Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie | Volgende revisie Beide kanten volgende revisie | ||
padreglement [2018/06/03 02:04] zaanlander |
padreglement [2018/06/09 11:55] zaanlander |
||
---|---|---|---|
Regel 1: | Regel 1: | ||
- | ==== Padgemeenschappen en -reglementen ==== | ||
- | |||
- | In de Zaanstreek is in het verleden door de bewoners van vele paden een zogenoemde padgemeenschap gesticht met het oog op gezamenlijke belangen en plichten. Deze padgemeenschappen zijn er in vele gevallen toe overgegaan de gemaakte afspraken notarieel vast te leggen. Hiermee werden op een voor Holland unieke manier gedragsregels vastgelegd waaraan alle bewoners van het pad zich moesten houden. Vermoedelijk waren notariële bewonersovereenkomsten elders onbekend. Padreglementen zijn namelijk nergens buiten de Zaanstreek gevonden. | ||
- | |||
- | Wel zijn elders (doorgaans in overwegend orthodox-christelijke gemeenten, zoals Staphorst) in het gewoonterecht overblijfselen te vinden van vergelijkbare rechten en plichten. In de Zaanstreek verdwenen de laatste resten van de geïnstitutionaliseerde bewonersafspraken overigens al in de eerste helft van de 20e eeuw. | ||
- | |||
- | Padgemeenschappen ontstonden vrijwel meteen na de aanleg van de paden. Toen rond het begin van de 17e eeuw door snelle bevolkingsgroei de ruimte langs de lage en hoge dijken schaars werd, was men genoodzaakt 'in het veld' te bouwen: er ontstonden paden, haaks op de dijken en aan de overzijde van de wegsloten. De mogelijkheid om deze paden door dwarspaden met elkaar te verbinden ontbrak meestal. Zodoende ontstonden kleine en tamelijk geïsoleerde woongemeenschappen; | ||
- | |||
- | De brug naar het pad over de wegsloot moest hoog genoeg zijn om de doorvaart van geladen schuiten mogelijk te maken. Ieders verantwoordelijkheid voor het onderhoud van brug en pad maakte deel uit van het padreglement. Wat de directe aanleiding is geweest voor het ontstaan van het eerste padreglement is niet na te gaan; mogelijk speelde angst voor de vestiging van ongewenste bedrijvigheid hierbij een rol. In veel reglementen is namelijk opgesomd dat er bijvoorbeeld geen traankokerij of leerlooierij aan het pad mocht worden gevestigd. Evenmin is zeker voor welk pad het eerst een reglement is opgesteld. In een reglement voor het Peperpad (Oostzaandam) uit 1693 werd verwezen naar een eerder reglement dat in 1622 was opgemaakt. Mogelijk is dit de eerste formeel vastgelegde overeenkomst van padbewoners geweest. | ||
- | |||
- | Weinig later zijn padreglementen vastgesteld voor het Zilverpad en het Kuijperspad (zie hierna), de twee paden die sinds de demping van de belendende sloot de Gedempte Gracht te Zaandam vormen. Een belangrijke basis voor de padreglementen was de destijds algemeen aanvaarde burenplicht. Bij geboorten, ziekten en sterfgevallen stonden de bewoners elkaar bij, zij vormden een hechte groep waarvan de leden elkaar zeer goed kenden. | ||
- | |||
- | Ook het bouwen van eendehokken | ||
- | |||
- | De padheren waren op de jaarlijkse padvergadering of comparitie gekozen. Zij werden ook wel aangeduid als opsienders, overluyden, bewindhebbers, | ||
- | |||
- | Soms heette een pad een ' | ||
- | |||
- | De reglementen zijn, soms nog tot ver in de 19e eeuw, herzien. In 1933 besloten de bewoners van het Blauwe Arendspad in Zaandam opnieuw een reglement in te stellen. Men zag daarvan af toen bleek dat geen sancties tegen onwilligen mogelijk waren. | ||
- | |||
- | === Padreglementen | ||
- | |||
- | |||
- | * 1622: [[Peperpad]], | ||
- | * 1637: [[Zilverpad]], | ||
