wormerveer

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Vorige revisie
wormerveer [2019/05/07 14:51]
wormerveer [2021/03/31 17:44] (huidige)
zaanlander
Regel 1: Regel 1:
 ==== Wormerveer ==== ==== Wormerveer ====
-Voormalige zelfstandige gemeente, sinds 1 januari 1974 deelgemeente van Zaanstad. Het dorp heeft een betrekkelijk korte geschiedenis; de eerste bewoning is ontstaan in de onmiddellijke nabijheid van het Zaan- of Wormerveer, een oud grafelijk veer naar Wormer, dat al in de 14e eeuw aanwezig was. Deze eerste paar huizen groeide aanvankelijk zeer langzaam in zuidelijke richting langs de Zaanoever. Het gehucht werd 't Saen genoemd en maakte deel uit van de [[Banne]] Westzanen. In 1503 kreeg de kleine gemeenschap, bestaande uit plm. 18 huizen, toestemming om een kapel te bouwen. Tot 1811 maakte het dorp deel uit van de Banne Westzanen. Sindsdien - tot de samenvoeging tot Zaanstad in 1974 - kon dus worden gesproken van een zelfstandig bestuurde gemeente.  
  
-In deze periode groeide Wormerveer tot een der belangrijkste ZaandorpenVan de [[zaan|Zaan]] af gezien valt op dat de Wormerveerse oever grotendeels onbebouwd bleef (Noordeinde, [[zaanweg|Zaanweg]] en Zuideinde). In tegenstelling tot de andere Zaandorpenwaar buitendijkse bebouwing het zicht op de Zaan belemmertgrenst de dijk direct aan de Zaan. Langs deze dijk, dus met het uitzicht op het water, vestigde zich de bevolking, aan de Zaanweg later vooral de plaatselijke kooplieden en fabrikanten. Zij bouwden hier ettelijke kapitale stenen panden, die door volgende generaties tot kantoor- en winkelruimte zijn ingericht. Mogelijk mede door deze bebouwing had Wormerveer de naam een elite-dorp te zijnDe vroeger lommerrijke Wandelweg en het Wilhelminapark versterkten dit karakter+Voormalige zelfstandige gemeente, sinds 1 januari 1974 deel uitmakend van ZaanstadHet dorp kent een betrekkelijk korte geschiedenis; de eerste bewoning is ontstaan in de onmiddellijke nabijheid van het Zaan- of Wormerveer, een oud grafelijk veer naar Wormer, dat al in de 14e eeuw aanwezig was. Deze eerste paar huizen groeiden aanvankelijk zeer langzaam in zuidelijke richting langs de Zaanoever. Het gehucht werd 't Saen genoemd en maakte deel uit van de [[Banne]] Westzanen. In 1503 kreeg de kleine gemeenschapbestaande uit ongeveer 18 huizentoestemming om een kapel te bouwenTot 1811 maakte het dorp deel uit van de Banne Westzanen
  
