Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie | ||
padreglement [2015/11/06 09:45] jan [Padreglementen] |
padreglement [2020/09/07 12:09] (huidige) |
||
---|---|---|---|
Regel 4: | Regel 4: | ||
In de Zaanstreek is in het verleden door de bewoners van vele paden een zogenoemde padgemeenschap gesticht met het oog op gezamenlijke belangen en plichten. Deze padgemeenschappen zijn er in vele gevallen toe overgegaan de gemaakte afspraken notarieel vast te leggen. Hiermee werden op een voor Holland unieke manier gedragsregels vastgelegd waaraan alle bewoners van het pad zich moesten houden. Vermoedelijk waren notariële bewonersovereenkomsten elders onbekend. Padreglementen zijn namelijk nergens buiten de Zaanstreek gevonden. | In de Zaanstreek is in het verleden door de bewoners van vele paden een zogenoemde padgemeenschap gesticht met het oog op gezamenlijke belangen en plichten. Deze padgemeenschappen zijn er in vele gevallen toe overgegaan de gemaakte afspraken notarieel vast te leggen. Hiermee werden op een voor Holland unieke manier gedragsregels vastgelegd waaraan alle bewoners van het pad zich moesten houden. Vermoedelijk waren notariële bewonersovereenkomsten elders onbekend. Padreglementen zijn namelijk nergens buiten de Zaanstreek gevonden. | ||
- | Wel zijn elders (doorgaans in overwegend | + | Wel zijn elders (doorgaans in overwegend |
- | Padgemeenschappen ontstonden vrijwel meteen na de aanleg van de paden. Toen rond het begin van de 17e eeuw door snelle bevolkingsgroei de ruimte langs de lage en hoge dijken schaars werd, was men genoodzaakt | + | Padgemeenschappen ontstonden vrijwel meteen na de aanleg van de paden. Toen rond het begin van de 17e eeuw door snelle bevolkingsgroei de ruimte langs de lage en hoge dijken schaars werd, was men genoodzaakt |
De brug naar het pad over de wegsloot moest hoog genoeg zijn om de doorvaart van geladen schuiten mogelijk te maken. Ieders verantwoordelijkheid voor het onderhoud van brug en pad maakte deel uit van het padreglement. Wat de directe aanleiding is geweest voor het ontstaan van het eerste padreglement is niet na te gaan; mogelijk speelde angst voor de vestiging van ongewenste bedrijvigheid hierbij een rol. In veel reglementen is namelijk opgesomd dat er bijvoorbeeld geen traankokerij of leerlooierij aan het pad mocht worden gevestigd. Evenmin is zeker voor welk pad het eerst een reglement is opgesteld. In een reglement voor het Peperpad (Oostzaandam) uit 1693 werd verwezen naar een eerder reglement dat in 1622 was opgemaakt. Mogelijk is dit de eerste formeel vastgelegde overeenkomst van padbewoners geweest. | De brug naar het pad over de wegsloot moest hoog genoeg zijn om de doorvaart van geladen schuiten mogelijk te maken. Ieders verantwoordelijkheid voor het onderhoud van brug en pad maakte deel uit van het padreglement. Wat de directe aanleiding is geweest voor het ontstaan van het eerste padreglement is niet na te gaan; mogelijk speelde angst voor de vestiging van ongewenste bedrijvigheid hierbij een rol. In veel reglementen is namelijk opgesomd dat er bijvoorbeeld geen traankokerij of leerlooierij aan het pad mocht worden gevestigd. Evenmin is zeker voor welk pad het eerst een reglement is opgesteld. In een reglement voor het Peperpad (Oostzaandam) uit 1693 werd verwezen naar een eerder reglement dat in 1622 was opgemaakt. Mogelijk is dit de eerste formeel vastgelegde overeenkomst van padbewoners geweest. | ||
