Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
| Beide kanten vorige revisie Vorige revisie | |||
|
orgels [2018/06/08 12:42] zaanlander [Orgelhandel] |
orgels [2019/03/16 11:30] (huidige) zaanlander |
||
|---|---|---|---|
| Regel 7: | Regel 7: | ||
| === 17e eeuw === | === 17e eeuw === | ||
| - | De orgelhistorie van de Zaanstreek gaat in elk geval terug tot de 17e eeuw. Tastbare overblijfselen uit die tijd zijn er niet meer. Om te beginnen is er echter een intrigerend stukje dat de orgelhistoricus Hess schreef in zijn dispositie-verzameling van 1774 over een orgel in de kerk van het dorp Wormer. Deze grote Gothische kruiskerk moet een orgel bezeten hebben dat als drieklaviers werk was opgezet, maar nooit voltooid zou zijn. Volgens Hess was de orgelmaker door oorlogsomstandigheden (de Tachtigjarige Oorlog) voortijdig in zijn werk gestoord. Veel meubilair uit die oude kerk is nu te vinden in de kleine zaalkerk, die in het begin van de 19e eeuw gebouwd is. Van het orgel zelf ontbreekt elk spoor. Ook de Lutheranen in Zaandam hebben in de 17e eeuw al een orgel gehad. Dit werd in 1699 naar de nieuw gebouwde kerk overgebracht. | + | De orgelhistorie van de Zaanstreek gaat in elk geval terug tot de 17e eeuw. Tastbare overblijfselen uit die tijd zijn er niet meer. Om te beginnen is er echter een intrigerend stukje dat de orgelhistoricus Hess schreef in zijn dispositie-verzameling van 1774 over een orgel in de kerk van het dorp Wormer. Deze grote Gothische kruiskerk moet een orgel bezeten hebben dat als drieklaviers werk was opgezet, maar nooit voltooid zou zijn. Volgens Hess was de orgelmaker door oorlogsomstandigheden tijdens de Tachtigjarige Oorlog voortijdig in zijn werk gestoord. Veel meubilair uit die oude kerk is nu te vinden in de kleine zaalkerk, die in het begin van de 19e eeuw gebouwd is. Van het orgel zelf ontbreekt elk spoor. Ook de Lutheranen in Zaandam hebben in de 17e eeuw al een orgel gehad. Dit werd in 1699 naar de nieuw gebouwde kerk overgebracht. |
| === 18e eeuw === | === 18e eeuw === | ||
| - | Over de orgelmakersactiviteiten gedurende deze periode zijn we beter ingelicht. Er is gelukkig ook meer bewaard gebleven. Zeker is echter dat ook veel werk uit deze periode verdwenen is. De vroegste 18e-eeuwse orgels bevinden zich in de Westzijderkerk en de Evangelisch-Lutherse kerk te Zaandam. Het orgel in de [[http://orgelsnoordholland1.50webs.com/orgels_zaandam_westzijderkerk.htm|Westzijderkerk]] werd gebouwd door Johannes Duyschot in 1711. Helaas werd het in 1900 door Steenkuyl uit Amsterdam van een vrijwel nieuw pneumatisch binnenwerk voorzien. In 1976 werd het orgel naar de oorspronkelijke opzet van Duyschot door Flentrop Orgelbouw gerestaureerd. | + | Over de orgelmakersactiviteiten gedurende deze periode zijn we beter ingelicht. Er is gelukkig ook meer bewaard gebleven. Zeker is echter dat ook veel werk uit deze periode verdwenen is. De vroegste 18e-eeuwse orgels bevinden zich in de Westzijderkerk en de Evangelisch-Lutherse kerk te Zaandam. Het orgel in de [[http://orgelsnoordholland1.50webs.com/orgels_zaandam_westzijderkerk.htm|Westzijderkerk]] werd gebouwd door [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_Duyschot|Johannes Duyschot]] in 1711. Helaas werd het in 1900 door Steenkuyl uit Amsterdam van een vrijwel nieuw pneumatisch binnenwerk voorzien. In 1976 werd het orgel naar de oorspronkelijke opzet van Duyschot door Flentrop Orgelbouw gerestaureerd. |