-Tussen de Zaanweg en de [[wandelweg|Wandelweg]] ontstonden arbeidersbuurten. De arbeiders werkten in het dorp zelf of in de fabrieken aan de overkant van de Zaan, die eigendom waren van Wormerveerse ondernemers.  Sinds 1889 waren deze in Wormer gebouwde fabrieken via de [[zaanbrug|Zaanbrug]] te bereiken. Daarvoor moest dan wel [[tolheffing|tolgeld]] worden betaald. Dat vloeide in de kas van Wormerveer, want de gemeente had de brugaanleg bekostigd. Afgezien van de route via de brug kon men de Zaan oversteken met het Noorderveer en het Zuiderveer. Aan het Noorder- of Wormerveer dankte de gemeente haar naam. Veel arbeiders maakten trouwens gebruik van eigen roeiveren en zodra het ijs voldoende sterk was liep men over de Zaan naar het werk. Sommige tolbazen probeerden dat laatste te voorkomen door `s nachts de geul over grote afstand open te hakken. Toen de tolheffing op de brug in 1942 was beëindigdkwijnden de meeste veren; ze werden niet lang daarna dan ook opgeheven.   +In deze periode groeide Wormerveer uit tot één der belangrijkste Zaandorpen. Van de [[zaan|Zaan]] af gezien valt op dat de Wormerveerse oever grotendeels onbebouwd bleef (Noordeinde, [[zaanweg|Zaanweg]] en Zuideinde). In tegenstelling tot de andere Zaandorpen, waar buitendijkse bebouwing het zicht op de Zaan belemmert, grenst de dijk direct aan de Zaan. Langs deze dijk, dus met uitzicht op het water, vestigde zich de bevolking, aan de Zaanweg later vooral de plaatselijke kooplieden en fabrikanten. Zij bouwden hier ettelijke kapitale stenen panden, die door daarop volgende generaties tot kantoor- en winkelruimte werden ingericht. Mogelijk mede door deze bebouwing had Wormerveer de naam een elite-dorp te zijn. De vroeger lommerrijke Wandelweg en het Wilhelminapark versterkten dit karakter.  
-In  1811, bij de verzelfstandiging van de gemeente uit de Banne Westzanen, ging [[Westknollendam]] tot Wormerveer behoren+ 
 +Tussen de Zaanweg en de [[wandelweg|Wandelweg]] ontstonden arbeidersbuurten. De arbeiders werkten in het dorp of in de fabrieken aan de overzijde van de Zaan, die eigendom waren van Wormerveerse ondernemers.  Sinds 1889 waren deze in Wormer gebouwde fabrieken via de [[zaanbrug|Zaanbrug]] te bereiken. Daarvoor moest [[tolheffing|tolgeld]] worden betaald dat in de kas van Wormerveer vloeide, de gemeente had de brugaanleg immers bekostigd. Afgezien van de route via de brug kon men de Zaan tevens oversteken met het Noorder- en het Zuiderveer. Aan het Noorder- of Wormerveer dankte de gemeente haar naam. Veel arbeiders maakten gebruik van eigen roeiveren en zodra het ijs voldoende sterk was liep men over de Zaan naar het werk. Sommige tolbazen probeerden dat laatste te voorkomen door `s nachts de geul over grote afstand open te hakken. Toen de tolheffing op de brug in 1942 was beëindigd kwijnden de meeste veren weg en werden niet lang daarna opgeheven.   
 +In 1811, bij de verzelfstandiging van de gemeente uit de Banne Westzanen, behoorde ook [[Westknollendam]] tot de gemeente Wormerveer.
  
 === Naam, bijnaam van de bewoners === === Naam, bijnaam van de bewoners ===
Regel 11: Regel 12:
  
  
-De naam van het dorp is al verklaard. Het Noorder- of Wormerveer heeft ongeveer 600 jaar bestaan. Bij deze overzetplaats ontstond in de 14e eeuw de eerste bewoning. Het veer verbond het Noordeinde met de Zandweg in Wormer, het werd soms ook 'Zaanderveer' genoemd. Wormerveer heette tot het begin van de 16e eeuw Het Saen (ook gespeld als Saan en Zaan). Door de bewoning in de 14e eeuw was Het Saen in feite het eerste Zaandorp. Pas bij het verzoek om een eigen kapel, in 1503, werd de naam Wormerveer voor het eerst gebezigd. De Wormerveerders werden 'gladoren' genoemd, een bijnaam die wel verband zal houden met de talrijke in het dorp voorkomende oliemolens. +De naam van het dorp is al verklaard. Het Noorder- of Wormerveer heeft ongeveer 600 jaar bestaan. Bij deze overzetplaats ontstond in de 14e eeuw de eerste bewoning. Het veer verbond het Noordeinde met de Zandweg in Wormer, het werd soms ook 'Zaanderveer' genoemd. Wormerveer heette tot het begin van de 16e eeuw Het Saenook gespeld als Saan en Zaan. Door de bewoning in de 14e eeuw was Het Saen in feite het eerste Zaandorp. Pas bij het verzoek om een eigen kapel, in 1503, werd de naam Wormerveer voor het eerst gebezigd. De Wormerveerders werden 'gladoren' genoemd, een bijnaam die wel verband zal houden met de talrijke in het dorp voorkomende oliemolens. 
  
