Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie | Vorige revisie | ||
watersnood [2019/05/07 18:47] |
watersnood [2024/05/09 02:39] (huidige) zaanlander [Watersnood] |
||
---|---|---|---|
Regel 1: | Regel 1: | ||
==== Watersnood ==== | ==== Watersnood ==== | ||
- | Door overstroming veroorzaakte noodtoestand. Ook nadat de Zaanstreek sinds de 13e eeuw beschermd was door een dijkenstelsel dat in toenemende mate veiligheid bood, is het gebied in de loop der volgende eeuwen door een reeks overstromingen getroffen. De oorzaak daarvan was vooral gelegen in het feit dat het Flevomeer of Almere aan het einde van de 12e eeuw zó sterk was uitgebreid dat het in open verbinding met de Noordzee kwam. Dit had ernstige gevolgen voor onder meer het Noorderkwartier: bij stormen uit noordelijke richtingen stuwde het Noordzeewater zich op in de ontstane Zuiderzee. Door dijkbreuken drong het zoute water meermalen Waterland en de Zaanlanden binnen. | + | |
+ | Door overstroming veroorzaakte noodtoestand. Ook nadat de Zaanstreek sinds de 13e eeuw beschermd was door een dijkenstelsel dat in toenemende mate veiligheid bood, is het gebied in de loop van de volgende eeuwen door een reeks overstromingen getroffen. De oorzaak daarvan was vooral gelegen in het feit dat het Flevomeer of Almere aan het einde van de 12e eeuw zó sterk was uitgebreid dat het in open verbinding met de Noordzee kwam. Dit had ernstige gevolgen voor onder meer het Noorderkwartier. Bij stormen uit noordelijke richtingen stuwde het Noordzeewater zich op in de ontstane Zuiderzee. Door dijkbreuken drong het zoute water meermalen Waterland en de Zaanlanden binnen. | ||
Door deze en andere stormen verdwenen als gevolg van afkalving grote gedeelten van de veenbodem en ontstonden grote meren op de plaats van de eerdere veenstromen, | Door deze en andere stormen verdwenen als gevolg van afkalving grote gedeelten van de veenbodem en ontstonden grote meren op de plaats van de eerdere veenstromen, | ||
- | Als vroege vermeldingen worden dijkdoorbraken genoemd in de jaren 1421, 1570, 1610 en 1625. In laatstgenoemd jaar liep bijvoorbeeld de toen juist drooggemalen [[wijdewormer|Wijde Wormer]] vol. Op 5 december 1665 brak de dijk bij Durgerdam tijdens een zware noordwester storm, waardoor in Waterland en de Zaanstreek grote schade ontstond. Het dagboek van [[Caescoper|Claes Ariszoon Caescoper]] uit Koog vermeldt: ' | + | Als vroege vermeldingen worden dijkdoorbraken genoemd in de jaren 1421, 1570, 1610 en 1625. In laatstgenoemd jaar liep bijvoorbeeld de toen juist drooggemalen [[wijdewormer|Wijde Wormer]] vol. Op 5 december 1665 brak de dijk bij Durgerdam tijdens een zware noordwester storm, waardoor in Waterland en de Zaanstreek grote schade ontstond. Het dagboek van [[Caescoper|Claes Ariszoon Caescoper]] uit Koog vermeldt: ' |
Op 25 en 26 december 1717 werd vooral de noordelijke Zaanstreek getroffen door een watersnood. De [[assendelver3|Assendelverdijk]] brak op zes plaatsen door; één van deze gaten was zelfs 400 meter breed. Een aantal inwoners van Krommenie was gedwongen 14 weken op zolders te wonen door het hoge water. Er ontstond grote armoede, mede doordat 500 [[zeildoekweverij|zeildoekwevers]] die winter zonder werk waren. Voorts verdronk er veel vee en gingen veel koopmansgoederen verloren. | Op 25 en 26 december 1717 werd vooral de noordelijke Zaanstreek getroffen door een watersnood. De [[assendelver3|Assendelverdijk]] brak op zes plaatsen door; één van deze gaten was zelfs 400 meter breed. Een aantal inwoners van Krommenie was gedwongen 14 weken op zolders te wonen door het hoge water. Er ontstond grote armoede, mede doordat 500 [[zeildoekweverij|zeildoekwevers]] die winter zonder werk waren. Voorts verdronk er veel vee en gingen veel koopmansgoederen verloren. | ||
Regel 11: | Regel 12: | ||
[{{ : | [{{ : | ||
- | Ook in de [[bullekerk|Westzijderkerk]] was vee ondergebracht. Naar een schilderij van J.D. Rijks. 1830.}}]Op 4, 5 en 6 februari 1825 veroorzaakten stormen opnieuw een zeer ernstige watersnood in het [[Noorderkwartier|Noordhollands Noorderkwartier]]. De dijk bij Durgerdam bezweek en een woeste zee verschafte zich toegang tot 10.000 morgen ofwel 9000 hectare Waterlands poldergebied, | + | Ook in de [[bullekerk|Westzijderkerk]] was vee ondergebracht. Naar een schilderij van J.D. Rijks. 1830.}}] |
+ | Op 4, 5 en 6 februari 1825 veroorzaakten stormen opnieuw een zeer ernstige watersnood in het [[Noorderkwartier|Noordhollands Noorderkwartier]]. De dijk bij Durgerdam bezweek en een woeste zee verschafte zich toegang tot 10.000 morgen ofwel 9000 hectare Waterlands poldergebied, | ||
