In 1975 opgerichte overkoepelende organisatie van amateur-toneelverenigingen, waarbij zich alle 20 in de Zaanstreek spelende gezelschappen aansloten. Via dit centrum zijn zij lid van het NCA, het Nederlands Centrum voor Amateurtoneel. Aanleiding tot de oprichting was een door gemeente Zaanstad gestelde voorwaarde: om voor gemeentelijke subsidie in aanmerking te komen moesten de verenigingen lid zijn van het NCA.

• Het Zaanse Centrum (ZCA) behartigt de belangen van de afzonderlijke verenigingen door o.m.:
• contacten te onderhouden met de gemeenten in verband met de subsidieregeling;
• deel uit te maken van het provinciale centrum;
• een vertegenwoordiging in het bestuur van het theater 'De Speeldoos';
• de organisatie van theaterdagen met een bepaald thema;
• de organisatie van cursussen;
• de publicatie van een nieuwsbrief en een toneelkalender.

Jaarlijks kent de ZCA een wisseltrofee, de Arlecchino toe aan een persoon, groep, of instelling, die zich, op welke wijze dan ook, verdienstelijk heeft gemaakt voor het amateurtoneel in de Zaanstreek. Deze trofee werd destijds ingesteld door de bekende toneelspeler en regisseur Simon Kooijman uit Wormerveer. Na zijn overlijden werd de Arlecchino overgedragen aan het ZCA.

Zie voor de bij het ZCA aangesloten verenigingen bij Toneel.