 === Wapen === === Wapen ===
Regel 38: Regel 39:
    
  
-Sinds de invoering van het algemeen kiesrecht waren er in Wormerveer steeds minimaal vijf partijen in de gemeenteraad. Van 1913 af zijn er maar liefst 16 partijen in de raad vertegenwoordigd geweest. Bovendien waren er nog een aantal lokale lijsten die beneden de kiesdrempel bleven. Er zou met enig recht van een opgewekt politiek leven gesproken kunnen worden. In 1913 hadden de [[liberalisme|liberalen]] nog de meerderheid met 6 van de 111 zetels, maar zes jaar 1ater viel de liberale kiesvereniging in kleine groeperingen uiteen. Dit had aanzienlijk zetelverlies tot gevolg, van 6 naar 2.  +Sinds de invoering van het algemeen kiesrecht waren er in Wormerveer steeds minimaal vijf partijen in de gemeenteraad. Van 1913 af zijn er maar liefst 16 partijen in de raad vertegenwoordigd geweest. Bovendien waren er nog een aantal lokale lijsten die beneden de kiesdrempel bleven. Er zou met enig recht van een opgewekt politiek leven gesproken kunnen worden. In 1913 hadden de [[liberalisme|liberalen]] nog de meerderheid met 6 van de 11 zetels, maar zes jaar 1ater viel de liberale kiesvereniging in kleine groeperingen uiteen. Dit had aanzienlijk zetelverlies tot gevolg, van 6 naar 2.  
  
-In  1923 profiteerde Gemeentebelangen van de liberale verdeeldheid door bij de eerste de beste verkiezing meteen 4 zetels te veroveren. Deze plaatselijke groep bleef steeds in de raad, en kwam ook in 1946 met een zetel terug,  maar haalde in 1949 en 1958 de kiesdrempel niet meer. Aan lokale lijsten was trouwens geen gebrek: van 1923 tot 1931 was de Neutrale Partij in de gemeenteraad vertegenwoordigd en van 1931 tot 1935 de Democratische Pattij, terwijl in laatstgenoemd jaar de Lijst De Boer (als afsplitsing van Gemeentebelangen) twee zetels verwierf. Deze plaatselijke groeperingen haalden natuurlijk stemmen weg bij de grote landelijke partijen. Drie daarvan, de SDAP (later PvdA), de RKSP (later KVP) en de CPH (later CPN) - dus: socialisten, katholieken en communisten - hadden steeds een belangrijke invloed in de gemeenteraad. In 1946 werd de CPN de grootste fractie. +In  1923 profiteerde Gemeentebelangen van de liberale verdeeldheid door bij de eerste deelname meteen 4 zetels te veroveren. Deze plaatselijke groep bleef steeds in de raad, en kwam ook in 1946 met een zetel terug,  maar haalde in 1949 en 1958 de kiesdrempel niet meer. Aan lokale lijsten was trouwens geen gebrek: van 1923 tot 1931 was de Neutrale Partij in de gemeenteraad vertegenwoordigd en van 1931 tot 1935 de Democratische Partij, terwijl in laatstgenoemd jaar de Lijst De Boer (als afsplitsing van Gemeentebelangen) twee zetels verwierf. Deze plaatselijke groeperingen haalden natuurlijk stemmen weg bij de grote landelijke partijen. Drie daarvan, de SDAP (later PvdA), de RKSP (later KVP) en de CPH (later CPN) - dus: socialisten, katholieken en communisten - hadden steeds een belangrijke invloed in de gemeenteraad. In 1946 werd de CPN de grootste fractie. 
 De PvdA kwam bij de laatste Wormerveerse raadsverkiezing (1970) samen met de PPR met één lijst uit en haalde toen 5 zetels. Een maal, vóór de invoering van het vrouwenkiesrecht had de SDAP een raadsmeerderheid.  De PvdA kwam bij de laatste Wormerveerse raadsverkiezing (1970) samen met de PPR met één lijst uit en haalde toen 5 zetels. Een maal, vóór de invoering van het vrouwenkiesrecht had de SDAP een raadsmeerderheid. 
  