- | Weinig later zijn padreglementen vastgesteld voor het Zilverpad en het Kuijperspad (zie hierna), de twee paden die sinds de demping van de belendende sloot de Gedempte Gracht te Zaandam vormen. Een belangrijke basis voor de padreglementen was de destijds algemeen aanvaarde burenplicht. Bij geboorten, ziekten en sterfgevallen stonden de bewoners elkaar bij, zij vormden een hechte groep waarvan de leden elkaar zeer goed kenden. | + | Weinig later zijn padreglementen vastgesteld voor het Zilverpad en het Kuijperspad (zie hierna), de twee paden die sinds de demping van de belendende sloot de Gedempte Gracht te Zaandam vormen. Een belangrijke basis voor de padreglementen was de destijds algemeen aanvaarde burenplicht. Bij geboorten, ziekten en sterfgevallen stonden de bewoners elkaar bij, zij vormden een hechte groep waarvan de leden elkaar zeer goed kenden. |
- | Ook het bouwen van eendehokken | + | Ook het bouwen van eendehokken |
- | In Assendelft heetten | + | De padheren waren op de jaarlijkse padvergadering of comparitie gekozen. Zij werden ook wel aangeduid als opsienders, overluyden, bewindhebbers, |
- | + | ||
- | De padheren waren op de jaarlijkse padvergadering of comparitie gekozen. Zij werden ook wel aangeduid als opsienders, overluyden, bewindhebbers, | + | |
Soms heette een pad een ' | Soms heette een pad een ' | ||
- | De reglementen zijn, soms nog tot ver in de 19e eeuw, herzien In 1933 besloten de bewoners van het Blauwe Arendspad in Zaandam opnieuw een reglement in te stellen. | + | De reglementen zijn, soms nog tot ver in de 19e eeuw, herzien. In 1933 besloten de bewoners van het Blauwe Arendspad in Zaandam opnieuw een reglement in te stellen. Men zag daarvan af toen bleek dat geen sancties tegen onwilligen mogelijk waren. |
=== Padreglementen | === Padreglementen | ||
- | | + | |
- | * 1637: Kuijperspad (of [[Geldelozepad]] | + | * 1622: [[Peperpad]], |
- | * 1638: Middelste Ven ('t Ventje), Westzaandam; | + | |
- | * 1643: [[ameland|Paardeven]] | + | * 1637: [[Geldelozepad]], Gedempte Gracht, Kuijperspad, |
- | * 1643 Pnncepad (of Jan Vingerlingsven, | + | * 1638: [[ventje|'t Ventje]], Middelste Ven, Westzaandam; |
- | * 1649 Stikkelspad | + | * 1643: [[ameland|Paardeven]] of Aemland, Ameland, Westzaandam; |
- | * 1650: [[boomgaardspad|Bogertpad]] | + | * 1643: [[Prinsepad]], |
- | * 1656' | + | * 1649: [[Stikkelspad]], Spinhuispad, |
- | * 1656: Vincke | + | * 1650: [[boomgaardspad|Boomgaardspad]], Bogertpad, Oostzaandam; |
- | * 1656. | + | * 1651: [[Kattegat]], Oostzaandam; |
- | * 1656 Rustenburg | + | * 1656: [[bloemgracht|Bloemgracht]]Bloeme Graft, Cornelis |