Het Oostzijderveld vormde een onafzienbare zee. Bewoners van de laag gelegen paden aan de Oostzijde moesten hun huizen met grote haast verlaten. Op 6 februari steeg het water nog steeds. De Hervormde kerken aan Oost- en Westzijde van Zaandam stonden vol met vee. Er kwamen ook veel uit Oostzaan gevluchte inwoners in Zaandam aan, in pramen en andere vaartuigen, vaak ook geladen met vee en huisraad. De molens in het Oostzijderveld stonden met hun schuren diep in het water, waardoor veel voorraden verloren gingen. Het graan in de pakhuizen bedierf. De materiële schade was zeer ernstig en leidde tot hernieuwde armoede, juist toen men de gevolgen van de Franse overheersing enigszins te boven was gekomen. | Het Oostzijderveld vormde een onafzienbare zee. Bewoners van de laag gelegen paden aan de Oostzijde moesten hun huizen met grote haast verlaten. Op 6 februari steeg het water nog steeds. De Hervormde kerken aan Oost- en Westzijde van Zaandam stonden vol met vee. Er kwamen ook veel uit Oostzaan gevluchte inwoners in Zaandam aan, in pramen en andere vaartuigen, vaak ook geladen met vee en huisraad. De molens in het Oostzijderveld stonden met hun schuren diep in het water, waardoor veel voorraden verloren gingen. Het graan in de pakhuizen bedierf. De materiële schade was zeer ernstig en leidde tot hernieuwde armoede, juist toen men de gevolgen van de Franse overheersing enigszins te boven was gekomen. | ||
Regel 22: | Regel 24: | ||
Binnen enkele dagen werd door hen met man en macht gewerkt aan de aanleg van kistdammen. Tot in Wormerveer, dat overigens geen wateroverlast had, werden kistdammen aangelegd. Koningin Wilhelmina bezocht het getroffen gebied al op 16 januari; zij bezocht in Zaandam bijvoorbeeld de schoolgebouwen waarin vluchtelingen waren ondergebracht en de Doopsgezinde kerk die als ziekenhuis was ingericht. Ook de toenmalige minister van Waterstaat, [[https:// | Binnen enkele dagen werd door hen met man en macht gewerkt aan de aanleg van kistdammen. Tot in Wormerveer, dat overigens geen wateroverlast had, werden kistdammen aangelegd. Koningin Wilhelmina bezocht het getroffen gebied al op 16 januari; zij bezocht in Zaandam bijvoorbeeld de schoolgebouwen waarin vluchtelingen waren ondergebracht en de Doopsgezinde kerk die als ziekenhuis was ingericht. Ook de toenmalige minister van Waterstaat, [[https:// | ||
- | Op 't Kalf en aan de Oostzijde van Zaandam konden velen hun huizen weer betrekken. De aangerichte schade was enorm. Er ontstond een vloed van kritiek op het waterschapswezen, | + | Op 't Kalf en aan de Oostzijde van Zaandam konden velen hun huizen weer betrekken. De aangerichte schade was enorm. Er ontstond een vloed van kritiek op het waterschapswezen, |
* bij de samenstelling van de waterschapsbesturen minder op bekwaamheid dan op de omvang van het grondbezit was gelet; | * bij de samenstelling van de waterschapsbesturen minder op bekwaamheid dan op de omvang van het grondbezit was gelet; | ||
- | * de waterschappen te veel belast waren met belangen buiten hun gebied; | + | * de waterschappen te veel belast waren met belangen buiten hun gebied, |
- | * er gebrek was aan technisch geschoold personeel | + | * er gebrek was aan technisch geschoold personeel, |
- | * de waterschappen een te geringe financiële draagkracht hadden: | + | * de waterschappen een te geringe financiële draagkracht hadden, |
- | * keuren onvoldoende waren gehandhaafd; | + | * keuren onvoldoende waren gehandhaafd, |
- | * de dijkconstructie veelal niet voldeed en te licht was onder extreme omstandigheden; | + | * de dijkconstructie veelal niet voldeed en te licht was onder extreme omstandigheden, |
* een behoorlijke dijkwacht, een waarschuwingsdienst en een dijkleger-organisatie hadden ontbroken. | * een behoorlijke dijkwacht, een waarschuwingsdienst en een dijkleger-organisatie hadden ontbroken. | ||
Regel 39: | Regel 41: | ||
Literatuur | Literatuur | ||
- | * J.C. Beyer, Gedenkboek van Neerlands Watersnood in Februari | + | * J.C. Beyer, Gedenkboek van Neerlands Watersnood in februari |
* G. Grandiek en Cees van Dalsem, artikel De Watersnood van 1916, in De Typhoon 3-12-1965; | * G. Grandiek en Cees van Dalsem, artikel De Watersnood van 1916, in De Typhoon 3-12-1965; | ||
* Dick Kerssens en Klaas Woudt, Cronyck, in magazine Noord-Holland 1987 nr. 4; | * Dick Kerssens en Klaas Woudt, Cronyck, in magazine Noord-Holland 1987 nr. 4; | ||
* JR. Mulder, M.K.N.M. Helmich en J.A. van der Hurk, Ruilverkaveling Waterland-West, | * JR. Mulder, M.K.N.M. Helmich en J.A. van der Hurk, Ruilverkaveling Waterland-West, |