Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- boerenbedrijf [2020/09/07 12:09]
127.0.0.1 Externe bewerking
+++ boerenbedrijf [2024/07/09 15:31] (huidige)
zaanlander
@@ Regel 9: / Regel 9: @@
 ==Meer dan veeteelt==
-De Zaanstreek was vooral een gebied waar veeteelt bedreven werd. Het eerste doel was de melkwinning, het tweede doel de vleesproductie. Runderen vormden de hoofdmoot, maar de schapenhouderij werd als welkome aanvulling gezien. In sommige delen van de Zaanstreek, met name in Oostzaan, aansluitend op de buurgemeenten Landsmeer en Den Ilp, was de pluimveehouderij een belangrijke bron van inkomsten. Pluimvee, kippen en aanvankelijk ook eenden, werd vooral gehouden voor de eieren; er was hoogstwaarschijnlijk een relatie met de beschuitbakkerijen van Jisp en Wormer. De pluimveehouderij was manifest aanwezig in Oostzaan: talrijke kippenschuren en eendenhokken stonden in het dorp. De lucht vaak vergeven van de penetrante geur van het visafval dat het pluimvee voorgeschoteld kreeg. Inmiddels heeft de pluimveehouderij geen betekenis meer, maar aanverwante sectoren als kippenslachterij en eierhandel bleven. Machinefabriek [[Meyn]] in Oostzaan maakt unieke machines en installaties voor kippenslachterijen, die in de hele wereld worden gebruikt.
+De Zaanstreek was vooral een gebied waar veeteelt bedreven werd. Het eerste doel was de melkwinning, het tweede doel de vleesproductie. Runderen vormden de hoofdmoot, maar de schapenhouderij werd als welkome aanvulling gezien. In sommige delen van de Zaanstreek, met name in Oostzaan, aansluitend op de buurgemeenten Landsmeer en Den Ilp, was de pluimveehouderij een belangrijke bron van inkomsten. Pluimvee, kippen en aanvankelijk ook eenden, werd vooral gehouden voor de eieren; er was hoogstwaarschijnlijk een relatie met de beschuitbakkerijen van Jisp en Wormer. De pluimveehouderij was manifest aanwezig in Oostzaan: talrijke kippenschuren en eendenhokken stonden in het dorp. De lucht vaak vergeven van de penetrante geur van het visafval dat het pluimvee voorgeschoteld kreeg. Inmiddels heeft de pluimveehouderij geen betekenis meer, maar aanverwante sectoren als kippenslachterij en eierhandel bleven. [[Meyn|Machinefabriek Meyn]] in Oostzaan maakt unieke machines en installaties voor kippenslachterijen, die in de hele wereld worden gebruikt.
 ==Veevoer uit de Zaanse industrie==
-(Pluim)veehouders waren altijd afnemers van diverse afvalproducten uit de Zaanse industrie. Zij kochten lijnkoeken of meel van fabrieken als Duyvis, Zwaardemaker en Kaars Sijpesteijn en maisglutenmeel van Honig. Ook afval van de stijfselmakerijen en bierbrouwerijen, laatstgenoemde waren in de Zaanstreek overigens nauwelijks aanwezig, werd gebruikt, onder andere als spoeling en bostel. De suikerfabriek in Halfweg leverde de veeboeren natte suikerbietenpulp, die per schip naar de Zaanstreek werd vervoerd. Later werd deze pulp gedroogd en in pellets geperst, waardoor het makkelijker vervoerbaar werd en het hele jaar door beschikbaar was. Door veranderingen in het voerpatroon, de overgang van enkelvoudige naar samengestelde voeders, werd de productie van veevoer een gespecialiseerde bedrijfstak.