- | * 1656: [[krimp|Crimpenburgh ('t Krimp)]], Westzaandam, | + | * 1656: Vinckepadt, |
- | * 1656. Jacob Mensenven (of Damstraet, | + | * 1656: Seijlpadt, Gedempte Gracht, Westzaandam; |
- | * 1656: Jacob Claesz Noomen padt (of [[blauwepad|Blauwe pad]]). | + | * 1656 [[Rustenburg]], Piet Hessenven, Westzaandam; |
- | * 1660: [[haringpad|Haringpad]] | + | * 1656: [[krimp|' |
- | * 1662' Holland (Hollandse Pad), Westzaandam; | + | * 1656: [[dampad|Dampad]]), |
- | * 1663 Hovenierspad, | + | * 1656: [[blauwepad|Blauwepad]], Jacob Claesz Noomenpadt, |
+ | * 1660: [[haringpad|Haringpad]] Stationsstraat, | ||
+ | * 1662: [[hollandse|Hollandse Pad]], Holland, Westzaandam; | ||
+ | * 1663: [[hovenierspad|Hovenierspad]], Westzaandam; | ||
+ | * 1668: [[molenpad|Moolenpadt]], Oostzaandam; | ||
* 1671: Tysenpadt, Westzaandam; | * 1671: Tysenpadt, Westzaandam; | ||
- | * 1671. lan Barentsz Backerspat | + | * 1671: [[bakkerspad|Bakkerspad]], |
- | * 1672: Roosendael | + | * 1672: Jonge Arnoldusstraat, |
- | * 1674: Papier padt (Kauwerspad), Westzaandam ; | + | * 1674:[[kauwerspad|Kauwerspad]] Papierpadt, Westzaandam; |
- | * 1677. Nickelspadt, | + | * 1677: Nickelspadt, |
- | * 1677: [[fransepad|Franse pad (Fransestraat)]], Oostzaandam ; | + | * 1677: [[fransepad|Franse pad]], Oostzaandam; |
- | * 1678: Kalverstraet | + | * 1678: [[kalverstraat|Kalverstraet]], |
- | * 1679: Knijnepadt (Konijnenpad), Oostzaandam, | + | * 1679: [[konijnenpad|Konijnenpad]] Knijnepadt, Oostzaandam; |
- | * 1679- Jan Pnnsenpadt | + | * 1679: [[Parkstraat]], |
- | * 1679 Pietie Wijespad, Oostzaandam ; | + | * 1679: [[wijespad|Pietie Wijespad]], Oostzaandam ; |
- | * 1683: Schipperslaan | + | * 1683: Schipperslaan, Groote Koogeven of Stinkpad, Koog, |
- | * 1685 Molenpadt (of Voogtenpadt, | + | * 1685: [[molenpad|Molenpad]], |
- | * 1692. Halstraet (Halstraat), Oostzaandam, | + | * 1692: [[halstraat|Halstraat]] Halstraet, Oostzaandam; |
- | * 1694: Domineespad | + | * 1694: [[domineespad|Domineespad]], Zuiderkerkstraat, |
- | * 1694- 't Eylant | + | * 1694: 't Eylant Belgische straat), Oostzaandam ; |
- | * 1697 Vossepad | + | * 1697: Vossepad, |
- | * 1702' | + | * 1702: [[oude_wachtmeesterspad|Oude Wagtmeesters padt]], Westzaandam; |
- | * 1704: Claes de Wittepadt, Koog ; | + | * 1704: Claes de Wittepadt, Koog; |
- | * 1704: Crommenieer padt, Wormerveer ; | + | * 1704: Crommenieer padt, Wormerveer; |
- | * 1704: Weverspadt | + | * 1704: [[weverspad|Weverspadt]], Weverstraat, |
- | * 1706 De "Tuyn of Tuinpad, Zaandijk ; | + | * 1706: De Tuyn, Tuinpad, Zaandijk; |
- | * 1710: Nieuwe Vaert agter de Kerck, Zaandijk, | + | * 1710: Nieuwe Vaert agter de Kerck, Zaandijk; |
- | * 1713 Hanepad, Oostzaandam, | + | * 1713: [[hanenpad|Hanepad]], Oostzaandam; |
- | * 1713' | + | * 1713: Pad van burgemeester |
- | * 1717: | + | * 1717: [[Relkenpad]], |
- | * 1719: [[bouwmanspad|Boumanspad]] | + | * 1719: [[bouwmanspad|Boumanspad]], |
- | * 1719 [[breedweer|Breedweer]], | + | * 1719: [Breedweer]], |
