uit de opvallende uniformen en de zogenaamde majorettes (meisjes die niet musiceren maar door kleding, houding en gebaar de aandacht trekken). De drumband ontwikkelde zich soms tot een drumfanfare, waarbij ook ventielinstrumenten worden gebruikt. In feite is hier sprake van een fanfare-orkest met een uitgebreide slagwerksectie.  +
- +
-De oorsprong van al deze verschillende orkesten - in vele landen populair als amateurorkesten - ligt in de militaire orkesten en de paramilitaire schutterijmuziek van de 18e eeuw. Zo bestond er in 1787 in Westzaandam al een schutterij Concordia (gegevens uit 'Order van het Manuaal der Exercities' door J. Jacobsz Kolles). Deze schutterijkorpsen kwamen weer voort uit de stadsmuzikanten-ensembles. Over het algemeen waren dit ensembles van beperkte omvang, die hun bestaan dankten aan de karakteristieke eigenschappen van blaasinstrumenten en slagwerk, die ze zeer geschikt maakten voor het musiceren in de open lucht.  +
- +
-Aan het eind van de 19e eeuw werden er ook in de Zaanstreek vele muziekkorpsen opgericht. Het was de tijd van de industriële revolutie waarin de arbeiders zich bewust werden van de noodzaak zich te ontwikkelen en strijd te voeren voor een beter bestaan. Het oudste bekende korps was het muziekkorps van de Stedelijke Schutterij, dat op 10 mei 1867 in Zaandam werd opgericht, waarbij de heer H.L.A. Ludwig 'zonder bezwaar voor de gemeentekas' tot kapelmeester werd benoemd. Hij kreeg als titel 'Stadsmuziekmeester en Kapelmeester bij de Schutterij'.  +
- +
-Verenigingen die in de vorige eeuw werden opgericht, waren:  +
-  * in 1885 Harmonie Excelsior (koninklijk vanaf 1935), Wormerveer; +
-  * in 1888 Muziekgezelschap Harmonie, Assendelft; +
-  * in 1889 Zaandijks Fanfarekorps, Zaandijk; +
-  * in 1893 Zaanlandse Kape, Koog; +
-  * in 1895 Harmonie Apollo, Zaandijk; +
-  * in 1895 Oostknollendammer Kapel, Oostknollendam;  +
-  * in 1896 Fanfare-orkest Onderling Genoegen door de sigarenmakers van de firma Baars in Krommenie; +
-  * in 1899 Harmonie-orkest Soli Deo Gloria, Zaandam. +
- +
-Na 1900 onstonden:   *  +
-  * in 1900 Crescendo, Westzaan; +
-  * in 1903 Concordia, Oostzaan; +
-  * in 1904 Eensgezindheid, Wormer; +
-  * in 1904 Harmonie Ons Genoegen, Wormerveer; +
-  * in 1905 Zaandams Muziekkorps, (later PTT Harmonie); +
-  * in 1907 Oranje Harmoniekapel, Wormer;  +
-  * in 1908 Fanfare en Tamboerkorps Excelsior, Oostzaan;  +
-  * in 1912 Crescendo, Oostzaan; +
-  * in 1919 Muziekvereniging Crescendo, Assendelft;  +
-  * in 1920 Soli Deo Gloria, Koog-Zaandijk; +
-  * in 1920 RK Harmonie Kunst en Vriendschap, Krommenie; +
-  * in 1924 Christelijke Muziekvereniging Sursum Corda, Krommenie; +
-  * in 1925 Albert Heijn Harmonie, Zaandam; +
-  * in 1927 Verkade Harmonie (en drumband), Zaandam; +
-  * in 1966 Harmonie Intenso (ontstaan uit een fusie tussen RK Harmonie Zaandam en de Albert Heijn Harmonie).  +
- +
-Voorts kwam in Wormer de Brassband Eensgezindheid tot stand.  +
- +
-Vele van deze verenigingen genoten ook buiten de Zaanstreek grote bekendheid. Vooral in de jaren 1910-1960. In deze periode werd een aantal van deze korpsen gedirigeerd door een van de, wat in de volksmond werd genoemd, Grote Vier: [[meijns|Albert Meijns]], [[schaar|Gerrit Schaar]], [[steijn|Jan Steijn]] en [[vries|Antoon de Vries]]. +
- +
-Alle vier waren ze autodidact, maar begiftigd met een grote muzikale intuïtie. Onder hun leiding werden de korpsen tot grote hoogte gebracht en behoorden ze tot de beste van ons land. Ook [[schaar1|Hendrik Schaar]] (broer van Gerrit) was een bekende dirigent, evenals Jan Schoen. Aanvankelijk bestond het repertoire naast marsmuziek hoofdzakelijk uit bewerkingen van dans- en operamuziek en symfonische werken. Vooral na 1950 groeide het aantal oorspronkelijke werken, dat voor deze bezettingen werd geschreven, enorm.  +
- +
-Componisten, die aan deze vernieuwing hebben bijgedragen waren onder anderen Gerard Boedijn, Meindert Boekel, Henk van Lijnschoten en Kees Vlak. Veel van deze nieuwe muziek werd uitgegeven door [[molenaars|Molenaars Muziekcentrale]] te Wormerveer. Bekende dirigenten uit de tweede generatie waren P.N. Joosen, Cees Kat, Gerrit Koomen, Cees Luttik, Willem Meyns Azn en [[steijn2|Willem Steijn]]. +
- +
-Vlak na de Tweede Wereldoorlog werden de meeste verenigingen met vergrijzing en leegloop bedreigd. Beter dan de koren wisten de korpsen het tij te keren door verbetering van de opleidingen (onder andere via de muziekscholen), modernisering van het instrumentarium, vernieuwing van het repertoire en de oprichting van speciale jeugdorkesten. Ook diverse verenigingen uit de Zaanstreek beschikken over dergelijke jeugdorkesten. De aanzienlijke kosten die dit met zich meebrengt, worden opgebracht uit eigen bijdragen en voor een belangrijk deel gedekt door subsidies. +
- +
-De jongste loot aan de Zaanse stam is het Seniorenorkest Zaanstad. Dit harmonie-orkest werd in 1971 opgericht voor leden van 60 jaar en ouder en was tevens het eerste seniorenorkest in Nederland. In 1988 had dit orkest 50 leden met een gemiddelde leeftijd van 73 jaar. De eerste dirigent was J. Wester (1971-1976), opgevolgd door Gerrit Koomen uit Assendelft (1976-1986). Deze was van 1941 tot 1978 ook dirigent geweest van de Harmonie in Assendelft. Momenteel staat het orkest onder leiding van W. Zwaan uit Wognum. Het trad op voor de VARA-televisie en maakte ook een concerttournee naar Engeland.  +
- +
-In 1988 waren de volgende drumbands geregistreerd: +
-  * Drumband De Reef, Westzaan (1968); +
-  * Drumband Oostzaan; +
-  * Drumband Theresia, onderafdeling van Speeltuinvereniging Theresia, Zaandam;  +
-  * Klaroenkorps De Wormer Vendeliers; +
-  * Kunst en Vriendschap, Krommenie; +
-  * Lycurgus, Krommenie;  +
-  * Premierband-Holland, Krommenie;  +
