Park en vereniging te Wormerveer.

In oktober 1897 ontstonden de plannen tot stichting van het park 'Burgerlust'. Hiervoor werd een zevental percelen samengevoegd, waarvan het grootste gedeelte Overtuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOvertuinen

De langs de Zaan geplaatste koopmanshuizen waren doorgaans direct aan de straat gelegen. In een (niet al te groot) aantal gevallen lieten de eigenaars-bewoners aan de overzijde van de straat, dus ook aan de overzijde van de er direct naast gelegen wegsloot, een zogenoemde overtuin aanleggen. De enige resterende overtuin is nu nog de
was van de aan de Zaanweg nummer 5 wonende familie Van Doorn, het zogenoemde 'Bos Van Doorn'.

Vereniging Het Wilhelminapark werd opgericht in maart 1898 met als doel 'het aanleggen, onderhouden en beheren van wandelplaatsen, toebehorende aan de vereniging en gelegen in Wormerveer tussen de Wandelwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWandelweg

Doorgaande verkeersweg te Wormerveer, die fungeert als het “Wormerveerse deel' van de Provincialeweg. De Wandelweg werd in 1887 aangelegd als een statige straat met bomen aan weerszijden. ln 1912 werd de weg van de Warmoesstraat doorgetrokken naar Plein '13 (de naam daarvan herinnert aan de openstelling in 1913). In 1931-1932 werd de weg opgenomen in het traject van de Provincialeweg; daardoor verdwenen de bomen en werd de straat verbreed. Uitgangspunt destijds was dat de winkelstand …
en de Zaanwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanweg

Deel van de lage dijk langs de Zaan, tussen het Noordeinde en de Dubbele Buurt in Wormerveer. De bebouwing van de lage dijk in Wormerveer is afwijkend van die in de andere Zaangemeenten. Werden elders woningen buitendijks gebouwd, in Wormerveer bleef de dijk direct aan het water grenzen. De panden staan daarachter, met de voorgevel naar de Zaan gericht. De Zaanweg is waarschijnlijk een van de eerst bewoonde delen van de Zaanoevers. Bij het
, genaamd 'het Wilhelminapark', groot 15.183 m²
`.

Om een toegang aan de Zaanweg te creëren werden twee overplaatsbare pakhuizen, die tussen nummer 5 en 7 stonden, op 12 maart 1898 in het openbaar ter amotie verkocht. Het betreft papierpakhuis 'De Drie Papierbalen' en daarnaast kaaspakhuis 'De Vriendschap'.

Tijdens een vergadering deelde de voorzitter, de heer Dirk Laan, mee de grond voor de aanleg van dit park te willen schenken. Op 14 mei 1898 vond de overdracht plaats.

In hetzelfde jaar werd het park aangelegd naar een ontwerp van tuinarchitect H.B. Stephan in de zogenoemde 'krakelingenstijl', met karakteristieke elementen als ellips-, cirkel- en krakelingvormen van grindpaden, grote gazons met solitairs of losse boomgroepen en bochtige waterpartijen met gebogen bruggetjes en treurwilgen.

De oorspronkelijke opzet was een plaats te creëren met bomen en heesters temidden van de gestaag groeiende bebouwing die langzaam maar zeker het Zaanse landschap ging bepalen. Het park werd aangelegd door de fa. Schipper uit Zaandijk die er ruim f. 10.000,- voor rekende.

De bij het park behorende dienstwoning voor de parkwachter aan de Wandelweg, de muziektent, het 'verversingsgebouw', de smeedíjzeren hekwerken en een inmiddels gesloopte brug werden ontworpen en gebouwd door de fa. Klinkhamer uit Amsterdam.

Op maandag 17 april 1899 brachten de toen pas 18-jarige koningin Wilhelmina en koningin-moeder Emma een officieus bezoek aan de Zaanstreek. Tijdens de rijtoer van Wormerveer naar Zaandam deden ze ook het nog niet geopende Wilhelminapark aan.

De opening werd op 7 mei 1899 met een opvallende advertentie aangekondigd in “De Zaanstreek, Algemeen Nieuws en Advertentieblad”.

