Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie | ||
tweede_wereldoorlog [2017/09/13 08:20] zaanlander |
tweede_wereldoorlog [2021/12/29 15:42] (huidige) zaanlander |
||
---|---|---|---|
Regel 2: | Regel 2: | ||
- | De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor de Zaanstreek en haar inwoners kunnen niet los worden gezien | + | De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor de Zaanstreek en haar inwoners kunnen niet los worden gezien |
Voor de samenhang eerst algemene overzichten, | Voor de samenhang eerst algemene overzichten, | ||
Regel 8: | Regel 8: | ||
=== 1. Internationaal === | === 1. Internationaal === | ||
- | Op 1 september 1939 viel Duitsland, | + | Op 1 september 1939 viel Duitsland, sinds januari 1933 geleid door de nationaal-socialistische dictator cq Führer Adolf Hitler, Polen binnen. De dictatuur |
- | De Sovjet-Unie raakte ondanks een in 1939 gesloten niet-aanvalsverdrag met Duitsland | + | De voornaamste overwinnaars in Europa waren Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten, de zogenaamde Grote Drie. De strijd tegen Duitsland was hun gemeenschappelijke belang geweest, ondanks aanzienlijke onderlinge tegenstellingen die na 1945 gingen overheersen. De Duitse bondgenoot Japan gaf zich feitelijk aan de Verenigde Staten over op 15 augustus 1945, formeel op 2 september 1945. Daaraan vooraf ging dat op 6 augustus boven Hiroshima en op 9 augustus boven Nagasaki elk een Amerikaanse atoombom tot ontploffing werd gebracht en dat daar tussen, op 8 augustus, de Sovjet-Unie Japan de oorlog had verklaard. |
+ | |||
+ | De Sovjet-Unie raakte ondanks een in 1939 gesloten niet-aanvalsverdrag met Duitsland | ||
+ | |||
+ | De Verenigde Staten vochten op een aantal fronten: in de Pacific tegen Japan en samen met Engeland eerst in Noord-Afrika en daarna in Zuid-Europa tegen Italië en Duitsland; sinds 6 juni 1944, de dag van de invasie in Normandië, in West-Europa tegen Duitsland alleen. Zij werden gesteund door onder anderen Canadezen, Australiërs en in Engeland gevormde strijdkrachten van Fransen, Polen en Nederlanders, | ||
Ook de westelijke geallieerden waren op 8 mei 1945 diep in Duitsland doorgedrongen. Hitler was toen al dood. Op 30 april 1945 pleegde hij op 56-jarige leeftijd zelfmoord in zijn bunker in Berlijn. De Tweede Wereldoorlog heeft ca. 50 à 55 miljoen mensen het leven gekost, onder wie zes miljoen joodse, van wie de meesten zijn vergast. In het kader van hun rassentheorie beschouwden de nationaal-socialisten de joden als een groep van hun voornaamste vijanden. De Sovjet-Unie verloor 20 miljoen mensen, Duitsland 6 miljoen, Japan 2 miljoen, Frankrijk 600.000, Engeland 300.000, de Verenigde Staten 260.000 en Nederland 250.000. | Ook de westelijke geallieerden waren op 8 mei 1945 diep in Duitsland doorgedrongen. Hitler was toen al dood. Op 30 april 1945 pleegde hij op 56-jarige leeftijd zelfmoord in zijn bunker in Berlijn. De Tweede Wereldoorlog heeft ca. 50 à 55 miljoen mensen het leven gekost, onder wie zes miljoen joodse, van wie de meesten zijn vergast. In het kader van hun rassentheorie beschouwden de nationaal-socialisten de joden als een groep van hun voornaamste vijanden. De Sovjet-Unie verloor 20 miljoen mensen, Duitsland 6 miljoen, Japan 2 miljoen, Frankrijk 600.000, Engeland 300.000, de Verenigde Staten 260.000 en Nederland 250.000. | ||
Regel 17: | Regel 21: | ||
Op vrijdag 10 mei 1940 om 4 uur 's morgens begon Duitsland een aanval op West-Europa: | Op vrijdag 10 mei 1940 om 4 uur 's morgens begon Duitsland een aanval op West-Europa: | ||
- | Het leger, als eerste in deze oorlog geconfronteerd met massa' | + | Het leger, als eerste in deze oorlog geconfronteerd met massa' |
+ | |||
+ | Ongeveer 2.200 Nederlandse militairen en 2.500 burgers verloren in de vijf oorlogsdagen het leven. Eén dag vóór de capitulatie, | ||
