Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie | ||
bewoningsgeschiedenis [2024/03/21 23:20] zaanlander |
bewoningsgeschiedenis [2024/07/07 10:14] (huidige) zaanlander |
||
---|---|---|---|
Regel 1: | Regel 1: | ||
==== Bewoningsgeschiedenis ==== | ==== Bewoningsgeschiedenis ==== | ||
- | Bodemvondsten hebben aangetoond dat de Zaanstreek reeds vóór het begin van de jaartelling bewoners had. De oudste sporen daarvan zijn in 1975 aangetroffen in het westelijk deel van de Assendelver polders, de daar tot nu toe gevonden vroegste bewoning dateert van omstreeks 600 jaar v.Chr. Zie: [[Archeologie]] De prehistorische bewoning bleef beperkt tot het gebied nabij Assendelft, was naar omvang bescheiden en eindigde in de derde eeuw na Chr. als gevolg van stijging van het (grond) waterpeil. | + | Bodemvondsten hebben aangetoond dat de Zaanstreek reeds vóór het begin van de jaartelling bewoners had. De oudste sporen daarvan zijn in 1975 aangetroffen in het westelijk deel van de Assendelver polders, de daar tot nu toe gevonden vroegste bewoning dateert van omstreeks 600 jaar v.Chr. Zie: [[Archeologie]] De prehistorische bewoning bleef beperkt tot het gebied nabij Assendelft, was naar omvang bescheiden en eindigde in de derde eeuw na Chr. als gevolg van stijging van het grondwaterpeil. |
Pas in het begin van de 11e eeuw brak een volgende bewoningsperiode aan. Daarmee is niet gezegd dat het gebied in de tussentijd niet werd betreden, zelfs niet dat er zich geen enkele bewoner had gevestigd. Bij de afzonderlijk behandelde geschiedenis van de Zaanse dorpen is bij [[Assendelft]] aangeduid dat dit dorp is ontstaan uit een nederzetting rond een in de 8e eeuw gestichte kapel. Van het dorp [[wormer_sluis]] is bekend dat in 1063 belasting werd afgedragen aan de Abdij van Egmond; verondersteld wordt dat er voordien al enige bewoning was. | Pas in het begin van de 11e eeuw brak een volgende bewoningsperiode aan. Daarmee is niet gezegd dat het gebied in de tussentijd niet werd betreden, zelfs niet dat er zich geen enkele bewoner had gevestigd. Bij de afzonderlijk behandelde geschiedenis van de Zaanse dorpen is bij [[Assendelft]] aangeduid dat dit dorp is ontstaan uit een nederzetting rond een in de 8e eeuw gestichte kapel. Van het dorp [[wormer_sluis]] is bekend dat in 1063 belasting werd afgedragen aan de Abdij van Egmond; verondersteld wordt dat er voordien al enige bewoning was. | ||
- | [[Krommenie]], | + | [[Krommenie]], |
- | Eerst na afdamming en bedijking was hier bewoning mogelijk. De ontwikkeling tot industriegebied, | + | Eerst na afdamming en bedijking was hier bewoning mogelijk. De ontwikkeling tot industriegebied, |
- | Het grote aantal familienamen gebaseerd op Noord-Hollandse plaatsnamen, toont daarvan nog enig bewijs: Hoorn, Van Enkhuizen, Blokker, Zwaagdijk, Hoogwoud, Bobeldijk, Schagen, Edam, enzovoort. Deze migranten hadden dezelfde herkomst als de oorspronkelijke bewoners van de Zaanstreek. | + | De aanvankelijk autochtone bevolking was van Fries-Germaanse herkomst. De vraag naar arbeidskrachten in vooral de 17e eeuw, maar ook daarna, heeft een voortdurende en soms vrij omvangrijke migrantenstroom veroorzaakt. Velen uit West-Friesland trokken naar de Zaanstreek in de verwachting hier werk te vinden. |
- | Er kwamen echter ook grote aantallen bewoners uit andere streken van ons land en uit het buitenland. Van de laatsten hebben Basken en Denen (Jutten), die voor de walvisvaart werden aangemonsterd, | + | Het grote aantal familienamen, |