+Pluimveehouders waren altijd afnemers van diverse afvalproducten uit de Zaanse industrie. Zij kochten lijnkoeken of meel van fabrieken als Duyvis, Zwaardemaker en Kaars Sijpesteijn en maisglutenmeel van Honig. Ook afval van de stijfselmakerijen en bierbrouwerijen, laatstgenoemde waren in de Zaanstreek overigens nauwelijks aanwezig, werd gebruikt, onder andere als spoeling en bostel. De suikerfabriek in Halfweg leverde de veeboeren natte suikerbietenpulp, die per schip naar de Zaanstreek werd vervoerd. Later werd deze pulp gedroogd en in pellets geperst, waardoor het makkelijker vervoerbaar werd en het hele jaar door beschikbaar was. Door veranderingen in het voerpatroon, de overgang van enkelvoudige naar samengestelde voeders, werd de productie van veevoer een gespecialiseerde bedrijfstak.
 ==Seizoenarbeid==
@@ Regel 30: / Regel 30: @@
 ==Boerderijen in Zaandam verdreven==
-[[boerderij|Boerderijen]] waren aanvankelijk gevestigd in stad of dorp. In Assendelft, Oostzaan en Westzaan is die situatie nog grotendeels ongewijzigd. In Zaandam weken boeren uit voor stadsuitbreiding. Boerderijen in Oostzaandam waren gevestigd aan de Zuiddijk en zijpaden als Pantepad, Sluispad en aan de Oostzijde. Bekend stond Oostzijde 192, de Tuin der Nederlanden. Aan de Westzijde en zijpaden als het Mr. Cornelispad, Stuurmanspad en Bakkerspad stonden boerderijen. Bij de Dam, het centrum van Zaandam, stond tot 1950 een boerderij aan het Krimp, waar het PTT-gebouw staat. In Westzaandam lagen landerijen aan de westkant van de Westzijde tot aan de Vaart, van de Vaart tot aan de Watering en van de Watering tot aan de Gouw. In Oostzaandam was de situatie soortgelijk.
+[[boerderij|Boerderijen]] waren aanvankelijk gevestigd in stad of dorp. In Assendelft, Oostzaan en Westzaan is die situatie nog grotendeels ongewijzigd. In Zaandam weken boeren uit voor stadsuitbreiding. Boerderijen in Oostzaandam waren gevestigd aan de Zuiddijk en zijpaden als [[https://archief.zaanstad.nl/mediabank/zoek-in-de-beeldbank/detail/786aede6-401b-4fd7-98b7-401a4b96fdb6|Pantepad]], Sluispad en aan de Oostzijde. Bekend stond Oostzijde 192, de [[http://www.dezuidkanter.nl/rond-oostzijde-en-zaan/2803-tuin-der-nederlanden|Tuin der Nederlanden]]. Aan de Westzijde en zijpaden als het [[https://beeldbank.westzaansedigitalebeeldbank.nl/WDB/hart_lopen//Blz%20035%20t:m%20037%20-%20Meester%20Cornelispad%20en%20Blauwepad.pdf|Mr. Cornelispad]], het [[https://www.boerderijenstichting.nl/beeldbank/stuurmanspad-2-zaandam/|Stuurmanspad]] en het [[https://archief.zaanstad.nl/mediabank/zoek-in-de-beeldbank/detail/537e44c1-c105-4870-912c-3b9fbd779c08|Bakkerspad]] stonden boerderijen. Bij de Dam, het centrum van Zaandam, stond tot 1950 een [[https://www.historisch-zaandam.nl/krimp/|Boerderij aan het Krimp]], waar het PTT-gebouw staat. In Westzaandam lagen landerijen aan de westkant van de Westzijde tot aan de Vaart, van de Vaart tot aan de Watering en van de Watering tot aan de Gouw. In Oostzaandam was de situatie soortgelijk.
 ==Vaarboeren==
@@ Regel 52: / Regel 52: @@
 ==Bestrijding van veeziekten==
-Op gebied van bestrijding van veeziekten waren diverse verenigingen werkzaam. Een belangrijke landelijke vereniging met een Zaanse afdeling was de VBRA, met als doel TBC en de abortus bang-bacil uit te bannen, hetgeen dankzij financiële offers door boeren en met steun van overheden ook is gelukt. Bestrijding van de runderhorzel werd eveneens ter hand genomen. De runderhorzel veroorzaakt bulten met larven op de huid, die door een gaatje in de huid naar buiten kruipen. Hierdoor vertoonden runderen een geperforeerde huid, die bij slachting minder waard was. Runderhorzels veroorzaakten bij broeierig weer paniek onder het vee. Dit was makkelijk herkenbaar, de koeien sloegen dan massaal met de staarten recht omhoog op de vlucht.