- | Eind mei 1940 werd dr. Arthur Seyss-Inquart in Den Haag geïnstalleerd als rijkscommissaris voor het bezette Nederlandse gebied - de hoogste | + | Eind mei 1940 werd dr. Arthur Seyss-Inquart in Den Haag geïnstalleerd als rijkscommissaris voor het bezette Nederlandse gebied - de hoogste |
+ | |||
+ | In strijd met de Nederlandse tradities van vrijheid en verdraagzaamheid werden al in de zomer van 1940 maatregelen genomen tegen de persvrijheid, | ||
Dit laatste was de aanleiding tot de Februaristaking van 1941. In juli 1942 begonnen vanuit Amsterdam de deportaties van joodse landgenoten naar concentratiekampen in vooral Duitsland en Polen. Ruim honderdduizend van hen overleefden die niet. | Dit laatste was de aanleiding tot de Februaristaking van 1941. In juli 1942 begonnen vanuit Amsterdam de deportaties van joodse landgenoten naar concentratiekampen in vooral Duitsland en Polen. Ruim honderdduizend van hen overleefden die niet. | ||
Ook in de zomer van 1940 begon het afvoeren van Nederlandse voorraden naar Duitsland. De distributie van consumptiegoederen die in 1939 was ingevoerd voor suiker, werd nu uitgebreid met brood. bloem, koffie, thee, boter, margarine, spijsvetten, | Ook in de zomer van 1940 begon het afvoeren van Nederlandse voorraden naar Duitsland. De distributie van consumptiegoederen die in 1939 was ingevoerd voor suiker, werd nu uitgebreid met brood. bloem, koffie, thee, boter, margarine, spijsvetten, | ||
- | In de zomer van 1940 begon ook het dwang uitoefenen op werkloze mannen om te gaan werken in Duitsland. Die dwang was door ambtenaren van het ministerie van Sociale Zaken bedacht vóór de Duitsers zich er mee bemoeiden. De dwang werd door de Duitsers opgevoerd, later ook op mannen die wel werk hadden in Nederland. Tenslotte werden jongens en mannen willekeurig op straat aangehouden bij zogenaamde razzia' | + | In de zomer van 1940 begon ook het dwang uitoefenen op werkloze mannen om te gaan werken in Duitsland. Die dwang was door ambtenaren van het ministerie van Sociale Zaken bedacht vóór de Duitsers zich er mee bemoeiden. De dwang werd door de Duitsers opgevoerd, later ook op mannen die wel werk hadden in Nederland. Tenslotte werden jongens en mannen willekeurig op straat aangehouden bij zogenaamde razzia' |
+ | |||
+ | Het duurde enige tijd eer ergernis en woede van de meeste Nederlanders over de inval en de eerste maatregelen zich kanaliseerden in een anti-Duitse stemming. Eerst waren er verwarring en onzekerheid. In die fase was er vooral bij haar vroegere aanhangers ontgoocheling over het vertrek van koningin Wilhelmina naar Londen. Liet zij het land in nood in de steek? Was zij gevlucht? | ||
Die periode duurde kort. Snel werd Wilhelmina, mede door haar felle radiotoespraken, | Die periode duurde kort. Snel werd Wilhelmina, mede door haar felle radiotoespraken, | ||
Regel 32: | Regel 42: | ||
Er waren eerder gelijkgezinde groepjes geweest die weinig weerklank vonden. Dat kwam mede doordat hun voormannen wat querulant-achtige figuren waren. Mussert was anders. Hij leek een keurige meneer met een voorname functie. Hij sprak mensen aan, vooral in de middengroepen van de maatschappij. Geplaagd als zij waren door de gevolgen van de in 1929 uitgebroken economische wereldcrisis meenden zij dat ons parlementair stelsel geen afdoende oplossingen kon of wilde bieden voor hun problemen. Daarom moest 'een sterke man' de kans krijgen. | Er waren eerder gelijkgezinde groepjes geweest die weinig weerklank vonden. Dat kwam mede doordat hun voormannen wat querulant-achtige figuren waren. Mussert was anders. Hij leek een keurige meneer met een voorname functie. Hij sprak mensen aan, vooral in de middengroepen van de maatschappij. Geplaagd als zij waren door de gevolgen van de in 1929 uitgebroken economische wereldcrisis meenden zij dat ons parlementair stelsel geen afdoende oplossingen kon of wilde bieden voor hun problemen. Daarom moest 'een sterke man' de kans krijgen. | ||
