wees

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Volgende revisie 		Vorige revisie
wees [2019/05/03 06:50]
207.46.13.48 ↷ Links aangepast vanwege een verplaatsing 		wees [2024/05/25 11:00] (huidige)
zaanlander
Regel 1: Regel 1:
 ==== Wees- en armenzorg ==== ==== Wees- en armenzorg ====
 +
 Materiële en/of financiële ondersteuning aan wezen en/of armen. De Zaanstreek, hoe welvarend ook geweest, heeft altijd een flink aantal armlastigen gekend. De ondersteuning van de minvermogenden was tot aan de 20e eeuw vooral een zaak van de kerkelijke en burgerlijke caritas geweest. Daarin verschilde de Zaanstreek niet van het omringende gebied.  Materiële en/of financiële ondersteuning aan wezen en/of armen. De Zaanstreek, hoe welvarend ook geweest, heeft altijd een flink aantal armlastigen gekend. De ondersteuning van de minvermogenden was tot aan de 20e eeuw vooral een zaak van de kerkelijke en burgerlijke caritas geweest. Daarin verschilde de Zaanstreek niet van het omringende gebied. 
  
-De grootste verschillen met andere gebieden traden op in tijden dat er veel onderscheid was in de economische welstand tussen de verschillende gebieden. In het algemeen kan gesteld worden dat de Zaanse economie ruim werkgelegenheid bood en dat daardoor de omvang van de armoede geringer was dan elders. Centraal in de armenverzorging van de 17e tot en met de 19e eeuw stond de bepaling van de geboorte- of vaste woonplaats. Gemeenten eisten van binnenkomende personen een attestatie, een verklaring dat deze personen, indien zij tot armoede zouden vervallen, onderhouden moesten worden door hun oude gemeenschap. [[Bedelarij]] en landloperij waren ten strengste verboden. Daar werd hard tegen opgetreden. Armoede trof vooral de jongsten en de oudsten van een gemeenschap, de mensen die niet voor zichzelf konden zorgen. In de Zaanstreek was de zogenaamde uitgebreide familie een weinig voorkomend verschijnsel. Ouders, kinderen en kleinkinderen woonden meestal gescheiden van elkaar. Jonge kinderen, nog thuiswonend, droegen vaak wel bij tot het inkomen van de familie, maar het was geen regel dat volwassen kinderen hun ouders onderhielden. +De grootste verschillen met andere gebieden traden op in tijden dat er veel onderscheid was in de economische welstand tussen de verschillende gebieden. In het algemeen kan gesteld worden dat de Zaanse economie ruim werkgelegenheid bood en dat daardoor de omvang van de armoede geringer was dan elders. Centraal in de armenverzorging van de 17e tot en met de 19e eeuw stond de bepaling van de geboorte- of vaste woonplaats.  
 + 
 +Gemeenten eisten van binnenkomende personen een attestatie, een verklaring dat deze personen, indien zij tot armoede zouden vervallen, onderhouden moesten worden door hun oude gemeenschap. [[Bedelarij]] en landloperij waren ten strengste verboden. Daar werd hard tegen opgetreden.  
 + 
 +Armoede trof vooral de jongsten en de oudsten van een gemeenschap, de mensen die niet voor zichzelf konden zorgen. In de Zaanstreek was de uitgebreide familie een weinig voorkomend verschijnsel. Ouders, kinderen en kleinkinderen woonden meestal gescheiden van elkaar. Jonge kinderen, nog thuiswonend, droegen vaak wel bij tot het inkomen van de familie, maar het was geen regel dat volwassen kinderen hun ouders onderhielden. 
  
 Armoede was zowel een structureel als een conjunctureel verschijnsel. Structureel was de groep der weeskinderen, vondelingen, alleenstaande vrouwen en minvermogenden, niet meer tot werk in staat zijnde ouderen. Tot de conjunctureel armen behoorden voornamelijk de seizoenarbeiders, de ongeschoolden, de knechten en hun families. In de winter waren er altijd veel meer armen dan in de zomer. Tijdens oogsttijd was er soms een tekort aan arbeidskrachten.  Armoede was zowel een structureel als een conjunctureel verschijnsel. Structureel was de groep der weeskinderen, vondelingen, alleenstaande vrouwen en minvermogenden, niet meer tot werk in staat zijnde ouderen. Tot de conjunctureel armen behoorden voornamelijk de seizoenarbeiders, de ongeschoolden, de knechten en hun families. In de winter waren er altijd veel meer armen dan in de zomer. Tijdens oogsttijd was er soms een tekort aan arbeidskrachten. 
Regel 30: Regel 35:
 De kinderen mochten bij hun vertrek uit het weeshuis hun kleren meenemen. De meisjes kregen als zij met toestemming van de voogden weggingen een bruidsschat mee. De geschoolde jongens kregen hun gereedschappen mee, maar moesten daarvoor betalen. Sommige weeskinderen verbleven meer dan 20 jaar in het weeshuis. Een niet geïnstitutionaliseerde vorm van zorg was de burenhulp. Voor zover de financiële armslag van de naast wonenden dat toestond, was men moreel verplicht te doen wat men kon voor tot armoede vervallen buren. De kinderen mochten bij hun vertrek uit het weeshuis hun kleren meenemen. De meisjes kregen als zij met toestemming van de voogden weggingen een bruidsschat mee. De geschoolde jongens kregen hun gereedschappen mee, maar moesten daarvoor betalen. Sommige weeskinderen verbleven meer dan 20 jaar in het weeshuis. Een niet geïnstitutionaliseerde vorm van zorg was de burenhulp. Voor zover de financiële armslag van de naast wonenden dat toestond, was men moreel verplicht te doen wat men kon voor tot armoede vervallen buren.
  
