1

• 1.2.4. Vandalismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.2.4. Vandalisme
  
  Aan het eind van de 18e eeuw traden grote armoede en geestelijk verval op. Dit had onder meer verstoringen van de rust en de openbare orde tot gevolg. Vandalisme is overigens blijkbaar een steeds terugkerend maatschappelijk probleem. In de jaren '80 van de 20e eeuw kennen we in het onderwijs de vandalismeprojecten. Deze hebben tot doel het jeugdvandalisme terug te dringen.
• 1.2.6. De schoolstrijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.2.6. De schoolstrijd
  
  In de 19e eeuw lag in de nationale wetgeving het accent op het openbaar onderwijs. Dat was al het onderwijs dat bekostigd werd uit openbare kassen. De rest was bijzonder. Er was neutraal-bijzonder en confessioneel-bijzonder onderwijs. Zeer machtig was het korps van Schoolopzieners, dat voor 2/3 deel uit predikanten bestond. Het Protestantisme had in zijn algemeenheid, ook inhoudelijk, een grote invloed op het openbaar onderwijs.
• 1.2.7. Schoolloopbaanpatronenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.2.7. Schoolloopbaanpatronen
  
  Via Neeltje Mulder leren we het schoolloopbaanpatroon van gegoede burgerkinderen in de eerste helft van de 19e eeuw kennen. Het onderwijs begon op 4-jarige leeftijd: de bewaarschool. Er werd reeds gewerkt met letters en een soort leesboekjes. Op 6-jarige leeftijd gingen de kinderen naar de lagere school. Uit de beschrijving blijkt dat er ook onderwijs in vreemde talen werd gegeven. Deze beschrijving komen we tegen in het boek Uit den goeden ouden tijd; ruim 60, 70 …
• 1.2.8. Enkele bekende onderwijsgevendenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.2.8. Enkele bekende onderwijsgevenden
  
  De Zaanstreek heeft in de periode tot 1900 een aantal destijds bekende onderwijsgevenden gehad. Genoemd zijn reeds:
  
  * de rector van de Latijnse school in Wormer [:donk|Maarten Donk]] Duncanus, 1541; * Dirck Az. Valcoogh en Jarigh Douwesz de Monighusen rond 1600 de schoolmeester-notarissen Krommenie;
• 1.3.1. Situatie omstreeks 1900plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.1. Situatie omstreeks 1900
  
  Omstreeks 1900 had Zaandam:
  
  * 8 openbare lagere scholen met iets meer dan 1700 leerlingen. * 3 gesubsidieerde scholen, de Winter- avond- en Herhalingsschool, de Volkszangschool en een cursus Engelse taal, met totaal ongeveer 260 leerlingen,
• 1.3.10. Constructief onderwijsbeleidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.10. Constructief onderwijsbeleid
  
  Doordat het APS haar werkzaamheden in Zaandam en later Zaanstad moest staken op het moment dat de SCOZ nog niet functioneerde, ontstond er een vacuüm in de begeleiding en ontwikkeling van onderwijsvernieuwingen. Op initiatief van de, eerder genoemde, gemeentelijke onderwijsinspectrice Mw. E.G. Bos kwam een groep vernieuwingsscholen, de Bosgroep, regelmatig bijeen in een poging zelf vorm en inhoud aan vernieuwingsactiviteiten te geven. Later kreeg deze groep …
• 1.3.11. Vakbondenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.11. Vakbonden
  
  De crisis van de jaren '30 bezorgde de onderwijsvakbonden handenvol werk. Er heerste in het onderwijs grote werkloosheid. Salarissen werden verlaagd en gehuwde onderwijzeressen werden gedwongen het vak te verlaten. Ook werden kwekelingen met akte, volontairs, aangesteld, die hetzelfde werk deden als gewone onderwijzers, maar aanzienlijk slechter werden betaald. Ter illustratie Marie van Heiningen-van Bohemen, later een der voortrekkers van het vemieuwingsonderwijs te Zaandam, …
• 1.3.12 Buitenlandse leerlingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.12 Buitenlandse leerlingen
  
  Als gevolg van de werving van buitenlandse arbeiders in de jaren '60 en '70 nam het aantal leerlingen van buitenlandse origine in het onderwijs sterk toe. In 1988 is er nog steeds een toename van leerlingen uit de etnische bevolkingsgroepen. Voor de Zaanstreek gaat het vooral om Turkse, Marokkaanse, Surinaamse, Spaanse, Portugese en Kaapverdiaanse leerlingen. De grootste groep wordt gevormd door de Turken, die met name in Zaandam in de wijk Poelenburg woonachtig z…
• 1.3.2. Schoolgeldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.2. Schoolgeld
  
  In het begin van de 20e eeuw was het lager onderwijs nog niet kosteloos. Ondanks de invoering van de Leerplicht in 1900 werd er nog steeds schoolgeld geheven. Pas in 1948 vervielen de bepalingen betreffende het heffen van schoolgeld uit de Lager-onderwijswet van 1920.
• 1.3.3. Het bijzonder onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.3. Het bijzonder onderwijs
  
  Het begin van de 20e eeuw werd beheerst door een steeds sterker wordende schoolstrijd. Deze kreeg bij de grondwetsherziening van 1917 in principe en bij de uitvoering van de Lager-onderwijswet van Minister de Visser uit 1920 ook feitelijk haar beslag in de vorm van de volledige financiële gelijkschakeling van openbaar en bijzonder onderwijs.
• 1.3.4. Speciaal onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.4. Speciaal onderwijs
  
  Tot 1985 Buitengewoon Onderwijs, de Zaandamse schoolarts, de in 1904 benoemde dr. C.J. van der Loo, zette zich vanaf het moment van zijn benoeming in om in de Zaanstreek tot stichting van een school voor buitengewoon onderwijs te komen. Het ging dan om een school voor moeilijk en zeer moeilijk lerende kinderen, debielen en imbecielen. In 1989 spreekt men over scholen voor speciaal onderwijs; deze zijn ingericht voor verschillende specifieke groepen leerlingen. In 1901…
• 1.3.5. Vakonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.5. Vakonderwijs
  
  In het basisonderwijs zijn met name nuttige handwerken en lichamelijke opvoeding vakken die veelal verzorgd worden door leerkrachten die daarin gespecialiseerd zijn en een aparte bevoegdheid hebben. Dit ondanks het feit dat de meeste onderwijsgevenden voor deze vakken zelf bevoegd zijn. De sterkte van de positie van dit vakonderwijs is in de loop van de jaren erg wisselend geweest.
• 1.3.6. Schoolwerktuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.6. Schoolwerktuinen
  
  Schoolwerktuinen speelden in de Zaanstreek binnen het basisonderwijs al snel een belangrijke rol. Vanaf het moment dat in Nederland schoolwerktuinen werden gesticht, 1920 in Den Haag en Amsterdam, ijverden ook in Zaandam mensen voor de realisering daarvan. In 1929 deed de heer Van Enkhuizen van de plantsoenendienst een poging om in Zaandam een schooltuin in te richten. In december 1929 werd een vereniging opgericht die zich aansloot bij de school-werktuinkring Noord-Holl…
• 1.3.7. Schoolverzuimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.7. Schoolverzuim
  
  Schoolverzuim is altijd een onderwerp geweest dat met de regelmaat van de klok terugkeerde in de discussies over onderwijs. In 1878 werd in Zaandijk de vereniging Getrouw schoolbezoek opgericht, omdat men vond dat het schoolverzuim de spuigaten uitliep. Deze vereniging trachtte op vele manieren het schoolbezoek te stimuleren. Dit deed zij door het uitreiken van prijzen bij het behalen van bepaalde prestaties, meestal in de vorm van bijbeltjes, en door het organiseren van e…
• 1.3.8. Aansluiting basis-voortgezet onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.8. Aansluiting basis-voortgezet onderwijs
  
  Een volgende, de tijd overlevende problematiek is de aansluiting tussen de verschillende onderwijsvormen, met name de aansluiting tussen het basis- en het voortgezet onderwijs. De klacht van de Zaandamse Burger Avond School (BAS) en de Hogere Burger School (HBS) omstreeks 1900 was dat de leerlingen die op school kwamen erg slecht zijn in vaardigheden als spelling en rekenen. In 1976 leidde dit nog steeds bestaande probleem in Zaandam tot oprichting …
• 1.3.9. Verzorgingsstructuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.9. Verzorgingsstructuur
  
  In 1919 werd het Nutsseminarium voor Pedagogiek opgericht door de pedagoog Philip Abraham Kohnstamm. Het werd verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en deed onderwijskundig onderzoek, verzorgde opleidingen voor de middelbare akte pedagogiek en kreeg grote invloed op vernieuwingsideeën. Op initiatief van Kohnstamm werd in de periode 1920-'40 reeds veel aandacht besteed aan leerplanontwikkeling ten behoeve van het lager onderwijs.

2

• 2. Bestuur en rechtspraak van ca. 1600 tot en met 1813plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2. Bestuur en rechtspraak van ca. 1600 tot en met 1813
  
  2.1. Ambten, in de banne van Westzaan
  
  Tot hiertoe zijn de veranderingen in bestuur en rechtspraak chronologisch benaderd. Dit was mogelijk omdat de banne tot het eind der 16e eeuw slechts één dorp van betekenis bevatte: Westzaan. De na deze periode talrijke ruzies tussen de opkomende gehuchten en het moederdorp Westzaan maken het wenselijk om, na globaal genomen, het jaar 1600 de verschillende ambten afzonderlijk te behandelen.
• 2.1. Inleidingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2.1. Inleiding
  
  In 1963 werd een wettelijke regeling voor het voortgezet onderwijs, de mammoetwet, van kracht. Deze op 1 augustus 1968 effectief geworden wet bouwde het voortgezet onderwijs via een algemeen vormende en een beroepsgerichte structuur als het ware trapsgewijs op:
• 2.2. Ontwikkeling van het voortgezet onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2.2. Ontwikkeling van het voortgezet onderwijs
  
  Tegen het eind van de 18e eeuw was het bestaande schoolsysteem niet geordend. Er was geen sprake van een eenduidige reglementering. In het 'voortgezet' onderwijs bestonden Franse scholen, Latijnse scholen en Hoge scholen (tot 1876 werden universiteiten ook wel 'hoge scholen' genoemd).
• 2.3. Ontwikkeling van het voortgezet onderwijs in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2.3. Ontwikkeling van het voortgezet onderwijs in de Zaanstreek
  
  De eerste Latijnse school in deze streek was waarschijnlijk die van Wormer. Voor zover bekend was Martinus Duncanus (Maerten Donk) de eerste rector of meester (zie ook 1.2.1., 1.2.8.). Hij was 'Overste Deken van verscheydenen Dorpen' en werd in 1541 rector van de school in Wormer, die onder zijn leiding tot grote bloei kwam. In sommige jaren kwamen zijn leerlingen uit meer dan 40 gemeenten. De school werd in een latere periode ond…
• 2.3.1. Algemeen Vormend Onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2.3.1. Algemeen Vormend Onderwijs
  
  Een commissie van voorbereiding bestaande uit burgemeester H.J. Smit, dhr. Brinkhorst, Corn. Korff, J. Dozy, A. van de Boom en N.A. Charante bereidde de start voor van de hbs. De school werd 10 april 1866 geopend en startte met 41 leerlingen. Er werd een nieuw gebouw betrokken aan de Westzijde op de plaats van de oude korenmolen De Ruyter. Dit gebouw was ontworpen door de stadsarchitect
• 2.3.2. Beroepsonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2.3.2. Beroepsonderwijs
  
  Bij het voortschrijden van de techniek in ambacht en industrie kwam van de vakopleiding in de bedrijven steeds minder terecht en deed zich de behoefte aan praktisch naast theoretisch onderricht steeds sterker gevoelen. Dit leidde tot de stichting van de Centrale Ambachtsschool voor de Zaanstreek. De eerste stap tot vorming van een inrichting voor Nijverheidsonderwijs werd door de Vereniging van Volksonderwijs in de Zaanstreek in 1908 gezet. Er werd een bestuur gevormd, s…
• 2.3.3. Overig onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2.3.3. Overig onderwijs
  
  De Oecumenische Stichting voor Christelijk Onderwijs in de Zaanstreek startte in 1980 met Soelam, een afdeling voor voortgezet speciaal onderwijs verbonden aan de oecumenische lom-school Sjalom. Soelam betekent ladder. De school wil een ladder vormen naar het voortgezet onderwijs in al haar geledingen. De leerlingen worden tree voor tree individueel begeleid. De school vertoont kenmerken van zowel het basis- als het voortgezet onderwijs en is bedoeld voor leerlingen vana…

A

• Aplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigA
  
  A
• Aa, Abraham Jacob van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAa, Abraham Jacob van der
  
  Amsterdam, 6 december 1792 - Gorinchem, 21 maart 1857 Abraham Jacob van der Aa 1792-1857 Abraham Jacob van der Aa, 19e-eeuwse auteur en letterkundige, vooral bekend vanwege zijn twee grote woordenboeken: 'Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden' dat tussen 1836 en 1854 in 14 delen verscheen en het twaalfdelige 'Biografisch Woordenboek der Nederlanden (12 delen 1852). Hij gaf zeer veel geschriften uit zoals het Aardrijkskundig Woordenboek van Noord-Brabant, de Gesch…
• Aafjes, Jan Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAafjes, Jan Pieter
  
  Assendelft 17 april 1911 - 14 april 1983
  
  Aanvankelijk zuivelhandelaar te Krommenie, betrokken bij de regionale en later voorzitter van de landelijke organisatie in deze branche. Hij maakte zich sterk voor een schappelijke melkprijs. Jan Pieter Aafjes was later fractie-voorzitter en gemeenteraadslid voor de Partij van de Arbeid en geruime tijd wethouder van Krommenie, in welke functie hij tevens lid was van de Ontwikkelingsraad en bestuurslid van de
• Aafke, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAafke, het Jonge
  
  Houtzaagmolen te Wormerveer, wipmolen. Het bouwjaar van de lattenzager is niet bekend; in mei 1895 werd hij in veiling verkocht en kort daarna gesloopt. Hij heeft gestaan aan de Zwartsloot, ten westen van de Noorddijk.
  
  molen houtzaagmolen
• Aagt, Langeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAagt, Lange
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, bijnaam van De Nieuwe (ook wel: Jonge) *Dekker.
  
  molen houtzaagmolen
• Aanbestedingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanbesteding
  
  Opdracht van een werk of levering na vergelijking der inschrijvingen in de Bouwnijverheid en tot in de 19e eeuw ook in andere sectoren.
  