- | In 1935, bij de verkiezing van Provinciale Staten, de eerste waaraan de NSB meedeed, kreeg zij in het hele land bijna 8% van de stemmen. Uitschieters waren Den Haag met 12% en Amsterdam met 11%. Tot dan had de NSB zich verre gehouden van wat sinds 1933 in Duitsland gebeurde. Zo was de NSB toen bijvoorbeeld niet anti-joods. Joden mochten ook lid zijn. Na 1936, toen mr. Meinoud Marinus Rost van Tonningen bij de NSB was gekomen, hij nam daarvoor ontslag uit een betrekking bij de Volkenbond in Wenen, begon de NSB zich volledig te oriënteren op Nazi-Duitsland. Zij was blij met de inlijving van Oostenrijk bij Duitsland, met de bezetting van het Sudetenland en de verdere bezetting van Tsjechoslowakije, | + | In 1935, bij de verkiezing van Provinciale Staten, de eerste waaraan de NSB meedeed, kreeg zij in het hele land bijna 8% van de stemmen. Uitschieters waren Den Haag met 12% en Amsterdam met 11%. Tot dan had de NSB zich verre gehouden van wat sinds 1933 in Duitsland gebeurde. Zo was de NSB toen bijvoorbeeld niet anti-joods. Joden mochten ook lid zijn. |
+ | |||
+ | Na 1936, toen mr. Meinoud Marinus Rost van Tonningen bij de NSB was gekomen, hij nam daarvoor ontslag uit een betrekking bij de Volkenbond in Wenen, begon de NSB zich volledig te oriënteren op Nazi-Duitsland. Zij was blij met de inlijving van Oostenrijk bij Duitsland, met de bezetting van het Sudetenland en de verdere bezetting van Tsjechoslowakije, | ||
Het verkiezingssucces in 1935 en de toenemende oriëntatie op Duitsland van de NSB maakten anderen wakker. Hoe onderling verdeeld linkse partijen als de [[socialisme|Sociaal-Democratische Arbeiderspartij]] SDAP, de [[communisme|Communistische Partij Nederland]] CPN en de Revolutionair Socialistische Arbeiders Partij RSAP ook waren, zij keerden zich tegen de NSB. De generale synode van de [[gereformeerden|gereformeerde kerk]] en de [[katholieken|rooms-katholieke bisschoppen]] oordeelden afwijzend over de NSB. Ook groepen als Eenheid door Democratie en het Comité van Waakzaamheid bestreden haar. | Het verkiezingssucces in 1935 en de toenemende oriëntatie op Duitsland van de NSB maakten anderen wakker. Hoe onderling verdeeld linkse partijen als de [[socialisme|Sociaal-Democratische Arbeiderspartij]] SDAP, de [[communisme|Communistische Partij Nederland]] CPN en de Revolutionair Socialistische Arbeiders Partij RSAP ook waren, zij keerden zich tegen de NSB. De generale synode van de [[gereformeerden|gereformeerde kerk]] en de [[katholieken|rooms-katholieke bisschoppen]] oordeelden afwijzend over de NSB. Ook groepen als Eenheid door Democratie en het Comité van Waakzaamheid bestreden haar. | ||
Regel 38: | Regel 50: | ||
Dat leidde er toe dat de NSB bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1937 nog maar 4% van de stemmen kreeg; een halvering sinds 1935. Zij zelf had juist een veelvoud verwacht. Mede doordat de regering de NSB onder 'het ambtenarenverbod' | Dat leidde er toe dat de NSB bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1937 nog maar 4% van de stemmen kreeg; een halvering sinds 1935. Zij zelf had juist een veelvoud verwacht. Mede doordat de regering de NSB onder 'het ambtenarenverbod' | ||
- | Uiteraard voegden zich personen bij hen die meenden de huif tijdig naar de wind te moeten hangen. Dat moment was zeker aangebroken toen in juni 1940, na de Franse capitulatie in de Blitzkrieg, Duitsland in Europa heer en meester leek. Alleen Engeland was nog niet verslagen. De langduriger NSB' | + | Uiteraard voegden zich personen bij hen die meenden de huif tijdig naar de wind te moeten hangen. Dat moment was zeker aangebroken toen in juni 1940, na de Franse capitulatie in de Blitzkrieg, Duitsland in Europa heer en meester leek. Alleen Engeland was nog niet verslagen. De langduriger NSB' |