-  * Showband Czaar Peter, Zaandam; +
-  * Tamboer en Trompetterkorps Zaanstad (TTZ); +
-  * Tamboerkorps Sursum Corda, Krommenie;  +
-  * Tamboer-Trompetter-Majorettenkorps Simson (TTM), Koog.  +
- +
-== 2.1.4. Diversen == +
-  +
- +
-- Toonkunstorkest (Orkest van de [[Maatschappij]] tot Bevordering der Toonkunst) -.  Reeds in 1920 bestond de Zaanse Orkest vereniging onder leiding van G. Lindeman. Deze werd in 1926 opgevolgd door Piet Swager. In 1930 werd Piet van [[Mever]] benoemd, die ook het [[Zaans]] Kamerorkest dirigeerde. De Zaanse Orkestvereniging begeleidde onder andere de uitvoeringen van het Toonkunstkoor van Bachs Matthaus Passion. In 1937 scheidde een deel van de leden zich af en ging verder onder leiding van Johan van den [[Boogert]]. +
- +
-Na de Tweede Wereldoorlog vonden beide verenigingen elkaar weer en gingen ze verder als orkestafdeling van de [[Maatschappij]] tot Bevordering der Toonkunst afdeling Zaandam en omstreken. De eerste dirigent (1945-1946) was F.J. [[Sicking]]. De vereniging kwam tot bloei onder de dirigenten Roelof Krol (1947-1954) en Paul Geugjes (1955-1967). Vanaf 1974 is Rieuwert Blok de artistiek leider.  +
- +
-- Zaans Barok Ensemble -.  Dit ensemble bestaat uit gevorderde amateurs en professionele muzikanten en legt zich toe op de uitvoering van de muziek uit de Barok op authentieke instrumenten of kopieën daarvan. De artistieke leiding berust bij dr. Gerrit van der Veer. +
- +
-- Het Zaans Blazersensemble -.  Dit werd in 1974 opgericht door vier leden van Harmonie Apollo te Koog. Als artistiek leider werd Henk de Wit aangetrokken (fagottist van het Rotterdams Philharmonisch Orkest). Onder zijn leiding groeide het uit tot een octet. In 1979 werd Jules van Hessen dirigent. Onder zijn leiding groeide het ensemble uit tot 25 leden. Artistiek bracht hij het ensemble op een bijna professioneel niveau. In mei 1988 werd hij opgevolgd door Bas Pollard. +
- +
-Overige ensembles die in 1988 stonden geregistreerd waren: +
- +
-  * Zaans Promenadeorkest (ca. 1941); +
-  * Mandolinevereniging Con Amore (1918); +
-  * Accordeonvereniging Fortissimo; +
-  * Accordeonvereniging Tavenue; +
-  * Ouderen Muziekgroep Musica; +
-  * Volksdansorkest Stroop.  +
- +
-=== 2.2. Professionele muziekbeoefening === +
-  +
- +
-Door particulieren, kunstkringen, de departementen van de [[maatschappij1|Maatschappij tot Nut van 't Algemeen]], de Stichting Moderne Muziek,  Jeugd en Muziek en de [[zaandamse|Zaandamse Gemeenschap]] werden in de Zaanstreek vele concerten georganiseerd. Bewondering verdient de Zaanse Kunstkring, die direct na de Tweede Wereldoorlog concerten van zeer hoge kwaliteit in vooral de Oostzijderkerk en De Doofpot (beide Zaandam) organiseerde. De toenmalige voorzitter, de leraar L. Zoeter, slaagde erin een aantal zeer groten uit de internationale muziekwereld in Zaandam te doen optreden, onder wie Clara Haskil, Stefan Askenase, Myra Hess, Maria Therese Foumeau, Noemie Perugia en Adrian Aesbacher. +
- +
-Na de opening van De Speeldoos (3 januari 1970) berustte de organisatie van de concerten in hoofdzaak bij de programma-adviescommissie van deze instelling. De concerten werden meestal gehouden in de diverse kerken, waarbij vooral de [[Oostzijderkerk]] een belangrijke plaats innam. Naast optredens van solisten en kamermuziekensembles werden door het [[noordhollands1|Noordhollands Philharmonisch Orkest]] jaarlijks enkele concerten gegeven in Zaandam (aanvankelijk in de Oostzijderkerk, later in De Speeldoos), waarbij de Zaanstreek kon kennismaken met vele nationaal en internationaal bekende solisten. Ook diverse Zaanse musici zijn met het orkest opgetreden zoals [[boogert|Johan v.d. Boogert]], [[dongen2|Maria van Dongen]], [[karten|Ernst Karten]], Jari Kruijt, [[pasveer|Jan Pasveer]] en [[vet|Dick Vet]]. +
- +
-Een aparte plaats in het Zaanse concertleven wordt ingenomen door de orgelconcerten. Naast concerten door organisten van buiten de Zaanstreek speelden daarbij ook de Zaanse organisten een belangrijke rol zoals [[zwart1|Jan Zwart]] en later zijn zonen Dirk Jansz., Willem Hendrik en Jaap, [[kee1|Cor]] en [[kee|Piet Kee]], [[kroonenberg|Cor Kroonenberg]], Ans Tromp, Klaas Romkes, Marie van Harlingen-Praag, [[kooiman|Ewald Kooiman]], Jouk Fris en Jan [[Jongepier]]. Vermeldenswaardig zijn verder de sfeervolle concerten bij kaarslicht zoals die gegeven worden in de Nederlandse hervormde Kerk in Jisp en de maandelijkse concerten door het Zaans cantatekoor en -orkest onder leiding van Jan Pasveer in de [[Bullekerk]] in Zaandam.  +
- +
-==== 3. Muziekonderwijs ==== +
-  +
- +
-=== 3.1 . Algemeen === +
- +
- +
-Onder muziekonderwijs wordt verstaan alle onderwijs in de kennis en de vertolking van muziek. Muziekonderwijs in allerlei vormen treft men aan bij het privé-muziekonderricht, op muziekscholen (voor amateurs), op conservatoria (beroepsopleiding) en bij musicologische opleidingen aan universiteiten. Vanaf de vroegste tijden bestond er al privémuziekonderricht. Deze opleiding vond meestal plaats bij kerkkapellen en -koren. De zangknapen genoten er theoretisch en praktisch zangonderricht en bekwaamden zich daarnaast in het bespelen van het orgel of een ander instrument. +
- +
-Langzamerhand verdwenen deze koorscholen, waardoor er een leemte ontstond in het muziekonderwijs. Privé-initiatieven trachtten hierin te voorzien door het oprichten van zang- en muziekscholen. Op den duur werden deze door de overheid erkend en gesubsidieerd en zelfs overgenomen. Momenteel is in Nederland bij wet geregeld dat er in het basisonderwijs muziekles (zang) moet worden gegeven. In de praktijk hangt de kwaliteit van dat onderwijs af van de leerkracht die het geeft. In Zaanstad ontvangen de leerkrachten daarbij de ondersteuning van muziekconsulenten van de gemeentelijke Muziekschool Zaanstreek (zie 3.3.3.). In het voortgezet onderwijs wordt het wettelijk voorgeschreven vak schoolmuziek gegeven door bevoegde schoolmuziekdocenten. Bij sommige scholen is het mogelijk het vak muziek in het eindexamenpakket op te nemen.  +
