Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- communisme [2025/02/23 12:16]
zaanlander
+++ communisme [2025/02/23 12:22] (huidige)
zaanlander
@@ Regel 17: / Regel 17: @@
 Voor wat de Zaanstreek betreft duurde het tot de jaren '80 van de 19e eeuw voordat er enige organisatie in de socialistische arbeidersbeweging kwam. Het was [[Domela|Ferdinand Domela Nieuwenhuis]] die hiertoe de stoot gaf, de Sociaal Democratische Bond (SDB) stichtte en hoofdredacteur werd van het blad 'Recht voor Allen' (zie voorts: [[Socialisme]]). Een van de oprichters van de Communistische Partij Holland (CPH) in 1919 was [[Kuiper1|Piet Kuiper]], een metaalarbeider te Wormerveer. Later zou hij een grote rol spelen als raadslid en wethouder in Wormerveer en als lid van Provinciale Staten van Noord-Holland. De gemeenteraad van Wormerveer noemde bij zijn leven een straat naar hem in West-Knollendam.
-Onaantoonbaar, maar onder Zaanse historici veel aangehangen, is de theorie dat de grote aanhang die het communisme al vroeg kreeg mede een gevolg is van de eerdere tegenstellingen tussen de vrije socialisten, de in de Zaanstreek grote groep aanhangers van Domela Nieuwenhuis, en de sociaal-democraten. Uit weerzin tegen de sociaal-democraten zouden veel voormalige vrije socialisten zich bij de communistische beweging hebben aangesloten. Het communisme kreeg in het noordelijk deel van de Zaanstreek de meeste aanhang. De communisten waren daar zeer actief en gingen ook in de ergste tijd van de crisis vooraan met stakingen, zoals in 1934 bij de Verblifa in Krommenie. In Zaandam voerden de communisten in het begin van de jaren '30 strijd tegen de hoge huren, die in hun ogen in geen verhouding stonden tot de steun-uitkeringen. Met name Dirk Makkinga (CPH-raadslid in Zaandam) inspireerde in de arbeidersbuurten, waar [[huurstaking|huurstakingen]] werden gevoerd, de mensen tot strijd; in de Jonge Arnoldusbuurt kwam het tot ware volksoplopen.
+Onaantoonbaar, maar onder Zaanse historici veel aangehangen, is de theorie dat de grote aanhang die het communisme al vroeg kreeg mede een gevolg is van de eerdere tegenstellingen tussen de vrije socialisten, de in de Zaanstreek grote groep aanhangers van Domela Nieuwenhuis, en de sociaal-democraten. Uit weerzin tegen de sociaal-democraten zouden veel voormalige vrije socialisten zich bij de communistische beweging hebben aangesloten. Het communisme kreeg in het noordelijk deel van de Zaanstreek de meeste aanhang. De communisten waren daar zeer actief en gingen ook in de ergste tijd van de crisis vooraan met stakingen, zoals in 1934 bij de Verblifa in Krommenie. In Zaandam voerden de communisten in het begin van de jaren '30 strijd tegen de hoge huren, die in hun ogen in geen verhouding stonden tot de steun-uitkeringen. Met name Dirk Makkinga, CPH-raadslid in Zaandam, inspireerde in de arbeidersbuurten, waar [[huurstaking|huurstakingen]] werden gevoerd, de mensen tot strijd; in de Jonge Arnoldusbuurt kwam het tot ware volksoplopen.
 ==Politieke invloed==
@@ Regel 34: / Regel 34: @@
 Een zware klap kreeg de illegale CPN op 23 november 1943 te verwerken. Ten gevolge van verraad werden zeven mensen, onder wie een Joods echtpaar dat was ondergedoken ten huize van [[plooijer_marcus_sr|Marcus Plooijer]], gearresteerd en keerden niet meer terug. Anderen werden in de concentratiekampen voor hun leven verminkt. Tot het einde van de oorlog bleef het verzet van de CPN en de Waarheidsgroep zeer intensief. In praktisch elke Zaangemeente hebben communisten hun leven gegeven in de strijd tegen de Duitse overheersing.
-Na de oorlog bleek hoe groot de invloed van de communisten in de Zaanstreek was geworden. In Zaandam bezetten de communisten na de eerste raadsverkiezingen in juli 1946 acht van de 25 beschikbare zetels, in Koog vier van de dertien, in Zaandijk vier van de elf, in Wormerveer zes van de vijftien. in Krommenie vijf van de dertien, in Assendelft drie van de elf, in Wormer drie van de elf, in Jisp twee van de zeven en in Oostzaan en Westzaan vier van de elf raadszetels. In bijna alle gemeenten kreeg de CPN een wethouderspost.