+ | |||
+ | Achteraf is komen vast te staan dat zij voorafgaande aan en in de oorlogsdagen van mei 1940 geen verraad hebben gepleegd in die zin dat zij militaire geheimen aan de Duitsers hebben doorgegeven of aan Duitse zijde hebben meegevochten. Wel stelden velen van hen zich tijdens de bezetting geheel beschikbaar voor de Duitsers, onder andere als vrijwilligers in de oorlog tegen de Russen, als ambtenaren, burgemeesters, | ||
Dan waren er ook de WA' | Dan waren er ook de WA' | ||
Regel 65: | Regel 79: | ||
=== 3.1. Namen van gesneuvelde Zaanse militairen === | === 3.1. Namen van gesneuvelde Zaanse militairen === | ||
- | Er sneuvelden veertien Zaanse militairen tijdens de meidagen: | + | Er sneuvelden veertien Zaanse militairen tijdens de meidagen: |
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | |
* [[https:// | * [[https:// | ||
- | * [[https:// | + | |
- | * [[https:// | + | * [[bos_johannes_hendrik_van_den|Johannes Hendrik van den Bos]] Den Haag 1905-1940 |
- | * [[https:// | + | * [[https:// |
+ | | ||
+ | * [[ketema_jan|Jan Ketema]] Den Haag 1905-1940 | ||
+ | * [[klaveren_leendert_van|Leendert van Klaveren]] Schiphol 1910-1940 | ||
+ | * [[lingen_herman_evert_van|Herman Evert van Lingen]] Doesburg 1916-1940 | ||
+ | * [[https:// | ||
+ | * [[https:// | ||
+ | * [[schol_willem|Willem Schol]] Delft 1917-1940 | ||
+ | * [[sint_jan|Jan Sint]] Hardinxveld 1914-1940 | ||
+ | * [[vries_nicolaas_teunis_de|Nicolaas Teunis de Vries]] Ypenburg 1918-1940 | ||
+ | * [[vrolijk_ben|Bernardus Vrolijk]] Ypenburg 1912-1940 | ||
- | In de nacht van de capitulatie pleegden sommige mensen zelfmoord, onder wie de leraar van het [[zaanlands|Zaanlands Lyceum]] [[lootsma|Sipke Lootsma]] (52), een bekend publicist over de Zaanse geschiedenis. Zaandams burgemeester [[veld|mr. dr. Joris In 't Veld]] greep de begrafenis aan om te reageren op de verwarring rondom het vertrek naar Engeland van koningin en regering: 'Het enige dat ons is overgebleven is de saamhorigheid' | + | In de nacht van de capitulatie pleegden sommige mensen zelfmoord, onder wie de leraar van het [[zaanlands_lyceum|Zaanlands Lyceum]] [[lootsma|Sipke Lootsma]] (52), een bekend publicist over de Zaanse geschiedenis. Zaandams burgemeester [[veld|mr. dr. Joris In 't Veld]] greep de begrafenis aan om te reageren op de verwarring rondom het vertrek naar Engeland van koningin en regering: 'Het enige dat ons is overgebleven is de saamhorigheid' |
Inmiddels waren exporterende Zaanse bedrijven hun afzetgebieden Engeland en Frankrijk kwijt. Hun directies bezonnen zich er in de eerste maand van de bezetting op hoe dat probleem te ondervangen zou zijn. De uitslag van hun beraad was: ' | Inmiddels waren exporterende Zaanse bedrijven hun afzetgebieden Engeland en Frankrijk kwijt. Hun directies bezonnen zich er in de eerste maand van de bezetting op hoe dat probleem te ondervangen zou zijn. De uitslag van hun beraad was: ' | ||
Regel 111: | Regel 127: | ||
Op 8 mei 1941 werd burgemeester [[kalff1|Jan Kalff]] van Krommenie gearresteerd en naar de gevangenis van Scheveningen gebracht. Per 15 januari 1942 kreeg hij ontslag. In zijn plaats werd voorlopig geen ander benoemd. Zo lang hielden de voor-oorlogse wethouders Jan Blanken en Frederik Leonardus Groep de zaak gaande. Vanaf de dag in juli 1942 waarop de NSB'er Anton Gerrit Jongsma werd benoemd tot Kalffs opvolger, hij liet zich installeren in WA-uniform, weigerden Blanken en Groep nog in het gemeentehuis te komen. Andere Zaanse burgemeesters bleven nog lang zitten. Pas in mei 1944, toen