  Aanbesteding geschiedt tegenwoordig door inlevering van gesloten en ondertekende inschrijvingsformulieren; het werk wordt tijdens of na een openbare of besloten bijeenkomst doorgaans gegund aan de laagste inschrijver. Vroeger bestond het gebruik dat tijdens deze bijeenkomst van opdrachtgever en inschrijvers werd ingezet tegen lagere prijs dan de …
• Aanmeldenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanmelden
  
  Wil je meedoen en stukjes schrijven en/of verbeteren voor de Zaanwiki?
  
  Dat kan. Meld je dan aan door onderstaand formulier in te vullen. Wij zullen dan handmatig een gebruiker aanmaken met een automatisch gegenereerd wachtwoord. Je krijgt per mail bericht met je inloggegevens.
• Aanmonsteringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanmonstering
  
  Het in dienst nemen, op de monsterrol brengen, van scheepsvolk. Aanmonsteren gebeurde doorgaans in herbergen; in Zaandam werden in de 17e en 18e eeuw voor bijvoorbeeld de Walvisvaart schepelingen aangemonsterd in de herbergen op en rond de Dam, voornamelijk in de herberg 'Spitsbergen` (zie ook:
• Aannemersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAannemers
  
  Zie: Bouwnijverheid en *NVOB.
• Aanpraten en opzittenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanpraten en opzitten
  
  Aan het eind van zijn reis door Noord-Holland in 1816 bezocht de Engelsman Johnson Zaandam. Hij laat zich over Zaanse zeden, gewoonten en gebruiken inlichten door iemand, die daar zeer goed bekend is en deze vertelt het een en ander over het vrijen
• Aanslibbingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanslibbing
  
  De oorspronkelijke aanleg van de dijken langs IJ en Zaan volgde niet overal nauwkeurig de grenzen tussen land en water. Aldus ontstonden kleine en grote stukken Buitendijks land. Soms breidden deze zich uit of ontstonden nieuwe stukken buitendijks land door aanslibbing of verlanding (bijvoorbeeld rietlanden langs de Zaan). Deze stukken werden veelal weer later ingedijkt door middel van kale dijken, kaden of beschoeiingen vlak aan het water.
• Aanvulling ENHABO van wikipedia:plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanvulling ENHABO van wikipedia:
  
  Hier staan foto's indien we toestemming krijgen per mail zouden kunnen gebruiken: --- Kelvin Voskuyl 2016/04/12 12:41 --- Kelvin Voskuyl 2016/04/26 11:09
  
  Aanvulling ENHABO van wikipedia:
  
  krantenartikel
  
  Geschiedenis
  
  Vroege geschiedenis
  
  De oorsprong van het bedrijf lag bij een pionie…
• Aap, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAap, De
  
  (ook Het Aapie). Bijnaam van oliemolen in Oostzaandam. Zie De Woudaap, De.
  
  oliemolen molen
• Aardappelen- en groentendrogerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAardappelen- en groentendrogerij
  
  Tussen 1917 en 1920 door oliefabriek De Vrede te Westknollendam (eigendom van de fa. P.H. Kaars Sijpesteijn) bedreven activiteit, samenhangend met de penibele voedselsituatie in de Eerste Wereldoorlog. De benodigde snij-, droog- en wasmachines werden geleverd door de NV Nederlandsche Groenten- en Vruchtendroogerij te Breda, waarmee een samenwerkingsovereenkomst werd afgesloten.
• Aardbevingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAardbeving
  
  Schokkende of trillende beweging van een gedeelte der aardkorst, door de werking van onderaardse krachten; in de Zaanstreek nauwelijks geregistreerd. Enkele wél waargenomen bevingen zijn hier vermeld. Toen St. Willebrordus in Rome verbleef in het jaar 695 werd gemeld dat in de lage landen niet alleen hevige stormen woedden, maar ook een aardbeving was gevoeld.
• Aardolie- en steenkoolhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAardolie- en steenkoolhandel
  
  Handelstak, belangrijk geworden met de komst van de stoommachines en later de elektriciteit. Steenkool, ook wel eens “zwart goud` genoemd, is een verzamelnaam voor een groot aantal delfstoffen met zeer verschillende eigenschappen. Alle zijn zwart van kleur en worden in lagen, meestal diep onder de aardoppervlakte, aangetroffen; ze danken hun ontstaan aan langzame ontleding en omzetting van grote hoeveelheden (meestal plantaardig) materiaal. Steenkool werd op grote s…
• Abbing, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbbing, Jan
  
  (1945/46 (?))
  
  Zanger, sologitarist, arrangeur en tekstschrijver uitkomend in de bands The Devotions (onder de naam John Hatton), symfonische rockgroep Turf, Rock-á-bop en kort bij de George Baker Selection. In 1986 nam hij deel aan de Soundmixshow met een imitatie van Barry Manilow. Later koos hij voor de countrymuziek en toerde door het land onder de naam JJ Johns. In 2001 nam hij onder die naam een CD op in San Francisco.
• Abdij van Egmondplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbdij van Egmond
  
  Klooster te Egmond, gesticht in het midden van de 10e eeuw, verwoest in 1573. Over de relatie tussen de Zaanstreek en de abdij is weinig bekend. Maar vast staat dat deze laatste flinke stukken land in de streek heeft bezeten, met name bij Assendelft. In de 11e en 12e eeuw ontving de abdij in totaal dertien verschillende schenkingen uit Assendelft.
• Abraham, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbraham, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam, scheldnaam: De Jood, later De Jonge Abraham genoemd. De windbrief werd gegeven in maart 1695. De molen heeft gestaan aan het Kalf. In april 1766 werd hij, na blikseminslag, door brand geheel verwoest. Herbouw volgde en de nieuwe molen kreeg de naam De Jonge Abraham. Deze werd gesloopt in 1916, na de laatste jaren van zijn bestaan als doppenmolen dienst te hebben gedaan.
• Abrahams Offerande (Oostzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbrahams Offerande (Oostzaandam)
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1716 aan Abraham Jansz. Drijver. De molen was toen al enige jaren in bedrijf. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, nabij het Hanenpad en werd in 1755 gesloopt.
• Abrahams Offerande (Westzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbrahams Offerande (Westzaandam)
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in augustus 1689. De molen stond ter hoogte van de tegenwoordige Langestraat. Hij werd gesloopt in 1898.
  
  westzaandam paltrok balkenzager
• Abspoel, mr. Jan Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbspoel, mr. Jan Jacobus
  
  Hazerswoude, 6 juni 1917 - Zaandam, 18 oktober 1987
  
  mr. Jan Jacobus Abspoel, jurist, groeide op in Epe en begon zijn juridische loopbaan als Ambtenaar van het Openbaar Ministerie bij het Kantongerecht te Arnhem, vergelijkbaar met de functie van officier van justitie. Van 1957 tot 1976 was hij officier van justitie te Amsterdam, namens het Openbaar Ministerie voerde hij spraakmakende processen tegen de Maagdenhuisbezetters en tegen schrijver Gerard van het Reve wegens g…
• Accijnsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAccijns
  
  Belasting op levens en genotsmiddelen, geheven dadelijk bij de vervaardiging of bij de verhandeling. Als zodanig nog steeds als rijksbelasting gebruikelijk. Accijnzen konden vroeger, al in de 17e eeuw, ook verzwaard worden door opcenten, verhogingen van het oorspronkelijke bedrag der rijksbelasting met een bepaald percentage, ten bate van de provincie, de
• Accijnshuisjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAccijnshuisjes
  
  Plaatsen waar accijns bepaald en geheven werd. In de Zaanstreek zijn twee accijnshuisjes bekend op de Grote Sluis te Zaandam. Aldaar moesten sommige handelaren hun waren uitladen om deze te laten tellen, wegen, of meten. De twee nog aanwezige pandjes zijn in het begin van de 18e eeuw gebouwd. Eén daarvan vormde sinds de
• Achillesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchilles
  
  In 1873 te Zaandam opgerichte gymnastiekvereniging, aanvankelijk ook als schermvereniging bekend onder de naam Gymnastiek- en Schermvereniging Achilles Zaandam, voorheen Gymnastiek- en Exercitievereniging Achilles. Enkele jongelui, Jan Cornelis Keg, Cornelis Pieter Korff, Cornelis Mats Jr. en Arend Latenstein sloten zich aaneen om na het verlaten der school de gymnastiek nog te kunnen blijven beoefenen. Dit gaf aanleiding tot de oprichting.
• Acht bv, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAcht bv, de
  
  Gereedschapmakenj te Krommenie. Het bedrijf werd in 1970 opgericht door acht voormalige werknemers van Thomassen & Drijver/Verblifa (Verenigde Blikfabrieken) nv die in verband met de sluiting van de vestiging van dit bedrijf te Krommenie, zonder werk dreigden te komen. Voor de financiering van hun bedrijf maakten de acht gebruik van het geld dat zij kregen in het kader van de afvloeiingsregeling. Leiding van het bedrijf was in handen van Cees Bakker.
• Acht Staten, d'plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAcht Staten, d'
  
  d'Acht Staten, later genoemd Acht Staten, verpleeg- en verzorgingshuis te Wormerveer, onderdeel van zorgorganisatie Evean. Acht Staten ligt in Wormerveer, middenin een woonwijk, vlakbij het NS-station en het Wilhelminapark. Acht Staten biedt langdurige verzorging aan ouderen. Ook is er ruimte voor ouderen die tijdelijk zorg nodig hebben. Aan Acht Staten grenzen zorgwoningen die via woningcorporatie Parteon worden verhuurd.
• Achter de Kerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchter de Kerk
  
  Naam, in de volksmond, van een buurtje te Zaandijk, westelijk, dus gerekend vanaf de de Lagedijk achter de Nederlands Hervormde kerk. Het buurtje was dicht bezet met houten arbeiderswoninkjes en een enkele stolpboerderij. Als een klein eilandenrijk, doorsneden door smalle sloten. De buurtschap ontstond in 1709/1710, toen het land aan weerszijden van de toen gegraven
• Achterberg, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchterberg, Jaap
  
  Zaandam, 20 december 1914 - Ladelund Neuengamme, 29 november 1944
  
  Jacob (Jaap) Achterberg, verzetsstrijder, lid van de CPN, zoon van Aaltje Hoorn en Maarten Achterberg. De vrouw van Jaap, Klazien, zette zich samen met Trien Mans en Bep Koemans in de jaren dertig in voor vluchtelingen uit Duitsland.
• Achtersluispolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchtersluispolder
  
  Polder, oorspronkelijk Sluispolder, gelegen buiten de Noorder IJ- en Zeedijk in Zaandam, het meest zuidelijke gebied van Zaanstad, aan drie zijden omgeven door Zijkanaal G, het Noordzeekanaal en Zijkanaal H. Vermoedelijk viel de Sluispolder rond de 13e eeuw, de tijd van de eerste omvangrijke bedijkingen, droog. De polder werd in de 16e eeuw ingedijkt. Weliswaar dateert de polder uit de Middeleeuwen maar was in die periode nooit bewoond of bebouwd. Ook industrie, in de vorm van…
• Achteruit, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchteruit, de
  
  Meelmolen te Wormer, ook de Achteruitsmolen of de Prins van Oranje genoemd. De windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Middentilsloot, nabij en ten noorden van de dorpsbebouwing, en werd gesloopt in 1743.
• Achterzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchterzaan
  
  Het gedeelte van de Zaan, benoorden de sluizen in de Dam te Zaandam, zie voorts: Binnenzaan
• Actie Barstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigActie Barst
  
  Overconsumptie is op 13 november 1973 de reden waarom leerlingen van 25 Zaanse middelbare scholen naar Zaandam fietsten om daar op de markt mee te werken aan een grote manifestatie rond het thema overconsumptie. Actiegroepen, politieke partijen, overheidsinstellingen en leerlingen verstrekten, met behulp van spelletjes en toneelstukjes informatie over overconsumptie. In de Oostzijderkerk werd een forumdiscussie gehouden, waaraan minister Vorrink, PSP-kamerlid Van der Lek en staatsse…
• Actie Stikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigActie Stik
  