-Voor armen waren er, naast de terugkerende verdelingen die het armbestuur liet plaatsvinden, twee instellingen, waar men voor inkomen (gedwongen) terecht kon: het [[spinhuizen|spinhuis]] en het rasphuis. De Zaanstreek heeft nooit een rasphuis gehad, maar er hebben meerdere spinhuizen in de Zaanstreek gestaan. Assendelft en Krommenie hebben lange tijd zo'n instelling binnen de dorpsgrenzen gehad. +Voor armen waren er, naast de terugkerende verdelingen die het armbestuur liet plaatsvinden, twee instellingen, waar men voor inkomen gedwongen terecht kon: het [[spinhuizen|spinhuis]] en het rasphuis. De Zaanstreek heeft nooit een rasphuis gehad, maar er hebben meerdere spinhuizen in de Zaanstreek gestaan. Assendelft en Krommenie hebben lange tijd zo'n instelling binnen de dorpsgrenzen gehad. 
  
 Zaandam kreeg in de 19e eeuw een spinhuis, dat echter niet lang functioneerde. Begonnen in 1819 met 30 kinderen van gealimenteerden, bleek al snel dat men toch niet op kon tegen de opkomende toepassing van stoomenergie. De twee huizen in Krommenie en Assendelft waren beide 17e-eeuws. Assendelft heeft tot ver in de 19e eeuw constant aan werkverschaffing gedaan voor bedelaars, armen en weeskinderen. Het Krommenieër spinhuis heeft het kennelijk niet tot de 19e eeuw volgehouden. In 1801 deden althans twee Krommenieër notabelen een dringend verzoek tot heroprichting van het spinhuis. Aan dat verzoek werd niet voldaan.  Zaandam kreeg in de 19e eeuw een spinhuis, dat echter niet lang functioneerde. Begonnen in 1819 met 30 kinderen van gealimenteerden, bleek al snel dat men toch niet op kon tegen de opkomende toepassing van stoomenergie. De twee huizen in Krommenie en Assendelft waren beide 17e-eeuws. Assendelft heeft tot ver in de 19e eeuw constant aan werkverschaffing gedaan voor bedelaars, armen en weeskinderen. Het Krommenieër spinhuis heeft het kennelijk niet tot de 19e eeuw volgehouden. In 1801 deden althans twee Krommenieër notabelen een dringend verzoek tot heroprichting van het spinhuis. Aan dat verzoek werd niet voldaan. 
Regel 43: Regel 48:
 Literatuur:  Literatuur: 
   * Oosterbaan, De kerk in het midden;    * Oosterbaan, De kerk in het midden; 
-  * Verkade e.a. Zaandam 150 jaar stad; +  * [[verkade2| Margaretha Verkade]] Zaandam 150 jaar stad; 
   * De Jong/Schipper, Gebouwd in de Zaanstreek;    * De Jong/Schipper, Gebouwd in de Zaanstreek; 
-  * Loosjes, Beschrijving van de Zaanlandsche dorpen; +  * [[loosjes|Adriaan Loosjes]], Beschrijving van de Zaanlandsche dorpen; 
   * Mol, Uit de geschiedenis van Wormer;    * Mol, Uit de geschiedenis van Wormer; 
   * Tip, De Geschiedenis van Westzaan;   * Tip, De Geschiedenis van Westzaan;
-  * Roovers, Onvoltooid verleden;  +  * [[roovers|Henk Roovers]], Onvoltooid verleden;  
-  * Visser, Zeven eeuwen Krommeniedijk; +  * [[visser_gerrit|Gerrit Visser]], Zeven eeuwen Krommeniedijk; 
   * Schilstra e.a.. De polder Oostzaan;    * Schilstra e.a.. De polder Oostzaan; 
   * Statuten vereniging 'Het werkhuis', Zaandam;    * Statuten vereniging 'Het werkhuis', Zaandam; 
   * Neuhaus, Wormerveer;    * Neuhaus, Wormerveer; 
   * Kerssens, Van vleethuis tot parochiekerk;    * Kerssens, Van vleethuis tot parochiekerk; 
-  * Lootsma, Historische studiën over de Zaanstreek, deel II.    +  * [[lootsma|Sipke Lootsma]], Historische studiën over de Zaanstreek, deel II.    
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/wees.1556859021.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 18:13
  • (Externe bewerking)