Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie | Volgende revisie Beide kanten volgende revisie | ||
sdap [2018/12/22 16:23] zaanlander |
sdap [2019/05/06 19:44] 40.77.167.25 ↷ Links aangepast vanwege een verplaatsing |
||
---|---|---|---|
Regel 1: | Regel 1: | ||
+ | ==== SDAP ==== | ||
+ | Sociaal Democratische Arbeiders Partij, 1894 - 1947 | ||
+ | |||
+ | Na het Groninger congres van 1893 verlegde de hoofdstroom van het democratisch socialisme in Nederland zich naar een nieuw opgerichte partij: de door onder meer [[https:// | ||
+ | |||
+ | De SDAP leek de eerste jaren na de scheuring geen grote aanhang te krijgen. De weerklank onder de Nederlandse socialisten was vooralsnog gering. Weliswaar kwamen er uit het buitenland sympathie-betuigingen, | ||
+ | |||
+ | In de strijd voor de uitbreiding van het kiesrecht stond de SDAP lijnrecht tegenover de uit de SDB voortgekomen Socialistenbond. De nieuwe partij had aanvankelijk meer theoretici dan aanhangers, meer officieren dan soldaten. De stijging van het ledental ging langzaam maar geleidelijk: | ||
+ | |||
+ | Ook binnen de vakorganisaties ontstond een scheiding: de SDAP verwijderde zich van het Nationaal Arbeids Secretariaat NAS met zijn plaatselijke arbeidssecretariaten PAS. Eerst na de beruchte Spoorwegstaking van 1903 ging het NAS zich meer op onderhandelingen dan op acties richten. Niettemin was de SDAP zeer ingenomen met de oprichting van het NVV, het Nederlands Verbond van Vakverenigingen in 1906, een moderne bond. In de 20e eeuw maakte de sociaal-democratie een gestage, zij het vooreerst nog trage groei door. In de jaren voor de Eerste Wereldoorlog nam het aantal leden snel toe. Enkele cijfers: in 1904 waren er 5600 leden, in 1911 was dit aantal opgelopen tot 11000 en in 1914 werd het 25000e lid ingeschreven. | ||
+ | |||
+ | De SDAP ontwikkelde zich in de loop der jaren steeds meer tot een reformistische partij. De daarbij aan het licht komende tegenstellingen liepen wel eens uit de hand. Zo ontstond in 1907 een nieuw blad: het sociaal-democratische weekblad [[https:// | ||
+ | |||
+ | Kort na het royement van de Tribunisten waren er verkiezingen. De SDAP behaalde zeven zetels. Vier jaar later werden er zelfs dertien zetels van de toen nog 100 Tweede Kamer-zetels gewonnen. Er was toen nog een districtenstelsel met beperkt kiesrecht. Deze 13 zetels leidden tot een uitnodiging om aan de regering deel te nemen, maar de drie aangeboden ministersposten werden afgewezen. Het zou tot 1939 duren alvorens de SDAP weer voor deelname aan een kabinet werd aangezocht. | ||
+ | |||
+ | De benoeming van [[klaas_ter_laan|Klaas ter Laan]] tot burgemeester van Zaandam was een overwinning van de deelname-gezinden en had voor de gehele SDAP gevolgen. Twee jaar eerder was overigens al, ook in Zaandam, [[duijs|mr Jan Duijs]] tot eerste socialistische wethouder in ons land benoemd. Een deel van de SDAP-aanhang, | ||
+ | |||
+ | Toen Troelstra in 1918, na de gebeurtenissen in Rusland en in de lijn van deze revolutionaire gezindheid, in de Kamer opmerkte dat de revolutie zeker niet bij Zevenaar halt zou houden, kostte hem dat veel van zijn prestige, niet alleen in confessionele en liberale kring, maar ook bij het reformistische deel van de eigen SDAP-aanhang. In de jaren '20 verdween het orthodoxe, revolutionaire marxisme uit de belangstelling van de toonaangevende SDAP-ers. | ||
+ | |||
+ | In 1935 werd met het Plan van de Arbeid, een doordacht economisch beleidsprogramma, | ||
+ | |||
+ | Zie: [[Socialisme]] 3.2., 4.3. | ||
+ | |||
+ | {{tag> |