Regel 47: Regel 48:
 <columns 100% left 50% left  50% > <columns 100% left 50% left  50% >
  
-Sinds 1811, het jaar van de gemeentelijke verzelfstandiginghad Wormerveer 17 burgemeesters. De eerste was Cornelis Simonsz. Prins, die in 1825 bovendien gemeente-secretaris werd en beide ambten tot zijn overlijden in 1843 vervulde. Prins bleef daarnaast actief in zijn eigenlijke beroep van stijfselfabrikant en koopman in zowel granen als kaas. Zijn opvolger werd, na 32 jaar, Pieter van Gelder Pz.. papierfabrikant ter firma Van Gelder Schouten & Co. Waarschijnlijk doordat de hoofdzetel van zijn bedrijf naar Amsterdam werd verplaatst, legde hij het burgemeesterschap in 1852 neer, om te worden opgevolgd door [[dekker_jan_handelsonderneming|Jan Dekker]] Cz., een bekende plaatselijke fabrikant/koopman. Dekker bleef slechts vier jaar aan (1852-'56). Mr. Meindert Donker was vervolgens eerste burger tot 1864. Het ambt ging daarna over naar een telg van de familie Prins, zij het maar kort. Pieter Prins  (zoon van de eerste burgemeester) was tevens kaashandelaar en had eerder bekendheid gekregen door zijn deelname aan de Tiendaagse Veldtocht. Na een jaar werd hij in 1865 opgevolgd door Jan Kouwer, die eveneens kort aanbleef. Toen hij in 1867 werd benoemd tot directeur van de verzekeringsmaatschappij Koning & Boeke te Zaandijk, bedankte hij als burgemeester, waarna [[metelerkamp_carel_philip|Carel Philip Metelerkamp]] tot 1877 als eerste 'niet Zaankanter` de gemeenteraad voorzat. +Vanaf de gemeentelijke verzelfstandiging  in 1811 had Wormerveer 17 burgemeesters. De eerste was Cornelis Simonsz. Prins, die in 1825 bovendien gemeente-secretaris werd en beide ambten tot zijn overlijden in 1843 vervulde. Prins bleef daarnaast actief in zijn eigenlijke beroep van stijfselfabrikant en koopman in zowel granen als kaas. Zijn opvolger werd, na 32 jaar, Pieter van Gelder Pz.. papierfabrikant ter firma Van Gelder Schouten & Co. Waarschijnlijk doordat de hoofdzetel van zijn bedrijf naar Amsterdam werd verplaatst, legde hij het burgemeesterschap in 1852 neer, om te worden opgevolgd door [[dekker_jan_handelsonderneming|Jan Dekker]] Cz., een bekende plaatselijke fabrikant/koopman. Dekker bleef slechts vier jaar aan (1852-'56). Mr. Meindert Donker was vervolgens eerste burger tot 1864. Het ambt ging daarna over naar een telg van de familie Prins, zij het maar kort. Pieter Prins  (zoon van de eerste burgemeester) was tevens kaashandelaar en had eerder bekendheid gekregen door zijn deelname aan de Tiendaagse Veldtocht. Na een jaar werd hij in 1865 opgevolgd door Jan Kouwer, die eveneens kort aanbleef. Toen hij in 1867 werd benoemd tot directeur van de verzekeringsmaatschappij Koning & Boeke te Zaandijk, bedankte hij als burgemeester, waarna [[metelerkamp_carel_philip|Carel Philip Metelerkamp]] tot 1877 als eerste 'niet Zaankanter` de gemeenteraad voorzat.  
 +<newcolumn>
  
 +**Burgemeesters**
 +
 +---- struct list ----
 +schema: burgemeesters
 +filter: plaats=Wormerveer
 +cols: Naam
 +----
 +
 +</columns> 
 Zijn opvolger, H.J. Versteeg, vertrok in 1878 dus slechts een jaar later - naar Zaandam. De volgende burgemeesters waren Jhr. J .K. Vegelin van Claerbergen (1879-1887), mr. H.J.C. van Tienen (1887- 1899). Jhr. Schuubeque Boeye (1899-1900) en mr. T.A. M.A. van Humalda van Eysinga (1900-1914). A1 aan de namen is te merken dat zij allen van buiten de streek afkomstig waren. Dat zou tot 1968 zo blijven. T. Cluysenaer was burgemeester van 1914 tot 1934, 20 moeilijke jaren, immers tijdens de Eerste Wereldoorlog en in de crisisjaren. Zijn opvolger werd D.G. Draayer. Deze vertrok al na twee jaar, in 1936. maar de vervolgens benoemde A. Slager bleef (met een korte onderbreking tijdens de Tweede Wereldoorlog) burgemeester tot 1950. Tijdelijk nam hij het ambt ook als waarnemer in Wormer op zich.  Zijn opvolger, H.J. Versteeg, vertrok in 1878 dus slechts een jaar later - naar Zaandam. De volgende burgemeesters waren Jhr. J .K. Vegelin van Claerbergen (1879-1887), mr. H.J.C. van Tienen (1887- 1899). Jhr. Schuubeque Boeye (1899-1900) en mr. T.A. M.A. van Humalda van Eysinga (1900-1914). A1 aan de namen is te merken dat zij allen van buiten de streek afkomstig waren. Dat zou tot 1968 zo blijven. T. Cluysenaer was burgemeester van 1914 tot 1934, 20 moeilijke jaren, immers tijdens de Eerste Wereldoorlog en in de crisisjaren. Zijn opvolger werd D.G. Draayer. Deze vertrok al na twee jaar, in 1936. maar de vervolgens benoemde A. Slager bleef (met een korte onderbreking tijdens de Tweede Wereldoorlog) burgemeester tot 1950. Tijdelijk nam hij het ambt ook als waarnemer in Wormer op zich. 
  