zij inwoners moesten aanwijzen voor het helpen aanleggen van verdedigingswerken aan de kust, weigerden [[slager|Albertus Slager]] uit Wormerveer en [[gelderen|Anthonie Hendrik van Gelderen]]uit Zaandijk. Slager werd gearresteerd, | Op 8 mei 1941 werd burgemeester [[kalff1|Jan Kalff]] van Krommenie gearresteerd en naar de gevangenis van Scheveningen gebracht. Per 15 januari 1942 kreeg hij ontslag. In zijn plaats werd voorlopig geen ander benoemd. Zo lang hielden de voor-oorlogse wethouders Jan Blanken en Frederik Leonardus Groep de zaak gaande. Vanaf de dag in juli 1942 waarop de NSB'er Anton Gerrit Jongsma werd benoemd tot Kalffs opvolger, hij liet zich installeren in WA-uniform, weigerden Blanken en Groep nog in het gemeentehuis te komen. Andere Zaanse burgemeesters bleven nog lang zitten. Pas in mei 1944, toen zij inwoners moesten aanwijzen voor het helpen aanleggen van verdedigingswerken aan de kust, weigerden [[slager|Albertus Slager]] uit Wormerveer en [[gelderen|Anthonie Hendrik van Gelderen]]uit Zaandijk. Slager werd gearresteerd, | ||
- | In Zaandijk en Wormerveer werden NSB' | + | In Zaandijk en Wormerveer werden NSB' |
Statenloze joden uit Zaandam moesten die dag meteen naar het kamp Westerbork. Dat waren er 98. Bij het verlaten van hun woningen moesten de mensen hun huissleutels afgeven aan de politie. Later werden hun bezittingen in opdracht van de Duitsers weggehaald. Het is niet bekend waarom de Zaandamse joden als eersten werden aangewezen. Mr. Lodewijk Ernst Visser, de afgezette joodse president van de Hoge Raad, protesteerde schriftelijk tegen de onnoemelijke ellende die de Zaandamse joden overkwam, maar dat protest leidde niet tot verbetering van hun positie. In maart kwamen de joden uit Koog en Oostzaan aan de beurt, in april die uit Assendelft, Wormer, Wormerveer en Zaandijk. In de Zaanstreek hebben slechts weinig joden kunnen onderduiken. Hun aantal wordt geschat op hoogstens enkele tientallen. | Statenloze joden uit Zaandam moesten die dag meteen naar het kamp Westerbork. Dat waren er 98. Bij het verlaten van hun woningen moesten de mensen hun huissleutels afgeven aan de politie. Later werden hun bezittingen in opdracht van de Duitsers weggehaald. Het is niet bekend waarom de Zaandamse joden als eersten werden aangewezen. Mr. Lodewijk Ernst Visser, de afgezette joodse president van de Hoge Raad, protesteerde schriftelijk tegen de onnoemelijke ellende die de Zaandamse joden overkwam, maar dat protest leidde niet tot verbetering van hun positie. In maart kwamen de joden uit Koog en Oostzaan aan de beurt, in april die uit Assendelft, Wormer, Wormerveer en Zaandijk. In de Zaanstreek hebben slechts weinig joden kunnen onderduiken. Hun aantal wordt geschat op hoogstens enkele tientallen. | ||
Regel 137: | Regel 153: | ||
In september 1944 sprongen negen leden van de bemanning boven de Zaanstreek uit een aangeschoten Amerikaans vliegtuig. Zij kwamen terecht in de [[kalverpolder|Kalverpolder]] en het [[guisveld|Guisveld]]. Voor de Duitsers hen konden aanhouden had het verzet alle negen al laten onderduiken. Wegens de aangekondigde omvangrijke represailles op de bevolking van Zaandijk besloot het verzet overigens er drie aan de Duitsers over te leveren. Daaraan was een heftige discussie vooraf gegaan want een deel van het verzet voelde er niets voor te wijken voor de dreigende represaille. Naarmate de oorlog vorderde werden de wraakacties na aanslagen en sabotagedaden heftiger. Dat waren zichtbare vormen van verzet. | In september 1944 sprongen negen leden van de bemanning boven de Zaanstreek uit een aangeschoten Amerikaans vliegtuig. Zij kwamen terecht in de [[kalverpolder|Kalverpolder]] en het [[guisveld|Guisveld]]. Voor de Duitsers hen konden aanhouden had het verzet alle negen al laten onderduiken. Wegens de aangekondigde omvangrijke represailles op de bevolking van Zaandijk besloot het verzet overigens er drie aan de Duitsers over te leveren. Daaraan was een heftige discussie vooraf gegaan want een deel van het verzet voelde er niets voor te wijken voor de dreigende represaille. Naarmate de oorlog vorderde werden de wraakacties na aanslagen en sabotagedaden heftiger. Dat waren zichtbare vormen van verzet. | ||