- +
-=== 3 .2. Privé-onderwijs === +
-  +
- +
-Over privé-muziekonderwijs in het verleden in de Zaanstreek is in de archieven nauwelijks iets te vinden. Dit is begrijpelijk omdat alles zich in de privé-sfeer afspeelde. Aangenomen mag worden dat instrumentaal onderwijs aan amateurs (uit de gegoede stand) gegeven werd door gevorderde amateurs, door onderwijzers met een akte muziek en door enkele professionele musici die in de streek woonden. Bekend is dat door het muziekgezelschap Tot Nut en Vermaak in november 1855 aan de raad van de gemeente Zaandam het verzoek werd gericht om een muziekmeester aan te stellen. Deze zou een stedelijk tractement mogen ontvangen van 250 tot 300 gulden per jaar. Het lesgeld zou maximaal 75 cent per uur mogen bedragen, terwijl begaafde leerlingen gratis les dienden te krijgen. +
- +
-Een voorstel daartoe van B & W werd door de gemeenteraad verworpen. Een jaar later werd opnieuw een voorstel ingediend. Ditmaal met meer succes. Er werd een oproep geplaatst in het Algemeen Handelsblad en de Haarlemse Courant. De eisen waaraan de stadsmuziekmeester moest voldoen, waren: grondige kennis van de muziektheorie en geschiktheid tot het geven van muziekonderwijs in het piano- en vioolspel. Uit 19 sollicitanten werd de heer H.L.A. Ludwig benoemd, tegen een salaris van 200 gulden per jaar. Ludwig bleef werkzaam tot 26 maart 1874. Daarna besloot de raad de betrekking niet weer te laten vervullen, omdat de stadsmuziekdirecteur altijd een sinecure was gebleven.   +
- +
-De opleiding van de muzikanten uit de harmonie- en fanfarekorpsen geschiedde zeker tot aan de oprichting van de Volksmuziekschool (zie 3.3.3.) door de dirigenten. Daarnaast werd privé-muziekonderwijs gegeven door bijna alle in dit hoofdstuk genoemde musici. In 1991 waren er ongeveer 25 privéleraren in de Zaanstreek actief. Daarnaast ontstond er een aantal particuliere muziekscholen. Deze werden dikwijls opgericht door handelaren in instrumenten, met het oogmerk de verkoop te stimuleren. +
- +
-Zeer bekend was en is de muziekschool van [[Karten]], een geslacht waar zeer vele beroepsmuzikanten uit voortkwamen. Deze school, al voor de oorlog begonnen, was verbonden aan de handel in muziekinstrumenten, in de avonduren werd les gegeven met name op blaasinstrumenten. Bij de verhuizing van de Stationsstraat naar de Gedempte Gracht in 1970 werden de zaken grootser aangepakt. Elektronische orgels kwamen in. Vanuit de verkoop daarvan ontstond behoefte aan lessen. Er werd elke avond orgelles gegeven, aan in totaal zo'n 120 personen. In 1980 is aan de Rozengracht een eigen muziekschool geopend, met in 1991 circa 240 leerlingen. +
- +
-Bekend in Zaandam was ook de muziekschool van Eshuijs aan de Dam. Ook deze was verbonden aan de muziekhandel. De school (ca. 200 leerlingen) werd al snel belangrijker. In 1953 werd begonnen met accordeonles, later kwamen daar banjo, gitaar en ukelele bij. De school werd in 1977 gesloten. In het noordelijk deel van de Zaanstreek werd de school van Ger Vreeling bekend. Begonnen in 1942, werden hier lessen gegeven op accordeon, gitaar, piano, drums, orgel en blokfluit. De aan een instrumenten- en platenhandel verbonden school was onder meer gevestigd aan de Voltastraat en de Zaanweg en had in 1991 circa 30 leerlingen.  +
- +
-=== 3.3. Muziekscholen === +
-  +
- +
-Als voorlopers van de Volksmuziekschool, die in 1947 werd opgericht, kunnen de zogenaamde Volkszangscholen beschouwd worden. Uit het eind van de vorige eeuw is vooral bekend de volkszangschool van meester Albert Bakker. De roem van deze onderwijzer leefde voort tot ver in deze eeuw, zozeer zelfs dat de school aan de Stadswerf tot aan het moment van verbranden in de bezettingstijd nog altijd 'Bakkerschool' werd genoemd (zie:[[Onderwijs1]].2.5.. 1.2.8.). +
- +
-In 1858 werd de stadsmuziekschool onder leiding van de heer Ludwig (zie 3.2.) opgericht. Het schoolgeld voor de piano-klassen bedroeg 40 gulden per jaar en voor de solo-klasse 60 gulden per jaar. Na het vertrek van Ludwig in 1874 verdween de Stadsmuziekschool officieel van het toneel. Uit advertenties blijkt dat er een paar particuliere instellingen bestonden zoals bijvoorbeeld De Muziekschool Zaandam, met als directeur I.W. Kersbergen en secretaris was burgemeester Versteeg.  +
- +
-Het schoolgeld bedroeg voor de instrumentale klasse 50 gulden per jaar en voor de zangklasse 8 gulden. Verder was er een muziekschool onder leiding van Aug. Winter. Onduidelijk is wanneer deze scholen werden opgeheven. In 1855 werd door het Nutsdepartement Zaandam een volkszangschool opgericht waarvoor de hoofdonderwijzer A. Bakker werd aangetrokken samen met twee andere onderwijzers. Zij waren bereid om op de donderdagmiddag van twee tot vier uur zangonderwijs te geven. De stad gaf het lokaal van de armenschool aan het Franse pad gratis in gebruik en gaf daarnaast 50 gulden subsidie per jaar. De rest van de kosten (gemiddeld 200 gulden per jaar) werd door 't Nut betaald. +
- +
-De heer Bakker nam in 1902 afscheid en werd opgevolgd door de heer A.C. Meijer. Ruim 50 jaar was deze school een groot succes met gemiddeld 175 à 200 leerlingen per jaar. Na 1923 ging het aantal leerlingen sterk achteruit. Voornamelijk doordat het opvoeren van kinderoperettes door diverse zangverenigingen meer belangstelling trok dan het grondige muziekonderwijs waaraan de school veel aandacht besteedde. De Volkszangschool werd na een bestaan van 70 jaar opgeheven.  +
-== Willem Zijlstra == +
- +