  Van 28 april tot 5 mei 1971 werd de actie Stik! in de Zaanstreek gehouden, waarbij de milieuvervuiling in het middelpunt van de belangstelling stond. Op scholen werden informatieboekjes over de milieuvervuiling besproken waarin uitvoerig aandacht werd besteed aan de niet zo hoopvolle situatie in de Zaanstreek. Beroemde vogelweidegebieden werden bedreigd door luchtvervuiling, sommige plantensoorten kwamen niet meer voor, bovendien treiterden vieze luchtjes de Zaanstreek, voortkomend u…
• Adamie, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdamie, Jan
  
  Jan Adamie, Zaans Orangist in 18e eeuw. Adamie wordt voor het eerst genoemd als kapitein van de Oranje-schutterij bij de installatie van Willem IV als stadhouder in 1766. In 1788 was Adamie de stuwende kracht achter een Orangistische optocht van Krommenie naar Wormerveer.
• Adderenbosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdderenbos
  
  Voormalig bos bij de Ham, westelijk van Krommenie. De naam komt voor in een handvest van september 1357 (Ende die dyck sal leggen tusschen den Adderenbosch ende dat Westeynde van 't Delfrack) en wordt genoemd door Hendrick Jacobsz Soeteboom in de Zaanlandse Arcadia (1658) met onder meer de vermelding 'Hier waren in mijn jonge jaren nog een meenigte van Boomen'. Ook de naam Edersbosch komt voor. De oude aanduiding Busch, nog herkenbaar in: Bus en Dam, en als naam voor de smalle dijkwe…
• Adel, Reinier denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdel, Reinier den
  
  Wormerveer, 27 januari 1950
  
  Reinier Willem Jan den Adel, beeldend kunstenaar, keramist, woonachtig in Nauerna, studeerde in 1974 af aan de Gerrit Rietveld academie te Amsterdam. Hij was bestuurslid van de Culturele Raad Nauerna en is docent keramiek en beeldhouwen aan het Centrum voor kunst, cultuur en creativiteit in West-Friesland de
• Adelaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdelaar, de
  
  Voormalige zeepziederij van de firma Jan Dekker aan het Zaandijkerwegje te Wormerveer. Nadat de zeepfabricage werd beëindigd is het gebouw lang als pakhuis in gebruik geweest. Na enkele fusies, de firma Jan Dekker lieerde zich aan de Chemische fabriek Naarden en deze werd later door Unilever overgenomen, en ten gevolge van de deplorabele staat van het gebouw kwam het verouderde pand buiten gebruik.
• Adelaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdelaar, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juni 1714. De molen heeft op de noordkant van het Langeland gestaan, ten oosten van en nabij de latere Provincialeweg. Hij werd vermoedelijk kort na juli 1812 gesloopt.
• Admiraal Tromp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdmiraal Tromp, de
  
  Verfmolen te Westzaan, en later Westzaandam, ook kortweg de Tromp genoemd, bijgenaamd de Kakkeba, in Zaandam bekend als de Bruinvis. De windbrief werd gegeven in september 1690. De molen stond oorspronkelijk te Westzaan, aan en ten westen van de Gouw tussen de Papenpadsloot en de Roggebloemsloot. In 1804 werd hij verkocht voor afbraak. Hij werd daarna herbouwd op het erf van de gesloopte oliemolen de
• Admiraal, Albertusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdmiraal, Albertus
  
  Koog aan de Zaan, 12 september 1909 – Zeist, 21 februari 1977
  
  Albertus Admiraal, wethouder voor de Anti Revolutionaire Partij in Zaandam van 1945 tot 1949. Nadien burgemeester van Enkhuizen en later Bussum. Admiraal werd geboren te Koog in een protestants gezin.
• Admiraalzeilenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdmiraalzeilen
  
  Het manoeuvreren van pleziervaartuigen ( in de Zaanstreek vooral boeiers) in verband. In de 17e eeuw lieten verschillende Admiraliteiten of Admiraliteitscolleges in de Republiek der Zeven Provinciën hun zeilschepen bij wijze van vlootschouw in formatie manoeuvres uitvoeren. Wanneer dit gebruik door de pleziervaart is overgenomen is onbekend.
• ADO-Scholtz bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigADO-Scholtz bv
  
  Papierwarenbedrijf in Krommenie. De basis voor het bedrijf werd gelegd in augustus 1927 toen de grossierderij in handelsdrukwerk van N.G. Kerssens werd ondergebracht in de Algemene Drukkerij Onderneming (ADO), een drukkerij-combinatie van Schouten en Van Diepen uit Assendelft. Tegelijkertijd werd Kerssens opgenomen in de directie. In 1962 splitsten de drukkerijen Schouten en Van Diepen zich af en nam Kerssens de bedrijfsnaam en de voorraden van ADO over.
• Adserà Riba, Enricplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdserà Riba, Enric
  
  Cabra del Campo, Spanje, 1939 FlickrCreative Commons Enric Adserà Riba, geboren in 1939 in het Spaanse Catalonië, groeide op in een land dat herstelde van een burgeroorlog. Hij ontving les van Josep Busquets, beeldhouwer uit Barcelona. Daarna bezocht hij de Escuela de Bellas Artes te Barcelona. Hij was daarna lid van Centro Artístico Sant Lluc en Cúpula del Coliseum in Barcelona tot 1960.
• Adventcantorijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdventcantorij
  
  Met twee vieringen nam de Adventcantorij na 42½ jaar afscheid van de Protestantse Gemeente van Zaandam onder de bezielende leiding van hoboïst/dirigent Ruud van der Brugge; op 21 april in de Westzijderkerk en op 5 mei in de kerk waar zij op 29 november 1970 ook haar eerste kerkdienst verzorgde: de Noorderkerk van waaruit de Adventcantorij uiteindelijk ook vaarwel werd gezegd.
• Afbeeldingen uploadenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAfbeeldingen uploaden
  
  Hieronder kunt u foto's uploaden.
  
  Er moet aan de volgende voorwaarde voldaan worden
  
  * De afbeelding moet absoluut rechtenvrij zijn * Vermeld altijd de naam van de fotograaf. Mocht deze niet bekend zijn, vul dan 'Onbekend' in
• Afvalwaterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAfvalwater
  
  Door industrie en huishoudens op het oppervlaktewater of de riolering na gebruik geloosd water, dat door verontreiniging problemen kan opleveren voor het milieu. Het Hoogheemraadschap van de Uitwaterende Sluizen in Kennemerland en West-Friesland, gevestigd te Edam, belaste zich met de zorg voor en de controle van het opper vlaktewater.
• Agatheparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgathepark
  
  Ongeveer 5,5 ha groot park in Krommenie, voor een deel uit waterpartijen bestaand, gelegen aan Parklaan en Eikelaan, langs de Noorder-Durgsloot. De oorspronkelijke naam van het weiland waar nu het Agathepark ligt, is ‘Vlieland’.
  
  Het weiland werd overgenomen in de jaren 1929-1931 van enkele boeren, gefinancierd en aangelegd in het kader van de werkverschaffing door de ondernemers
• Agglomeratieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgglomeratie
  
  “Samenklontering, samenhangende bewoning, in het bijzonder een complex van steden en voorsteden. Voor de Zaanstreek is de samenhang met Amsterdam van bepalende betekenis. Zie: Agglomeratie-overleg.
• Agglomeratie-overlegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgglomeratie-overleg
  
  Overleg (sedert 1969) tussen een aantal gemeenten in de agglomeratie Amsterdam. Naar aanleiding van het voorontwerp van de wet “Groot Amsterdam' nam een aantal gemeenten in de agglomeratie Amsterdam in het midden van de jaren '60 het initiatief tot het voeren van overleg, aanvankelijk uitsluitend over het voorontwerp van wet. De Zaanse gemeenten namen niet deel aan dit overleg, aangezien zij niet bij het wetsontwerp waren betrokken.
• Agrarische bedrijvigheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgrarische bedrijvigheid
  
  Zie: Boerenbedrijf.
• Agt, J.J.F.W. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgt, J.J.F.W. van
  
  Auteur van 'De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst'. In (het inmiddels wel gedateerde) deel VIII, De provincie Noord-Holland, Eerste stuk: Waterland en omgeving ('s-Gravenhage 1953) is een aantal belangrijke monumenten in de Zaanstreek vastgelegd.
• Ahold nv, Koninklijkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAhold nv, Koninklijke
  
  Het laatste Ahold-logo De naam Koninklijke Ahold werd gevoerd tot 23 juli 2016, daarna werd Ahold Delhaize de handelsnaam als primaire detailhandelsorganisatie, die levensmiddelen en andere consumentenproducten verkoopt via winkelketens in Nederland als
• Aircraft Recovery Group 1940-1945plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAircraft Recovery Group 1940-1945
  
  Op 6 november 1986 te Assendelft opgerichte stichting, aanvankelijk vanaf 1975 een vereniging, die zich ten doel stelt in de Tweede Wereldoorlog neergestorte vliegtuigen te bergen en crashes van vliegtuigen in globaal het gebied tussen Alkmaar en de grens van Noord- en Zuid-Holland te onderzoeken. Gevonden resten, met name uit de Zaanstreek, zijn ondergebracht in een voormalige kruitkamer van het Heemskerkse Fort Veldhuis, onderdeel van de Stelling Amsterdam aa…
• AJCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAJC
  
  Zie: Arbeiders Jeugd Centrale (AJC) Jeugd Centrale.
• Akker, Theo van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAkker, Theo van den
  
  Zaandam 4 maart 1946
  
  Beeldend, voornamelijk grafisch kunstenaar. Van den Akker ontving tezamen met Leo Poelmeijer, Wim Koster en Selma Timmerman de Cultuurprijs 1979 van de gemeente Zaanstad, in verband met hun gezamenlijke ontwerp van een aantal grafische panelen voor het wijkcentrum 'De Poelenburcht' te Zaandam.
• Akkerbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAkkerbouw
  
  Agrarische bedrijvigheid. In verband met de huidige bodemgesteldheid is het overgrote deel van de Zaanstreek ongeschikt voor akkerbouw; in het verleden werden hier veel grotere oppervlakten voor benut. Een vrij algemeen aanvaarde theorie luidt dat het huidige laagveenpakket waaruit de Zaanstreek bestaat, is ontstaan door erosie en inklinking van oorspronkelijk hoogveen. In de middeleeuwen werd hierop graan verbouwd; het was noodzakelijk het hoogveen te ontwateren en men groef daartoe …
• Akkerman, Ir. Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAkkerman, Ir. Jan
  
  Zaandam, 20 mei 1872 – Den Haag, 10 maart 1954 Ir. Jan Akkerman 1872-1954 Ir. Jan Akkerman, directeur van de NV Techn. Handelmij. Akkerman & Co., gehuwd met Maria Elisabeth Knapen, voordien met Clara Elise Wafelbakker. Na de HBS te Zaandam te hebben bezocht, werkte Akkerman gedurende 21 jaar bij de HIJSM te Haarlem. Vervolgens studeerde hij te Delft aan de Technische Hogeschool, die hij in 1896 als werktuigkundig ingenieur verliet.
• Al Verderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAl Verder
  
  Kunst- (voornamelijk dicht-)genootschap te Zaandam in de 18e eeuw. Als late navolger van de rederijkerskamers (kamers van rhetorike`). die naar Frans voorbeeld sinds het begin van de 15e eeuw in de zuidelijke Nederlanden ontstonden, zich naar het noorden verplaatsten en in de provincie Holland tot bloei kwamen, is ook enige tijd in de Zaanstreek een dichtgenootschap in stand gehouden. Hoewel de betekenis ervan uiterst gering was en geenszins tot een duurzame literaire traditie leidde,…
• Albert Heijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbert Heijn
  
  (Inter)nationaal levensmiddelenconcern gevestigd te Zaandam:
  
  Zie:
  
  * Albert Heijn jr
  
  * Gerrit Jan Hein
  
  * Albert Heijn (supermarkt)
  
  * Koninklijke Ahold nv
  
  kruidenier
• Albert Heijn (supermarkt)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbert Heijn (supermarkt)
  
  Albert Heijn, winkelketen opgericht in 1887 door Albert Heijn sr (1865-1945) in Oostzaan. Hij kocht op 1 mei 1887 voor een bedrag van 4.643.23 gulden de winkel met inventaris van zijn vader en moest bovendien enkele jaren een huursom van 260 gulden betalen; zijn vrouw Maartje stond in de winkel en hij bezocht fabrikanten om de tussenhandel over te slaan; voorts ging hij in Oostzaan met een hondenkar langs de deuren.
• Albert Keijzer Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbert Keijzer Zaandam
  
  Internationaal transportbedrijf gevestigd in Zaandam. Oorspronkelijk als bodedienst in 1920 opgericht door Albert Keijzer (1902-1972), die in de eerste tijd gebruik maakte van een hondenkar. Later stapte hij over op paard-en-wagen en in 1926 werd de eerste auto, een T-Ford, aangeschaft.
• Alberti, Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlberti, Jacobus
  
  Zaandijk, 30 juli 1762 - Krommenie, 18 maart 1836 Jacobus Alberti, eerste burgemeester van Krommenie Jacobus Johan Christiaan Alberti was de eerste burgemeester van Krommenie, zoon van de hervormde predikant Johannes Christiaan Alberti. In zijn jonge jaren te Zaandijk was hij kapitein van het
• Alberti, Louise Catharina Mariaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlberti, Louise Catharina Maria
  