+Na de oorlog bleek hoe groot de invloed van de communisten in de Zaanstreek was geworden. In Zaandam bezetten de communisten na de eerste raadsverkiezingen in juli 1946 acht van de 25 beschikbare zetels, in Koog vier van de dertien, in Zaandijk vier van de elf, in Wormerveer zes van de vijftien, in Krommenie vijf van de dertien, in Assendelft drie van de elf, in Wormer drie van de elf, in Jisp twee van de zeven en in Oostzaan en Westzaan vier van de elf raadszetels. In bijna alle gemeenten kreeg de CPN een wethouderspost.
 Behalve het opkomen voor werk en het oplossen van de woningnood beschouwden de communisten de zorg voor mensen die afhankelijk waren van de 'Armenwet' als een der voornaamste taken. Dit speelde voor het in werking treden van de Algemene Ouderdomswet, AOW. CPN-wethouder Jan Warmerdam wist de uitkeringen in Zaandam tot de hoogste in Nederland op te stuwen. De hoogte van deze uitkeringen werkte via een regionale commissie door in de overige Zaangemeenten.
 ==Koude oorlog==
-Het anti-communisme van de koude oorlog had ook voor de Zaanse communisten gevolgen. In 1948 werden de communisten met moties van wantrouwen van de wethoudersposten verdreven. In het begin van de jaren '50 werden Waarheidlezers die bij de Hembrug (Artillerie Inrichtingen) en Bruynzeel werkten ontslagen. Volgens de communisten hadden agenten van de Binnenlandse Veiligheidsdienst bezorgers en bezorgsters van de Waarheid gevolgd en de adressen genoteerd waar een krant werd ingeworpen. Abonnees die de krant in een gesloten enveloppe ontvingen werden niet ontslagen.
+Het anti-communisme van de koude oorlog had ook voor de Zaanse communisten gevolgen. In 1948 werden de communisten met moties van wantrouwen van de wethoudersposten verdreven. In het begin van de jaren '50 werden Waarheidlezers die bij de Hembrug (Artillerie Inrichtingen) en Bruynzeel werkten ontslagen. Volgens de communisten hadden agenten van de Binnenlandse Veiligheidsdienst bezorgers bezorgsters van de Waarheid gevolgd en de adressen genoteerd waar een krant werd ingeworpen. Abonnees die de krant in een gesloten enveloppe ontvingen werden niet ontslagen.
 Na de Russische inval in Hongarije in 1956 kregen de Zaanse communisten het opnieuw zwaar te verduren. Burgemeester van Zaandam Wim Thomassen was één der vurigste anti-communisten. Door de CPN is Thomassen er in die tijd van beschuldigd dat hij de linten van de bloemen die werden gelegd bij de gedenksteen van Jan Bonekamp, in de tuin van de Kamer van Koophandel aan de Westzijde, liet afknippen, omdat daar de naam van de CPN op stond. Door Thomassen en andere zegslieden van de gemeente is de juistheid van deze aantijgingen steeds met klem ontkend.
 ==Ontwikkelingen vanaf jaren '50==
-Het anti-communisme ten spijt bleef de CPN het als haar voornaamste taak beschouwen om op te komen voor de belangen van de bevolking. Als een rode draad door die strijd loopt het actievoeren tegen de voortdurende verhogingen van de gasprijs. In 1953 bij de instelling van de Gasraad Zaanstreek-Waterland bracht de CPN (tot grote woede van een aantal prominente leden van de Zaanse PvdA) een grammofoonplaat uit met een lied tegen de gasprijsverhogingen.
+Het anti-communisme ten spijt bleef de CPN het als haar voornaamste taak beschouwen om op te komen voor de belangen van de bevolking. Als een rode draad door die strijd loopt het actievoeren tegen de voortdurende verhogingen van de gasprijs. In 1953 bij de instelling van de Gasraad Zaanstreek-Waterland bracht de CPN tot grote woede van een aantal prominente leden van de Zaanse PvdA een grammofoonplaat uit met een lied tegen de gasprijsverhogingen.
 De Bruggroep kreeg in de Zaanstreek nauwelijks enige aanhang. Het Zaanse kader van de CPN heeft steeds een grote continuïteit vertoond. Tientallen jaren maakten [[brasser|Jan Brasser]], Co Groot, Wessel Hartog, Jan Houtman, [[hulst_wim|Wim Hulst]], Jan Klopper, [[kuiper1|Piet Kuyper]], [[mans|Willem Mans]], [[pels1|Jan Pels]], [[plooijer_marcus_sr|Marcus Plooijer]], Piet Rep, Gerrit Sikkes, Gerrit Schoen en Wim Volger deel uit van de gemeenteraden. [[bakker_marcus|Marcus Bakker]], Zaandammer, maakte vele jaren deel uit van de Tweede Kamer. In het begin van de jaren '70 stelden alle afdelingen en fracties van de CPN zich scherp op tegen de samenvoegingsplannen van de afzonderlijke Zaangemeenten.