-In Wormerveer bestond rond de eeuwwisseling nog de zangschool onder leiding van meester Willem Zijlstra. Met name wat het instrumentaal onderwijs betreft bestond de 19e-eeuwse muziekschool in de praktijk uit een aantal particuliere docenten onder het dak van een muziekschool. De individuele lesvorm verschilde niet van de lessen, die men bij particuliere leraren thuis kreeg. Van een echt muziekschoolverband was nauwelijks sprake. In de eerste helft van de 20e eeuw handhaafde zich dit type school. Het lessenaanbod was nog beperkt, naast piano (waarnaar de meeste vraag uitging), viool en cello en ook blaasinstrumenten en solozang. +
- +
-Een voorloper op de naoorlogse vernieuwing in het muziekonderwijs was Willem Gehrels, die al in 1932 in zijn Amsterdamse Volksmuziekschool zijn moderne ideeën (later neergelegd in het boek 'Algemeen Vormend Muziekonderwijs', 1942 en 1963) in praktijk bracht. Na de Tweede Wereldoorlog voltrokken zich op sociaal-maatschappelijk en cultureel gebied grote veranderingen, waardoor in korte tijd een radicale vernieuwing in het muziekschoolonderwijs ontstond. +
- +
-Rond 1950 kwam de gedachte aan cultuurspreiding op en brak algemeen het al door Gehrels geponeerde inzicht door dat - in tegenstelling tot de traditionele eenzijdige intellectualistische vorming - de muziek en in het bijzonder de muzikale vorming voor ieder mens een noodzakelijk onderdeel is van de harmonische ontwikkeling van de eigen persoonlijkheid. Dit alles leidde tot het oprichten van vele muziekscholen. In de periode van 1954 tot  1980 groeide het aantal onder rijkstoezicht vallende muziekscholen van 20 naar 170. De gedachte dat muziekles een statussymbool zou zijn van de gegoede klasse had afgedaan. Een geheel nieuw type muziekschool voor alle leeftijden ontstond, passend in het veranderende sociale- en cultuurpatroon. +
- +
-== 3.3.1  De nieuwe muziekschool == +
-  +
- +
-De muzikale basis wordt bij het jonge kind gelegd in de klassikale Algemene Muzikale Vorming volgens diverse methodieken. Het daaropvolgende instrumentale onderwijs kan worden gegeven in zowel individuele als groepslessen. Hiervoor bestaan verschillende vormen, die - behalve van het instrument en de leerling - afhankelijk zijn van zowel ideële inzichten als financiële mogelijkheden. Ook het 'workshop-element is aanwezig. Behalve het traditionele instrumentarium, na de oorlog sterk uitgebreid, kregen de blokfluit en gitaar, daarna ook accordeon en elektronisch orgel (voor de Tweede Wereldoorlog uit de school geweerd) een volwaardige plaats.  +
- +
-Een bijzondere verschijning was de kleine harp. Aan bespelers van blaas-, strijk en slaginstrumenten wordt in een zo vroeg mogelijk stadium de kans tot samenspel geboden in diverse ensembles. In de eigen muzieksfeer van de jeugd kreeg ook de amusementsmuziek (big band, combo, en dergelijke) een plaats. Sommige muziekscholen hebben een dansafdeling, waarin naast het klassieke balletonderwijs steeds meer jazz- en beatballet wordt gegeven. Een vooropleiding tot een vakstudie behoort tot de mogelijkheden van de begaafde leerling. +
- +
- +
-De muziekschooldocent kan voorts diensten bewijzen aan het muziekonderwijs in de basisschool door het geven van lesinstructies aan het onderwijzend personeel. Ook de muzikale begeleiding van vrijwilligers in het sociaal gerichte club- en buurthuiswerk kan tot de muziekschooltaken behoren. Een waardevol initiatief van de Stichting Gemeentelijk Cultuurfonds (opgericht door de NV Bank voor Nederlandse Gemeenten) is het Ontmoetingsproject Muziekscholen. waarbij om de twee jaar door leerlingen van verschillende muziekscholen in een regio enkele dagen samen wordt gemusiceerd. Door leerlingen van de Gemeentelijke Muziekschool Zaanstreek werd in 1986 onder leiding v-an Jan Pasveer een derde plaats behaald bij de landelijke ontmoeting met de uitvoering van 'Tierkreis` v-an Karlheinz Stockhausen.  +
- +
-== 3.3.2. Organisatie en kwaliteitsbewaking == +
- +
- +
-Teneinde dit nieuwe type muziekschool ten dienste van de gemeenschap mogelijk te maken, gingen naast de gemeente ook het rijk en de provincie de muziekschool subsidiëren. Vele (inter)gemeentelijke stichtingen ontstonden uit de oude particuliere of Toonkunst-muziekscholen. Voor de docenten bracht dit een grote sociaal-maatschappelijke positieverbetering met zich mee, met opname in de sociale voorzieningen, redelijke salariëring et cetera. De behuizing van vele muziekscholen onderging de noodzakelijke verbetering en in sommige gevallen kon nieuwbouw plaatsvinden. Hoewel de gemeenten sinds de invoering van de Rijksbijdrage-regeling Sociaal-Cultureel Werk zelf de verantwoording dragen voor de onder hen ressorterende muziekscholen, moeten deze van overheidswege toch voldoen aan bepaalde eisen alvorens aan de gemeenten een bijdrage wordt verstrekt.  +
- +
-Een Rijksinspecteur voor de Kunstzinnige Vorming (sinds 1947 respectievelijk C.L. Walther Boer, J. Daniskas. M.A. Dankmeyer en A.J.M. Smeets) bewaakt de kwaliteit van het muziekonderwijs door toe te zien op het aanstellingsbeleid (docenten moeten voor de door hen gegeven vakken gediplomeerd zijn) en de arbeidsvoorwaarden. Hij  verstrekt richtlijnen voor het onderwijs, ook voor de opleiding van leerlingen uit de harmonie- en fanfarekorpsen, en ontwerpt structuurplannen voor de organisatie van het muziekschoolonderwijs. Daarnaast kunnen muziekscholen een rijkserkenning ontvangen voor die activiteiten waarvoor door de minister een raamleerplan is vastgesteld.  +
- +
-De muziekschooldirecteur heeft tot taak voor zijn school de beleidsplanning te maken. In elke provincie vormen de directeuren een werkgroep ter bestudering van gezamenlijke problemen, waaruit rapporten en beleidsnota's voortkomen. Alle muziekscholen zijn afzonderlijk aangesloten bij de Vereniging voor Kunstzinnige Vorming (VKV), die een centrumfunctie vervult bij de ontwikkeling en vernieuwing van het muziekonderwijs en een belangrijke gesprekspartner is voor de rijksoverheid ten aanzien van het subsidiebeleid.  +