+ | |||
+ | Er kwamen echter ook grote aantallen bewoners uit andere streken van ons land en ook uit het buitenland. Van de laatsten hebben Basken en Denen en Jutten, die voor de walvisvaart werden aangemonsterd, | ||
Namen als Gobielje, Poulain, Podevin, komen nog steeds voor. Een niet te verwaarlozen aantal Noordwest-Duitse Lutheranen, in de 18e eeuw vooral naar Zaandam getrokken, heeft zich in de streekbevolking gemengd zoals Husslage, Eijer, Eilmann, Thie, enz. Ook in de 20e eeuw trokken groepen bewoners van andere gebieden naar de Zaanstreek. Eind jaren '20, begin jaren '30 vestigde zich een flink aantal Urkers in de Zaanstreek, met namen als Kramer, Korf, Gnodde, Pasterkamp. Vanaf de jaren '60 volgde er omwille van de overlooppolitiek een grote instroom van Amsterdammers. | Namen als Gobielje, Poulain, Podevin, komen nog steeds voor. Een niet te verwaarlozen aantal Noordwest-Duitse Lutheranen, in de 18e eeuw vooral naar Zaandam getrokken, heeft zich in de streekbevolking gemengd zoals Husslage, Eijer, Eilmann, Thie, enz. Ook in de 20e eeuw trokken groepen bewoners van andere gebieden naar de Zaanstreek. Eind jaren '20, begin jaren '30 vestigde zich een flink aantal Urkers in de Zaanstreek, met namen als Kramer, Korf, Gnodde, Pasterkamp. Vanaf de jaren '60 volgde er omwille van de overlooppolitiek een grote instroom van Amsterdammers. | ||
Regel 16: | Regel 18: | ||
De bewoning van het gebied ontwikkelde zich voornamelijk in lintbebouwing. Dat daardoor zeer langgerekte dorpen ontstonden, is een logisch gevolg van de landschappelijke structuur. De aanvankelijke bebouwing vertoonde een open karakter met veel doorkijkjes naar de horizon; na intensivering van de bewoning werden deze gaten gevuld. Assendelft, Oostzaan, Westzaan, Wormer en Jisp bestonden zeer langdurig uit vrijwel uitsluitend aan weerszijden van een rechte polderweg gesitueerde lintbebouwing. De Zaandorpen waren aanvankelijk eveneens langgerekt evenwijdig aan de Zaan gebouwd. In de 17e eeuw ontstonden de haaks op de Zaandijken aangelegde paden. Voor zover deze een [[padreglement|padgemeenschap]] vormden, zijn hun namen als trefwoord opgenomen. | De bewoning van het gebied ontwikkelde zich voornamelijk in lintbebouwing. Dat daardoor zeer langgerekte dorpen ontstonden, is een logisch gevolg van de landschappelijke structuur. De aanvankelijke bebouwing vertoonde een open karakter met veel doorkijkjes naar de horizon; na intensivering van de bewoning werden deze gaten gevuld. Assendelft, Oostzaan, Westzaan, Wormer en Jisp bestonden zeer langdurig uit vrijwel uitsluitend aan weerszijden van een rechte polderweg gesitueerde lintbebouwing. De Zaandorpen waren aanvankelijk eveneens langgerekt evenwijdig aan de Zaan gebouwd. In de 17e eeuw ontstonden de haaks op de Zaandijken aangelegde paden. Voor zover deze een [[padreglement|padgemeenschap]] vormden, zijn hun namen als trefwoord opgenomen. | ||
- | Aan de dijk langs de Zaan woonden voornamelijk beter-gesitueerden, | + | Aan de dijk langs de Zaan woonden voornamelijk beter-gesitueerden, |
De grote stadsuitleg, | De grote stadsuitleg, | ||
Zie: [[Economische]] geschiedenis 1.1.2., 1.2.4.. 2.9.1. en 3.101, [[Bevolking]] en [[Demografie]]` [[[[landschap|Landschappen]]]] en [[Ruimtelijke]] Ordening. | Zie: [[Economische]] geschiedenis 1.1.2., 1.2.4.. 2.9.1. en 3.101, [[Bevolking]] en [[Demografie]]` [[[[landschap|Landschappen]]]] en [[Ruimtelijke]] Ordening. |