- | * 1637: [[Geldelozepad]], | ||
- | * 1638: [[ventje|' | ||
- | * 1643: [[ameland|Paardeven]] of Aemland, Ameland, Westzaandam; | ||
- | * 1643: [[Prinsepad]], | ||
- | * 1649: [[Stikkelspad]], | ||
- | * 1650: [[boomgaardspad|Boomgaardspad]], | ||
- | * 1651: [[Kattegat]], | ||
- | * 1656: [[bloemgracht|Bloemgracht]]Bloeme Graft, Cornelis Bleeckers Ven, Oostzaandam; | ||
- | * 1656: Vinckepadt, Vinkenstraat, | ||
- | * 1656: Seijlpadt, Gedempte Gracht, Westzaandam; | ||
- | * 1656 [[Rustenburg]], | ||
- | * 1656: [[krimp|' | ||
- | * 1656: [[dampad|Dampad]]), | ||
- | * 1656: [[blauwepad|Blauwepad]], | ||
- | * 1660: [[haringpad|Haringpad]] Stationsstraat, | ||
- | * 1662: [[hollandse|Hollandse Pad]], Holland, Westzaandam; | ||
- | * 1663: [[hovenierspad|Hovenierspad]], | ||
- | * 1668: [[molenpad|Moolenpadt]], | ||
- | * 1671: Tysenpadt, Westzaandam; | ||
- | * 1671: [[bakkerspad|Bakkerspad]], | ||
- | * 1672: Jonge Arnoldusstraat, | ||
- | * 1674: | ||
- | * 1677: Nickelspadt, | ||
- | * 1677: [[fransepad|Franse pad]], Oostzaandam; | ||
- | * 1678: [[kalverstraat|Kalverstraet]], | ||
- | * 1679: [[konijnenpad|Konijnenpad]] Knijnepadt, Oostzaandam; | ||
- | * 1679: [[Parkstraat]], | ||
- | * 1679: [[wijespad|Pietie Wijespad]], Oostzaandam ; | ||
- | * 1683: Schipperslaan, | ||
- | * 1685: [[molenpad|Molenpad]], | ||
- | * 1692: [[halstraat|Halstraat]] Halstraet, | ||
- | * 1694: [[domineespad|Domineespad]], | ||
- | * 1694: 't Eylant Belgische straat), Oostzaandam ; | ||
- | * 1697: Vossepad, Vermaningstraat, | ||
- | * 1702: [[oude_wachtmeesterspad|Oude Wagtmeesters padt]], Westzaandam; | ||
- | * 1704: Claes de Wittepadt, Koog; | ||
- | * 1704: Crommenieer padt, Wormerveer; | ||
- | * 1704: [[weverspad|Weverspadt]], | ||
- | * 1706: De Tuyn, Tuinpad, Zaandijk; | ||
- | * 1710: Nieuwe Vaert agter de Kerck, Zaandijk; | ||
- | * 1713: [[hanenpad|Hanepad]], | ||
- | * 1713: Pad van burgemeester Gerrit de Wit, Koog; | ||
- | * 1717: [[Relkenpad]], | ||
- | * 1719: [[bouwmanspad|Boumanspad]], | ||
- | * 1719: [[breedweer|Breedweer]], | ||
- | * 1720: Noorder Sluijspatt, Sluisstraat, | ||
- | * 1720: Sluispad, | ||
- | * 1722: [[Wijnkanspad]], | ||
- | * 1722: [[gorterspad|Gorterspad]], | ||
- | * 1722: [[hazepad|Hazepad]] Hasepad, Zaandijk ; | ||
- | * 1723: Jan Voogten Pat, Westzaandam ; | ||
- | * 1725: 't pad van Jan Derkse Prins, Koog; | ||
- | * 1725: [[bakkerspad|Backerspad]] [[blauwe|Blauwe Arendspad]], | ||
- | * 1726: Vriesse pad, Stationstraat, | ||
- | * 1728: [[Schapenpad]], | ||
- | * 1728: [[Zonnepad]], | ||
- | * 1729: Valdeurspad, | ||
- | * 1730: [[Spinhuispad]], | ||
- | * 1730: [[Brouwersgracht]], | ||
- | * 1731: [[kattegat|Kattegat]], | ||
- | * 1746: St Catryne Pat, Dirck Claasz Ven, Cathrijnepad, | ||
- | * 1753: [[Broodkorfspad]], | ||
- | * 1754: [[Papenpad]], | ||
- | * 1754: [[bestevaerspad|Jan Bestevaarspad]], | ||
- | * 1757: [[Smaal]], Oostzaandam; | ||
- | * 1762: Weverspat, Kramerspat, Oostzaandam; | ||
- | * 1764: Bakkerspad, Westzaandam; | ||
- | * 1767: [[Boschjespad]], | ||
- | * 1769: [[hennepad|Hennepad]], | ||
- | * 1796: [[dokter|Doctor Roggertspad]], | ||
- | * 1798: [[rozengracht|Rozengracht]], | ||
- | * 2222: [[Bonsempad]], | ||
- | |||
- | {{tag> | ||
- | De meeste paden zijn als afzonderlijke trefwoorden in de encyclopedie opgenomen. | ||
- | |||
- | Ger Jan Onrust | ||
- | |||
- | // | ||
- | Sipke Lootsma, Een typisch stuk Communaal-historie. In: Sipke Lootsma, Historische studiën over de Zaanstreek, deel I, Koog 1939; | ||
- | Dirk Vis, De Zaanstreek, Leiden |