zaandam

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Vorige revisie
zaandam [2019/05/07 15:05]
zaandam [2020/09/14 15:18] (huidige)
82.199.94.132 ↷ Links aangepast vanwege een verplaatsing
Regel 29: Regel 29:
 Er stond tegenover dat Zaandam er met de Zaandammerpolder vruchtbare landbouwgrond bijkreeg. Het Noordzeekanaal werd de zuidelijke grens van de gemeente. Het kanaal zelf valt ter plaatse sinds de aanleg onder de gemeente Amsterdam. Thans (1991) meet Zaandam, als deelgemeente van Zaanstad, 2187 hectare. De grenzen, voor zover daarvan nog kan worden gesproken, lopen als volgt: in het oosten wordt Zaandam van de gemeente Oostzaan gescheiden door de [[watering|Watering]]. Het Kalf grenst langs de Wijdewormer-ringvaart aan de per 1-1-1991 gevormde gemeente [[wormerland|Wormerland]]. De [[enge_wormer|Engewormer]]-ringdijk scheidt Zaandam van Wormer, tegenwoordig Wormerland, en vormt in feite de meest noordelijke grens. Aan de westkant van de Zaan lag de noordgrens veel zuidelijker. Zaandam en Koog aan de Zaan werden namelijk van elkaar gescheiden door de [[mallegatsluis|Mallegatsloot]]. Hier ging de noordgrens over in de westelijke grens met Westzaan, die door [[gouw|de Gouw]] liep.  Er stond tegenover dat Zaandam er met de Zaandammerpolder vruchtbare landbouwgrond bijkreeg. Het Noordzeekanaal werd de zuidelijke grens van de gemeente. Het kanaal zelf valt ter plaatse sinds de aanleg onder de gemeente Amsterdam. Thans (1991) meet Zaandam, als deelgemeente van Zaanstad, 2187 hectare. De grenzen, voor zover daarvan nog kan worden gesproken, lopen als volgt: in het oosten wordt Zaandam van de gemeente Oostzaan gescheiden door de [[watering|Watering]]. Het Kalf grenst langs de Wijdewormer-ringvaart aan de per 1-1-1991 gevormde gemeente [[wormerland|Wormerland]]. De [[enge_wormer|Engewormer]]-ringdijk scheidt Zaandam van Wormer, tegenwoordig Wormerland, en vormt in feite de meest noordelijke grens. Aan de westkant van de Zaan lag de noordgrens veel zuidelijker. Zaandam en Koog aan de Zaan werden namelijk van elkaar gescheiden door de [[mallegatsluis|Mallegatsloot]]. Hier ging de noordgrens over in de westelijke grens met Westzaan, die door [[gouw|de Gouw]] liep. 
  
-Eerder is al opgemerkt dat de Zaandammer polder tot Zaandam behoorde en dat het Noordzeekanaal de zuidgrens vormde. Vóór de samenvoeging tot Zaanstad lag de westgrens van oostelijk Zaandam met de gemeenten Koog aan de Zaan, Zaandijk en Wormerveer midden in de Zaan. De wijken in voormalig Zaandam hebben bij benadering de volgende oppervlakte: [[poelenburg|Poelenburg]] 124 hectare, [[peldersveld|Peldersveld]] en [[hoornseveld|Hoornseveld]] 118 ha, Zaandam-Zuid 340 ha, [[rosmolenbuurt|Rosmolenbuurt]] 100 ha, [[kogerveld|Kogerveld]] 116 ha, 't Kalf en [[plan|Plan Kalf]] 417 ha, [[russische_buurt|Russische Buurt]] en [[havenbuurt|Havenbuurt]] 168 ha, [[westerwatering|Westerwatering]] 635 ha en Oud-West 103 ha. +Eerder is al opgemerkt dat de Zaandammer polder tot Zaandam behoorde en dat het Noordzeekanaal de zuidgrens vormde. Vóór de samenvoeging tot Zaanstad lag de westgrens van oostelijk Zaandam met de gemeenten Koog aan de Zaan, Zaandijk en Wormerveer midden in de Zaan. De wijken in voormalig Zaandam hebben bij benadering de volgende oppervlakte: [[poelenburg|Poelenburg]] 124 hectare, [[peldersveld|Peldersveld]] en [[hoornseveld|Hoornseveld]] 118 ha, Zaandam-Zuid 340 ha, [[rosmolenbuurt|Rosmolenbuurt]] 100 ha, [[kogerveld|Kogerveld]] 116 ha, 't Kalf en [[plan_kalf|Plan Kalf]] 417 ha, [[russische_buurt|Russische Buurt]] en [[havenbuurt|Havenbuurt]] 168 ha, [[westerwatering|Westerwatering]] 635 ha en Oud-West 103 ha. 
  