- | Pas na de oorlog werd bekend dat [[aten4|Remmert Aten]] en Jaap Bol in september 1944 uit de Hembrug de springlading hadden verwijderd die de bezetter er in had aangebracht om de brug te kunnen vernietigen. [[korte|Dirk de Korte]] was de eerste Zaanse verzetsman die door de Duitsers werd gedood. Dat gebeurde in april 1942. Totaal werden zestig Zaankanters gedood wegens hun verzetsactiviteit. In een aantal gevallen waren deze mensen aangehouden als gevolg van de speurzin van de Duitsers, zoals bij het oprollen van de Stijkelgroep die beoogde te spioneren voor de geallieerden en bij het inrekenen van uit Engeland gedropte agenten die slachtoffers werden van het zogenaamde England-Spiel. De Duitsers kenden de zogenaamd geheime zendverbindingen met Engeland en maakten daar gebruik van. Zaankanters die het leven verloren na hun activiteit in de Stijkelgroep zijn; [[smit6|Pieter Adrianus Smit]] uit Zaandam, [[ero|Hendrik Ero]], [[http:// | + | Pas na de oorlog werd bekend dat [[aten_remmert|Remmert Aten]] en Jaap Bol in september 1944 uit de Hembrug de springlading hadden verwijderd die de bezetter er in had aangebracht om de brug te kunnen vernietigen. [[korte|Dirk de Korte]] was de eerste Zaanse verzetsman die door de Duitsers werd gedood. Dat gebeurde in april 1942. Totaal werden zestig Zaankanters gedood wegens hun verzetsactiviteit. In een aantal gevallen waren deze mensen aangehouden als gevolg van de speurzin van de Duitsers, zoals bij het oprollen van de Stijkelgroep die beoogde te spioneren voor de geallieerden en bij het inrekenen van uit Engeland gedropte agenten die slachtoffers werden van het zogenaamde England-Spiel. De Duitsers kenden de zogenaamd geheime zendverbindingen met Engeland en maakten daar gebruik van. Zaankanters die het leven verloren na hun activiteit in de Stijkelgroep zijn; [[smit6|Pieter Adrianus Smit]] uit Zaandam, [[ero|Hendrik Ero]], [[http:// |
[[jambroes|George Louis Jambroes]], voormalig leraar aan het Zaanlands Lyceum die naar Engeland was gegaan overleed als slachtoffer van het England-Spiel in september 1944 in een concentratiekamp. De Zaandammer Henk Op den Velde die radiocontact met Engeland had werd na uitpeiling door de Duitsers gearresteerd. Hij overleed december 1944 in een kamp. | [[jambroes|George Louis Jambroes]], voormalig leraar aan het Zaanlands Lyceum die naar Engeland was gegaan overleed als slachtoffer van het England-Spiel in september 1944 in een concentratiekamp. De Zaandammer Henk Op den Velde die radiocontact met Engeland had werd na uitpeiling door de Duitsers gearresteerd. Hij overleed december 1944 in een kamp. | ||
Regel 145: | Regel 161: | ||
Van de groep Kleiman verloren Dirk Kleiman, Hans Fuijkschot en Klaas Versnel het leven, van de toen gearresteerde CPN' | Van de groep Kleiman verloren Dirk Kleiman, Hans Fuijkschot en Klaas Versnel het leven, van de toen gearresteerde CPN' | ||
- | Hannie Schaft was betrokken bij deze aanslag in juni 1944. Hannie Schaft, vlak voor de bevrijding in opdracht van de Duitsers door een Nederlander doodgeschoten, | + | Hannie Schaft was betrokken bij deze aanslag in juni 1944. Hannie Schaft, vlak voor de bevrijding in opdracht van de Duitsers door een Nederlander doodgeschoten, |
. | . | ||
Regel 151: | Regel 167: | ||
- | * Jac Achterberg, Zaandam, 20-12-1914. | + | * [[achterberg_jacob_jaap|Jaap |