- | * 1720: Noorder Sluijspatt | + | * 1720: Noorder Sluijspatt, Sluisstraat, |
- | * 1720: Sluispad, | + | * 1720: Sluispad, |
- | * 1722: Wijnkantspat (Wijnkanspad), Westzaandam ; | + | * 1722: [[Wijnkanspad]], Wijnkantspat, |
- | * 1722: [[gorterspad|Gorterspad]], | + | * 1722: [[Gorterspad]], |
- | * 1722: [[hazepad|Hasepad]] (Hazepad), Zaandijk ; | + | * 1722: [[hazepad|Hazepad]] Hasepad, Zaandijk ; |
* 1723: Jan Voogten Pat, Westzaandam ; | * 1723: Jan Voogten Pat, Westzaandam ; | ||
- | * 1725. 't pad van Jan Derkse Prins, Koog ; | + | * 1725: 't pad van Jan Derkse Prins, Koog; |
- | * 1725 [[bakkerspad|Backerspad]] | + | * 1725: [[bakkerspad|Backerspad]] [[blauwe|Blauwe Arendspad]], |
- | * 1726: Vnesse | + | * 1726: Vriesse |
- | * 1728 Schapenpad, Westzaandam ; | + | * 1728: [[Schapenpad]], Westzaandam; |
- | * Sonnepad (Zonnepad), Zaandijk ; | + | * 1728: [[Zonnepad]], Sonnepad, Zaandijk; |
- | * 1729: Valdeurspad. Oostzaandam ; | + | * 1729: Valdeurspad, Oostzaandam; |
- | * 1730: Spinhuijspatt | + | * 1730: [[Spinhuispad]], |
- | * 1730: Brouwersgracht | + | * 1730: [[Brouwersgracht]], voormalig Klein Rome, Westzaandam; |
- | * 1731 Kaddegat en Nieuwe Haven | + | * 1731: [[kattegat|Kattegat]], |
- | * 1746. St Catryne | + | * 1746: St Catryne Pat, Dirck Claasz Ven, Cathrijnepad, Oostzaandam ; |
- | * 1753: Broodkorfs-pad, Koog ; | + | * 1753: [[Broodkorfspad]], Koog; |
- | * 1754: Papepad (of Jacob Dirckx pat). Westzaandam ; | + | * 1754: [[Papenpad]], |
- | * 1754 [[bestevaerspad|Jan Bestevaarspad]] | + | * 1754: [[bestevaerspad|Jan Bestevaarspad]], Piet Tuinenpad, Koog; |
- | * 1757 Smaal, Oostzaandam, | + | * 1757: [[Smaal]], Oostzaandam; |
- | * 1762 Weverspat | + | * 1762: Weverspat, Kramerspat, Oostzaandam; |
- | * 1764: 't Bakkerspad, Westzaandam, | + | * 1764: [[bakkerspad]]; |
- | * 1767 | + | * 1767: [[Boschjespad]], |
- | * 1769: | + | * 1769: [[hennepad|Hennepad]], Wormerveer; |
- | * 1796: Huijsmanspad | + | * 1796: [[dokter|Doctor |
- | * 1798 Zuider Jacob Menschen | + | * 1798: [[rozengracht|Rozengracht]], |
+ | * 0000: [[Bonsempad]], | ||
+ | * 0000: [[Kokspad]], | ||
+ | * 0000: [[Kopermolenpad]], | ||
+ | * 0000: Tuinierspad, Westzaandam | ||
+ | * 0000: Smidspad, Oostzaandam | ||
+ | * 0000: Eendrachtspad, | ||
+ | * 0000: Klamperspad, | ||
+ | * 0000: Weerpad, Oostzaandam | ||
+ | * 0000: Otterspad, Westzaandam | ||
+ | * 0000: Zonnewijzerpad, | ||
+ | * 0000: Ossenpad, Westzaandam | ||
+ | * 0000: Boerenpad, Westzaandam | ||
+ | * 0000: Schiermonnikoog, | ||
+ | * 0000: Varkenspad, Koog | ||
+ | * 0000: Reeëlenpad, | ||
+ | * 0000: Het Breed, Koog | ||
+ | * 0000: Koekoekspad, | ||
+ | * 0000: Rellekepad, Koog | ||
+ | * 0000: Loodwitmolenpad, | ||
+ | * 0000: Pinkepad, Koog | ||
- | Deze en andere | + | {{tag> |
+ | De meeste | ||
Ger Jan Onrust | Ger Jan Onrust | ||
- | Literatuur | + | //Literatuur: // |
+ | Sipke Lootsma, Een typisch stuk Communaal-historie. In: Sipke Lootsma, Historische studiën over de Zaanstreek, deel I, Koog 1939; | ||
+ | Dirk Vis, De Zaanstreek, Leiden |