+Op gebied van bestrijding van veeziekten waren diverse verenigingen werkzaam. Een belangrijke landelijke vereniging met een Zaanse afdeling was de VBRA, met als doel TBC en de abortus bang-bacil uit te bannen, hetgeen dankzij financiële offers door boeren en met steun van overheden ook is gelukt. Bestrijding van de [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Runderhorzel|runderhorzel]] werd eveneens ter hand genomen. De runderhorzel veroorzaakt bulten met larven op de huid, die door een gaatje in de huid naar buiten kruipen. Hierdoor vertoonden runderen een geperforeerde huid, die bij slachting minder waard was. Runderhorzels veroorzaakten bij broeierig weer paniek onder het vee. Dit was makkelijk herkenbaar, de koeien sloegen dan massaal met de staarten recht omhoog op de vlucht.
-Ooit was miltvuur een gevreesde veeziekte die veel slachtoffers eiste. Een in de 19e eeuw opgericht miltvuurfonds trachtte via een omslagstelsel de financiële gevolgen voor betrokken veehouders te verzachten. Later, toen de ziekte nauwelijks meer voorkwam, werd het fonds omgezet in een onderling verzekeringsfonds.
+Ooit was [[https://nl.wikipedia.org/wiki/Miltvuur|miltvuur]] een gevreesde veeziekte die veel slachtoffers eiste. Een in de 19e eeuw opgericht miltvuurfonds trachtte via een omslagstelsel de financiële gevolgen voor betrokken veehouders te verzachten. Later, toen de ziekte nauwelijks meer voorkwam, werd het fonds omgezet in een onderling verzekeringsfonds.
 ==Plattelandsvrouwen==
-Als laatste organisatie kan de Bond voor Plattelandsvrouwen worden genoemd die in de Zaanstreek werkzaam is. De Bond werd aanvankelijk opgericht als vereniging voor boerinnen. Later kreeg de bond een meer algemeen karakter en werden ook vrouwen lid, die niets met de landbouw hadden te maken.
+Als laatste organisatie kan de [[https://allevrouwennetwerken.nl/project/vrouwen-van-nu/|Bond voor Plattelandsvrouwen]] worden genoemd die in de Zaanstreek werkzaam is. De Bond werd aanvankelijk opgericht als vereniging voor boerinnen. Later kreeg de bond een meer algemeen karakter en werden ook vrouwen lid, die niets met de landbouw hadden te maken.
 ==Modern boerenbedrijf in de Zaanstreek==
-In de Zaanstreek bedrijven boeren op twee verschillende wijzen landbouw. De eerste manier is het zogenoemde economisch boeren, dat wil zeggen: op eigen kracht een bedrijfsresultaat verwerven dat voldoende is om van te leven en de nodige investeringen in het bedrijf te doen. Om dit mogelijk te maken voert de overheid een voorwaardenscheppend beleid.
+In de Zaanstreek bedrijven boeren op twee verschillende wijzen landbouw. De eerste manier is het economisch boeren, dat wil zeggen: op eigen kracht een bedrijfsresultaat verwerven dat voldoende is om van te leven en de nodige investeringen in het bedrijf te doen. Om dit mogelijk te maken voert de overheid een voorwaardenscheppend beleid.
-In Assendelft heeft daartoe ruilverkaveling plaatsgevonden. In 1988 was men bezig met landinrichting in Krommenie. Het verschil tussen ruilverkaveling en landinrichting is dat ruilverkaveling uitsluitend was gericht op de boerenbelangen, terwijl landinrichting meer gericht is op een afweging van verschillende belangen (boeren, natuur en recreatie). In Assendelft zijn bedrijven gesticht van ca. 35 ha., met het land om de boerderij heen. Daartoe zijn nieuwe kavelwegen aangelegd, en waar nodig boerderijen uit het dorp verplaatst. Zo zijn moderne bedrijven ontstaan, die het geluk hadden al een behoorlijke hoeveelheid melk te produceren toen de superheffing werd ingevoerd, behorend bij de melkquotering die de Europese Unie in 1984 invoerde en in 2015 beëindigde.