* [[beernink|Antoon Beernink]] | * [[beernink|Antoon Beernink]] | ||
* [[bierman|Jan Bierman]], Krommenie, 5 juli 1915. Sachsenhausen, | * [[bierman|Jan Bierman]], Krommenie, 5 juli 1915. Sachsenhausen, | ||
Regel 158: | Regel 174: | ||
* [[boon1|Petrus Boon]], Assendelft, 16 april 1891 - Klötze (D), 17 mei 1945 | * [[boon1|Petrus Boon]], Assendelft, 16 april 1891 - Klötze (D), 17 mei 1945 | ||
* [[bouwmeester1|Jan Bouwmeester]], | * [[bouwmeester1|Jan Bouwmeester]], | ||
- | * Haring Brandsma, Koog, 31-10-1917, | + | * [[brandsma|Haring Brandsma]], Koog, 31-10-1917, |
* [[brinkman2|Willem Brinkman]], Zaandam, 10 november 1901, omgekomen tuchthuis 20 februari 1945. | * [[brinkman2|Willem Brinkman]], Zaandam, 10 november 1901, omgekomen tuchthuis 20 februari 1945. | ||
- | * Gerhardus Docter, Zaandam, l-3-1917. gefusilleerd 23-2-1945. | + | * [[docter|Gerhardus Docter]], Zaandam, l-3-1917. gefusilleerd 23-2-1945. |
- | * Hendrik Ero, Koog, 10-7-1886. gefusilleerd 4-6-1943 | + | * [[ero|Hendrik Ero]], Koog, 10-7-1886. gefusilleerd |
- | * Louise Ero-Chambon, | + | * [[ero_chambon|Louise Ero-Chambon]], Koog aan de Zaan, 11-2-1891, vermist. |
* [[eshuijs|Jan Eshuijs]], Koog, 1-12-1912, gefusilleerd 23-2-1944. | * [[eshuijs|Jan Eshuijs]], Koog, 1-12-1912, gefusilleerd 23-2-1944. | ||
- | * Hans Fuijkschot, Wormerveer, 12-2-1919. omgekomen tuchthuis 26-4-1945. | + | * [[Fuijkschot|Hans Fuijkschot]], Wormerveer, 12-2-1919. omgekomen tuchthuis 26-4-1945. |
- | * Harm Gerssen, Koog, 6-4-1912. gefusilleerd 23-2-1944. | + | * [[gerssen|Harm Gerssen]], Koog, 6-4-1912, gefusilleerd 23-2-1944. |
- | * Teunis Glijnis, Krommenie, 16-6-1902. overleden 3-5-1945. | + | * [[glijnis|Teunis Glijnis]], Krommenie, 16-6-1902. overleden 3-5-1945. |
- | * Jacob Goris, Zaandam, 17-1-1901. gefusilleerd 12-3-1945. | + | * [[goris_jacob|Jacob Goris]], Zaandam, 17-1-1901. gefusilleerd 12-3-1945. |
- | * Jan Groot, Koog, 5-3-1893. gefusilleerd 4-6-1943. | + | * [[groot|Jan Groot]], Koog, 5-3-1893. gefusilleerd |
- | * Walraven van Hall, Zaandam, 10-2-1906. gefusilleerd 12-2-1945. | + | * [[hall|Walraven van Hall]], Zaandam, 10-2-1906. gefusilleerd 12-2-1945. |
- | * Pieter Hartog, Wormerveer, 22-10-1919. overleden 13-9-1944, | + | * [[hartog2|Pieter Hartog]], Wormerveer, 22-10-1919. overleden 13-9-1944, |
- | * Heijdra | + | * [[heidra|Koos |
- | * Johan D. A. Hellema, Koog, 24-5-1896. overleden 10-2-1945. | + | * [[hellema|Johan D. A. Hellema]], Koog, 24-5-1896. overleden 10-2-1945. |
- | * Hendrikus Hey, Krommenie, 16-4-1914, vermist. | + | * [[hey|Henk Heij]], Krommenie, 16-4-1914, vermist. |
- | * Jan van Hinte, Wormer, 20-3-1890. vermist. | + | * [[hinte|Jan van Hinte]], Wormer, 20-3-1890, vermist. |
- | * Dirk Hofland, | + | * [[hofland|Dirk Hofland]], Wormerveer, 17-12-1893. gefusilleerd 11-10-1944. |
- | * Evert Honig, Koog, 9-11-1914, gefusilleerd 4-6-1943. | + | * [[honig_evert|Evert Honig]], Koog, 9-11-1914, gefusilleerd |
- | * Albert Huisman, Zaandam, 6-7-1918. gefusilleerd 24-7-1944. | + | * [[huisman|Albert Huisman]], Zaandam, 6-7-1918. gefusilleerd 24-7-1944. |
- | * [[jambroes|George Louis Jambroes]], Zaandam. 22 april 1905, Mauthausen 6 september 1944. | + | * [[jambroes|George Louis Jambroes]], Zaandam, 22 april 1905, Mauthausen 6 september 1944. |
- | * P. H. de Jong, Koog, 6-11-1912, gefusilleerd 4-6-1943. | + | * [[jong4|Pieter Hendrik |
- | * Jacob Kerkhoven, Wormer, 30-8-1915. vermist. | + | * [[kerkhoven1|Jacob Kerkhoven]], Wormer, 30-8-1915, vermist. |
- | * Kleiman Hzn, Dirk, Zaandijk, 20-1-1886, omgekomen tuchthuis, Waldheim 15 maart 1945. | + | * [[kleiman|Dirk |
* [[korte|Dirk de Korte]], Zaandam, 31 maart 1912, Leusden, 24 april 1942. | * [[korte|Dirk de Korte]], Zaandam, 31 maart 1912, Leusden, 24 april 1942. | ||
