opera

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Volgende revisie
Vorige revisie
opera [2016/06/22 10:53]
wies
opera [2022/02/23 15:45] (huidige)
jan [O&M Zaanstad muziektheater]
Regel 1: Regel 1:
 ==== Opera en operette ==== ==== Opera en operette ====
-Zie het hoofdstuk Muziektheater bij [[Muziek]] 4.1. en 4.2.+ 
 +=== Opera === 
 + 
 +De opera heeft sinds zijn ontstaan, aan het eind van de 16e eeuw, een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt en is in de loop der tijd uitgegroeid tot de belangrijkste uiting op het toch zo omvangrijke terrein van de muziek. Al heeft Nederland op dit gebied, vergeleken met bijvoorbeeld Italië, Frankrijk en Duitsland geen uitgesproken briljante rol gespeeld, toch heeft de opera vanaf de 17e eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog ook in ons land een uitermate actief bestaan geleid, dat zich voornamelijk afspeelde in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. 
 + 
 +Andere steden als Leiden, Haarlem, Groningen, Leeuwarden, Zwolle, Zutphen, Deventer, Utrecht en Maastricht werden regelmatig door Nederlandse of buitenlandse operagezelschappen bezocht. Voor uitgebreide documentatie hierover wordt verwezen naar Bottenheim, zie de literatuuropgave. Na 1945 ging het op operagebied in Nederland heel wat bescheidener toe. Het gehele aanbod kwam nog slechts van de Nederlandse Opera in Amsterdam en Opera Forum te Enschede.  
 + 
 + === Zaanstreek === 
 + 
 +De opera in de Zaanstreek is goed op gang gekomen door de oprichting van Opera Zaanstad in 1968. Onder leiding van regisseuse Mieke de Goeje (zie: [[Ballet]] en dirigent [[schaap_jan_2|Jan Schaap]] heeft dit gezelschap minder bekende of weinig gespeelde opera's uitgevoerd in de oorspronkelijke, onverkorte versie. De meeste opera's zijn namelijk meerdere malen 'bewerkt' en wijken sterk af van het origineel. In haar ontwerpen voor decors en kostuums streefde Mieke de Goeje naar authenticiteit. De artistieke leiding van Opera Zaanstad heeft daarvoor naspeuringen verricht in vele archieven en bibliotheken in binnen- en buitenland. 
 + 
 +Door de hoge zangtechnische eisen die aan de solistenrollen van opera's worden gesteld, werden voor deze rollen geroutineerde beroeps-operazangers gecontracteerd, bij voorkeur Nederlanders maar indien de ideale rolbezetting dit eiste, ook buitenlanders (onder meer uit Duitsland, Engeland en Italië). Bij alle uitvoeringen werd gebruik gemaakt van een beroepsorkest in de complete, door de componist voorgeschreven bezetting. Alle opera's werden in de oorspronkelijke taal opgevoerd. Het amateurkoor, de vaste kern van Opera Zaanstad, heeft zich op dit professionele niveau uitstekend weten te manifesteren. De motivatie en zelfwerkzaamheid waren optimaal.  
 + 
 +Opgevoerd werden:  
 +  * Martha van Fr. von Flotow (1969);  
 +  * L'Elisir d'Amore van G. Donizetti (1970 en 1976);  
 +  * Die Verkaufte Braut van B. Smetana (1971);  
 +  * Der Freischütz van C.M. von Weber (1972);  
 +  * [[il_borgomastro_di_saardam|Il Borgomastro di Saardam]] van GDonizetti;  
 +  * Fra Diavolo van DAuber (1977);  
 +  * Der Wildschütz van A. Lortzing (1980);  
 +  * Francesca di Foix van G. Donizetti (1982);  
 +  * La Sonnambula van V. Bellini (1984).  
 + 
 +Met uitzondering van Martha, die in de aula van het Blaise Pascal College werd uitgevoerd, hadden alle opvoeringen in de in 1970 geopende Speeldoos plaats. In 1978 werd in het Cultureel Centrum van Amstelveen op uitnodiging van de World International Zionist Organization (WIZO), een uitvoering gegeven van Lo Speziale, De Apotheker, van Joseph Haydn. Twee opera's van Donizetti, te weten Il Borgomastro di Saardam en Francesca di Foix, werden door Jan Schaap uit de originele Donizetti handschriften gereconstrueerd en voor uitvoering gereed gemaaktBij Francesca di Foix gebeurde dat op verzoek van de Donizetti Society in Londen. Na 150 jaar werden beide opera's aldus door Opera Zaanstad aan de vergetelheid ontrukt, waarvoor de internationale operawereld veel belangstelling toonde.  