| Het orgel in de Evangelisch-Lutherse [[http://orgelsnoordholland1.50webs.com/orgels_zaandam_maartenskerk.htm|Maartenkerk]] aan de Vinkenstraat werd in 1737 gebouwd door Christian Müller. Het instrument was op 24 september 1737 gereed en goedgekeurd. Het orgel was een geschenk aan de kerk van Baltus van Sitten. Op 29 september 1737 is het officieel in gebruik genomen. Johan Pieter Zoutendaal werd als organist aangesteld. In 1842 werkte Pieter Flaes aan het orgel. Hij vernieuwde de Mixtuur en plaatste een nieuwe Holpijp. In 1898 was een restauratie van het orgel dringend nodig. De firma D.G. Steenkuyl zou het werk uit gaan voeren. Steenkuyl stelde voor het instrument te wijzigen, maar met behoud van het meeste bestaande pijpwerk. Wel zouden windladen pneumatisch worden gemaakt. De werkzaamheden zouden echter te veel tijd gaan kosten. Van het binnenwerk is niets meer overgebleven: de orgelbouwer Maarschalkerweerd maakte in 1900 een nieuw pneumatisch orgel in de fraaie kas van Müller. Enkele fragmenten van Müller-registers bleven bewaard. Ook aan het Maarschalkerweerdorgel moeten grote kwaliteiten worden toegeschreven. | Het orgel in de Evangelisch-Lutherse [[http://orgelsnoordholland1.50webs.com/orgels_zaandam_maartenskerk.htm|Maartenkerk]] aan de Vinkenstraat werd in 1737 gebouwd door Christian Müller. Het instrument was op 24 september 1737 gereed en goedgekeurd. Het orgel was een geschenk aan de kerk van Baltus van Sitten. Op 29 september 1737 is het officieel in gebruik genomen. Johan Pieter Zoutendaal werd als organist aangesteld. In 1842 werkte Pieter Flaes aan het orgel. Hij vernieuwde de Mixtuur en plaatste een nieuwe Holpijp. In 1898 was een restauratie van het orgel dringend nodig. De firma D.G. Steenkuyl zou het werk uit gaan voeren. Steenkuyl stelde voor het instrument te wijzigen, maar met behoud van het meeste bestaande pijpwerk. Wel zouden windladen pneumatisch worden gemaakt. De werkzaamheden zouden echter te veel tijd gaan kosten. Van het binnenwerk is niets meer overgebleven: de orgelbouwer Maarschalkerweerd maakte in 1900 een nieuw pneumatisch orgel in de fraaie kas van Müller. Enkele fragmenten van Müller-registers bleven bewaard. Ook aan het Maarschalkerweerdorgel moeten grote kwaliteiten worden toegeschreven. | ||
| Regel 22: | Regel 22: | ||
| Veel plaatsen in de Zaanstreek bezaten in de 18e eeuw reeds een schuilkerk voor Rooms-Katholieken. Bekend is dat veel van deze kerken ook een orgel bezaten. Van dit orgelbestand is hoegenaamd niets meer over. In de voormalige R.K.-kerk van Krommenie, gesloopt in de jaren '60, bevond zich een orgelkas van I. Reichner met enkele fragmenten van de oorspronkelijke registers. De kas, in 1806 gemaakt voor de Remonstrantse Kerk te Den Haag en in 1864 overgeplaatst naar Krommenie, is in 1957 overgeplaatst door de firma Vermeulen in de Lodewijkskerk te Leiden; de oude pijpen zijn in het nieuwe elektro-pneumatische orgel opgenomen. In deze kas bevindt zich het instrument dat van 1769 tot 1957 achter het Mitterreither-front heeft gestaan. Het instrument bevat veel pijpwerk van ca 1700. | Veel plaatsen in de Zaanstreek bezaten in de 18e eeuw reeds een schuilkerk voor Rooms-Katholieken. Bekend is dat veel van deze kerken ook een orgel bezaten. Van dit orgelbestand is hoegenaamd niets meer over. In de voormalige R.K.-kerk van Krommenie, gesloopt in de jaren '60, bevond zich een orgelkas van I. Reichner met enkele fragmenten van de oorspronkelijke registers. De kas, in 1806 gemaakt voor de Remonstrantse Kerk te Den Haag en in 1864 overgeplaatst naar Krommenie, is in 1957 overgeplaatst door de firma Vermeulen in de Lodewijkskerk te Leiden; de oude pijpen zijn in het nieuwe elektro-pneumatische orgel opgenomen. In deze kas bevindt zich het instrument dat van 1769 tot 1957 achter het Mitterreither-front heeft gestaan. Het instrument bevat veel pijpwerk van ca 1700. | ||
