.

De regeling en verzorging van begrafenis of crematie (uitvaartverzorging) berust bij organisaties die zijn ontstaan door bundeling van particuliere begrafenisondernemers, die het begraven in het verleden doorgaans als nevenfunctie naast hun eigenlijke beroep uitoefenden. Dikwijls belastte de koster of een plaatselijke kapper zich met de uitvoering van begrafenissen, deze beschikte over een aantal dragers die hem incidenteel bijstonden Deze situatie heeft tot het begin van de jaren '60 voortgeduurd.

Enkele kleine ondernemingen zijn blijven bestaan, te weten Memento Mori en St. Barbara, beide te Wormerveer, en Hoop en Liefde te Krommenie. De overige ondernemers traden (in vele gevallen via door hen gestichte verenigingen) toe tot de in 1930 opgerichte Associatie Uitvaartverzorging, Jan van Scorelstraat, Zaandam. In de Zaanstreek worden omstreeks 800 van de 1200 jaarlijkse uitvaarten door deze Associatie verzorgd. Voorts is in Zaandam een uitvaartcentrum van de Amsterdamse cooperatie P.C. gevestigd aan de Czarinastraat.

Verspreid in de Zaanstreek zijn er zeven aula's, waar overledenen kunnen worden opgebaard en bezoek kan worden ontvangen. De Associatie Uitvaartverzorging is in 1930 opgericht en heeft de gehele Zaanstreek als werkgebied. Er zijn acht vaste medewerkers en een aantal dragers “in los-vast verband”; de omzet beloopt 3,5 miljoen gulden (1988). De Associatie, feitelijk een vereniging met 15.500 gezinnen als aangesloten leden, beschikt over een kantoor, annex aula enz. in Zaandam, eigen lijkwagens en verschillende aula's, verspreid over de streek.

Begrafenisondernemingen verzorgen niet alleen de uitvaart, maar vervullen voor de nabestaanden alle formaliteiten, inclusief de officiële overlijdensakte, de uitvoering van drukwerk en de plaatsing van advertenties. De manier waarop begrafenissen worden uitgevoerd is aan verandering onderhevig. Dat blijkt al uit de nog voortdurende verschuiving in de voorkeur voor crematie, maar ook (in de laatste tijd) uit de toename van uitvaarten vanuit het sterfhuis. Daarbij wordt de overledene thuis opgebaard, alwaar ook bezoek wordt ontvangen. Eerdere begrafenis gebruiken, zoals het huis aan huis mondeling door een hooggehoede aanspreker verspreide overlijdensbericht en het sluiten van de gordijnen door buren en overburen, zijn in onbruik geraakt. Zie: *Volksgebruiken.

In Zaandam is sinds 1990 een crematorium, aan het verlengde van de Wibautstraat, grenzend aan de begraafplaats aan de Zuiddijk.