  Naarden, 10 februari 1864 - Zaandijk, 24 februari 1923
  
  Louise Catharina Maria Alberti, ongehuwd, woonachtig van 1890 tot haar dood in 1948 in het pand aan de Lagedijk 82, gebouwd door de Zaandijker arts Dr. Jan Mulder. Zij was een dochter van de Hilversummer burgemeester Jacobus Alberti (1814-1873).
• Albionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbion
  
  Cricketclub in Zaandam, opgericht in 1885. De vereniging, die als enige in de Zaanstreek de cricketsport bedreef, heeft langer dan veertig jaar bestaan. In 1925 is het 40-jarig bestaan nog feestelijk gevierd. Het jaar van opheffing is niet gevonden. Aangezien de eerste Nederlandse cricketclub, UD in Deventer, in 1875 was ontstaan en de Nederlandsche Cricketbond in 1881 kon Albion worden beschouwd als een der oudste verenigingen. De oprichters waren L. Simonsz, J. Endt, J. Poel, J. Brat,…
• Aldertsluis, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAldertsluis, Jan
  
  Voormalige sluis in de Assendelver IJ-dijk, gelegen aan de rand van de Zuiderpolder, nabij de latere afdamming van het Wijkermeer. De Jan Aldertsluis werd aangelegd in de 15e eeuw en gebruikt voor het inlaten en spuien van water. Eind 17e eeuw verkeerde de sluis in bouwvallige staat en werd hij afgedamd.
• Aldi distributiecentrumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAldi distributiecentrum
  
  Een Aldi distributiecentrum verrees in 1986 op industrieterrein Westerspoor aan de Kleine Tocht 44 te Zaandam. De investering waarmee vijf miljoen gulden was gemoeid leverde Zaandam tweehonderd nieuwe arbeidsplaatsen op. Voor de bouw van het circa 25.000 m2 omvattende centrum tekende van het Belgische NV
• Alkmaar Packet, NVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlkmaar Packet, NV
  
  Bootdienst over onder andere de Zaan tussen Amsterdam en Alkmaar, zowel goederen- als personenvervoer. In 1863 bewoog zakenman C. Bosman enige andere zakenlieden er toe een commanditaire vennootschap op aandelen aan te gaan, welke onmiddellijk overging tot het doen bouwen van een schroefstoomboot. Deze moest een geregelde dienst gaan onderhouden tussen Alkmaar en Amsterdam. Reeds langere tijd voeren er veren tussen Zaandam en Alkmaar enerzijds, en Zaandam en Amsterdam anderzi…
• Allan, Johannes Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAllan, Johannes Jacobus
  
  Westzaan 13 oktober 1862 - Driehuis 7 juli 1933
  
  Westzaans ondernemer en politicus. Het geslacht Allan was in de 19e en 20e eeuw een van de meest vooraanstaande geslachten van Westzaan, met als meest opvallende exponent de hier genoemde Johannes Jacobus, naar wie een gedeelte van de
• Allan, Willem Frederikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAllan, Willem Frederik
  
  Westzaan, 25 december 1881 - Zaandijk, 28 februari 1958 Willem Frederik Allan 1881-1959 Willem Frederik Allan, burgemeester van Koog aan de Zaan in de periode 1936-1944, werd in 1902 aangesteld als tweede voorwerker en later penningmeester in het bestuur van de Gymnastiek Vereniging Jahn. Het diploma Engelse Handelscorrespondentie van de Vereniging Leraren in het boekhouden werd hem in 1904 uitgereikt. Van 1907 tot 1909 was hij werkzaam bij Brandwaarborg Maatschappij Ko…
• Alle Pagina'splugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlle Pagina's
  
  Alle Pagina's
• alle_afbeeldingenplugin-autotooltip__default
• Allochtonenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAllochtonen
  
  Inwoners die van elders afkomstig zijn, in tegenstelling tot autochtonen, de oorspronkelijke streekbevolking. Als allochtoon worden meer in het bijzonder de bevolkingsgroepen aangeduid die uit het buitenland afkomstig zijn. In 1988 woonden in Zaanstad 7.841 personen van een andere dan de Nederlandse nationaliteit, dit is 6,1 procent van het totaal. Sinds omstreeks 1955 is het aantal allochtonen in de Zaanstreek gestadig toegenomen.
• Almanak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlmanak, de
  
  Hennepklopper te Assendelft. De molen werd gebouwd in 1623. Hij heeft gestaan aan de Dwarsdijk (de tegenwoordige Communicatieweg) en werd rond 1718 gesloopt.
• Almanak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlmanak, de
  
  Oorspronkelijk oliemolen te Jisp en later pelmolen te Oost-Zaandam, bijgenaamd: het Boekie. Het bouwjaar is niet bekend; de eerste vermelding dateert van juni 1683. In een onbekend jaar werd hij van zijn standplaats te Jisp, nabij de Wormergangsloot, vervoerd naar Oostzaandam, waar hij als pelmolen werd herbouwd, ten noorden van de Almanaksloot. In december 1926 werd de molen geheel door brand verwoest. De laatste jaren van zijn bestaan werd hij gebruikt als
• Alozerij, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlozerij, Gerrit
  
  (Oostzaan 1872-Den Haag 1960) Kunstschilder, werkte voornamelijk in Den Haag. Stadsgezichten, landschappen en portretten.
  
  kunstenaar
• Alphen, Henri vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlphen, Henri van
  
  (Arnhem, 28 december 1881 – Haarlem, 4 juni 1966)
  
  Henri van Alphen’s begon bij de gemeentesecretarie te Zutphen. In mei 1918 werd hij benoemd als de burgemeester van Westzaan waar hij tevens kanton-rechter plaatsvervanger was.
• Alphenaar Stansen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlphenaar Stansen bv
  
  Stansbedrijf te Wormerveer, oorspronkelijk te Zaandijk, en voorts lange tijd aan de Jan Bestevaerstraat te Koog. Het bedrijf werd als cartonnagefabriek opgericht in 1927. In 1954 werd het besluit genomen tot de specialisatie in stanswerk. Alphenaar werd daardoor voornamelijk afleveringsbedrijf voor de grafische industrie. Dit had een zodanige groei tot gevolg dat in 1968 het huidige bedrijfspand aan de Industrieweg (nr. 13) te Wormerveer kon worden betrokken.
• Alreso Elektronica BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlreso Elektronica BV
  
  Elektrotechnisch bedrijf te Zaandam. Alreso werd opgericht in 1972 door Kornelis Tjalsma (1944-1996). Het bedrijf begon aan de Westzijde, verhuisde nog in het oprichtingsjaar naar het Breedweer te Koog, in 1974 naar het Zuideinde te Wormerveer waar een uitslaande brand begin november 1975 het pand inclusief werkplaats en magazijn volledig in de as legde. De schade bedroeg een miljoen gulden. In 1976 volgde een verhuizing naar de Zeemansstraat te Zaandam, in 1984 naar de Ar…
• Altmann, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAltmann, Hendrik
  
  Zaandam 7 november 1791 - Rotterdam 23 november 1863
  
  Hendrik Altmann, schrijver, onderwijzer, bestuurder, lithograaf en kunstenaar, maakte zich als liefhebber verdienstelijk aan de beoefening van de teken- en schilderkunst en wijdde zich in het bijzonder aan kerkinterieurs, landschappen en portretten, werkte voornamelijk in Rotterdam.
• Amateuristische kunstbeoefeningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmateuristische kunstbeoefening
  
  Zie de afzonderlijke trefwoorden: Beeldende kunst kunst, Muziek en Toneel waarvan de laatste twee nagenoeg geheel de amateuristische beoefening betreffen.
• Amateursportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmateursport
  
  Zie bij Sport en de daarvan afgeleide trefwoorden.
• Ambachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbacht
  
  Oorspronkelijk vooral een ondergeschikte openbare betrekking: men sprak onder andere van schout-ambacht, bode-ambacht enzovoort. De diensten die door de schouten als rechtsvorderaars voor de graaf werden verricht, werden ambacht genoemd, vandaar de aanduiding
• Ambachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbacht
  
  In de economie dat deel der productie dat, in tegenstelling tot die in fabrieken, zonder tussenpersonen tot stand komt. Er is een onmiddellijke verhouding tussen producent en consument; kenmerkend is dat de ambachtsman het product geheel vervaardigt of tenminste voor een groot deel. Terwijl vroeger een aanzienlijk deel van de productie ambachtelijk werd vervaardigd, is de taak van de ambachtsman sinds de 19e eeuw steeds meer door de industrie overgenomen.
• Ambachtsheerlijkheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbachtsheerlijkheid
  
  Historisch belangrijk begrip, waaraan drie betekenissen moeten worden toegekend:
  
  * het aan een ambachtsheer toegekende overheidsgezag met alle daaraan verbonden rechten; * het gebied waarover dit gezag zich uitstrekte; *
• Ambachtsschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbachtsschool
  
  Aanvankelijk de naam van een instelling waarop, wat ook wel lager technisch onderwijs heet, wordt gegeven. Door organisatorische en structurele wijzigingen in het onderwijs werd de naam Ambachtsschool gewijzigd in Lagere Technische School, LTS. In het spraakgebruik wordt de eerste onderwijsinstelling van deze aard, de P.W. Jedelooschool aan de Westzijde te Zaandam, waarin ook een middelbare beroepsopleiding was gevestigd, als 'ambachtsschool' aangeduid.
• Ambulancevervoerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbulancevervoer
  
  Vervoer van zieken- en ongevallenslachtoffers, in de Zaanstreek uitgevoerd door Boon's Ambulance bv en de Dienst Volksgezondheid (voorheen ook door Erven Jan de Boer). Zie: Gezondheidszorg
  
  economie
• Amelandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmeland
  
  Straat in Zaandam, het doodlopende pad loopt dicht ten zuiden van en evenwijdig aan de Mallegatsloot. De naam van het pad bestond al in de 17e eeuw als Aemland, dit is 'het land van Aem' en werd toen afwisselend gebruikt met de aanduiding Paardeven. In 1643 werd voor dit Aemland een 'order voor 't padt' opgesteld.
• Amersfoort, Nynke vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmersfoort, Nynke van
  
  Stavoren 1943
  
  In de Zaanstreek werkend kunstenaar, weef- en batikwerk alsmede zeefdruk op stof; Wormer.
  
  De website van Nynke van Amersfoort meldt in april 2015: ,,Door een eenzijdige verlamming als gevolg van een herseninfarct ben ik genoodzaakt mijn activiteiten stop te zetten. Mijn atelier zal worden gesloten. Deze website is per medio november 2015 uit de lucht.
• Amicis, Edmondo deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmicis, Edmondo de
  
  Imperia 21 oktober 1846 - Bordighera 11 maart 1908
  
  Edmondo de Amicis, Italiaans auteur, bekend geworden als schrijver van reisboeken. In [Olanda], vertaald als Nederland en zijn bewoners (Utrecht, 1985) geeft De Amicis ondermeer een beschrijving van Zaandam, dat hij in 1873 bezocht.
• Ammeraal Conveyor Belting bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmmeraal Conveyor Belting bv
  
  Oorspronkelijk Zaans familiebedrijf op het gebied van proces- en transportbanden, sinds juli 1985 gevestigd te Heerhugowaard. In 1950 begon Th. Ammeraal sr., die toen dertig jaar ervaring had in de fabricage van technische weefsels, Ammeraals Weverijen te Wormer. In 1953 werd het bedrijf naar Wormerveer verplaatst, waar een grotere ruimte in gebruik werd genomen. In 1954 werd in het Brabantse Schaijk met de productie van eindloos geweven banden begonnen. Later werde…
• Amor Vincit Omniaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmor Vincit Omnia
  
  Uitgeverij te Westzaan, in 1979 opgericht door Jaap Leguijt. De uitgeverij is gespecialiseerd in Zaanse titels.
  