 + 
 +Van [[il_borgomastro_di_saardam]] maakte de AVRO een complete radio-opname, die ook werd uitgezonden door de Italiaanse radio (RAI) en in de Verenigde Staten door de American Broadcasting Company (ABC), terwijl vele radiostations, waaronder de BRT te Brussel fragmenten uitzonden. Grammofoonplaten van deze uitvoering verschenen in Duitsland, Italië en de VS. In eigen beheer maakte Opera Zaanstad een plaatopname van Fra Diavolo, die vooral in Frankrijk een grote afzet vond en die door de TROS integraal werd uitgezonden. Door de bijzondere producties en de hoge kwaliteit van de uitvoeringen trok Opera Zaanstad niet alleen publiek uit Nederland, ook operaliefhebbers uit Duitsland, België, Frankrijk en Engeland werden trouwe bezoekers.  
 + 
 +Daarnaast werd in de internationale pers veel aandacht aan de verrichtingen van Opera Zaanstad besteed. De geplande voorstelling Le Comte Ory van Rossini moest kort voor de uitvoeringsdatum in 1987 door ernstige ziekte van regisseuse Mieke de Goeje worden afgelast. Sindsdien hebben de theater-activiteiten van Opera Zaanstad stil gelegen. Voor hun bijzondere bijdrage aan het culturele leven en het culturele imago van Zaanstad werden Mieke de Goeje en Jan Schaap in 1988 met de [[ereburgers|erepenning]] van de gemeente Zaanstad onderscheiden . 
 + 
 + 
 +=== Operette === 
 +  
 +Nadat in het midden van de 19e eeuw de operette, vooral dankzij Jacques Offenbach (1819-1880) in Parijs via Vaudeville en de musiquette werd vervolmaakt, in Wenen en Berlijn navolging vond en binnen korte tijd zeer populair werd, vond deze vorm van muziektheater ook in Nederland een enthousiast publiek. Het Nederlandse operetteleven speelde zich voornamelijk in Amsterdam af. Omtrent de ontwikkeling van de operette in Nederland volstaan we hier met de verwijzing naar G. di Foresta, zie literatuuropgave.  
 + 
 +In de opera voltrekt het verhaal zich telkens in de muziek. Muzikaal gezien stelt de operette aanzienlijk minder hoge eisen dan de opera, zowel aan de uitvoerenden als aan het publiek. De operette is dan ook uitermate geschikt om door amateurgezelschappen te worden uitgevoerd, hetgeen in ons land op vrij grote schaal geschiedt. 
 + 
 +Op 5 mei 1893 beleefde de operette [[de_parel_van_zaandam]] haar première in de Amsterdamse Artis-Schouwburg. Een oorspronkelijke Nederlandse operette in drie bedrijven en vier taferelen, tekst van August P. Kiehl, muziek van Jean Renard, de toen bekende jonge orkest-directeur van de Salon des Variétés. De operette speelt tijdens het verblijf van Czaar Peter te Zaandam. De Operette is nimmer in de Zaanstreek uitgevoerd. 
 + 
 +Sinds de Tweede Wereldoorlog bestaat er in ons land slechts één professioneel operettegezelschap. De Hoofdstad Operette, een reisgezelschap dat met veel succes uitvoeringen door het hele land geeft en jaarlijks een uitvoering in De Speeldoos in Zaandam verzorgt, welke zich in een grote belangstelling mag verheugen. Bij de operette, die in eerste instantie vaak als parodie op de opera was bedoeld, is meestal sprake van een luchtig blijspel, afgestemd op het burgerlijke- of landelijke leven. Het verhaal meestal van een levenslustig karakter, komisch, soms naïef, dan weer tamelijk grof, ontwikkelt zich in gesproken teksten, terwijl de muziek deze teksten illustreert of onderstreept, daarbij vooral gebruik makend van de in de ontstaansperiode populaire dansvormen, zoals de cancan, mars, galop, tango en foxtrot. 
 + 
 + 
 + === Zaanstreek === 
 +  
 +De Zaanstreek heeft zich op het gebied van het amateur muziektheater niet onbetuigd gelaten, zij het dat het daarbij overwegend gaat om in Nederlandse vertaling gegeven operette-uitvoeringen. In 1990 telde de Zaanstreek vier operettegezelschappen, die jaarlijks een productie brengen, te weten Bel Canto uit Oostzaan, Czaar Peter uit Zaandam, de Zaanse Operettevereniging uit Wormerveer en de Krommenieër Operettevereniging.  
