Volleybal
Sport, waarbij twee door een net gescheiden teams van zes spelers proberen de bal op de vloer van elkaars speelhelft te krijgen.
De sport werd in 1895 bedacht door William G. Morgan, leider van de Young Men Christian Association in Massachusetts. In 1925 bracht pater S. Buis na een bezoek aan Illinois volleybal naar Nederland, maar de beoefening van de sport bleef beperkt tot enkele missiehuizen en seminaries. Grote bekendheid kreeg volleybal in 1945 na demonstraties van in ons land gelegerde Amerikanen, Canadezen en Polen.
n 1947 werd de Nederlandse Volleybal Bond (NeVoBo) opgericht. Kort na de Tweede Wereldoorlog had ook de introductie van volleybal in de Zaanstreek plaats. Spring en Sla (SES) was de eerste echte vereniging in deze regio (1947). De eerste jaren werd er verder voornamelijk gespeeld door teams, die deel uitmaakten van gymnastiekclubs of voortkwamen uit bedrijven.
In 1948 zag de afdeling Noord-Holland boven het IJ het licht, waarna in 1950 de eerste en tweede Zaanse klasse ontstonden. In de beginperiode was er een zomer- en een wintercompetitie, waarbij op schoolpleinen en in krappe gymnastieklokalen werd gespeeld. Toonaangevende verenigingen in deze periode waren Czaar Peter, Kracht en Vlugheid, Molenwiek, SES, Sportief en VC Wormer.
Grote vlucht
Volleybal nam in de Zaanstreek eerst een grote vlucht toen de sporthallen kwamen. Dat waren in 1965 De Vang (Zaandam) en in 1966 Zaanstreek-Noord (Wormer). De meeste van de (thans grote) verenigingen ontstonden tweede helft jaren zestig/begin jaren zeventig. Argus ontstond in 1965 na een fusie tussen SES en Czaar Peter; Molenwiek C. in 1973 uit Molenwiek en Kracht en Vlugheid.
Het Oostzaanse Compaen kwam in 1961 tot stand. Zaan was de meest succesvolle vereniging in de streek. Eind jaren zeventig en begin jaren tachtig was het door Interlance Uitzendbureau gesponsorde herenteam van betekenis in de eredivisie en speelde het enige keren in Europa Cup-toernooien. De damesploeg van Zaan promoveerde in 1984 naar de eredivisie en speelde in 1987 op Europees niveau.
Gelijktijdig met de opgang van het damesvolleybal bij Zaan was er de neergang van het herenvolleybal. Door de afname van sponsorbedragen ontstond een uittocht van spelers naar elders. In 1984 degradeerde de ploeg uit de eredivisie, daarna trok Zaan zich terug uit de eerste divisie. Momenteel speelt Zaan op districtsniveau.
Goede jaren
In het algemeen gesproken was de jaren tachtig een goede periode voor het Zaanse volleybal. Teams van met name Argus, Molenwiek C., Zaan, VC Wormer en Compaen presteerden op divisieniveau. Deze successen kwamen vooral tot stand dankzij de doorstroming van talentvolle jeugd. Het district Noord-Holland-Midden, waartoe de Zaanstreek behoort, beschikte in deze periode vijf keer over de sterkste jongeren van Nederland. De aanwezigheid van talent bleef niet onopgemerkt bij de meer vermogende clubs, verscheidene Zaanse topspelers kwamen terecht bij teams van bijvoorbeeld AMVJ en Martinus.
Bij die verenigingen groeiden bijvoorbeeld Teun Buijs, Pieter Jan Leeuwerink, Patrick de Reus, Petra van de Linde en Els Tuynman uit tot volwaardige internationals. Helena van Eijkeren bleef de Zaanstreek veel langer trouw.
Op 1 april 1991 waren de volgende Zaanse verenigingen bij de Nevobo aangesloten: Aktief (Assendelft, 62 leden), BAM (Zaandam, 32), Compaen (Oostzaan, 226), Iduna (Westzaan, 57), KDS (Wormerveer, 148), Kroefi (Assendelft, 9), Krovo (Krommenie, 203), Molenwiek-Combinatie (Zaandam, 220), ODS (Zaandam, 47), Setfighters (Zaandam, 47), Sportief (Zaandam, 58), Tada Bola (Zaandam, 1 l), De Uithoek (Zaandam, 108), VCA (Assendelft, 149), VCW (Wormer, 179), Vezeno-Zaan (Zaandam, 146), ZTS (Zaandam, 20). Het aantal geregistreerde volleyballers bedroeg 1.722.
Argus, Molenwiek C. en Vezeno/Zaan besloten in juni 1991 tot fusie, waardoor Vezeno/Zaanstad (ca. 600 leden) ontstond. Hierna fuseerden KDS en VCW tot Volleybal Clubs Combinatie '91 (ca. 300 leden).
Marcel Vermeulen