  In 2018 waren ruim 30 boekjes en kalenders verschenen waaronder:
  
  * Hans Bosma - Heel de ziekenhuizen - Van plaatselijk Zaans ziekenhuis naar De Heel.
• Amsterdamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmsterdam
  
  Buurgemeente van de Zaanstreek, reeds vroeg van grote betekenis voor met name de economische ontwikkeling van de streek,
  
  Voor meer informatie zie de volgende hoofdstukken van het onderdeel economie
  
  * 1.2.5. stad_en_platteland_economische_tegenstellingen,
  
  * 2.1. economische expansie,
  
  * 2.4.2. industriele expansie waardoor?,
  
  * 2.10.3. economisc verval waardoor,
  
  * 3.2.3. instellingen van economisch_nut en
  
  *
• Amsterdamsche Kanaal Maatschappijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmsterdamsche Kanaal Maatschappij
  
  Maatschappij waaraan in 1858 de concessie voor het graven van het Noordzeekanaal en de inpoldering van het IJ werd verleend, op 23 januari 1863 door een wet bekrachtigd. Aangezien bij het graven van het kanaal Amsterdamse belangen prevaleerden (zie in dit verband bij:
• Anarchismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnarchisme
  
  Theorie die een maatschappelijke ordening met de grootst denkbare autonomie van het individu nastreeft en als consequentie hiervan de volledige afwezigheid van elke regeerdwang beoogt. Deze beginselen zijn al zeer oud, ze zijn als filosofisch toekomstideaal reeds verdedigd door Zeno (342-270 v.Chr.), stichter van de Stoïcijnse school.
• Anderson, Ankeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnderson, Anke
  
  (1963) Harpiste, die enige tijd docente was bij de Gemeentelijke Muziekschool Zaanstad. Zij was tevens onderdeel van het Arpeggio Trio. Voor diverse cd's werkte ze samen met blokfluitist Robert Bakker. Tegenwoordig werkt ze bij een muziekschool in Katwijk
• ANDOplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigANDO
  
  Algemene Nederlandse Drankbestrijders Organisatie, zie: Drankbestrijding
• ANJO, ANgob Jongeren Organisatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigANJO, ANgob Jongeren Organisatie
  
  Jongeren-organisatie van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond, zie: Drankbestrijding.
• Ankersmederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnkersmederij
  
  Toeleveringsbedrijf van de Zaanse Scheepsbouw in de 17e en 18e eeuw, vooral geconcentreerd aan en nabij de Zuiddijk en de Hogendijk te Zaandam. De ankersmederijen werden gedreven in Partenrederij. Vermaard was de anker- en kettingsmederij Valkenburg nabij de Hogendijk. Een andere zeer grote ankersmederij was gevestigd aan een pad dat daaraan zijn naam dankte, het Ankersmid, ter hoogte van het huidige Ankersmidplein. Zie ook:
• Ankum, Leendert Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnkum, Leendert Albert
  
  Amsterdam, 25 november 1895 - Zaandam, 20 oktober 1970
  
  Burgemeester te Koog aan de Zaan van 1946 tot eind 1960, daarna nog een aantal maanden waarnemend burgemeester van Heiloo. Leendert Albert Ankum, vader van Leopold Alfred Ankum, werd na de lagere school diamantbewerker. In de
• Ankum, Leopold Alfredplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnkum, Leopold Alfred
  
  Amsterdam, 21 augustus 1932 - Koog aan de Zaan, 3 april 2007
  
  Prof. dr Leopold Alfred Ankum, zoon van de Koogse burgemeester Leendert Albert Ankum, groeide op te Koog, aldaar woonachtig. Vanaf 1970 hoogleraar bedrijfseconomie aan de faculteit der Economische Wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam.
• Anna Paulowna Romanowplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnna Paulowna Romanow
  
  Sint-Petersburg 18 januari 1795 – Den Haag 1 maart 1865
  
  Grootvorstin van Rusland, in 1816 gehuwd met kroonprins Willem, de latere koning Willem II. Zij bezocht Zaandam in 1831. Het Czaar Peterhuisje aan het Krimp was haar eigendom; het was haar door Koning Willem 1 in 1818 ten geschenke gegeven ter gelegenheid van de geboorte van zijn kleinzoon Alexander.
• Annexatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnnexatie
  
  Inlijving bij het grondgebied. Ten onrechte heeft men het in verschillende bij de samenvoeging tot Zaanstad betrokken gemeenten doen voorkomen alsof Zaandam de overige dorpen wilde annexeren. Dit was onjuist, aangezien van meet af aan de bedoeling was dat deze samenvoeging (overigens uiteindelijk een besluit van de rijksoverheid) tot de vorming van een geheel nieuwe gemeente zou leiden. Overigens had de rijksoverheid reeds in 1848 het voornemen enkele Zaangemeenten samen te voegen; di…
• Anno 1961plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnno 1961
  
  [Totel van het eerste nummer. Bron Archief Zaans Erfgoed]
  
  Anno 1961, was een blad dat werd uitgegeven door de vereniging Vrienden van het Zaanse Schans, later van de vereniging Vrienden van het Zaanse Huis. Er zijn totaal 160 nummers uitgegeven. Het laatste verscheen in in 2001, daarna ging het blad over in het blad Zaanse Erfgoed, als orgaan van de
• Anti-Revolutionaire Partij (ARP)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnti-Revolutionaire Partij (ARP)
  
  Eerste georganiseerde politieke partij in Nederland. In 1879 ontstaan door bundeling van de reeds bestaande plaatselijke anti-revolutionaire kiesverenigingen op basis van het door Abraham Kuyper geschreven beginselprogramma. Uitgangspunten van dit programma waren:
• Antjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAntje
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, kleine achtkante bovenkruier, zie: het Jonge Vool, het Hinkende.
• Apie, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApie, het
  
  Oliemolen te Oostzaandam, zie: de Woudaap, De
  
  oliemolen molen
• Apolloplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApollo
  
  Muziekvereniging (harmonie-orkest), in 1894 opgericht te Zaandijk. Doelstelling was niet alleen de beoefening van muziek, maar ook het verlenen van medewerking aan manifestaties der arbeidersbeweging. De oprichters en aanvankelijke leden waren volgelingen van
• Apostolisch werkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApostolisch werk
  
  Geestelijke stroming bestaande uit verschillende gemeenten, waarvan twee in de Zaanstreek aanwezig: het Apostolisch Genootschap en de Nieuw-Apostolische Kerk Genootschap en Zendingsgemeente komen voort uit één moederkerk, die in 1833 op een landgoed bij Londen uit de Anglicaanse kerk ontstond. Gestreefd werd naar kerk-eenheid, maar desondanks deden zich verscheidene splitsingen voor. In Nederland waren de apostelen actief vanaf 1863. Belangrijk werd vooral de Hersteld-Apostolis…
• Apothekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApotheken
  
  Inrichtingen waar geneesmiddelen worden bereid en/of ten verkoop worden aangeboden. Een zeer groot deel dezer middelen kan niet vrij worden verkocht, maar mag uitsluitend op recept van huisarts of specialist worden afgegeven. In verband hiermee en ter controle door de overheid is het aantal vestigingen beperkt.
• Appelboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAppelboom, de
  
  Oliemolen te Westzaan. De windbrief werd gegeven in juli 1695; rijkelijk laat, want al in oktober 1692 werd de molen opgenomen in een assurantiecontract. Na 1868 werd hij gebruikt voor het verwerken van cacao-afval. Hij heeft gestaan ongeveer tegenover de watertoren, en werd omstreeks 1900 gesloopt.
• Appelboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAppelboom, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1727. De molen heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw, nabij en ten zuiden van het Smaal. In november 1849 ging hij door brand verloren.
  
  molen pelmolen
• April-meistakingen 1943plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApril-meistakingen 1943
  
  De tweede grote staking dateert van april/mei 1943. De directe aanleiding was het in Berlijn genomen besluit dat Nederlandse militairen van mei 1940 alsnog in krijgsgevangenschap zouden worden genomen. Aan die staking werd in de Zaanstreek voornamelijk in Krommenie meegedaan. Vrijdag 30 april legden 700 arbeiders van de
• aquariumverenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOver het onderwerp aquariumverenigingen staat de toestand vermeld zoals die was in 1990, kan dit zo blijven staan? --- Judith Friso 2016/01/21 13:10
• Aquariumverenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAquariumverenigingen
  
  In de Zaanstreek waren ooit drie aquariumverenigingen, waarvan thans (1990) nog een actief is.
  
  Doelstelling van deze vereniging is: het bevorderen van de aquarium- en terrariumkunde. Dit tracht men te bereiken door het houden van lezingen, tentoonstellingen, huiskeuringen bij de aangesloten leden en het organiseren van excursies. Daarnaast wordt informatie verstrekt omtrent het houden van een aquarium en terrarium. In Zaandam waren twee verenigingen:
• Arbeid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeid, de
  
  Zie: Supplement, woningbouw.
  
  De oprichting van de Algemene Coöperatieve Wormerveerse Woningbouwvereniging 'De Arbeid' G.A. op 9 september 1915 werd niet door iedereen toegejuicht. De gemeente vond De Arbeid te links en werkte aanvankelijk tegen. De Arbeid hield zich echter strikt aan haar doel, men diende uitsluitend volkshuisvesting-belangen In 1977 werd de naam gewijzigd in Wormerveerse Woningbouwvereniging 'De Arbeid'.
• Arbeiders Jeugd Centrale (AJC)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeiders Jeugd Centrale (AJC)
  
  Zelfstandige jeugdbeweging, opgericht door de SDAP, met financiële steun van het NVV. Direct na de oprichting van de landelijke AJC, in maart 1918, werden er in de Zaanstreek afdelingen opgericht en werden leden van de Jeugd Centrale actief, aanvankelijk onder toezicht en met hulp van het NVV en de SDAP, en later meer en meer als zelfstandige jeugdbeweging. Er ontstonden twee Zaanse afdelingen. In het café van Klein te Assendelft werd de afdeling Noord opgericht,…
• Arbeiders-organisatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeiders-organisatie
  
  Zie: Communisme, Socialisme, Vakverenigingen, alsmede Arbeiders Jeugd Centrale (AJC) Jeugd Centrale.
• Arbeidersbewegingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidersbeweging
  
  Zie:
  
  * Anarchisme, * Communisme, * Socialisme, * Vakverenigingen, alsmede * Arbeiders Jeugd Centrale.
• Arbeiderspers, nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeiderspers, nv
  
  In 1929 door de SDAP en NVV te Amsterdam opgerichte drukkerij en uitgeverij. Voor de Tweede Wereldoorlog groeide het bedrijf snel uit door onder meer de productie van kranten en tijdschriften, waaronder 'Het Volk' als landelijk dagblad met een grote oplage. Na de oorlog werd dit laatste voortgezet als 'Het Vrije Volk'. De in 1967 overleden
• Arbeidsbureauplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsbureau
  
  Zie: Gewestelijk Arbeidsbureau. Zie ook, in verband met de brand in het Arbeidsbureau Oostzijde Zaandam, mei 1943 en de bomaanslag op dat in de Stationsstraat te Zaandam in januari 1945: Tweede Wereldoorlog , 3.
  
  tweede_wereldoorlog
• Arbeidsenquête 1891plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsenquête 1891
  
  Zie Arbeidsomstandigheden en Gezondheidszorg 2.3..
• Arbeidsinspectieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsinspectie
  
  Overheidscontrole op de naleving der arbeidswetgeving. Deze inspectie is internationaal voorgeschreven in en na het vredesverdrag van Versailles (1919-1923) en daarna aangescherpt. In Nederland is zij al ingesteld sinds de eerste Arbeidswet (1899). De dienst der arbeidsinspectie houdt zich in praktijk vooral bezig met het controleren van voorschriften die betreffende de werkplek zijn gesteld inzake de veiligheid, gezondheidsaspecten, arbeidstijden enzovoort. Daarbij staan de in…
• Arbeidsomstandighedenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsomstandigheden
  
  De omstandigheden waaronder arbeid wordt verricht. Een complex van factoren, zoals: veiligheid op de werkplaats, een (on)gezonde werksituatie, arbeidsverhoudingen op micro-, meso- en macro-niveau, loonvorming, arbeidsvoorwaarden, besluitvorming binnen de onderneming, bereikbaarheid van het werk, et cetera, en daarnaast ook tijdgebonden normen, bepaalt de kwaliteit van de arbeidsomstandigheden.
• Arbeidsongevallenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsongevallen
  
  Zie: Arbeidsomstandigheden.
• arbeidsplaatsenplugin-autotooltip__defaultTABELLEN aanmaken/aanpassen
• Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte
  
  Onder een arbeidsplaats wordt verstaan: een betaalde functie waarin meer dan 15 uur per week wordt gewerkt. De bedrijfsgrootte wordt (althans hier) bepaald door het aantal arbeidsplaatsen dat een bedrijf biedt. De werkgelegenheid wordt gevormd door het totaal aantal arbeidsplaatsen. Door optelling van het aantal arbeidsplaatsen binnen economische sectoren is inzicht te krijgen in de Werkgelegenheid die de verschillende bedrijfstakken door de eeuwen heen boden …
• Arbeidsverhoudingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsverhoudingen
  
  De (rechts-)betrekkingen tussen werkgevers en werknemers (ook: de verhouding met betrekking tot de arbeid.) Bij het vaststellen van de arbeidsverhoudingen kan ook de overheid betrokken zijn. Werkgevers, werknemers en overheid geven vorm aan de arbeidsvoorwaarden en de sociaal-economische politiek. De partners verkeren in een onderhandelings-, overlegen strijdsituatie, vooral in periodes voorafgaande aan de vaststelling van de collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO's).
• Archeologieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArcheologie
  
  Bestudering en reconstructie van de bewoningsgeschiedenis in de ruimste zin, aan de hand van in de bodem aangetroffen sporen van menselijke activiteiten. In de Zaanstreek heeft de archeologie door opgravingen bij Assendelft en door de bestudering van het daar gevonden materiaal aangetoond dat het gebied reeds 600 jaar voor Christus bewoond was.
• Archeologische Werkgemeenschap van Nederland, afdeling Zaanstreek e.o.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArcheologische Werkgemeenschap van Nederland, afdeling Zaanstreek e.o.
  
  Nadat in 1955 de eerste bodemvondsten in de Assendelver polders waren ontdekt is in 1960 als derde afdeling van de Werkgemeenschap een Zaanse vereniging opgericht. De doelstelling is:
• archeologische_werkgemeenschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe werk- en expositieruimte bevindt zich in 2015 in de Tuinstraat in Zaandijk in een voormalig schoolgebouw. Het tijdschrift 'Grondspoor' wordt in 2015 digitaal verspreid.
• Archiefplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArchief
  
  Het geheel van bescheiden die zijn opgemaakt of ontvangen door een instelling of persoon en die bestemd zijn om bewaard te worden. Archieven zijn te verdelen in overheids- en niet-overheids-archieven. Een archief onderscheidt zich van een verzameling of een collectie, of dat nu een bibliotheek, een museumcollectie of bijvoorbeeld een postzegelverzameling is: archiefstukken vormen een bewijs van de handelingen, rechten en verplichtingen van de instantie of persoon door wie het archief, …
• Architectuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArchitectuur
  
  Bouwstijl, bouwkunst, de kunst en de leer van het ontwerpen en uitvoeren van bouwwerken. Zie ook: Bouwen in de Zaanstreek.
  