 + 
 +De eerste amateuropvoeringen in onze streek dateren van het begin van de jaren twintig uit de vorige eeuw, door de in 1899 in Zaandam opgerichte zangvereniging Zanglust. Drie opvoeringen zijn bekend, namelijk de operettes Les Cloches de Corneville van Planquette, Rosemarie van Frimml en de opera Czar und Zimmermann van Lortzing. Men werkte met eigen solisten. De regie was in handen van Jaap Zeulevoet, een van de koorleden. De dirigent was Corn. Boon. 
 + 
 +Men gaf de uitvoeringen in Thalia aan de Prins Hendrikkade. Als orkest fungeerde de Familieclub, een in die jaren in de Zaanstreek bekend instrumentaal ensemble. Verder zijn van Zanglust geen theateruitvoeringen meer bekend. Men is als gewoon zangkoor verder gegaan, sedert 1952 onder leiding van [[kolvers3|Jan Kolvers]]. In de jaren tachtig is men zich uitsluitend gaan toeleggen op het zingen van 'opera-koren' en in 1984 heeft men de naam gewijzigd in Zaandams Opera Koor. 
 + 
 +De Krommenieër Operette Vereniging speelt sinds 1952 operettes. In 1919 opgericht als R.K. Gemengde Zangvereniging St. Cecilia, sinds 1951 Operettevereniging St. Cecilia genoemd en in 1964 omgedoopt tot de huidige naam. De jaarlijkse uitvoeringen werden gegeven in de Concertzaal aan de Zonnelaan. Dirigenten waren onder anderen Leo Pielage, Ber Joosen, J. van 't Vlie, Joh. Thomas, Fons Ziekman, Tj. v.d. Pal, J. van der Oord en R. Benschop. Als regisseurs traden onder anderen op Eli Huyboom, P. Steenbakker, Joh. Thomas en H. Goedhart. Als orkesten fungeerden het Haarlems Operette Orkest (1952-1980), het Zaans Opera- en Operette Orkest (1981-1984) en het Amsterdams Promenade Orkest (sinds 1985).  
 + 
 +=== Czaar Peter opgericht === 
 + 
 +Operette Vereniging Czaar Peter uit Zaandam werd in 1957 opgericht door een groep afgescheidenen van de Operettezangers. Dirigenten waren onder anderen A. Roos-van Hoorn (1957-1963), J. Schaap (1963-1968), Tj. v.d. Pal en L. Borghart. De regie was in handen van onder anderen B. Groeneveld, Mieke de Goeje uit Zaandam, N. Out en A. Heydens. Als orkesten werkten onder andere mee het Zaans Opera- en Operette Orkest en het Hilversums Promenade Orkest. De uitvoeringen vonden plaats in Ons Huis en sinds 1971 in De Speeldoos. 
 + 
 +In 1967 gaf Czaar Peter de Nederlandse première van De Grote Onbekende van Franz von Suppé, in een vertaling van Mieke de Goeje. Het Zaans Opera- en Operette Orkest treedt al sinds 1942 als zodanig op. In dat jaar werd aan enkele Zaanse muzikanten, Ab Roos, Piet van Leeuwen, Jaap Meijns, die een dansorkest hadden dat veel in de provincie optrad, verzocht een orkest te formeren om een operette te begeleiden bij de Operette Vereniging te Noord-Scharwoude. Bij die gelegenheid noemden zij zich het Zaans Operette Orkest. 
 + 
 + 
 + 
 +In 2007 raakte de club, als gevolg van de overgang van theater De Speeldoos naar het nieuwe Zaantheater in financieel zwaar weer. Het in eigen beheer bouwen van decors was daar debet aan. De zelfgemaakte decors waren qua afmetingen te iel voor het immense podium van het Zaantheater waarop werd besloten decors te huren. De hogere prijzen drukten het eigen vermogen van Czaar Peter dat de club had weten op te bouwen in De Speeldoostijd toen er in een enkele weken tijd 6 à 7 voorstellingen werden gegeven.  
 + 
 +Op verzoek van de leden van de operettevereniging werd de romantische en komische operette Der Zigeunerbaron in 2015 nogmaals op het programma gezet, na eerdere succesvolle uitvoeringen in 1972, 1987 en 2000. De stevige bezetting werd uitgebreid met een dansgroep van Studio uit Assendelft, een delegatie van het Kapiteinskoor en blaaskapel De Boekaniers. 
