Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- schaft_hannie [2018/04/21 10:18]
zaanlander [‘Ist nicht mehr da’]
+++ schaft_hannie [2022/04/05 12:17] (huidige)
gisela
@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 ==== Schaft, Hannie ====
-Jannetje Johanna Schaft, het meisje met het rode haar, wordt op 16 september 1920 in Haarlem geboren. Vader Pieter, bestuurslid van de socialistisch getinte Bond van Nederlandse Onderwijzers, is leraar aan de Rijks Kweekschool. Moeder Aafje komt uit een fel socialistisch predikantengezin. Jo is een uitstekende leerling, weinig contact met klasgenootjes, soms gepest vanwege rood haar en sproeten.
+Jannetje Johanna Schaft (roepnaam Jo), het meisje met het rode haar, wordt op 16 september 1920 in Haarlem geboren. Vader Pieter, bestuurslid van de socialistisch getinte Bond van Nederlandse Onderwijzers, is leraar aan de Rijks Kweekschool. Moeder Aafje komt uit een fel socialistisch predikantengezin. Jo is een uitstekende leerling, weinig contact met klasgenootjes, soms gepest vanwege rood haar en sproeten.
 Het gezin leeft geïsoleerd. Jo groeit op met sociaal-democratische ideeën rond  rechtvaardigheid en gelijkheid. Huize Schaft maakt zich zorgen het nationaal-socialisme, Mussert, zijn NSB en de meedogenloze Joden-vervolgingen in Duitsland. Jo schrijft veel ‘politieke’ en ‘rechtvaardige’ opstellen over onrechtvaardige situaties in de wereld en slaagt met een tien voor Duits.
 Jo besluit rechten te gaan studeren met als specialisatie volkenrecht. Doel: de Volkenbond in Genève nieuw leven in te blazen.
-=== Gemma ===
+**Dispuut Gemma**
-Herfst 1940: Hannie wil graag lid worden van de Amsterdamse Vrouwelijke Studenten Vereniging. Maar geen enkel dispuut (afdeling) vraagt haar lid te worden. De leden vinden haar te saai. Hannie laat het er niet bij zitten en richt in 1940 met een aantal andere overgebleven studentes een eigen dispuut op: Gemma. De meisjes van de andere disputen noemen Gemma spottend ‘Geen Enkel Meisje Meer Alleen’.
+Herfst 1940: Jo wil graag lid worden van de Amsterdamse Vrouwelijke Studenten Vereniging. Maar geen enkel dispuut (afdeling) vraagt haar lid te worden. De leden vinden haar te saai. Jo laat het er niet bij zitten en richt in 1940 met een aantal andere overgebleven studentes een eigen dispuut op: Gemma. De meisjes van de andere disputen noemen Gemma spottend ‘Geen Enkel Meisje Meer Alleen’.
-De Februaristaking in 1941 en het gegeven dat haar twee Joodse vriendinnen Philine Polak en Sonja Frenk uit het normale leven worden weggeduwd is een keerpunt dat het verzet bij Jo Schaft aanwakkert. Hannie Schaft kiest er voor om niet weg te kijken. Als de Joden in 1942 een gele ster moeten dragen, steelt Jo tientallen persoonsbewijzen uit openbare gelegenheden voor Joodse onderduikers. Jo helpt verschillende Joodse meisjes aan een onderduikadres, soms bij haar ouders in Haarlem.
+De Februaristaking in 1941 en het gegeven dat haar twee Joodse vriendinnen Philine Polak en Sonja Frenk uit het normale leven worden weggeduwd is een keerpunt dat het verzet bij Jo aanwakkert. Jo Schaft kiest er voor om niet weg te kijken. Als de Joden in 1942 een gele ster moeten dragen, steelt Jo tientallen persoonsbewijzen uit openbare gelegenheden voor Joodse onderduikers. Jo helpt verschillende Joodse meisjes aan een onderduikadres, soms bij haar ouders in Haarlem.
 Onderduikers helpen met geld en bonnen, prima, ze wil actiever verzet bieden ‘desnoods met wapens’ en komt terecht bij de groep Haarlem van de Raad van Verzet (RVV), een harde uit de Waarheidgroep ontstane verzetsorganisatie, geschoold in gewapende acties. Zij doorstaat een vuurproef en blijkt geschikt voor het verzetswerk. Jo heet nu Hannie Schaft, volgt instructies en lessen over wapens, werkt samen met IJmuidenaar arbeider Jan Bonekamp waar zij veel bewondering voor heeft.