Regel 54: Regel 65:
  
  
-<newcolumn> +
-{{section>burgemeesters#wormerveer&nofooter&noeditbutton}} +
-</columns> +
  
 === Bewoningsgeschiedenis === === Bewoningsgeschiedenis ===
Regel 73: Regel 82:
 De eerste Wormerveerse papiermolen kreeg de windbrief in 1621. Tegen het einde van de 17e eeuw waren er 5 papiemnolens in bedrijf. De papiermakerij was arbeidsintensief, aangenomen mag worden dat met deze 5 molens tenminste 200 arbeidsplaatsen gemoeid waren. In 1731 waren er 6, in 1795 zelfs 7 papiermolens in bedrijf. Tijdens de overheersing door de Fransen steeg de prijs van lompen dusdanig dat de papiermakerij ging kwijnen. In 1849 waren er nog 4 in bedrijf, de laatste papiemnolen is in 1885 afgebroken. Van de overige molenindustrie noemen we: in 1731 een pelmolen. een tabaksstamper, een verfmolen, een meelmolen en een schelpzandmolen. In 1795 waren daar een snuifmolen en een mosterdmolen bijgekomen.  De eerste Wormerveerse papiermolen kreeg de windbrief in 1621. Tegen het einde van de 17e eeuw waren er 5 papiemnolens in bedrijf. De papiermakerij was arbeidsintensief, aangenomen mag worden dat met deze 5 molens tenminste 200 arbeidsplaatsen gemoeid waren. In 1731 waren er 6, in 1795 zelfs 7 papiermolens in bedrijf. Tijdens de overheersing door de Fransen steeg de prijs van lompen dusdanig dat de papiermakerij ging kwijnen. In 1849 waren er nog 4 in bedrijf, de laatste papiemnolen is in 1885 afgebroken. Van de overige molenindustrie noemen we: in 1731 een pelmolen. een tabaksstamper, een verfmolen, een meelmolen en een schelpzandmolen. In 1795 waren daar een snuifmolen en een mosterdmolen bijgekomen. 
  