- +
- +
-== 3.3.3 Volksmuziekschool == +
- +
- +
-In 1947 sprak de sectie Muziek van de toenmalige Zaandamse Gemeenschap haar bezorgdheid uit over het teruglopende ledental bij de muziek- en zangverenigingen en over het gebrek aan theoretische kennis (onder andere noten lezen) bij de leden en adspirantleden van de verenigingen. Een commissie bestaande uit de wethouder van onderwijs [[hille|M.J. Hille]] H.W. Grafing en J. Mulder (verenigingsleven) en Jan Kruijt (pianist) bracht een bezoek aan de Volksmuziekschool van Willem Gehrels in Amsterdam en kwam tot de conclusie dat een muziekschool volgens het daar gehanteerde systeem ook voor Zaandam de oplossing was. Dit had tot gevolg dat op 21 oktober 1947 de Vereniging Volksmuziekschool werd opgericht. Officieel werd de muziekschool op 17 januari 1948 geopend door burgemeester [[veld|J. in 't Veld]].  +
- +
-Er werd gestart met 320 leerlingen voor de klassen Algemene Muzikale Vorming. Het lesgeld bedroeg f 10 per jaar. Als eerste directeur werd benoemd de heer Freek de Jong. Op 26 juni 1948 werd een raad van toezicht ingesteld bestaande uit de musici Joh. v.d. Boogert, Cor Kee, Jan Kruijt en de heer J.L. v.d. Noordaa (directeur van de Middelbare Handelsschool). Het gemeentebestuur besloot een subsidie te verlenen van f 1000 per jaar. In 1951 stonden er 511 leerlingen ingeschreven, waarvan 194 voor instrumentaal onderwijs. In 1952 ontstonden hevige meningsverschillen tussen het bestuur en de directeur, hetgeen uiteindelijk tot verbreking van de relatie leidde. Als nieuwe directeur werd Willem Heijstek, leraar aan het Amsterdams Conservatorium, benoemd.  +
- +
-Door toename van de instrumentale lessen steeg het jaarlijks tekort, ondanks het feit dat de docenten en directeur een zeer gering salaris ontvingen. In 1958 moest de directeur ontslag nemen in verband met zijn benoeming tot adjunct-directeur van het Amsterdams Conservatorium, enkele maanden later gevolgd door zijn benoeming tot directeur van het Maastrichts Conservatorium. In zijn plaats werd de Zaandamse pianopedagoge Tine Verhoef benoemd. Inmiddels was de gemeentelijke subsidie opgelopen tot f 8000 en werd er voor het eerst een rijkssubsidie van f 1000 ontvangen. Toch moest het lesgeld worden verhoogd, wat tot gevolg had dat een aantal leerlingen - met name uit de laagste inkomensgroepen - de lessen moest opzeggen.  +
- +
-In 1959 werd de eerste dependance geopend in de Dr. Albert Schweizerschool. Na vele jaren ontvingen de docenten een salarisverhoging van vijf procent, mogelijk gemaakt door een verhoging van de gemeentelijke subsidie tot f 12.000. In 1961 nam Tine Verhoef ontslag; zij werd opgevolgd door de Zaandamse musicus Jan Pasveer. Bij zijn benoeming telde de school 539 leerlingen, waarvan 247 voor instrumentaal- en 39 voor ballet-onderwijs. Naast de part-time directeur waren er 18 docenten aan de school verbonden en bedroeg het salaris van een instrumentaal docent, afhankelijk van diensttijd. f 187 tot f 235 per uur per jaar. Het salaris van de directeur bedroeg f 5000 per jaar bij een gemeentelijke subsidie van f 20.500.  +
- +
-{{ :muziek1.jpg?nolink|}}Een van de eerste zorgen van de nieuwe directeur betrof het verbeteren van de rechtspositie van het personeel. Door een verhoging van de gemeentelijke subsidie tot f 34.500 kon er een pensioenverzekering worden afgesloten en vielen de docenten onder een garantieregeling. Ook werden de salarissen opgetrokken naar een meer aanvaardbaar niveau. In februari 1963 werd Mevrouw Kruijt-Langewis aangesteld als administratrice, welke functie zij tot haar pensionering in 1987 zou blijven vervullen.  +
- +
-In 1965 werd te Wormerveer een dependance geopend en daardoor de naam 'Volksmuziekschool Zaandam' veranderd in 'Vereniging Muziekschool Zaanstreek'. Bij het 25-jarig bestaan in 1972 telde de school 1546 leerlingen (waarvan 725 voor Algemene Muzikale Vorming) en 45 personeelsleden die 440 lesuren per week verzorgden. In een beleidsnota uit 1974 werd uitgesproken dat gestreefd moest worden naar een andere beheersstructuur.  +
- +
-Gedacht werd aan een commissie ex art. 61 van de Gemeentewet (inhoudende een gemeentelijke status voor de school). De realisering zou nog enige jaren op zich laten wachten. Na de gemeentelijke samenvoeging in 1974 werd besloten om de Algemene Muzikale Vorming van de muziekschool in een aantal jaren te verplaatsen naar de lagere scholen, te beginnen met de voormalige Zaangemeenten. In 1974 werd in Westzaan begonnen. Op dat moment telde de muziekschool nog 896 AMV-leerlingen, verdeeld over 41 klassen terwijl in Westzaan aan 210 leerlingen AMV-les werd gegeven binnen de basisschool. De muziekschool telde toen (inclusief Westzaan) 1964 leerlingen en 52 docenten, die in totaal 488 lesuren per week verzorgden.  +
- +
-Op 3 december 1976 leed de muziekschool een gevoelig verlies door het overlijden van de heer M.J. Hille, die vanaf de oprichting voorzitter was geweest. Opvolger werd prof. dr L.A. Ankum onder wiens leiding op l januari 1979 de gemeentelijke status werd verkregen. De 52 personeelsleden. die op dat moment 573 lesuren verzorgden, kregen de status van gemeenteambtenaar. In datzelfde jaar vond ook een herverdeling van de rijks- en provinciale subsidie plaats in het kader van de Rijksbijdrage Sociaal Cultureel Werk (RBSC). De gemeenten werden verantwoordelijk gesteld voor de regionale activiteiten, de provincie voor de steunfuncties, terwijl het Rijk zich alleen ging bezighouden met de landelijke spreiding. Achteraf kan achter deze operatie een groot vraagteken worden geplaatst, nu gebleken is dat de Minister - na het toepassen van diverse kortingen op de rijksbijdrage- deze regeling met de daaraan gekoppelde benoembaarheidseisen en de rijkserkenning, met terugwerkende kracht per 1 januari 1979 weer heeft opgeheven. (De muziekschool ontving in 1982 op grond van het ingediende schoolwerkplan de zogenaamde Rijkserkenning.)  +