- | * Paulus E. Kramer, Wormer, 22-12-1896, vermist. | + | * [[kramer|Paulus E. Kramer]], Wormer, 22-12-1896, vermist. |
- | * JanKuiper, Wormer, 29-10-1907, | + | * [[kuiper|Jan Kuijper]], Wormerveer, 29-10-1907, |
- | * [[kuntz|P. J. M. Kuntz]], Zaandam, 1 februari 1918, Oranienburg, | + | * [[kuntz|Petrus Josephus Maria Kuntz]], Zaandam, 1 februari 1918, Oranienburg, |
- | * Simon Kwadijk, Zaandijk, 14-4-1902, | + | * [[kwadijk1|Siem |
- | * Joh. van Lemmeren, Krommenie, 15-11-1902, gefusilleerd 2-5-1943. | + | * [[lemmeren|Johannes Antonius |
- | * Machiel van Marle, Zaandam, 8-4-1915, gefusilleerd 6-4-1945 | + | * [[marle|Machiel van Marle]], Zaandam, 8-4-1915, gefusilleerd 6-4-1945 |
- | * Gerke G. Mastenbroek, | + | * [[Mastenbroek|Gerke G. Mastenbroek]], Krommenie, 21-10-1898, overleden 1-6-1945. |
- | * Jan Neuteboom, Koog, 29-4-1903, gefusilleerd 4-6-1943. | + | * [[neuteboom1|Jan Neuteboom]], Koog, 29-4-1903, gefusilleerd |
- | * Klaas Oosthuizen, Krommenie. 15-10-1899. omgekomen concentratiekamp 26-9-1943. | + | * [[oosthuizen|Klaas Oosthuizen]], Krommenie. 15-10-1899. omgekomen concentratiekamp |
- | * Jan H. Op den Velde, Zaandam. 1-6-1901. omgekomen concentratiekamp 1945. | + | * [[op|Jan H. Op den Velde]], Zaandam. 1-6-1901, omgekomen concentratiekamp 1945. |
- | * Geertruida Pel-Groot, Zaandam, 13-9-1889. omgekomen concentratiekamp 2-1945. | + | * [[pel-groot|Geertruida Pel-Groot]], Zaandam, 13-9-1889, omgekomen concentratiekamp |
- | * Theodorus Rijkhoff, Assendelft, 11-6-1914, gefusilleerd 2-5-1943. | + | * [[rijkhoff_theodorus|Theodorus Rijkhoff]], Assendelft, 11-6-1914, gefusilleerd 2-5-1943. |
- | * Pieter | + | * [[smit6|Pieter |
- | * Dirk Stelling, Wormerveer, 18-4-1904, omgekomen concentratiekamp 16-7-1944. | + | * [[stelling|Dirk Stelling]], Wormerveer, 18-4-1904, omgekomen concentratiekamp 16-7-1944. |
- | * Jan Stolp, Zaandam, 14-2-1909, | + | * [[stolp|Jan Stolp]], Zaandam, 14-2-1909, |
- | * Josephus Swolfs, Zaandam, 8-5-1915, gefusilleerd 24-7-1944. | + | * [[swolfs|Josephus Swolfs]], Zaandam, 8-5-1915, gefusilleerd 24-7-1944. |
- | * Jacobus C. Thomas, Wormerveer, 21-8-1909. gefusilleerd 4-6-1943. | + | * [[thomas1|Jacobus C. Thomas]], Wormerveer, 21-8-1909. gefusilleerd |
* [[Veen2|Klaas van Veen]], Krommenie, 13-2-1921, omgekomen concentratiekamp Dachau 13-7-1944. | * [[Veen2|Klaas van Veen]], Krommenie, 13-2-1921, omgekomen concentratiekamp Dachau 13-7-1944. | ||
- | * Willem van 't Veer, Krommenie, 26-4-1911. omgekomen concentratiekamp 26-2-1945. | + | * [[veer_willem_van_t|Willem van 't Veer]], Krommenie, 26-4-1911. omgekomen concentratiekamp 26-2-1945. |
- | * Gerrit Verdonk, Zaandijk, 11-8-1889, gefusilleerd 13-9-1944. | + | * [[verdonk|Gerrit Verdonk]], Zaandijk, 11-8-1889, gefusilleerd 13-9-1944. |
- | * Klaas Versnel, Wormerveer, l7-2-1900, omgekomen concentratiekamp 20-2-1945. | + | * [[versnel|Klaas Versnel]], Wormerveer, l7-2-1900, omgekomen concentratiekamp 20-2-1945. |
- | * Dirk de Vries, Koog, 10-6-1915, gefusilleerd 4-6-1943. | + | * [[vries1|Dick |
- | * Cornelis van Vught, Zaandam, 27-7-1905, gefusilleerd 4-9-1944. | + | * [[vught|Cornelis van Vught]], Zaandam, 27-7-1905, gefusilleerd 4-9-1944. |
- | * Gerard Wiersma, Krommenie, 12-2-1905, gefusilleerd 2-5-1943. | + | * [[wiersma_gerard|Gerard Wiersma]], Krommenie, 12-2-1905, gefusilleerd 2-5-1943. |
- | * Jacob Willemszoon, | + | * [[willemszoon|Jacob Willemszoon]], Zaandam, 15-2-1894, overleden 3-1-1945. |
- | * Gerrit | + | * [[wit|Gerrit |
- | * Cornelis Zwart, Zaandam, 12-2-1895, omgekomen concentratiekamp 1-2-1944. | + | * [[zwart|Cornelis Zwart]], Zaandam, 12-2-1895, omgekomen concentratiekamp 1-2-1944. |
- | * Pieter | + | * [[zwart_piet|Pieter |
- | * | + | |
- | W. Swart | ||
+ | Wim Swart | ||
{{tag> | {{tag> |