| - | In de huidige neo-romaanse RK [[http://orgelsnoordholland1.50webs.com/orgels_assendelft_sintoduphuskerk.htm|Sint Odulphus van Assendelft]] is ook nog iets van de oude orgelhistorie aanwezig. Het 18e-eeuwse schuilkerk-orgel werd in de vroege 19e eeuw van een nieuw 8-voets front voorzien. In die nieuwe kas maakte J.J. Vollebregt een nieuw tweeklaviers orgel in 1963, en dit instrument werd in zijn geheel, behoudens enkele wijzigingen, in de huidige kerk geplaatst. Een zeer fraai orgel met, gezien de oorspronkelijke omgeving, voornamelijk 'kamermuzikale' kwaliteiten. | + | In de huidige neo-romaanse RK [[http://orgelsnoordholland1.50webs.com/orgels_assendelft_sintoduphuskerk.htm|Sint Odulphus van Assendelft]] is ook nog iets van de oude orgelhistorie aanwezig. Het 18e-eeuwse schuilkerk-orgel werd in de vroege 19e eeuw van een nieuw 8-voets front voorzien. In die nieuwe kas maakte [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_Vollebregt|Johannes Vollebregt]] een nieuw tweeklaviers orgel in 1963, en dit instrument werd in zijn geheel, behoudens enkele wijzigingen, in de huidige kerk geplaatst. Een zeer fraai orgel met, gezien de oorspronkelijke omgeving, voornamelijk 'kamermuzikale' kwaliteiten. |
| === 19e eeuw === | === 19e eeuw === | ||
| Regel 43: | Regel 43: | ||
| Flaes werkte veelvuldig samen met orgelbouwer Brünjes (o.a. Wormerveer). Intussen kwam ook weer werk van orgelmakers uit andere regio's in het vizier. De roem van de orgelmakers uit Leeuwarden drong door tot de Zaanstreek. | Flaes werkte veelvuldig samen met orgelbouwer Brünjes (o.a. Wormerveer). Intussen kwam ook weer werk van orgelmakers uit andere regio's in het vizier. De roem van de orgelmakers uit Leeuwarden drong door tot de Zaanstreek. | ||
| - | L. van Dam en Zn. maakten een éénklaviers orgel voor de Doopsgezinde [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Noordervermaning_(Westzaan)|Noorder-Vermaning te Westzaan]]. Bakker en Timmenga maakten een groot orgel voor de [[http://assendelft.protestantsekerk.net/default.aspx?lIntNavId=14419|Hervormde kerk in Assendelft]] in 1887, dat echter kort daarna door brand verloren ging. In 1896 werd door dezelfde orgelmakers wederom een groot tweeklaviers orgel met vrij pedaal voor de herbouwde kerk geleverd. Het was een uitstekend orgel, dat in de grote kerk voortreffelijk klonk. Het thans in de sterk verkleinde kerk herplaatste orgel komt helaas niet meer tot zijn recht. | + | L. van Dam en Zn. maakten een éénklaviers orgel voor de Doopsgezinde [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Noordervermaning_(Westzaan)|Noorder-Vermaning te Westzaan]]. [[https://www.bakker-timmenga.nl/|Bakker en Timmenga]] maakten een groot orgel voor de [[http://assendelft.protestantsekerk.net/default.aspx?lIntNavId=14419|Hervormde kerk in Assendelft]] in 1887, dat echter kort daarna door brand verloren ging. In 1896 werd door dezelfde orgelmakers wederom een groot tweeklaviers orgel met vrij pedaal voor de herbouwde kerk geleverd. Het was een uitstekend orgel, dat in de grote kerk voortreffelijk klonk. Het thans in de sterk verkleinde kerk herplaatste orgel komt helaas niet meer tot zijn recht. |
| === 20e eeuw === | === 20e eeuw === | ||