@@ Regel 31: / Regel 33: @@
 juni 1944, twee weken na D-Day, wordt banketbakker Piet Faber, bekend om zijn verraderspraktijken op 55-jarige leeftijd doodgeschoten door Hannie Schaft. De terechtstelling van [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Gerrit_van_der_Veen|Gerrit Jan van der Veen]] (1902-1944), een Nederlandse beeldhouwer en een leider van het Nederlands verzet, maakt ze nog verbetener. Van der Veen zette de [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Persoonsbewijzencentrale|Persoonsbewijzencentrale]] op, waar vooral Joodse mensen en verzetsleden die werden gezocht door de Duitsers een beroep op deden. Ongeveer 80.000 persoonsbewijzen vonden hun weg vanuit drukkerij Frans Duwaer. Dankzij deze activiteiten ontliepen duizenden mensen arrestatie door de bezetter. Het vervalsen van echte Persoonsbewijzen was een enorme klus, die Gerrit van der Veen op zich nam. Volgens ingewijden zijn zij verliefd op elkaar.
-=== Jan Bonekamp ===
+**Jan Bonekamp**
 juni 1944: in Zaandam wachten ze Sicherheitspolizeikapitein Ragut op. Hannie schiet, Ragut valt van zijn fiets. Jan komt dichterbij om het genadeschot te geven, Ragut schiet ook. Ragut sterft. Jan is in zijn buik geraakt, bloedt ontzettend, strompelt weg en belt aan bij een huis. Een vrouw roept een politieagent die Jans revolver wegmoffelt. Jan wordt naar de eerste hulppost gebracht van het politiebureau.
@@ Regel 64: / Regel 67: @@
 Handtas en pistool worden haar afgenomen. Hannie belandt in de Ripperdakazerne voor verhoor. De Duitsers proberen te weten te komen wie ze is, maar ze zegt niets. Aan het eind van de avond brengen ze haar naar het Huis van Bewaring aan de Oostvest. De Duitser [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Emil_R%C3%BChl|Emil Rühl]] beseft dat ze Hannie Schaft is.
-=== Mörderin ===
-Rühl brengt haar naar het Huis van Bewaring aan de Amstelveenseweg. Op haar deur hangt een bordje met Mörderin. Ze moet haar zwarte haar wassen waardoor het weer rood wordt: de Duitsers weten nu zeker dat zij Hannie Schaft is. Ze wordt dag en nacht verhoord.
-Op den duur wordt ze murw gepraat. Namen van kameraden uit het verzet noemt ze niet.
-Hannie wordt op de binnenplaats van het Huis van Bewaring gefotografeerd. Een behuild gezicht, krampachtig gebalde vuisten, een zakdoek tussen de rokband geklemd. De SD dreigt Hannie op de binnenplaats van de gevangenis aan de Amstelveenseweg te zullen fusilleren.
+**Mörderin**
-Het verzet zit intussen niet stil. Ze proberen te weten te komen waar Hannie naartoe gebracht is. Amsterdam, luidden de berichten. Dat kon de [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Huis_van_Bewaring_I_(Weteringschans)|Weteringschans]] of de [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Huis_van_Bewaring_II_(Amstelveenseweg)|Amstelveenseweg]] zijn.
+Rühl brengt haar naar het Huis van Bewaring aan de Amstelveenseweg. Op haar deur hangt een bordje met Mörderin. Ze moet haar zwarte haar wassen waardoor het weer rood wordt: de Duitsers weten nu zeker dat zij Hannie Schaft is. Ze wordt dag en nacht verhoord. Op den duur wordt ze murw gepraat. Namen van kameraden uit het verzet noemt ze niet.
+Hannie wordt op de binnenplaats van het Huis van Bewaring gefotografeerd. Een behuild gezicht, krampachtig gebalde vuisten, een zakdoek tussen de rokband geklemd. De SD dreigt Hannie op de binnenplaats van de gevangenis aan de Amstelveenseweg te zullen fusilleren. Het verzet zit intussen niet stil. Ze proberen te weten te komen waar Hannie naartoe gebracht is. Amsterdam, luidden de berichten. Dat kon de [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Huis_van_Bewaring_I_(Weteringschans)|Weteringschans]] of de [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Huis_van_Bewaring_II_(Amstelveenseweg)|Amstelveenseweg]] zijn.
 Truus ontwikkelt een plan om haar daar weg te halen. Ze begint op de Weteringschans. Ook de Velsense illegaliteit is aan het werk. Hen wordt verzekerd dat Hannie niet zou worden doodgeschoten. Er bestaat immers een afspraak om geen vrouwen te executeren.
