|
|
|
oproeren [2020/09/07 12:07]
127.0.0.1 Externe bewerking |
oproeren [2024/05/25 17:33] (huidige)
zaanlander |
| === Kennemerland-Assendelft-Westzaan, oproer van het Kaas- en Broodvolk, 1491-'92 === | === Kennemerland-Assendelft-Westzaan, oproer van het Kaas- en Broodvolk, 1491-'92 === |
| |
| Het hele Noorderkwartier (het gebied boven het IJ) kwam in opstand tegen het zogenoemde 'ruitergeld'. Het volk leed in die tijd onder grote armoede. Het oproer ontstond op het platteland. In 1492 sloten zich ook de steden bij de onlusten aan, waarna Albrecht van Saksen de opstand neersloeg. In de Zaanstreek was het vooral in Assendelft en Westzaan onrustig en opnieuw werden deze dorpen gestraft met boetes en verbeurdverklaringen. In Oostzaan liet de bevolking zich niet intimideren door een strafexpeditie. Het dorp werd eveneens beboet, zij het minder zwaar dan vele andere Kennemer dorpen. | Het hele Noorderkwartier, het gebied boven het IJ, kwam in opstand tegen het 'ruitergeld'. Het volk leed in die tijd onder grote armoede. Het oproer ontstond op het platteland. In 1492 sloten zich ook de steden bij de onlusten aan, waarna Albrecht van Saksen de opstand neersloeg. In de Zaanstreek was het vooral in Assendelft en Westzaan onrustig en opnieuw werden deze dorpen gestraft met boetes en verbeurdverklaringen. In Oostzaan liet de bevolking zich niet intimideren door een strafexpeditie. Het dorp werd eveneens beboet, zij het minder zwaar dan vele andere Kennemer dorpen. |
| |
| === Oostzaan, sociaal-politiek oproer, 1672 === | === Oostzaan, sociaal-politiek oproer, 1672 === |
| Men noemt 1672 nog steeds 'het rampjaar': 'het land was reddeloos, de bestuurders radeloos en het volk redeloos'. Bang voor oprukkende troepen en plunderingen, sloegen vooral de welgestelden op de vlucht. Ook in Oostzaan trachtten verschillende kooplieden (handelaars in verband met de [[oostzeevaart|Oostzeevaart]]) naar Amsterdam te vluchten. Minderbedeelde dorpsgenoten kwamen in opstand toen zij de vele goederen en andere rijkdommen zagen die bij de Overtoom in schuiten werden geladen. Deze schuiten werden geplunderd. Anderen dwongen drinkpenningen af. Het dorpsbestuur was zo wijs niet meteen de schutterij te hulp te roepen. Door een afkondiging werd voorkomen dat de vluchtelingen verder in het geheim vertrokken. Dat nam een deel van de onrust weg. De ongeregeldheden hadden vooral angst als oorzaak: een groot deel van de bevolking was van de rijke werkgevers afhankelijk. | Men noemt 1672 nog steeds 'het rampjaar', 'het land was reddeloos, de bestuurders radeloos en het volk redeloos'. Bang voor oprukkende troepen en plunderingen, sloegen vooral de welgestelden op de vlucht. Ook in Oostzaan trachtten verschillende kooplieden (handelaars in verband met de [[oostzeevaart|Oostzeevaart]]) naar Amsterdam te vluchten. Minderbedeelde dorpsgenoten kwamen in opstand toen zij de vele goederen en andere rijkdommen zagen die bij de Overtoom in schuiten werden geladen. Deze schuiten werden geplunderd. Anderen dwongen drinkpenningen af. Het dorpsbestuur was zo wijs niet meteen de schutterij te hulp te roepen. Door een afkondiging werd voorkomen dat de vluchtelingen verder in het geheim vertrokken. Dat nam een deel van de onrust weg. De ongeregeldheden hadden vooral angst als oorzaak: een groot deel van de bevolking was van de rijke werkgevers afhankelijk. |
| |
| === Zaandam, Inkwartieringsoproer, 1673 === | === Zaandam, Inkwartieringsoproer, 1673 === |
| * A. Doedens e.a., Autoriteit en strijd, Amsterdam 1981; | * A. Doedens e.a., Autoriteit en strijd, Amsterdam 1981; |
| * J. Honig Jsz. Jr., Geschiedenis der Zaanlanden, Haarlem 1849; | * J. Honig Jsz. Jr., Geschiedenis der Zaanlanden, Haarlem 1849; |
| * A. Loosjes, Beschrijving van de Zaanlandsche dorpen, Haarlem 1794; | * [[loosjes|Adriaan Loosjes]], Beschrijving van de Zaanlandsche dorpen, Haarlem 1794; |
| * W. Maas, Een mensenleven, in: De Zaende 1950; | * W. Maas, Een mensenleven, in: De Zaende 1950; |
| * J.J. 't Hoen. Op naar 't Licht, Wormerveer 1968; | * [[hoen_jaap_t|Jaap ’t Hoen]] Op naar 't Licht, Wormerveer 1968; |
| * S. Lootsma, Historische studiën 11, Koog 1950; | * [[lootsma|Sipke Lootsma]], Historische studiën 11, Koog 1950; |
| * D. Vis, De Zaanstreek, Leiden 1948; | * D. Vis, De Zaanstreek, Leiden 1948; |
| * D. Vis, Vis a Saandijck, Amsterdam 1974; | * [[vis_mr_dirk|Dirk Vis]], Vis a Saandijck, Amsterdam 1974; |
| * G. Rudle, The crowd in history, New York 1964; | * G. Rudle, The crowd in history, New York 1964; |
| * P. Sorokin, Social and cultural dynamics, New York 1937; | * P. Sorokin, Social and cultural dynamics, New York 1937; |
| * C. Tilly, From mobilisation to revolution, Reading 1978. | * C. Tilly, From mobilisation to revolution, Reading 1978. |