- +
-In 1979 werd 'De Boet' in Poelenburg ingericht als studio voor de lessen slagwerk en lichte muziek. In 1980 werd een oudercommissie ingesteld die enkele jaren later werd omgezet in een ouder-leerlingenraad. Deze heeft ook het beheer over het instrumentenfonds van de school. In 1981 was de AMV aan de muziekschool volledig afgebouwd en  verplaatst naar alle basisscholen in Zaanstad. Vijf consulenten hadden per week 96 uur ter beschikking om alle basisscholen te bedienen. Uit bezuinigingsoverwegingen werd aan de school in 1982 een urenlimiet opgelegd. Voortaan mocht er nog slechts 521 uur instrumentaal onderwijs worden gegeven en 100 uur aan de steunfunctie AMV voor de basisscholen worden besteed. In 1983 werd de school opgedragen om tot 1987 f120.000 te bezuinigen.  +
- +
-Toch kon er een part-time adjunct-directeur worden benoemd (in de persoon van Antoon Zandbergen).  +
- +
-De consequentie was echter dat de urenlimiet voor instrumentaal onderwijs werd teruggebracht tot 501 uur per week. Een ander gevolg van de bezuinigingen was dat de zogenaamde ADV (arbeidsduurverkortingl-uren maar gedeeltelijk mochten worden herbezet. Toch bleef de aanmelding van nieuwe leerlingen groot, ook voor de afdeling Lichte Muziek, met onder andere een pop-workshop, die onder leiding van Nol Sicking werd gestart. Veel leerlingen moesten op de wachtlijst worden geplaatst. Vermeldenswaard is de toename van het Samenspel (20 uur 30 minuten), waarvan de organisatie in handen was van het staflid Ruud J. v .d. Brugge.  +
- +
-De lessen van de Muziekschool werden aanvankelijk gegeven in de Feniksschool en de Stationsstraatschool. Vanaf 1949 werd de voormalige Vondelschool aan de Zeemansstraat te Zaandam het hoofdgebouw voor de instrumentale lessen. De lessen AMV werden gegeven in lokalen van de lagere scholen in diverse wijken van Zaandam en later te Zaanstad. Vanaf 1965 werden de lessen te Wormerveer gegeven in de Prof. Kohnstammschool. In 1967 werd begonnen met nieuwbouw voor de hoofdvestiging naast de aula-concertzaal [[speeldoos|De Speeldoos]] onder architectuur van G.M.C. Bakker. Op 1 januari 1970 werd de nieuwe school door de heer G. Egas, lid van Gedeputeerde Staten, in gebruik genomen. Bij die gelegenheid werd de directeur benoemd in een volledige betrekking. De nieuwbouw was een kroon op het werk van secretaris J. Mulder (vanaf de oprichting bestuurssecretaris).  +
- +
-In 1983 kreeg de muziekschool de voormalige RK-basisschool aan de Snuiverstraat te Krommenie toegewezen als vestiging voor de afdeling Zaanstreek-Noord. Reeds in 1974 wees de directeur er op dat de hoofdvestiging aan de Vincent van Goghweg niet meer aan de eisen voldeed, door uitbreiding van het aantal lesuren, invoering van groepslessen en toename van het samenspel. Negen van de twaalf lokalen zijn verstoken van daglicht en verder ontbreken een docentenkamer. bibliotheekruimte. vergaderzalen en een kantine. Ook de ventilatie laat veel te wensen over. Bij de behandeling van de Meerjarenbegroting in 1989 drong de Raad er unaniem bij het College van B & W op aan in 1990 te starten met nieuw bouw voor de hoofdvestiging van de Gemeentelijke Muziekschool op het voormalige Sabelterrein aan de Westzijde, tegenover de [[Bullekerk]] te Zaandam. Realisatie op korte termijn staat inmiddels (1990) vast.  +
- +
-Jan Pasveer +
- +
- Literatuur +
- +
-  * Encyclopedie van de muziek. E1sevier. 1959;  +
-  * A. van Braam e.a.. Zaandam 150 jaar stad. 1962.  +
- +
-Auteur dankt Mw T. Kruijt voor haar ondersteunende voorbereidende werkzaamheden. Voorts mocht gebruik w orden gemaakt van het persoonlijk archiefI van Cor Kroonenberg.  +
- +
-=== 4. Muziektheater === +
-  +
-=== 4. 1. Opera === +
-  +
- +
-De opera heeft sinds zijn ontstaan, aan het eind van de 16e eeuw.  een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt en is in de loop der tijd uitgegroeid tot de belangrijkste uiting op het toch zo omvangrijke terrein der muziek. A1 heeft Nederland op dit gebied. vergeleken met bijvoorbeeld Italië, Frankrijk en Duitsland geen uitgesproken briljante rol gespeeld, toch heeft de opera vanaf de 17e eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog ook in ons land een uitermate actief bestaan geleid, dat zich voornamelijk afspeelde in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. Andere steden als Leiden, Haarlem, Groningen, Leeuw arden, Zwolle, Zutphen, Deventer, Utrecht en Maastricht werden regelmatig door Nederlandse of buitenlandse operage zelschappen bezocht. (Voor uitgebreide documentatie hierover wordt verwezen naar Bottenheim, zie de literatuuropgave). Na 1945 ging het op operagebied in Nederland heel wat bescheidener toe. Het gehele aanbod kwam nog slechts van de Nederlandse Opera (Amsterdam) en Opera Forum te Enschede.  +
- +
-== Zaanstreek == +
- +
- +
-De opera in de Zaanstreek is goed op gang gekomen door de oprichting van Opera Zaanstad in 1968. Onder leiding van regisseuse Mieke de Goeje (zie: [[Ballet]] en dirigent Jan Schaap heeft dit gezelschap minder bekende of weinig gespeelde opera's uitgevoerd in de oorspronkelijke, onverkorte versie. De meeste opera's zijn namelijk meerdere malen 'bewerkt' en wijken sterk af van het origineel. In haar ontwerpen voor decors en kostuums streefde Mieke de Goeje naar authenticiteit. De artistieke leiding van Opera Zaanstad heeft daarvoor naspeuringen verricht in vele archieven en bibliotheken in binnen- en buitenland. Door de hoge zangtechnische eisen die aan de solistenrollen van opera's worden gesteld, werden voor deze rollen geroutineerde beroeps-operazangers gecontracteerd, bij voorkeur Nederlanders maar indien de ideale rolbezetting dit eiste, ook buitenlanders (onder meer uit Duitsland, Engeland en Italië). Bij alle uitvoeringen werd gebruik gemaakt van een beroepsorkest in de complete, door de componist voorgeschreven bezetting. Alle opera's werden in de oorspronkelijke taal opgevoerd. Het amateurkoor, de vaste kern van Opera Zaanstad, heeft zich op dit professionele niveau uitstekend weten te manifesteren. De motivatie en zelfwerkzaamheid waren optimaal.  +