 + 
 +Toen in Wormerveer de Zaanse Operette Vereniging werd opgericht werd het Zaans Operette Orkest het 'huisorkest' van deze vereniging, hetgeen tot op heden het geval is. In de loop der jaren heeft het orkest zich ontwikkeld tot een der beste op dit gebied. Het bestaat uit goede amateurmusici en vakstudenten. De naam is intussen veranderd in Zaans Opera en Operette Orkest. Behalve in Wormerveer heeft men operettes gespeeld te Zaandam, Oostzaan, Krommenie, Middenmeer, Noord-Scharwoude, Alkmaar, Den Helder, Hoorn, Heiloo, De Rijp en Amsterdam. 
 + 
 +=== O&M Zaanstad muziektheater === 
 +Het [[https://omzaanstad.wordpress.com/|O&M Zaanstad muziektheater]] is gevestigd in Wormerveer. O&M staat voor Operette & Musical. De leden en projectleden zijn voornamelijk uit de Zaanstreek afkomstig, maar ook uit de omstreken. De toevoeging Muziektheater staat voor het streven om de voorstellingen iets extra’s mee te geven. Dit kan zijn in de vorm van een bijzondere locatie van de voorstellingen en/of bijzondere toevoeging aan de uitvoering in welke vorm dan ook. Voorstellingen worden uitgevoerd door de eigen leden. Ook kunnen projectleden deelnemen. Zij verbinden zich voor één productie aan de vereniging, zonder statutair  lid van de vereniging te worden. 
 + 
 +Van 1925 tot 1930 heeft in Zaandam de operette vereniging Polyhymnia bestaan, die enkele uitvoeringen heeft gegeven in het Floratheater in de Westzijde. Ook hier verzorgde de Familieclub het instrumentale gedeelte. Regisseuse was Aafje Brouwer, de dirigent was Huug van Vliet. Uit de jaren dertig zijn geen opvoeringen van operettes bekend, waarschijnlijk mede veroorzaakt door de toen heersende crisis.  
 + 
 +De eerstvolgende uitvoering vond plaats in Oostzaan in 1944 (De Graaf van Luxemburg), door de aldaar in 1942 opgerichte zangvereniging Bel Canto. Sindsdien geeft deze vereniging jaarlijks een uitvoering in De Greep. Dirigenten waren mevrouw A Roos-van Hoorn (1942-1967), Joh Thomas (1967-1972) en J. Fransen (sinds 1972). De regie werd gevoerd door onder anderen K. Rep en mevrouw I. Siebrecht en sinds 1981 door dirigent J. Fransen. 
 + 
 +Aanvankelijk voerde men vrijwel uitsluitend de bekende operettes uit het Weense repertoire op, maar de laatste jaren verlegt men, het accent naar de Franse en de Engelse operette. De orkestbegeleiding wordt de laatste tien jaar verzorgd door het Zaans Opera- en Operette Orkest, de solistenrollen worden zoveel mogelijk door eigen leden vervuld. Sinds 1980 heeft Bel Canto ook een eigen jeugdafdeling, die in 1985 de musical 'Apestreken' in première liet gaan. In 1975 gaf Bel Canto de Nederlandse première van Offenbachs eenakter 'De Opera-Soiree' (Monsieur Choufleuri reste chez-lui...).  
 + 
 +De Operettezangers werden in 1945 in Zaandam opgericht. Deze vereniging heeft tot 1969 bestaan en was zeer populair. Er werd met eigen solisten gewerkt, dirigent was Joh Thomas, die tevens de regie voerde. De uitvoeringen werden gegeven in het toenmalige Ons Huis aan de Gedempte Gracht. Eveneens in 1945 werd opgericht de Zaanse Operette Vereniging in Wormerveer. De jaarlijkse opvoeringen vonden plaats in De Jonge Prins, op de hoek van de Marktstraat. Na de sloop van deze zaal in De Bres (het voormalige Wessanen Verenigingsgebouw eveneens in Wormerveer. Dirigente vanaf de oprichting tot 1963 was A. Roos-van Hoorn, daarna was de muzikale leiding in handen van onder anderen C. Geerling, Klaas Venneker, R. Benschop en Joop Groesz. Van de Zaanse regisseurs moeten genoemd worden B. Groeneveld en J. Zwart. Alle opvoeringen zijn vanaf de oprichting begeleid door het Zaans Opera- en Operette Orkest.  
 + 
 +Literatuur: 
 +  * S.A.M. Bottenheim, De Opera in Nederland, Amsterdam 1946.  
 +  * G. di Foresta, OperettegidsUtrecht 1962  
 + 
 +{{tag>muziek opera operette}} 
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/opera.1466585639.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 18:23
  • (Externe bewerking)