+In Assendelft heeft daartoe ruilverkaveling plaatsgevonden. In 1988 was men bezig met landinrichting in Krommenie. Het verschil tussen ruilverkaveling en landinrichting is dat ruilverkaveling uitsluitend was gericht op de boerenbelangen, terwijl landinrichting meer gericht is op een afweging van verschillende belangen tussen boeren, natuur en recreatie. In Assendelft zijn bedrijven gesticht van ca. 35 ha., met het land om de boerderij heen. Daartoe zijn nieuwe kavelwegen aangelegd, en waar nodig boerderijen uit het dorp verplaatst. Zo zijn moderne bedrijven ontstaan, die het geluk hadden al een behoorlijke hoeveelheid melk te produceren toen de superheffing werd ingevoerd, behorend bij de melkquotering die de Europese Unie in 1984 invoerde en in 2015 beëindigde.
 De hoeveelheid melk die een veehouder volgens deze superheffing kreeg toegewezen werd bepaald op grond van het in 1983 aan de zuivelfabriek afgeleverde aantal kilogrammen melk. De meeste Assendelver boeren hadden de aanpassingsmoeilijkheden na de ruilverkaveling toen al achter de rug. In Krommenie en omstreken moest met de overheid onderhandeld worden om tot een bevredigende regeling te komen.
@@ Regel 72: / Regel 72: @@
 ==Boeren met beheersvergoeding==
-De andere manier van boeren is het boeren op basis van beheersvergoeding. Er zijn in de Zaanstreek gebieden die van natuurwetenschappelijke waarde zijn, zoals het Reefgebied, gedeeltelijk eigendom van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten; het Guisveld, gedeeltelijk eigendom van Staatsbosbeheer en het Westzijderveld,  grotendeels eigendom van gemeente Zaanstad. Dit zijn gebieden met een rijke weidevogelstand en hier en daar bijzondere vegetatie. 0m deze gebieden in stand te houden kan niet worden gewerkt met moderne landbouwmethoden. Ook een verlaging van het grondwaterpeil is strijdig met de natuurdoeleinden, terwijl voor de landbouw deze verlaging juist wenselijk is om de productie en de kwaliteit van het grasland, en het draagvermogen, voor de steeds zwaarder wordende tractoren en werktuigen wenselijk, van de grond te verhogen. Natuurlandbouw en economische landbouw zijn dus strijdig met elkaar.
+De andere manier van boeren is het boeren op basis van beheersvergoeding. Er zijn in de Zaanstreek gebieden die van natuurwetenschappelijke waarde zijn, zoals het Reefgebied, gedeeltelijk eigendom van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten; het Guisveld, gedeeltelijk eigendom van Staatsbosbeheer en het Westzijderveld, grotendeels eigendom van gemeente Zaanstad. Dit zijn gebieden met een rijke weidevogelstand en hier en daar bijzondere vegetatie. Om deze gebieden in stand te houden kan niet altijd worden gewerkt met moderne landbouwmethoden. Ook een verlaging van het grondwaterpeil is strijdig met de natuurdoeleinden, terwijl voor de landbouw deze verlaging juist wenselijk is om de productie en de kwaliteit van het grasland, en het draagvermogen, voor de steeds zwaarder wordende tractoren en werktuigen wenselijk, van de grond te verhogen. Natuurlandbouw en economische landbouw zijn dus strijdig met elkaar.
 Een boer in een gebied waar Natuurlandbouw bedreven moet worden is daarom zwaar in het nadeel ten opzichte van collega's die in andere gebieden hun bedrijf uitoefenen. Feitelijk is het een boer in een natuurgebied niet mogelijk een volwaardig inkomen te verwerven.