- +
-Opgevoerd werden:  +
-  * Martha van Fr. von Flotow (1969):  +
-  * L`Elisir d'Amore van G. Donizetti (1970 en 1976);  +
-  * Die Verkaufte Braut van B. Smetana (1971);  +
-  * Der Freischütz van C.M. von Weber (1972);  +
-  * [[https://www.youtube.com/watch?v=_gZ0jFLqdwI|Il Borgomastro di Saardam]] van G. Donizetti;  +
-  * Fra Diavolo van D. Auber (1977);  +
-  * Der Wildschütz van A. Lortzing (1980);  +
-  * Francesca di Foix van G. Donizetti (1982);  +
-  * La Sonnambula van V. Bellini (1984).  +
- +
-Met uitzondering van Martha, die in de aula van het Blaise Pascal College werd uitgevoerd, hadden alle opvoeringen in de in 1970 geopende Speeldoos plaats. In 1978 werd in het Cultureel Centrum van Amstelveen op uitnodiging van de World International Zionist Organization (WIZO), een uitvoering gegeven van Lo Speziale (De Apotheker) van Jos. Haydn. Twee opera's van Donizetti. t.w. Il Borgomastro di Saardam en Francesca di Foix, werden door Jan Schaap uit de orginele Donizetti handschriften gereconstrueerd en voor uitvoering gereed gemaakt. Bij Francesca di Foix gebeurde dat op verzoek van de Donizetti Society te Londen. Na 150 jaar werden beide opera's aldus door Opera Zaanstad aan de vergetelheid ontrukt, waarvoor de internationale operawereld veel belangstelling toonde.  +
- +
-Van Il Borgomastro di Saardam maakte de AVRO een complete radio-opname, die ook werd uitgezonden door de Italiaanse radio (RAI) en in de Verenigde Staten door de American Broadcasting Company (ABC), terwijl vele radiostations. waaronder de BRT te Brussel fragmenten uitzonden. Grammofoonplaten van deze uitvoering verschenen in Duitsland, Italië en de VS. In eigen beheer maakte Opera Zaanstad een plaatopname van Fra Diavolo, die vooral in Frankrijk een grote afzet vond en die door de TROS integraal werd uitgezonden. Door de bijzondere producties en de hoge kwaliteit van de uitvoeringen trok Opera Zaanstad niet alleen publiek uit Nederland; ook operaliefhebbers uit Duitsland, België, Frankrijk en Engeland werden trouwe bezoekers.  +
- +
-Daarnaast werd in de internationale pers veel aandacht aan de verrichtingen van Opera Zaanstad besteed. De geplande voorstelling Le Comte Ory van Rossini moest kort voor de uitvoeringsdatum in 1987 door ernstige ziekte van regisseuse Mieke de Goeje worden afgelast Sindsdien hebben de theater-activiteiten van Opera Zaanstad stil gelegen. Voor hun bizondere biidrage aan het culturele leven en het culturele imago van Zaanstad' werden Mieke de Goeie en Jan Schaap in 1988 met de [[ereburgers|erepenning]] van de Gemeente Zaanstad onderscheiden . +
- +
-Van 1925 tot 1930 heeft in Zaandam de operette vereniging Polyhymnia bestaan, die enkele uitvoeringen heeft gegeven in het Floratheater in de Westzijde. Ook hier verzorgde de Familieclub het instrumentale gedeelte. Regisseuse was Aafje Brouwer, de dirigent was Huug van Vliet. Uit de jaren 30 zijn geen opvoeringen van operettes bekend, waarschijnlijk mede veroorzaakt door de toen heersende crisis.  +
- +
-De eerstvolgende uitvoering vond plaats te Oostzaan in 1944 (De Graaf van Luxemburg), door de aldaar in 1942 opgerichte zangsereniging Bel Canto. Sindsdien geeft deze vereniging jaarlijks een uitvoering in De Greep. Dirigenten waren Mevr. A Roos-van Hoorn (1942-1967), Joh Thomas (1967-1972) en J. Fransen (sinds '72). De regie werd gevoerd door onder anderen K. Rep en Mevr. I. Siebrecht en sinds 1981 door dirigent J. Fransen. Aanvankelijk voerde men vrijwel uitsluitend de bekende operettes uit het Weense repertoire op, maar de laatste jaren verlegt men, het accent naar de Franse en de Engelse operette. De orkestbegeleiding wordt de laatste tien iaar verzorgd door het Zaans Opera- en Operette Orkest, de solistenrollen worden zoveel mogelijk door eigen leden vervuld. Sinds 1980 heeft Bel Canto ook een eigen jeugdafdeling, die in 1985 de musical 'Apestreken' in première liet gaan. In 1975 gaf Bel Canto de Nederlandse première van Offenbachs eenakter 'De Opera-Soiree' (Monsieur Choufleuri reste chez-lui...).  +
- +
-De Operettezangers werden in 1945 in Zaandam opgericht. Deze vereniging heeft tot 1969 bestaan en was zeer populair. Er werd met eigen solisten gewerkt, dirigent was Joh Thomas, die tevens de regie voerde. De uitvoeringen werden gegeven in het toenmalige Ons Huis aan de Gedempte Gracht. Eveneens in 1945 werd opgericht de Zaanse Operette Vereniging te Wormerveer. De jaarlijkse opvoeringen vonden plaats in De Jonge Prins, op de hoek van de Marktstraat en, na de sloop van deze zaal, in De Bies (het  voormalige Wessanen Verenigingsgebouw eveneens te Wormerveer. Dirigente vanaf de oprichting tot 1963 was Mevr. A. Roos-van Hoorn, daarna was de muzikale leiding in handen van onder anderen C. Geerling, Klaas Venneker, R. Benschop en Joop Groesz. Van de Zaanse regisseurs moeten genoemd worden B. Groeneveld en J. Zwart. Alle opvoeringen zijn vanaf de oprichting begeleid door het Zaans Opera- en Operette Orkest.  +
- +
-== 4.2. Operette == +
-  +
- +
-Nadat in het midden van de 19e eeuw de operette, vooral dankzij Jacques Offenbach (1819-1880) in Parijs via Vaudeville en de musiquette werd vervolmaakt, in Wenen en Berlijn navolging vond en binnen korte tijd zeer populair werd, vond deze vorm van muziektheater ook in Nederland een enthousiast publiek. Het Nederlandse operetteleven speelde zich voornamelijk in Amsterdam af. (Omtrent de ontwikkeling van de operette in Nederland volstaan we hier met de verwijzing naar G. di Foresta, zie literatuuropgave)+
  
