| Beide kanten vorige revisie
Vorige revisie
Volgende revisie
|
Vorige revisie
|
zaans_dialect [2017/03/02 18:24]
zaanlander |
zaans_dialect [2024/05/26 07:51] (huidige)
zaanlander |
| Hoewel in akten en andere overgeleverde officiële stukken, alsmede in vroegere brieven en dagboeken wel sporen van het Zaanse dialect zijn te vinden (Boekenoogen heeft daarvan vele voorbeelden verzameld) moet gesteld worden dat het Zaans zich beperkte tot de gesproken taal. Verdienstelijke pogingen tot het schriftelijk vastleggen ervan zijn gedaan door [[pekelharing1|Gerrit Pekelharing]], [[boorsma|Pieter Boorsma]], [[molenaar2|Tames Stelder (Hain de Molenaar)]], [[kooiman|Saime Kooijman]], W. Smit in het toneelstukje [[theetaid|Theetaid in de Haremakerai]] en anderen. | Hoewel in akten en andere overgeleverde officiële stukken, alsmede in vroegere brieven en dagboeken wel sporen van het Zaanse dialect zijn te vinden (Boekenoogen heeft daarvan vele voorbeelden verzameld) moet gesteld worden dat het Zaans zich beperkte tot de gesproken taal. Verdienstelijke pogingen tot het schriftelijk vastleggen ervan zijn gedaan door [[pekelharing1|Gerrit Pekelharing]], [[boorsma|Pieter Boorsma]], [[molenaar2|Tames Stelder (Hain de Molenaar)]], [[kooiman|Saime Kooijman]], W. Smit in het toneelstukje [[theetaid|Theetaid in de Haremakerai]] en anderen. |
| |
| Vermelding verdient tenslotte het zogenoemde //fabrikanten-Zaans//. De kooplieden en fabrikanten waren van huis uit dialect-sprekers, maar werden elders om hun afwijkende tongval en trage spreektrant gekritiseerd. Zij trachtten hun spreektaal aan te passen, slaagden daarin slechts ten dele. Dientengevolge ontstond een door een kleine groep gebezigd 'dialect in het dialect' met als opvallendste kenmerk een snellere, bijna aan het muzikale begrip staccato herinnerende spreekwijze, het laatste doordat zij de dialectische rekking van vocalen en de zangerige draaiingen aan het einde der zinnen trachtten te vermijden. | Vermelding verdient tenslotte het //fabrikanten-Zaans//. De kooplieden en fabrikanten waren van huis uit dialect-sprekers, maar werden elders om hun afwijkende tongval en trage spreektrant gekritiseerd. Zij trachtten hun spreektaal aan te passen, slaagden daarin slechts ten dele. Dientengevolge ontstond een door een kleine groep gebezigd 'dialect in het dialect' met als opvallendste kenmerk een snellere, bijna aan het muzikale begrip staccato herinnerende spreekwijze, het laatste doordat zij de dialectische rekking van vocalen en de zangerige draaiingen aan het einde der zinnen trachtten te vermijden. |
| |
| Het is aardig te vermelden dat zij bijvoorbeeld ook probeerden de Zaanse //oi//-klank als de //ui// uit het ABN te doen klinken, maar daarin faalden. In het fabrikanten-Zaans klonk de //ui// als //eu//. Eerder is opgemerkt dat een aantal Zaans sprekenden ook nu nog deze eu-uitspraak volgt, als tussenvorm van de oorspronkelijke //oi// en de van ABN-sprekers gevergde //ui//. Bovendien mag vermoed worden dat de Zaanse fabrikanten in hun ijver zo min mogelijk Zaans te spreken de valkuil van de zogenaamde hypercorrectie niet ontliepen. Ook thans kan men de van origine Zaans sprekende streekbewoners nog //bioschoop// en //Heemscherk// horen zeggen. | Het is aardig te vermelden dat zij bijvoorbeeld ook probeerden de Zaanse //oi//-klank als de //ui// uit het ABN te doen klinken, maar daarin faalden. In het fabrikanten-Zaans klonk de //ui// als //eu//. Eerder is opgemerkt dat een aantal Zaans sprekenden ook nu nog deze eu-uitspraak volgt, als tussenvorm van de oorspronkelijke //oi// en de van ABN-sprekers gevergde //ui//. Bovendien mag vermoed worden dat de Zaanse fabrikanten in hun ijver zo min mogelijk Zaans te spreken de valkuil van de hypercorrectie niet ontliepen. Ook thans kan men de van origine Zaans sprekende streekbewoners nog //bioschoop// en //Heemscherk// horen zeggen. |
| |
| Klaas Woudt | Klaas Woudt |