De feestelijke opening van het park was op 14 mei 1899, een regenachtige zondag. In 1900 telde de 'Vereniging Wilhelminapark Wormerveer' een ledenbestand van 257 personen met een contributiebijdrage van f 2,- per jaar en 345 begunstigers voor f 1,-. Daarnaast schonk de gemeente Wormerveer jaarlijks f 600,-. Uit deze inkomsten werden het salaris van de parkwachter, de diverse vaste lasten en de in de muziektent optredende gezelschappen betaald.

De aanplant bestaat uit bomen en onderbeplanting, afkomstig uit alle windstreken. Een grote verscheidenheid aan boomsoorten, waaronder iepen, esdoorns, linden, berken en beuken is te vinden in het park. Om de muziektent staan kastanjes vanwege de gunstige invloed op de akoestiek. Een aantal bomen is in de beginperiode geplant. Bomen van honderd jaar of ouder zijn geen uitzondering.

De onderbeplanting bestaat onder meer uit boerenjasmijn, sneeuwbes en deutzia. Later werd meer variatie ingebracht door beplanting aan te vullen met onder andere liniodendron, morus en juglans.

Het park telt voorts een kippen- en eendenhave. Talloze vogels als merels, zanglijsters, vinken, mezen, roodborstjes, mussen, spreeuwen, eksters en andere soorten keren jaarlijks in het park terug. Het park herbergt tevens een aantal vleermuizen en in de bijenstal is plaats voor meerdere bijenvolken.

In de jaren '50 van de twintigste eeuw werden de sloten langs de Tuinstraat, het Hennepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHennepad

Pad te Wormerveer, lopend vanaf de overgang Dubbele Buurt-Zaanweg, naar de Wandelweg. Het pad bestond in ieder geval in de 18e eeuw. De bewoners van het pad moesten niet alleen voor hun eigen straat, maar ook voor de Hennepad-brug over de wegsloot naar de Zaanweg zorg dragen.
en een gedeelte van een vijver gedempt. Om overtollig water af te kunnen voeren werd de aanleg van een drainagesysteem noodzakelijk. Dit werd in 1982 geheel vernieuwd.

In 1983 is de stenen drainage van het park vervangen door een met kokosvezel omwikkelde ribbeldrain. Andere opstallen zoals volière en duiventil werden in de jaren '60 van de twintigste eeuw gebouwd. In de muziektent worden 's zomers concerten gegeven en het daarbij gelegen plein wordt regelmatig als Jeu de Boule-baan gebruikt.

1988 was het jaar waarin het park met opstallen op de gemeentelijke monumentenlijst werd geplaatst. Daarmee konden restauratie-werkzaamheden voor het honderdjarig bestaan van het park en de vereniging afgerond.

De vereniging telt in 1990 ongeveer 45 leden en wordt door de gemeente Zaanstad gesubsidieerd. Het beleid is erop gericht het park voor het nageslacht te behouden.

Door de iepziekte zijn rond de eeuwwisseling veel iepen gekapt. Bovendien bleken de monumentale paardenkastanjes rond de muziektent te lijden onder de honingzwam. Tijdens een storm in oktober 2002 werden twee van de tien kastanjes rond de muziektent omver geblazen. Het bestuur zag geen andere uitweg dan de kastanjes te rooien.

Op korte termijn werd een begin gemaakt met nieuwe beplanting rondom het centrum van het park en in april 2003 zijn tien nieuwe bomen geplant dankzij een gift van de gemeente Zaanstad.

Voorjaar 2004 werd een ruim 700 meter lange drainage aangelegd waarbij de hoofddrain onder de paden en grasperken werd geplaatst. Daarmee werd wortelbeschadiging aan bomen voorkomen.

Het Wilhelminapark staat regelmatig centraal bij activiteiten als o.a. de Green & Country Fair, Artistic Park, het Zaan Folk Festival, ZaanScream!!! Halloween, kinderrommelmarkten en koepelconcerten.

Bron: Zie door de bomen het bos (2e herziene druk, 1988)

Bron: Wilhelminapark Wormerveer

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/wilhelminapark.txt
  • Laatst gewijzigd: 2024/03/24 06:09
  • (Externe bewerking)