-Sinds de Tweede Wereldoorlog bestaat er in ons land slechts één professioneel operettegezelschap; de Hoofdstad Operetteeen reisgezelschap dat met veel succes uitvoeringen door het hele land geeft en jaarlijks een uitvoering in De Speeldoos te Zaandam verzorgtwelke zich in een grote belangstelling mag verheugen. Bij de operettedie in eerste instantie vaak als parodie op de opera was bedoeld, is meestal sprake van een luchtig b1i|spe1, afgestemd op het burgerliike- of landelijke leven. Het verhaal meestal van een levenslustig karakter, komisch, soms naïef, dan weer tamelijk grof, ontwikkelt zich in gesproken teksten, terwijl de muziek deze teksten illustreert of onderstreept, daarbij vooral gebruik makend van de in de ontstaansperiode populaire dansvormen, zoals de cancan, mars, galop, tango en foxtrot.+In de Zaanwiki worden  
 +   * [[jazz|Jazzmuziek]], 
 +   * [[popmuziek|Popmuziek]], 
 +   * [[koormuziek|Koormuziek]] 
 +   * [[Muziekkorpsen|Muziekkorpsen]]  
 +   * [[professionele_muziekbeoefening]]  
 +   * [[muziekonderwijs]]  
 +   * [[prive-muziekonderwijs]]  
 +   * [[muziekscholen]]  
 +   * [[Volksmuziekschool]]  
 +   * [[opera|Opera en Operette]]  
 +   
 +in aparte artikelen behandeld
  
- In de opera voltrekt het verhaal zich telkens in de muziek. Muzikaal gezien stelt de operette aanzienliik minder hoge eisen dan de opera, zowel aan de uitvoerenden als aan het publiek. De operette is dan ook uitermate geschikt om door amateurgezelschappen te worden uitgevoerd, hetgeen in ons land op vrij grote schaal geschiedt. 
  
-== Zaanstreek == 
-  
  
-De Zaanstreek heeft zich op het gebied van het amateur muziektheater niet onbetuigd gelaten. zii het dat het daarbi| osei'vi egend gaat om in Nederlandse vertaling gegev en operette-uitvoeringen. I\-"1omentee1 telt de streek s ier operettegezelschappen. die |aai li|ks een productie bren gen. te wetenf Bel Canto te Oostzaan. Czaar Peter te Zaandam. de Zaanse Operettevereniging te Wormerveer en de Krommenieer Operettevereniging. De eerste amateuropvoeringen in onze streek dateren van het begin van de Jaren '20. door de in 1899 in Zaandam opgerichte zangvereniging Zanglust. Drie opvoeringen ziin bekend. nameli ik de operettes Les Cloches de Corneville van Planquette; Rosemarie s an Frimml. en de opera Czar und Zimmermann van Lortzing. Men werkte met eigen solisten. de regie was in handen v an Jaap Zeulevoet. een der koorleden; de dirigent was Corn. Boon. Men gaf de uns oeringen in 'Thalia aan de Prins Hendrikkade. Als orkest fungeerde de `Fami1ieclub`. een in die Jaren in de Zaanstreek bekend instrumentaal ensemble. Verder zi_|n t an Zanglust geen theateruits oeringen meer bekend. Men is als gewoon zangkoor verder gegaan. sedert 1952 onder leiding van Jan l"'Kols-ers. In de iaren `80 is men zich uitsluitend gaan toeleggen op het zingen van 'opera-koren' en in 198-1 heeft men de naam gewiizigd in Zaandams Opera Koor De Krommenieer Operette Vereniging speelt sinds 1952 operettes In 1919 opgericht als RK. Gemengde Zangsereniging St Cecilia. sinds 1951 Operette vereniging St. Cecilia genoemd en in 196-1 omgedoopt tot de huidige naam De iaarliikse uits oeringen \s orden geges en in de Concertzaal aan de Zonnelaan Dirigenten waren onder anderen Leo Pielage. Ber Joosen. J. van 't Vlie. Joh. Thomas. Fons Ziekman. T_|. vd. Pal. J. van der Oord en R. Benschop. Als regisseurs traden onder anderen op Eli Huyboom. P. Steenbakker. Joh. Thomas en H. Goedhart. Als orkesten fungeerden het Haarlems Operette Orkest (1952-1980). het Zaans Opera- en Operette Orkest (1981-1984) en het Amsterdams Promenade Orkest (sinds 1985). Operette Vereniging Czaar Peter te Zaandam werd in 1957 opgericht door een groep afgescheidenen van de Operettezangers. Dirigenten waren onder anderen Mevr. A. Roos-van Hoorn (1957-1963). J. Schaap (1963-1968). T_|. vd. Pal en L. Borghart. De regie was in handen van onder anderen B. Groeneveld. Mieke de Goeie uit Zaandam. N. Out en A Heydens Als orkesten vt-erkten onder andere mee; het Zaans Opera- en Operette Orkest en het Hilversums Promenade Orkest. De uitvoeringen vonden plaats in Ons Huis en sinds 1971 in De Speeldoos. In 1967 gaf Czaar Peter de Nederlandse premiere van De Grote Onbekende van Franz von Suppe. in een vertaling van Mieke de Goeie. Het Zaans Opera- en Operette Orkest treedt al sinds 19-12 als zodanig op. In dat |aar nerd aan enkele Zaanse muzikanten (Ab Roos. Piet v an Leeun en. Jaap Me) ns). die een dansorkest hadden dat veel in de prov incie optrad. verzocht een orkest te formeren om een operette te begeleiden bi| de Operette Vereniging te Noord-Schans oude Bii die gelegenheid noemden zi; zich het Zaans Operette Orkest. Toen in wormen eer de Zaanse Operette Vereniging \serd opgericht \serd het Zaans Operette Orkest het 'huisorkest' s an deze sereniging. hetgeen tot op heden het geval is In de loop der iaren heeft het orkest zich ontss ikkeld tot een der beste op dit gebied. Het bestaat uit goede amateurmusici en vakstudenten De naam is intussen veranderd in Zaans Opera en Operette Orkest Beliab e in Wormen eer heeft men operettes gespeeld te Zaandam. Oostzaan. Krommenie. Middenmeer. Noord-Scharp oude. Alkmaar. Den Helder. Hoorn. Heiloo. de Ri|p en Amsterdam J St [map Litf'rtitiitii S A .\"l Bottenheim. De Opera in Nederland. Amsterdam 19-16. G di l-oresta. Operettegids. Utrecht 1962  
  
-{{tag>actualiseren}} 
  
  
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/muziek.1462787399.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:57
  • (Externe bewerking)