  Voor de 17e- en 18e-eeuwse houtbouw in de Zaanstreek geldt dat deze, ondanks allerlei verschillen, zoveel overeenkomsten vertoont dat van een Zaanse bouwstijl kan worden gesproken. Deze specifieke stijl wordt gezien als een belangrijk aspect van de eigen Zaanse cultuur in vroeger eeuwen.
• Arend, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. Het bouwjaar is onbekend, evenmin of hij als balkenzager of wagenschotzager in bedrijf is geweest. De molen komt voor in een kaartboek van de Oostzijde uit 1693, iets ten noorden van de latere Magere brug. Verdere gegevens ontbreken.
• Arend, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de
  
  Houtzaagmolen te Gostzaandam. paltrok. Het bouwjaar van de balkenzager is niet bekend; hij wordt voor het eerst vermeld in een assurantiecontract uit mei 1736. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, nabij het tegenwoordige Kattegat en werd in mei 1770 door brand verwoest.
• Arend, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Blauwe
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in november 1726. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Papenpadsloot en werd gesloopt in 1875.
  
  molen houtzaagmolen
• Arend, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Blauwe
  
  Naernase Vaart Hennepklopper te Krommenie. De windbrief werd gegeven in april 1693 aan Symon Blauwe c.s. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart, op het noordeinde van de dijk. In 1904 werd er een dieselmotor in geplaatst en in 1913 werd hij gesloopt.
  
  molen hennepklopper
• Arend, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Blauwe
  
  Oliemolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in april 1656 aan Claes Dircksz. Blaeuw. In 1879 werd de molen gesloopt omdat hij in de weg stond bij de aanleg van de spoorlijn naar Enkhuizen. Hij stond iets noordelijk van deze spoorlijn, aan weg en Zaan.
• Arend, de Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Bonte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in november 1719 aan Cornelis de Bont. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering. Hij werd in 1905 gesloopt, waarna een stoomhoutzagerij met dezelfde naam op zijn erf werd gebouwd.
• Arend, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Groene
  
  Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in mei 1649. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van de Nauernase Vaart, tegenover de Noordersluis van Krommenie, en kwam in 1804 in slopershanden. Bij de molen was een sluis gelegen, die Groene
• Arend, de Groteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Grote
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in november 1713. De molen stond aan en ten noorden van de Papenpadsloot, ten westen van de latere spoorlijn. De laatst bekende vermelding is in een assurantiecontract uit 1760. Vermoedelijk is hij kort daarna gesloopt.
• Arend, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Witte
  
  Hennepklopper te Krommenie, zie: de Feniks, De
  
  molen hennepklopper
• Arend, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Zwarte
  
  Meelmolen te Wormer, niet genoemd door Pieter Boorsma in Duizend Zaanse Molens. Waarschijnlijk stond de molen ook onder een andere naam bekend, onder welke Boorsma hem opnam. De Zwarte Arend wordt genoemd in een verkoopcontract uit maart 1668.
  
  Andere vermeldingen zijn niet bekend
• Arend, n.v. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, n.v. de
  
  Cacao- en chocoladefabriek te Wormerveer, zie J. Pette Hz., J Hz.
• Arendsluis, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArendsluis, de Groene
  
  Voormalige sluis in de Noordervaartdijk aan de westkant van de Nauernasche Vaart, die toegang gaf tot de polder Westzaan, ter hoogte van het oostelijk gelegen huidige Noordsterpark te Wormerveer en het westelijk gelegen huidige Agathepark te Krommenie. De sluis werd reeds bij het graven van de Vaart (1633-1634) aangelegd; de naam ontstond vijftien jaar later toen in zijn nabijheid oliemolen de
• Arentz, Isaacplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArentz, Isaac
  
  Oegstgeest 1824 - Zaandam 1910
  
  Isaac Arentz, tekenleraar en van 1850 tot 1896, drijvende kracht achter de Zaandamse stadstekenschool. Hij leidde verscheidene bekende kunstenaars op, onder wie Jacob Taanman, Klaas van Vliet, Rens Lensselink en Freek Engel. Door Heijnen getypeerd als leden van de 'eerste generatie' Zaanse schilders. Zijn opvolger was Albert Beerends.
• Aribaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAriba
  
  Chocoladefabriek te Zaandijk. aan het einde van de Eerste Wereldoorlog ten gevolge van gebrek aan grondstoffen opgeheven. Zie: Van der Woude, Ad van der en Dekker. Arie de Bruinspad. Kort pad (circa tachtig meter lang) te Zaandijk. gelegen tussen het Ezelspad en het Weeshuispad. Van het Arie de Bruinspad is geen padreglement bekend. Het pad wordt in de tweede helft van de 17e eeuw vermeld als Jacob Kalenpad, vermoedelijk vernoemd naar een van de eerste padmeesters. Arie de Bruin, naar wie…
• Ariskensmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAriskensmolen, de
  
  Ariskensmolen, de
• Arismolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArismolen, De
  
  Meelmolen in Wormer, ook De Ariskenmolen of De Liefde genoemd. De Windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van de Arisveersloot (later de Uilsloot), ten zuiden van de bebouwing. Hij is na 1698 verdwenen.
• Arissesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArisses
  
  Ondernemersgeslacht te Westzaan in de 17e en 18e eeuw. De Rolrederij was niet beperkt tot Krommenie. Ook in Westzaan kwamen rolrederfamilies voor, zoals bijvoorbeeld voor vijf generaties de familie Arisses.
  
  In 1612 overleed in Krommeniedijk Aris Gerritsz, die met zijn zonen Jan Arisz (geb. ca. 1595) en Arian Arisz de rolrederij en spinnerij bedreef. Jan Arisz trouwde Guurtje Willems uit Westzaan en hun zoon Willem Jansz Arisses (ca. 1630-1688), gehuwd met Lijsbeth Jansz, was rolreder …
• Ariërverklaringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAriërverklaring
  
  Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 3.
• Armenhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArmenhuizen
  
  Zie: Wees- en armenzorg- en armenzorg.
• Armenraad Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArmenraad Zaandam
  
  Armenraden dateren uit de periode 1913-1935. Na 1945 noemden de Armenraden zich Sociale Raden. Armenraden konden worden ingesteld en bestonden uit vertegenwoordigers van gemeentelijke, kerkelijke en particuliere instellingen van weldadigheid. De burgerlijke instellingen van weldadigheid waren verplicht deel te nemen, de overige instellingen mochten daar zelf over beslissen. In 1923 bestonden er 31 Armenraden, in 1934 waren dat er 29. Bij de inwerkingtreding van de Algemene Bij…
• Armenzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArmenzorg
  
  Zie: Wees- en armenzorg- en armenzorg.
• Armoedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArmoede
  
  Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 1.1.3., 3.1.1., zie: Bedelarij.
• Arnoldus, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArnoldus, de Jonge
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, oorspronkelijke naam het Bonte Paard, vaak de Nol genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit een brandcontract van januari 1768. Bekend is echter dat de molen er al vóór die tijd stond, toen onder de naam het Bonte Paard. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, aan en ten zuiden van de Hanenpadsloot, en werd in 1895 gesloopt.
• Arresledenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArresleden
  
  Zie: IJsvermaak.
• Artillerie Inrichtingen (AI)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArtillerie Inrichtingen (AI)
  
  Producent van munitie te Zaandam, aan het Noordzeekanaal ten oosten van de voormalige Hembrug op de zuidwestelijke hoek van de Voorzaan. De productie van de munitie werd in de jaren 1885-1889 vanuit Delft naar Zaandam overgebracht. Op 1 januari 1973 werd het staatsbedrijf omgezet in een naamloze vennootschap onder de naam Eurometaal nv.
• Artsenlaboratoriaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArtsenlaboratoria
  
  Zie: Gezondheidszorg
• ARTzaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigARTzaanstad
  
  ARTzaanstad, ook wel ARTZNSTD, is sinds 2017 een voortzetting van het Kunstcentrum en is gehuisvest op het Hembrugterrein, Projectielgebouw (gebouw nr. 72/436, 308 en 342), Middenweg 72 te Zaandam.
  
  Externe link
  
  * ARTZNSTD
• Aschnegotieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAschnegotie
  
  Deze Aschnegotie ook wel Asch-compagnie genoemd, was een bedrijf dat een lucratieve handel voerde in Pot- en Weedas en was onlosmakelijk verbonden met molen “De Schenker“.
  
  De geschiedenis:
  
  Op 3 maart 1672 kocht Jan Dirksz. Schenk, -hij was toen 27 jaar-, een klein molentje zie
• Asielplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAsiel
  
  Zie: Dierenbescherming
• Aslan, Denizplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAslan, Deniz
  
  Zaandam, 9 februari 1989
  
  Deniz Aslan is een Nederlandse/Turkse professioneel rechtsback uitkomend voor FC Emmen. Hij doorliep de jeugdopleiding van Ajax en maakte in 2010 de overstap naar Helmond Sport waar hij op 13 augustus 2010 debuteerde in het betaald voetbal. Na de eerste helft van het seizoen, toonde Bursaspor interesse die de rechterverdediger transfereerde naar Antalyaspor, Linyitspor en Elazığspor om vervolgens uit te komen voor Boluspor, Karşıyaka en Kartalspor. In de …
• Asmetaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAsmeta
  
  Vroegere naam van Assenburg bv te Assendelft, welke onderneming deel uitmaakt van de Samas-groep n.v. Zie: Aspa bv bv.
  
  economie
• Asmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAsmolens
  
  Waarschijnlijk een in de 17e en 18e eeuw gebruikte naam voor de inrichtingen waar potas werd gebrand. Potas werd gebruikt voor het zieden van de gebeukte hennepvezels bij de zeildoekfabricage. Teneinde wit zeildoek te kunnen weven (de duurdere kwaliteiten) moest de van nature grauwgrijze grondstof gebleekt worden door deze te koken met loog. Dit loog werd uit potas gebrand.
• Aspa bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAspa bv
  
  Tot internationaal bedrijf uitgegroeide onderneming in de branches kantoorinrichting, -meubelen en -machines, alsmede kantoorartikelen, en -automatisering, zowel de handel hierin als de productie hiervan. Sinds 1977 is Aspa een werkmaatschappij van de Samas-Groep nv. Deze naamloze vennootschap, waarvan de aandelen op de beurs van Amsterdam zijn genoteerd, is gevestigd te Maarssen, maar de wortels van het bedrijf liggen in de Zaanstreek. De hoofdvestiging van Aspa bv is thans Utrecht, in…
• Assema, Co vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssema, Co van
  
  Zaandam, 22 februari 1955
  
  Co van Assema, beeldend kunstenaar, schilder en graficus te Krommenie.
  
  Het raadselachtige en poëtische van mijn werk komt allemaal voort uit realistische, alledaagse dingen. Vaak zijn het verwijzingen naar dingen die ik gezien en meegemaakt heb. Het besef van de natuur om me heen met al z’n prachtige vormen, de kracht van de wind en het water, de hoogte en diepte, ’t groeiproces. Maar zeker de plek en de sporen van mensen die achterblijven; het afval, …
• Assenburg bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssenburg bv
  
  Produktiebedrijf van stalen meubelen, voornamelijk kantoormeubilair, te Assendelft, deel uitmakend van de divisie Industrie van de Samas-groep nv. Zie: Aspa bv bv.
  
  economie
• Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelft
  
  Voormalige zelfstandige gemeente, sinds 1 januari 1974 deel uitmakend van Zaanstad. De samenvoeging stuitte bij de bevolking op grote weerstand. Assendelft wenste deze niet en bepleitte samen met Krommenie een gemeente Krommenie-Assendelft. De rijksoverheid besliste evenwel anders.
• Assendelft, de Heren vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelft, de Heren van
  
  Leden van een in de late middeleeuwen in belang toegenomen geslacht als beheerders van het grafelijke leengoed in de vorm van de latere heerlijkheid van Assendelft. Onder enig historisch voorbehoud wordt de Assendelftse dorpsschout Barthoud, die in 1265 trouwde met vrouwe Maria van Heemskerk, aangemerkt als stamvader van dit adellijke geslacht. Zijn zoon, Gheraet (of Gerrit), werd in 1306 beleend met een “weer` (een aantal stukken land tussen hoofdsloten) bij het meertj…
• Assendelfterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelfter
  
  De Assendelfter is een oud-Nederlands kippenras, een pelhoen, ontstaan in de Zaanstreek.
  
  In 1981 hebben de liefhebbers en fokkers van de Assendelfter hoender zich verenigd in de Assendelfter en Noord-Hollandse Blauwen Club. De club telt circa 150 leden.
  
  kip hoen
• Assendelver kastenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver kasten
  
  Gebruikelijke naam voor de in de Zaanstreek aan het eind der 17e eeuw vervaardigde kasten (losse meubelstukken), waarvan de panelen beschilderd zijn met bijbelse voorstellingen en die verder druk versierd zijn met geschilderde bloemmotieven en -ranken. Mede door hun zeldzaamheid zijn deze kasten zeer kostbaar; officieel zijn er niet meer dan twaalf tot vijftien ter wereld bekend. Om verschillende redenen wordt de voorkeur gegeven aan de aanduiding
• Assendelver schilderwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver schilderwerk
  
  Ten onrechte verleende benaming aan het tegenwoordig in huisvlijt beoefende beschilderen van gebruiksvoorwerpen zoals dienbladen enzovoort in een bepaalde stijl en met bepaalde kleuren. De gebruikte bloemmotieven doen enigszins denken aan die op
• Assendelver Veenpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver Veenpolder
  
  Drooggemaakte polder van ruim 317 hectare tegen de Nauernasche Vaart bij Assendelft.
  