 === Bevolking === === Bevolking ===
Regel 52: Regel 52:
    
  
-{{ :zaandam_gemrd.jpg?nolink|}}De Zaanstreek werd en wordt soms nog wel eens rood genoemd. Dat wil zeggen overwegend socialistisch en communistisch. Dit komt vooral door de samenstelling van de Zaandamse gemeenteraad aan het begin van de 20e eeuw. Links domineerde daarin van 1913 af. Veel opzien baarde een jaar later de benoeming van [[klaas_ter_laan|Kornelis ter Laan]] tot burgemeester. Hij was de eerste socialist die in dit ambt werd benoemd. In de eerste jaren van zijn burgemeesterschap vormde zijn partij met 10 van 19 zetels een raadsmeerderheid.  Door invoering van het algemeen kiesrecht en vooral het vrouwenkiesrecht in 1922 nam het aantal raadszetels toe, maar daalde het aantal zetels van de SDAP, althans relatief. +{{ :zaandam_gemrd.jpg?nolink|}}De Zaanstreek werd en wordt soms nog wel eens rood genoemd. Dat wil zeggen overwegend socialistisch en communistisch. Dit komt vooral door de samenstelling van de Zaandamse gemeenteraad aan het begin van de 20e eeuw. Links domineerde daarin van 1913 af. Veel opzien baarde een jaar later de benoeming van [[laan_klaas_ter|Kornelis ter Laan]] tot burgemeester. Hij was de eerste socialist die in dit ambt werd benoemd. In de eerste jaren van zijn burgemeesterschap vormde zijn partij met 10 van 19 zetels een raadsmeerderheid.  Door invoering van het algemeen kiesrecht en vooral het vrouwenkiesrecht in 1922 nam het aantal raadszetels toe, maar daalde het aantal zetels van de SDAP, althans relatief. 
  
 Vlak na de Tweede Wereldoorlog maakte Zaandam zijn reputatie als rode gemeente echter opnieuw waar. De PvdA en de CPN bezetten toen samen 17 van de 25 raadszetels. Zij zouden deze gezamenlijke meerderheid pas bij de verkiezingen van 1966 kwijtraken, doordat de PSP toen in opmars was. In 1970 waren PvdA en CPN samen toch weer goed voor 18 van de 33 zetels. Hieruit mag niet worden afgeleid dat beide partijen samenwerkten. Integendeel, tijdens de zogenoemde 'Koude oorlog' in met name de jaren vijftig tot zeventig van de 20e eeuw konden zij slecht met elkaar overweg. Vlak na de Tweede Wereldoorlog maakte Zaandam zijn reputatie als rode gemeente echter opnieuw waar. De PvdA en de CPN bezetten toen samen 17 van de 25 raadszetels. Zij zouden deze gezamenlijke meerderheid pas bij de verkiezingen van 1966 kwijtraken, doordat de PSP toen in opmars was. In 1970 waren PvdA en CPN samen toch weer goed voor 18 van de 33 zetels. Hieruit mag niet worden afgeleid dat beide partijen samenwerkten. Integendeel, tijdens de zogenoemde 'Koude oorlog' in met name de jaren vijftig tot zeventig van de 20e eeuw konden zij slecht met elkaar overweg.
Regel 115: Regel 115:
 De grondslagen voor de economische ontwikkeling van Zaandam zijn in de 17e eeuw gelegd. De ontwikkelingen tot het jaar van de samenvoeging, 1811, zijn behandeld onder de trefwoorden [[Oostzaandam]] en [[Westzaandam]].  De grondslagen voor de economische ontwikkeling van Zaandam zijn in de 17e eeuw gelegd. De ontwikkelingen tot het jaar van de samenvoeging, 1811, zijn behandeld onder de trefwoorden [[Oostzaandam]] en [[Westzaandam]]. 
  