-april 1945: Hannie Schaft wordt een kleine maand na haar arrestatie uit haar cel gehaald. Mattheus Schmitz komt haar halen met de Nederlandse rechercheur Maarten Kuijper, bekend om zijn arrestaties, medewerking aan de Silbertanne-moorden en wreedheid bij verhoren.
+Op 17 april 1945, een kleine maand na haar arrestatie, wordt Hannie Schaft uit haar cel gehaald. Mattheus Schmitz komt haar halen met de Nederlandse rechercheur Maarten Kuijper, bekend om zijn arrestaties, medewerking aan de Silbertanne-moorden en wreedheid bij verhoren.
 Hannie weet dat dit het einde betekent, ze gilt hard en lang. Met een Nederlander aan het stuur rijden zij naar het Overveen, richting strand. Niet ver van de plaats waar nu het Spartelmeertje ligt werd halt gehouden. Korbs, Klüting en de chauffeur blijven achter. Hannie wordt mee het duin ingenomen door Kuijper en Schmitz. De Feldgendarme-man sjokt achter hen aan.
 Schmitz schiet zonder waarschuwing op Hannie’s achterhoofd, maar zijn schot ketst. Het hoofd van Hannie bloedt. Ze roept: ‘au!’ en zegt nog tegen Lages: ‘Ik schiet beter’! Uiteindelijk maakt Kuijper er met een machinegeweer een einde aan. De Gefreiter en Kuijper graven een gat, waar ze het lichaam van Hannie Schaft inwerpen. Vervolgens overdekken ze dit met zand. Het gaat echter zo haastig dat er een pluk van het lange rode haar van Hannie boven het zand blijft uitsteken.
-== ‘Ist nicht mehr da’ ==
+**‘Ist nicht mehr da’**
 Onwetend van dit alles reist Truus Oversteegen in een Duits verpleegstersuniform naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans in Amsterdam. Ze wordt naar de Amstelveenseweg doorverwezen. Truus denkt dat Hannie voor verhoor weggehaald is en weet nog van niets. Daar laten ze Truus een boek zien met de naam J.J. Schaft doorgestreept: ‘Ist nicht mehr da.’ Truus valt flauw en er kletteren twee grote revolvers uit haar zakken, die door niemand werden gezien.
@@ Regel 84: / Regel 89: @@
 Maar de strijd nog niet voorbij. Hannie Schaft zou in de jaren die volgden middelpunt van gesprek worden tijdens grote meningsverschillen en heftige discussies. Gedurende de Koude Oorlog worden veel discussies gevoerd over het wel of niet communistisch zijn van Hannie Schaft. Tijdens de Koude Oorlog wil CPN-jeugd een Hannie Schaft-herdenking houden. In de media wordt opgeroepen massaal deel te nemen aan de herdenking. In navolging van Franse demonstraties tegen herlevend fascisme, heeft men portretten van Hannie Schaft uitvergroot en op borden geplaatst.
-==Verboden herdenking==
+**Verboden herdenking**
 Op 25 november 1951 verzamelen zich ongeveer vijfduizend oud-verzetsmensen, jongeren en communisten aan de Zeeweg in Bloemendaal. Burgemeester Den Tex van Bloemendaal verbiedt de Hannie Schaft-herdenking. [[https://nha.courant.nu/issue/HD/1951-11-26/edition/null/page/2?query=Pantserwagens%20Hannie%20Schaft&sort=issuedate%20ascending&f_periodicalcode%5B0%5D=HD|Pantserwagens houden de menigte tegen.]] Enkele mensen maken een omweg om bij Hannies graf te komen en leggen bloemen. Ze worden ingerekend en voor de rechter gesleept.
 Tussen 1955, als de processen tegen de misdadige Duitsers en collaborateurs grotendeels achter de rug zijn, en 1980 treedt een relatieve radiostilte in de media op. Pas als de film [[https://www.vpro.nl/cinema/films/film~409003~het-meisje-met-het-rode-haar~.html|Het meisje met het rode haar]] op het doek verschijnt en de koude oorlog op haar retour is, ontstaat er volop nationale aandacht voor Hannie Schaft. Ook is de tijd dan pas rijp om haar te gedenken met monumenten en straatnamen.
+**Vriendinnen**
-=== Vriendinnen ===
+Philine Rosa Polak (Amsterdam 1921): ‘Het eerste adres dat Hannie voor mij verzorgde was in Zeist. Toen ik daar weg moest heb ik Hannie opgebeld om te vragen of ze een oplossing wist. Zonder aarzelen zei ze, ook uit naam van haar ouders: “Kom bij ons.”