  Het polderpeil is 3,615 meter beneden NAP. De polder maakte oorspronkelijk deel uit van de Zuiderpolder. In de Franse tijd (1804) werd vergunning verleend tot vervening of turfwinning. In 1845 was deze zó ver gevorderd dat een meer was ontstaan waarop men besloot tot het aanleggen van een omringdijk en droogmaking. In 1848 is daarna het eerste gewas geoogst in de Drooggemaakte Veenpolder…
• Assendelver Wielerbaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver Wielerbaan
  
  Toen bekend werd dat de beroemde 6-daagse wielerbaan in Rotterdam na 36 dagen in gebruik geweest te zijn in 1937 te koop was, toonde de Gemeente Assendelft met steun van omliggende gemeentes hier belangstelling voor. Aan plannen ontbrak het niet.
• Assendelver Zeedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver Zeedijk
  
  Vóór de afsluiting van het IJ het deel der zuidelijke zeewering van het Noorderkwartier, nu een slaperdijk die zich feitelijk uitstrekt van Nauerna tot aan de vroegere Nieuwendam in de Crommenije bij Busch en Dam. In 1851 moest voor het onderhoud der gehele zuidelijke zeewering 5,28% der lasten door de vanouds dijkplichtigen van de Assendelver Zeedijk worden opgebracht.
• Associatie Uitvaartverzorgingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssociatie Uitvaartverzorging
  
  In 1930 te Zaandam opgericht samenwerkingsverband van Begrafenisondernemingen .
• Assum, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssum, de
  
  Oliemolen te Assendelft, zie: Het Huis Assumburg
  
  oliemolen molen
• Assumburgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssumburg
  
  Kasteel in de buurt Assum, vroeger behorend tot Uitgeest en thans tot de gemeente Heemskerk (dus buiten de Zaanstreek) dat vroeger tot woonstee diende van de Heren van Assendelft Zie ook: Slot aan de Vliet.
  
  De huidige grondvorm van Slot Assumburg (dat nu al tientallen jaren als Jeugdherberg in gebruik is) ontstond omstreeks 1540, toen Gerrit van Assendelft het gebouw ingrijpend liet verbouwen. Ook in de 17e eeuw zijn vergaande veranderingen aan het slot doorgevoerd. Het oorspronkeli…
• Assumburg, het Huisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssumburg, het Huis
  
  Het Huis Assemburg, olie- en pelmolen te Assendelft, meestal de Assum genoemd. De kolossale molen werd gebouwd in 1780; één van de eerste participanten was mr. A.A. Deutz, heer van Assendelft. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart bij
• Assumburg, Huisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssumburg, Huis
  
  Tegenwoordig hotel met maximaal 120 bedden in Assendelft, tegenover het voormalige gemeentehuis in de kom van het dorp. Vroeger tot 1911, dorpsherberg met waarschijnlijk een lange geschiedenis.
  
  Naar verluidt is deze herberg ontstaan op de plaats van het Jachthuis van de Heren van Assendelft. Het is zeer lang gebruikelijk geweest dat de pacht van de boeren in het Huis Assumburg werd afgedragen aan de landeigenaren. Het verdient vermelding dat de gemeente Zaanstad nu een overeenk…
• Assurantie Club Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssurantie Club Zaanstreek
  
  Vereniging van verzekeraars opgericht op 6 mei 1958. Het eerste bestuur bestond uit de heren R. Kakes (voorzitter), B. Bark (secretaris) en P. Janse (penningmeester en later voor een periode van twintig jaar voorzitter. Bij de oprichting telde de vereniging 58 leden, welk aantal is gestegen tot 395 in 1991. Doel van de vereniging is het bevorderen van de kennis over het verzekeringswezen, zulks door het organiseren van lezingen, excursies en cursussen.
• Atenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten
  
  Naam van een doopsgezind geslacht, aanvankelijk woonachtig in Krommeniedijk en Krommenie, later vooral te Wormerveer, maar ook te Zaandam. Gerrit Jacob Boekenoogen brengt de oorsprong van de familienaam in verband met ate, een Zaans woord dat tot het eind der vorige eeuw in gebruik was met de betekenis vader.
• Aten, Firma Remmertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Firma Remmert
  
  Houtzagerij te Zaandam, zie Stoomzagerij De Bark
• Aten, Hankplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Hank
  
  Koog aan de Zaan, 31 maart 1919 -
  
  Janneke (Hank) Aten, kunstenares, weeftechnieken, doorliep de Hogere Handelsschool van het Gemeentelijk Lyceum in Zaandam en studeerde aan de Kunstnijverheids­school in Amsterdam. Zij woonde en werkte in Koog aan de Zaan, Haarlem, Zaandam tot 1945, Amsterdam tot 1950, Huizen (NH); sinds 1968 in Bussum.
• Aten, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Jan
  
  Wormerveer 17 januari 1896 - Haarlem 27 juni 1979
  
  Makelaar in effecten en onroerend goed te Wormerveer, in de Zaanstreek vooral bekend geworden als publicist over de regionale geschiedenis. Aten was een der redacteuren van het maandblad De Zaende en lange tijd voorzitter van het historisch gezelschap
• Aten, Remmertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Remmert
  
  Zaandam, 9 augustus 1895 - Zaandam, 15 augustus 1984
  
  Remmert Aten, houthandelaar en verzetsman. Aten is de tweede zoon in een gezin met zeven kinderen. Zijn vader was de eigenaar van houtzagerij De Bark.
  
  Tijdens de oorlog bracht hij geld en goederen rond bij joodse onderduikers. Hij was bestuurslid van een onderafdeling van het Nationaal Steunfonds
• Aten, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Willem
  
  Zaandam, 15 januari 1894 - Soestdijk, 12 juli 1973 Zicht op houthandel Remmert Aten in het Westzijderveld Directeur en mede-eigenaar van houthandel en -zagerij De Bark te Zaandam. Kreeg bekendheid als amateur-kunstschilder, werkte als zodanig in Zaandam, Haarlem en van 1959 af in Laren N.H. Tekenaar van het vlakke Nederlandse landschap en portretten.
• Atlanticplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAtlantic
  
  Restaurant aan de Zuiderhoofdstraat (Kerkbuurt) te Krommenie, tevens verhuur van zaal- en vergaderruimte. De geschiedenis van Atlantic is te herleiden tot het jaar 1588, toen op deze plaats al de herberg De Pynas was gevestigd (een pinas was een 16e-eeuws type zeil- en oorlogsschip). In 1716 werd de naam veranderd in Het Veerschuytje, in 1795 werd deze De Veerschuyt. Er was toen een stalhouderij (“een uitspanning`) aan verbonden die zeker tot het begin van onze eeuw als zodanig is gebr…
• Atletiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAtletiek
  
  Lycurgus, AV
  
  Atletiek
  
  Sport, in de Zaanstreek door naar schatting 2000 personen (waarvan 800 in verenigingsverband) beoefend. Atletiek wordt wel aangeduid als 'de moeder van de sporten'. Door de grote aandacht voor lopen, springen en werpen legt de atletiek de nadruk op de grondvormen van bewegen, die in bijna alle andere sporten bestaan.
• Autobedrijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAutobedrijven
  
  Bedrijven die zich bezig houden met verkoop, onderhoud en/of herstel van auto's. Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 3.104. Binnen de branche wordt van veel namen gebruik gemaakt, zoals autobedrijven, automobielbedrijven, garagebedrijven, garages, autohandels, auto-dealers, auto-service-bedrijven, of auto-reparatie bedrijven. Autobedrijven in de strikte zin des woords houden zich bezig met verkoop en onderhoud van automobielen. Daarnaast zijn er bedrijven die zijn gespe…
• Autobusdienstenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAutobusdiensten
  
  Vervoersbedrijven. zie: Streekvervoer
• Automatisering Management Nederland (AMN) bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAutomatisering Management Nederland (AMN) bv
  
  Adviesbureau op gebied van informatica te Zaandam en thans Leiden. Het adviesbureau kwam voort uit het in mei 1983 opgerichte bureau AVC Consulting. Nadat in 1984 een klein systeemhuis werd overgenomen, werd de naam per januari 1985 gewijzigd in AMN. Het bedrijf was oorspronkelijk gevestigd aan de Vincent van Goghweg te Zaandam; later werd het verplaatst naar de Kleine Tocht en nog later naar de Ronde Tocht. AMN adviseert op het gebied van automatise…
• Auwel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAuwel, de
  
  Meelmolen te Wormer, zie: de Auwelsmolen, De
• Auwelsmolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAuwelsmolen, De
  
  Meelmolen in Wormer, ook de Auwel, de Valk, de Wester en de Duvelsmolen genoemd. De windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. Hij stond ten oosten van de Westerveersloot, achter de huizen (ter hoogte van de tegenwoordige Zaandammerstraat). De molen werd gesloopt rond 1743.
• Avis (ondernemersgeslacht)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAvis (ondernemersgeslacht)
  
  Ondernemersgeslacht uit de 19e eeuw. De firma der Sociëteit van de Blauwselfabriek en Negotie te Westzaan ging in 1824 in liquidatie en werd verworven door Cornelis Avis sr. (gest. 1839) stijfselfabrikant te Oostzaan, die zijn zoon Cornelis Avis Cz. (1804-1863) tot beheerder aanstelde. Deze Cornelis vestigde zich direct te Westzaan. In 1825 werd procuratie verleend aan Cornelis Avis, Cornelis Al en Cornelis Vet, de laatsten hadden als vorige eigenaren gewerkt. In 1827…
• Avis, blauwselfabriekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAvis, blauwselfabriek
  
  Blauwselfabriek te Westzaan, in 1969 geliquideerd. Zeven Zaanse ondernemers begonnen in 1701 een rederij met de productie van blauwsel in de molen De Blauwe Hengst. Dit was waarschijnlijk een rosmolen; de eerste vermelding van de windmolen van deze naam dateert uit 1743. De zeven brachten te zamen f 14.000 in. In de Blauwe Hengst werd vooral cobalt verwerkt tot blauwsel. Het procedé daarvoor kreeg men pas in de 19e eeuw volledig onder de knie. (zie voorts:
• Avondscholenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAvondscholen
  
  Zie: Onderwijs
• AWN Zaanstreek-Waterlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAWN Zaanstreek-Waterland
  
  AWN Zaanstreek-Waterland is een afdeling van de AWN, de Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie. De landelijke AWN is opgericht in 1951. De Zaanse afdeling is opgericht in 1960.
  
  De vereniging houdt zich bezig met het vergroten en verspreiden van kennis over het verleden van Zaanstreek-Waterland en omgeving en de zorg voor archeologisch erfgoed. De werkzaamheden bestaan vooral uit onderzoek, educatie en voorlichting.
• AZplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAZ
  
  Het oude logo van AZ '67 In 1967 opgericht als beroepsvoetbalclub AZ'67, een afkorting voor Alkmaar Zaanstreek-combinatie, uitkomend in de eerste divisie van de competitie betaald voetbal (1991). De toevoeging '67 is sinds 1986 uit de naam verdwenen. Hoewel
• Azijnfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAzijnfabricage
  
  Zie: Mosterd- en specerijmalerij.