-Hoewel de olieslagerij en de papierindustrie in de 19e eeuw terugliepen, bleef Wormerveer een welvarend dorp. In 1849 waren er de volgende bedrijven: verschillende blauwselmakerijen, 2 smederijen met slijpmolens, 1 stijfselfabriek, 2 chocoladefabrieken, 4 papiermolens, 2 meelmolens, 1 pelmolen, 1 schelpzandmolen, 1 verfmolen, 16 oliemolens en 2 zaagmolens. [[aa|Van der Aa]], die deze aantallen noemde, vermeldde ook dat een deel van de nijverheid buiten de gemeente was gevestigd. Zo was bijna de gehele Zaanoever van Wormer bezet met Wormerveerse bedrijven. De welvaart in het dorp was bovendien voor een aanzienlijk deel te danken aan de handel in vooral granen, kaas en boter. Wormerveer was traditioneel een centrum van deze handel, waardoor ook de [[beurtvaart|binnenschipperij]] voor het dorp belangrijk werd. In 1811 behoorden handel en vervoer tot de belangrijkste economische sectoren. In de 'registres civiques' die in dat jaar werden opgesteld, werden in totaal 454 mannen van 21 jaar en ouder geregistreerd. Het grootste deel bestond uit arbeiders (303). Verder waren er 56 werkzaam in de handel, 9 bij het vervoer, 16 in de landbouw en 15 bij de overheid. Van minder belang waren de voedingsmiddelenindustrie met 9, kledingreiniging met 6 en leerbewerking met 5 betrokkenen. +Hoewel de olieslagerij en de papierindustrie in de 19e eeuw terugliepen, bleef Wormerveer een welvarend dorp. In 1849 waren er de volgende bedrijven: verschillende blauwselmakerijen, 2 smederijen met slijpmolens, 1 stijfselfabriek, 2 chocoladefabrieken, 4 papiermolens, 2 meelmolens, 1 pelmolen, 1 schelpzandmolen, 1 verfmolen, 16 oliemolens en 2 zaagmolens. Van der Aa, die deze aantallen noemde, vermeldde ook dat een deel van de nijverheid buiten de gemeente was gevestigd. Zo was bijna de gehele Zaanoever van Wormer bezet met Wormerveerse bedrijven. De welvaart in het dorp was bovendien voor een aanzienlijk deel te danken aan de handel in vooral granen, kaas en boter. Wormerveer was traditioneel een centrum van deze handel, waardoor ook de [[beurtvaart|binnenschipperij]] voor het dorp belangrijk werd. In 1811 behoorden handel en vervoer tot de belangrijkste economische sectoren. In de 'registres civiques' die in dat jaar werden opgesteld, werden in totaal 454 mannen van 21 jaar en ouder geregistreerd. Het grootste deel bestond uit arbeiders (303). Verder waren er 56 werkzaam in de handel, 9 bij het vervoer, 16 in de landbouw en 15 bij de overheid. Van minder belang waren de voedingsmiddelenindustrie met 9, kledingreiniging met 6 en leerbewerking met 5 betrokkenen. 
  
 [{{ :zaanbocht_wveer_2_.jpg?nolink|Zaanbocht in Wormerveer. Foto Archief Henk Dijkman}}]De Wormerveerse fabrikanten waren vooruitstrevend. In de Zaanstreek liepen zij voorop bij de toepassing van stoomkracht. Zij breidden hun fabrieken in de tweede helft van de 19e eeuw spectaculair uit, voor een deel op Wormers grondgebied. Hierdoor kregen bedrijven als [[wessanen|Wessanen & Laan]], Bloemendaal & Laan. Gebroeders Laan en [[croklaan|Crok & Laan]] landelijke, soms zelfs internationale bekendheid. Het had ook tot gevolg dat Wormerveer in 1930 vele industrie-arbeiders telde. Van de 3584 getelde mannen werkte toen 64,6 % in de industrie, 20,1 % in de handel en het verkeer en nog slechts 1,3 % in de landbouw; 13 % kon niet bij deze drie sectoren worden ingedeeld.  [{{ :zaanbocht_wveer_2_.jpg?nolink|Zaanbocht in Wormerveer. Foto Archief Henk Dijkman}}]De Wormerveerse fabrikanten waren vooruitstrevend. In de Zaanstreek liepen zij voorop bij de toepassing van stoomkracht. Zij breidden hun fabrieken in de tweede helft van de 19e eeuw spectaculair uit, voor een deel op Wormers grondgebied. Hierdoor kregen bedrijven als [[wessanen|Wessanen & Laan]], Bloemendaal & Laan. Gebroeders Laan en [[croklaan|Crok & Laan]] landelijke, soms zelfs internationale bekendheid. Het had ook tot gevolg dat Wormerveer in 1930 vele industrie-arbeiders telde. Van de 3584 getelde mannen werkte toen 64,6 % in de industrie, 20,1 % in de handel en het verkeer en nog slechts 1,3 % in de landbouw; 13 % kon niet bij deze drie sectoren worden ingedeeld. 
Regel 105: Regel 114:
   * [[Krommeniedijk]]   * [[Krommeniedijk]]
   * [[Westzaan]]   * [[Westzaan]]
-  * [[Wormer5]]+  * [[wormer]]
   * [[Wormerveer]]   * [[Wormerveer]]
   * [[Oostzaan]]   * [[Oostzaan]]
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/wormerveer.1557233514.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:55
  • (Externe bewerking)