pluimveeverwerkende

No renderer 'odt' found for mode 'odt'

Tak van industrie die zich bezig houdt met het fokken (vermeerderen, inclusief broeden) en verwerken van pluimvee (kippen, kalkoenen, eenden en ganzen), in de Zaanstreek voornamelijk in Oostzaan geconcentreerd. Het eendenfokbedrijf was tot de crisisjaren van belang in Westzaan en vooral in Oostzaan. Tussen 1865 en 1915 hield vrijwel elke Oostzaanse familie zich wel op enige wijze bezig met het fokken van eenden en/of kippen. Evenals in Westzaan gebeurde dit op de aan de sloten grenzende achtererven.

In 1865 werden er in Oostzaan 1576 kippen en 5216 eenden geteld. In 1893 waren die aantallen gegroeid tot respectievelijk 7070 en 10.144. De groei bleef voortgaan tot respectievelijk circa 16.500 en 20.000. Tijdens de Eerste Wereldoorlog en de crisisjaren nam de omvang van de pluimveestapels sterk af; na de Tweede Wereldoorlog werden vooral de verwerking van en de handel in pluimvee belangrijker. De basis van de huidige pluimveeverwerkende industrie lag dus bij kleinschalige (neven-) bedrijven. In de Zaanstreek kon men eieren, kuikens, legkippen- en eenden voor de slacht kopen. Het gebied Oostzaan-Landsmeer-Den Ilp was tot aan de crisisjaren het centrum van de Nederlandse pluimveehandel. Nadien verspreidde de tak zich over geheel Nederland, met name in de kop van Noord-Holland en op de Veluwe (Barneveld) ontstonden nieuwe centra.

De omvangrijke handel stimuleerde het ontstaan van een aantal nevenbedrijven, zoals het (markt-)poeliersbedrijf, de groot- en kleinhandel in eieren en de handel in voer. Opvallend in het Oostzaanse landschap was (naast de enorme hoeveelheid eendenkooien en kippenrennen) een aantal betonnen putten, die waren gevuld met kalkwater en werden gebruikt om de eieren in op te slaan. De eierhandel is voor een deel in de crisisjaren gesneuveld; ook een aantal poeliers verdween.

Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er steeds meer slachterijen in Oostzaan, die kuikens betrokken van de markten van Barneveld, Purmerend, Apeldoorn, Zwolle en Rotterdam. In de topjaren (rond 1955) waren meer dan 25 bedrijven in Oostzaan betrokken bij deze industrie. Tot midden jaren '70 zou Oostzaan het nationale centrum van de pluimveeverwerkende industrie blijven. Door verscherpte keuringen en ook bijvoorbeeld bedrijfsverhuizingen naar Brabant en de Veluwe nam het belang van de sector voor Oostzaan af. De kleine slachterijen die overbleven, groeiden echter uit tot grotere ondernemingen en gingen zich ook toeleggen op diepvries-producten.

In de jaren '80 bleven uiteindelijk drie grotere verwerkende bedrijven (in Oostzaan) en een broederij (in Westzaan) over in de Zaanstreek: Ruig en Zonenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuig en Zonen bv, M

Poeliersbedrijf te Oostzaan. Het bedrijf werd in 1884 gestart door Pieter Ruig, die naast koster en los werkman ook verkoper van eieren en kippen was. De Amsterdamse horeca vormde de speerpunt van de verkoop. In 1891 registreerde hij zich wegens de goede bedrijfsresultaten als koopman en verhuisde hij naar het Zuideinde. Waar hij een boerderij kon overnemen die schuin tegenover de huidige hoofdvestiging lag. Alweer een jaar later en wel op 10 mei nam hij zijn eerste boerenkn…
, Rep en Rozendaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRep en Roozendaal bv

Pluimveeslachterij te Oostzaan (Noordeinde). De basis voor het bedrijf werd vlak na de Tweede Wereldoorlog gelegd door Jan Rep, die zich voornamelijk in de zomermaanden op het erf van zijn schoonmoeder aan de Dr. Scharffstraat (achter in de Kerkbuurt) bezighield met het mesten en slachten van kuikens. Uit deze eenmans-activiteit kwam een bedrijf voort dat in het midden van de jaren '60 een personeelsbestand van 40 personen had.
, Schaft kuikenslachterijen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaft kuikenslachterijen bv

Voormalige pluimveeslachterij te Oostzaan. De grondslag voor het bedrijf werd in 1963 gelegd door Klaas Schaft. De voormalige werknemer van slachter Rep ging voor zichzelf slachten in een pand aan het Zuideinde. Het bedrijf groeide geleidelijk. Midden jaren '70 werd het verplaatst naar de
en de broederij Rensenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRensen kuikenbroederij bv

Kuikenbroederij aan het einde van de Middel te Westzaan. ln een kuikenbroederij worden kippe-eieren uitgebroed tot eendagskuikens, die bestemd zijn voor de handel. Een deel van de bij Rensen te Westzaan uitgebroede kuikens wordt geleverd aan eigen kuikenmesterijen te Waarland en Dirkshorn. In Wijdenes bezit Rensen een opfokbedrijf voor moederdieren en een aanvoerlijn van broedeieren.
. Daarnaast woont er nog steeds een aantal poeliers in Oostzaan. Machinefabriek Meynplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeyn Machinefabriek bv

Machinefabriek en -handel in Oostzaan. Het bedrijf ontstond in 1959, toen P. Meyn sr. de smederij Buishand in Oostzaan overnam.

Hij begon met drie werknemers. Aanvankelijk hield het bedrijf zich bezig met de constructie en het onderhoud van landbouwwerktuigen in de Zaanstreek, later ook op het gebied van de toen nog primitief werkende pluimvee-industrie en de gehele voedingsmiddelenindustrie.
te Oostzaan is (mede) gespecialiseerd in apparatuur voor de pluimveeverwerkende industrie.

Bronnen:

  • J. de Boer, Het dorp Oostzaan, In: J.J. Schilstra, e.a.;
  • De Polder Oostzaan, Oostzaan 1979;
  • mondelinge informatie J. Ruig.
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/pluimveeverwerkende.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:03
  • (Externe bewerking)