-Philine Rosa Polak (Amsterdam 1921): ‘Het eerste adres dat Hannie voor mij verzorgde was in Zeist. Toen ik daar weg moest heb ik Hannie opgebeld om te vragen of ze een oplossing wist. Zonder aarzelen zei ze, ook uit naam van haar ouders: “Kom bij ons.”
 Zij leefde aanvankelijk samen met Sonja Frenk in het huis van de familie Schaft aan de Van Dortstraat ondergedoken zat, overleefde de oorlog. Ze moest uitwijken naar een adres in Amsterdam, toen het huis van de familie Schaft, vanwege Hannies illegaal werk, niet langer veilig was.
@@ Regel 101: / Regel 107: @@
 Sonja Antoinette Frenk (Rotterdam 1920 - Auschwitz 1943) hield het ondergedoken bestaan niet vol en zocht contact met een organisatie die mensen naar Spanje hielp te ontkomen. In de buurt van Smilde had zij contact gezocht met een ontsnappingslijn. Voor de vlucht moest zij 5000 gulden op tafel leggen. Begin oktober vertrok ze. Op 6 oktober stuurde zij een briefje vanuit België; alles verliep goed. Ze had een nieuw persoonsbewijs op naam van Marie Hermans. In het Franse Lyon werd zij verraden en op 11 november 1942 vanuit het doorgangskamp Drancy met transport no. 45 naar Auschwitz gedeporteerd, waar zij op 23 november 1943 op 23-jarige leeftijd om het leven kwam.
-=== Studiegenoten ===
+**Studiegenoten**
 Annie van Calsem (1919 - 1999)
@@ Regel 112: / Regel 118: @@
  ‘Jo heeft tientallen persoonsbewijzen gestolen. En die bracht ze naar mij, omdat ze wel wist dat ik die gebruiken kon. Als ik tegen haar zei: “Ik heb iets nodig van een vrouw van ongeveer veertig jaar”, kwam ze prompt een uur later met zo’n ding aanzetten.’
- “We waren eigenlijk allemaal wat vreemde meiden”, Ze was één van de weinige leden van dit dispuut die de oorlog overleefde. “We hadden allemaal iets merkwaardigs. Wat dat nou precies was, weet ik niet, maar gemakkelijke tantes waren we niet. De discussies waren meestal fel. Hannie nam daar bij een vooraanstaande plaats in.”
+ “We waren eigenlijk allemaal wat vreemde meiden”, ze was één van de weinige leden van dit dispuut die de oorlog overleefde. “We hadden allemaal iets merkwaardigs. Wat dat nou precies was, weet ik niet, maar gemakkelijke tantes waren we niet. De discussies waren meestal fel, Hannie nam daar een vooraanstaande plaats bij in.”
 Nellie Luyting
-‘Jo vond het ondenkbaar, dat je als goede Nederlander zo'n papier zou ondertekenen. Het was een kwestie van solidariteit, niet alleen tussen alle studenten, maar ook met groepen die in ons land veel erger onderdrukt en weggevoerd werden.’
+‘Jo vond het ondenkbaar, dat je als goede Nederlander zo'n papier zou ondertekenen. Het was een kwestie van solidariteit, niet alleen tussen alle studenten, maar ook met groepen die in ons land veel erger onderdrukt en weggevoerd werden. Van een oorlogssituatie merkten we in het begin niet zo heel veel, hoewel we daar toch dagelijks over praatten. Jo was hevig verontwaardigd. had Jo het vaak over de rechten van de arbeiders en over de wantoestanden van de crisisjaren.
-‘Van een oorlogssituatie merkten we in het begin niet zo heel veel, hoewel we daar toch dagelijks over praatten. Jo was hevig verontwaardigd.
-Volgens Nellie had Jo het vaak over de rechten van de arbeiders en over de wantoestanden van de crisisjaren.
 Mw. N.E. Van Otterloo-Luyting (Nelly Luyting) zat van 1929 tot 1936 op het Stedelijk Gymnasium, dat vanaf 1933 als Murmellius Gymnasium bekend zou staan.
-=== De ouders van Hannie Schaft ===
+== De ouders van Hannie Schaft ==
 Op 24 november 2010 werd aan de ouders van Hannie Schaft postuum de Yad Vashem penning uitgereikt.
 {{tag>tweede_wereldoorlog}}