-Door de eigen haven en de nabijheid van Amsterdam was de gemeente in een bevoorrechte positie en kon de 17e-eeuwse opbloei in het vierde kwart van de 19e eeuw min of meer worden herhaald. Na de [[franse_tijd|Franse tijd]] duurde het lang voordat de economie zich kon herstellen. De Zaanse moleneigenaren gingen laat gebruik maken van de nieuwe energiebron [[stoomkracht|stoom]]. Mede daardoor kwam de Zaanse economie pas in de jaren tachtig van de 19e eeuw weer goed op gang, ook de Zaandamse. Het was de tijd dat de grote voedingsmiddelen-industrieën langs de Zaan verrezen, de [[pellerij|rijstpellerijen]] vooral, maar ook een bedrijf als [[verkade3|Verkade]] en [[cacaoindustrie|cacaofabrieken]]. In dezelfde tijd of iets 1ater werd ook de basis gelegd voor de latere grootwinkelbedrijven, waarvan [[ahold|Ahold]] tot grote internationale expansie kwam. +Door de eigen haven en de nabijheid van Amsterdam was de gemeente in een bevoorrechte positie en kon de 17e-eeuwse opbloei in het vierde kwart van de 19e eeuw min of meer worden herhaald. Na de [[franse_tijd|Franse tijd]] duurde het lang voordat de economie zich kon herstellen. De Zaanse moleneigenaren gingen laat gebruik maken van de nieuwe energiebron [[stoomkracht|stoom]]. Mede daardoor kwam de Zaanse economie pas in de jaren tachtig van de 19e eeuw weer goed op gang, ook de Zaandamse. Het was de tijd dat de grote voedingsmiddelen-industrieën langs de Zaan verrezen, de [[pellerij|rijstpellerijen]] vooral, maar ook een bedrijf als [[verkade_fabrieken|Verkade]] en [[cacaoindustrie|cacaofabrieken]]. In dezelfde tijd of iets 1ater werd ook de basis gelegd voor de latere grootwinkelbedrijven, waarvan [[ahold|Ahold]] tot grote internationale expansie kwam. 
  
 Zaandam was lange tijd afhankelijk geweest van de [[houthandel|houthandel]] en -[[houtzagerij|zagerij]] en van bedrijvigheid die in het spoor daarvan was ontstaan, zoals de [[scheepsbouw|scheepsbouw]]. Deze 'monocultuur' maakte de Zaanse economie kwetsbaar. Na 1811 bleef aanvankelijk ook het molenbedrijf van groot belang. In  1851 stonden er nog 192 molens in de gemeente: 82 zaagmolens, 60 oliemolens, 34 pelmolens en verder een kleiner aantal verf- en andere molens. Hun producten werden voor een deel naar het buitenland geëxporteerd. Het aantal daarbij betrokken kooplieden en handelaren was niet gering. Nog in 1811 is een overzicht van de mannelijke beroepsbevolking (van 21 jaar en ouder) opgemaakt. Van de 2065 werkenden, waren er, toen al, 217 betrokken bij de handel. Alleen de categorie arbeiders was met 798 personen nog aanzienlijk groter. Verkeer (121), landbouw (109), bouwbedrijven (106) en houtbewerking (104) waren ook van belang.  Zaandam was lange tijd afhankelijk geweest van de [[houthandel|houthandel]] en -[[houtzagerij|zagerij]] en van bedrijvigheid die in het spoor daarvan was ontstaan, zoals de [[scheepsbouw|scheepsbouw]]. Deze 'monocultuur' maakte de Zaanse economie kwetsbaar. Na 1811 bleef aanvankelijk ook het molenbedrijf van groot belang. In  1851 stonden er nog 192 molens in de gemeente: 82 zaagmolens, 60 oliemolens, 34 pelmolens en verder een kleiner aantal verf- en andere molens. Hun producten werden voor een deel naar het buitenland geëxporteerd. Het aantal daarbij betrokken kooplieden en handelaren was niet gering. Nog in 1811 is een overzicht van de mannelijke beroepsbevolking (van 21 jaar en ouder) opgemaakt. Van de 2065 werkenden, waren er, toen al, 217 betrokken bij de handel. Alleen de categorie arbeiders was met 798 personen nog aanzienlijk groter. Verkeer (121), landbouw (109), bouwbedrijven (106) en houtbewerking (104) waren ook van belang. 
Regel 151: Regel 151:
    * Zaanstreek in cijfers, Zaandam 1975.      * Zaanstreek in cijfers, Zaandam 1975.  
  
-<WRAP tabs>+<page-header> 
 +=== Andere plaatsen: === 
 +</page-header> 
 + 
 +<nav type="pills" justified="true">
   * [[Assendelft]]   * [[Assendelft]]
   * [[Jisp]]   * [[Jisp]]
-  * [[Krommenie]] 
   * [[Knollendam]]   * [[Knollendam]]
 +  * [[Koog]]
 +  * [[Krommenie]]
 +  * [[Krommeniedijk]]
 +</nav>
 +<nav type="pills" justified="true">
   * [[Westzaan]]   * [[Westzaan]]
 +  * [[Wormer]]
   * [[Wormerveer]]   * [[Wormerveer]]
   * [[Oostzaan]]   * [[Oostzaan]]
   * [[Zaandam]]   * [[Zaandam]]
   * [[Zaandijk]]   * [[Zaandijk]]
-</WRAP>+</nav>
  
      
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/zaandam.1557234344.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 18:16
  • (Externe bewerking)