B

• Bplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigB
  
  B
• B.C. Nieuwenhuijs Restauratiebedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigB.C. Nieuwenhuijs Restauratiebedrijf
  
  Restaurator Bart Nieuwenhuijs (1979) verzamelde in zijn jeugd antieke objecten van Zaanse molens en huizen en was actief bij de modelbouwclub van het Pink in Koog aan de Zaan. Daarmee ontstond passie voor molens, Zaanse houtbouw en ambachtswerk. Na zijn LTS timmer-opleiding bekwaamde hij zich via het leerlingstelsel van SPB, en werkte bij het Zaans restauratiebedrijf
• Baak, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaak, Jan van
  
  Wormerveer 5 februari 1933
  
  Jan van Baak, accordeonist, klarinettist, dirigent, speelde vanaf z'n achtste jaar accordeon, voornamelijk in de Zaanstreek en omgeving met een voorkeur voor jazzmuziek. Hij speelde onder andere met de Meteors, bij de Soos, De Jonge Prins en Jasper Sman in Wormerveer, de Katholieke Bond aan de Zaandamse Oostzijde alsook het Zaantheater. Hij dirigeerde
• Baanakkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaanakkers
  
  Zie: Landschap 3.4.
• Baardsnijderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaardsnijderij
  
  Tak van nijverheid, het snijden van walvisbaarden; ook: de werkplaats waar het beroep werd uitgeoefend. De baardsnijderij was verbonden met de Walvisvaart, en is nooit van grote omvang geweest; de nijverheid werd vooral in en buiten Oostzaan uitgeoefend. In de baardsnijderijen werden baarden of baleinen van walvissen verwerkt. De baarden bestaanuit dunne en dicht bij elkaar staande hoornplaten, in de plaats van tanden, in de bek van de baardwalvissen, die worden gebruikt om plank…
• Baars en Zoon, Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaars en Zoon, J
  
  Sigarenmakerij/sigarenfabriek te Krommenie, opgericht in 1867, geliquideerd in 1935 maar elders voortgezet. Van een eenmansbedrijf in een houten huis aan de Padlaan, groeide het bedrijf in vijftig jaar uit tot werkgever van 450 arbeiders. In het jaar 1917 werden 580.000 sigaren per week gemaakt door 220 sigarenmakers, 83 bosjesmakers en 149 sigarensorteerders, plakkers, strippers en vochters. Tussen 1903 en 1913 ontstonden nevenvestigingen in Cuijk, Roosendaal, Heerlen, Wagenin…
• Baart, Isaäcplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaart, Isaäc
  
  Leiden, 9 februari 1914 - Zaandam, 17 oktober 1967
  
  Burgemeester van Zaandam van april 1966 tot oktober 1967. Isaäc Baart werd geboren te Leiden, als 15-jarige jongen trad hij in dienst bij de Algemene Nederlandse Metaalbewerkers Bond. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte hij op het hoofdkantoor van de Verenigde Blikfabrieken te Amsterdam; na de oorlog keerde hij terug in het vakverenigingswerk. Hij werd in 1953 secretaris van de inmiddels omgedoopte Algemene Nederlandse Metaal B…
• Baart-haven, Isaacplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaart-haven, Isaac
  
  In 1970 gegraven haven in de Achtersluispolder van ongeveer een kilometer lengte en negentig meter breedte, die dit industriegebied toegankelijk maakt voor kleine zeeschepen. Met name schepen die hout verscheepten en de lading tot 1970 vooral handmatig losten aan de oude houthaven ter hoogte van Het Eiland in de Voorzaan, maakten gebruik van de haven.
• Baas (Baes)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaas (Baes)
  
  Invloedrijk geslacht in de 17e en 18e eeuw, nauw verwant aan het eveneens belangrijke geslacht Vis te Zaandijk. Dirck Pietersz. Baes, geboren omstreeks 1615, was meester molenmaker, schepen in de banne van Westzaan en als zodanig burgemeester van Zaandijk. De geslachtsnaam ontstond vermoedelijk doordat deze Dirck Pietersz. en zijn broer Claas Pietersz. baas-timmerman waren.
• Baas Kzn., Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaas Kzn., Gerrit
  
  Wormer, 26 februari 1884 - Amsterdam, 6 juni 1978
  
  Gerrit Baas Kzn, zoon van Klaas Baas, scheepsbouwer, en van Maartje Verdam. Op 10 april 1910 trad hij in het huwelijk met Maria Offenberg, met wie hij twee dochters en vijf zoons kreeg. Na haar overlijden op 27 december 1940 hertrouwde hij op 8 juni 1942 met Geertrui Elizabeth Schilpzand. Baas was vakbondsbestuurder christelijke handels- en kantoorbedienden, lid van de Amsterdamse gemeenteraad en wethouder voor de Anti-Revolu…
• Babel - Zaans Architectuurplatformplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBabel - Zaans Architectuurplatform
  
  AANPASSEN: EIGEN TEKST GEBRUIKEN. DEZE TEKST IS LETTERLIJK OVERGENOMEN VAN DE WEBSITE VAN STICHTING BABEL.
  
  Babel heeft zich de afgelopen 15 jaar ontwikkeld tot een gewaardeerd platform op het gebied van architectuur, stedelijke ontwikkeling en de inrichting van het landschap en openbare ruimte in de Zaanstreek. Babel wordt gedragen door vrijwilligers met uiteenlopende meningen, maar met de gezamenlijke ambitie om de kwaliteit van stad, dorp en landschap in de…
• Badhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBadhuizen
  
  Bad-inrichtingen, in de tweede helft van de vorige eeuw opgericht in vrijwel alle tot de Zaanstreek behorende gemeenten, inmiddels gesloten en goeddeels vergeten. Naast de hier bedoelde binnenbadhuizen was er ook een aantal badhuizen aan open water, onder andere in Zaandam bij het (Pont-)eiland in de Voorzaan, te Zaandijk aan het Wijd, aan de
• Badmintonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBadminton
  
  Sport, in de Zaanstreek vanaf 1967 in verenigingsverband beoefend. Badminton werd door Engelse leger-officieren ontdekt in Brits-Indië. In 1873 werd de sport voor het eerst in Europa gespeeld op een tuinfeest in Badminton. Er wordt aan deelgenomen door twee spelers of door twee teams van twee spelers, die met lichte rackets een shuttle ('pluimbal') over een ruim 1,50 meter hoog net slaan. Gescoord wordt als de shuttle op de vloer van de speelhelft van de tegenpartij wordt geslagen, of…
• Baggerwerkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaggerwerken
  
  In de jaren voor de Eerste Wereldoorlog was de Zaan ter hoogte van Zaandijk zo ondiep dat de modderbanken op een enkele plek zelfs boven water uitstaken. Over het jaar 1910 werd gemeld
  
  'Op een warme zomerdag kon het gebeuren dat de mensen zich de ogen uitkeken toen daar midden in de Zaan op de modderbank twee jongens zich behaaglijk hadden geïnstalleerd en daar, als gold het de gewoonste zaak van de wereld, thee dronken.
• Bagijn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBagijn, de
  
  Oliemolen te Koog. De eerste vermelding dateert van februari 1691, maar de molen was waarschijnlijk veel ouder. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Bagijnsloot (de grens tussen de gemeenten Koog en Zaandijk), vermoedelijk ter hoogte van de latere spoorlijn, en werd gesloopt tussen 1809 en 1814.
• Bak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBak, De
  
  Watermolen in de Enge Wormer. De Enge Wormer werd bemalen door twee in 1637 gebouwde watermolens. Zij werden samen de Vinkemolens of de Kop en de Bak (kop en schotel) genoemd. Toen de Enge Wormer in 1879 een stoomgemaal kreeg, werd een van de molens (De Kop) gesloopt en werd De Bak ingericht tot pelmolen
• Baker, Georgeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaker, George
  
  Hoorn 8 december 1944
  
  Artiestennaam van de Wormerveerder Hans Bouwens, leider van de popmuziekformatie The George Baker Selection. Zanger/gitarist Baker speelde eerder in de band Soul Invention.
  
  Aangezien het soulrepertoire hem onvoldoende commerciële mogelijkheden bood, ontbond hij deze formatie. Zoekend en experimenterend ontwikkelde hij nadien zijn eigen stijl, al herkenbaar aanwezig op de eerste LP van de George Baker Selection, Little Green Bag uit 1969, tevens de titel va…
• Bakker Jz., Grafische Kunstinrichting S.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker Jz., Grafische Kunstinrichting S.
  
  Voormalige drukkerij te Zaandijk, aan de Provincialeweg op de grens met Koog. De omstreeks de eeuwwisseling opgerichte drukkerij muntte direct uit door de hoge kwaliteit der vervaardigde producten. Opmerkelijk daarbij was de vroege en veelvuldige toepassing van fotografie, waarvoor Bakker eigen fotografen in dienst had.
• Bakker Zaandam, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker Zaandam, Jan
  
  Bouw- en aannemersbedrijf, opgericht op 6 december 1920 door Jan Bakker uit Zaandam als bouw- en aannemersbedrijf J. Bakker. Tot 1960 wordt de onderneming uitgeoefend als firma, een eenmanszaak. Vanaf 18 december 1960 is de onderneming ondergebracht in de NV Bouw- en Aannemersbedrijf J. Bakker. In december 1961 werd het bedrijf omgezet in een NV. In 1976 wordt de NV omgezet in een BV, Bouw- en Aannemersbedrijf J. Bakker BV.
• Bakker, Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Albert
  
  1847 - 1902
  
  Zie 1.2.5 de_maatschappij_tot_nut_van_t_algemeen
• Bakker, Barend Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Barend Hendrik
  
  Zaandam 31 januari 1879 - Hilversum 4 juli 1951
  
  Barend Hendrik Bakker, geboren te Zaandam, architect, wethouder en burgemeester, was van 1 januari 1903 tot 1 januari 1906 verbonden aan het bureau van de gemeente-architect van Hilversum. Op 5 december 1911 deed hij zijn intrede in de Hilversumse gemeenteraad.
• Bakker, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cees
  
  Halfweg, 29 januari 1916 - Haarlem, 31 maart 1988
  
  Cees Bakker, beroepswielrenner/stayer, was betrokken bij de bouw van de wielerbaan in Assendelft in 1937 en ging er daarna ook zelf op fietsen. Met de Brabander Dominicus won hij er een avondvijfdaagse. Daarna stapte hij over naar het stayeren ofwel het wielrennen achter de motor. In 1938 won hij tijdens de nationale kampioenschappen de finale voor B-stayers, en mocht hij uitkomen in de finale van de A-stayers.
• Bakker, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cor
  
  Zaandam, 2 oktober 1918 - 18 december 2011
  
  Cor Bakker, beroepswielrenner van 1942 tot 1955, lid van de Zaanse wielervereniging DTS, zowel actief op de weg als op de baan; op beide werd hij gerekend tot de Nederlandse top. Als deelnemer reed hij 18 zesdaagsen waarvan hij er één in Barcelona in 1952 winnend afsloot. Amsterdammer Henk Lakeman, bijgenaamd 'De Zingende Wielrenner' was zijn vaste zesdaagse-partner. Zij vulden elkaar goed aan, Bakker was sterk in de jacht; Lakeman een uit…
• Bakker, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cornelis
  
  Koog aan de Zaan 5 februari 1863 - Utrecht 19 augustus 1933
  
  Arts in Broek in Waterland, bekend geworden door onderzoek naar de folklore aldaar. Hij was een belangrijk informant van Gerrit Jan Boekenoogen, inzake het taalgebruik in Noord-Holland. Zowel zijn inventarisatie van vroegere volksliedjes en -verhalen als zijn onderzoek naar volksgeneesmiddelen en -magie trokken de aandacht. Over de laatste onderwerpen publiceerde hij 'Volksgeneeskunde in Waterland' (Amsterdam, 1928), …
• Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit juni 1681. Hij heeft gestaan op de noordoosthoek van het Wester-Kattegat, het tegenwoordige eiland van William Pont. De molen ging in april 1787 door brand verloren, maar werd herbouwd. Hij werd afgebroken in 1872 en herbouwd, volgens sommige bronnen in Alkmaar en volgens andere in Leeuwarden.
• Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in december 1674 aan Willem Jansz. Backer. In 1707 ging hij door brand verloren, waarna echter herbouw volgde. Hij heeft gestaan nabij de dijk en de Overtoom, ten westen van de weg, en werd gesloopt in 1748.
• Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de
  
  Oliemolen te West-Knollendam. De windbrief werd gegeven in augustus 1689. Hij was vanaf de Zaan de eerste molen aan de Tochtsloot en ging in januari 1909 geheel door brand verloren.
  
  oliemolen molen
• Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1690. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Kopermolensloot, ten westen en op enige afstand van de Gouw, en werd gesloopt in het begin van de 19e eeuw.
  
  molen pelmolen
• Bakker, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de Jonge
  
  Houtzaagmolen te Wormerveer, bovenkruier, ook de Twee Goede Vrienden genoemd. De wagenschotzager was al aanwezig in 1670; het bouwjaar is onbekend. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Nauernase Vaart en werd in 1745 afgebroken en naar Maasland vervoerd, waar hij werd herbouwd.
• Bakker, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Gerrit
  
  Amsterdam, 26 augustus 1914 - Zaandam, 10 december 1984
  
  Gerardus Maria George (Gerrit) Bakker, gemeente-architect van Zaandam, stedebouwkundige, Gerrit Bakker kwam in 1950 in dienst van de gemeente Zaandam als technisch ambtenaar. Kort nadien werd hij benoemd tot gemeente-architect, in 1957 tot stedenbouwkundige. Als zodanig is hij ook zeer kort, tot zijn pensionering, oktober 1974, in functie geweest bij Zaanstad. Door zijn inbreng bij de vormgeving van oostelijk Zaandam en a…
• Bakker, Hannyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Hanny
  
  (Zaandijk, 1955)
  
  Beeldend kunstenaar, kunstschilder. Hanny Bakker ontving haar opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. Ze woont en werkt te Zaandam en haar stijl is expressief met gebruik van veel kleur. Haar werk heeft zowel figuratieve als abstracte kenmerken.
• Bakker, Marcusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Marcus
  
  Zaandam 20 juni 1923 - 24 december 2009 Marcus Bakker in z'n jonge jaren Communistisch voorman, lid Tweede Kamerfractie CPN van 1956 tot in 1982 waarvan lang als fractievoorzitter, voorts tal van andere partij-functies. Marcus Bakker werd geboren te Zaandam aan het
• Bakker, Riekeltplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Riekelt
  
  Urk, 6 januari 1913 - Zaandijk, 05 februari 1973
  
  Riekelt Bakker, echtgenoot van Maria Jacoba van der Schoor, directeur van het Juliana Ziekenhuis te Zaandam, wethouder, loco-burgemeester en tenslotte burgemeester van Zaandijk. Riekelt Bakker kwam op 16-jarige leeftijd in dienst van de
• Bakker, Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Simon
  
  Krommenie, 21 februari 1789 - 1847
  
  Zeildoekfabrikant te Krommenie in de 19e eeuw die historisch onderzoek over voornamelijk zijn woonplaats verrichtte. Van zijn bewaard gebleven dagboeknotities is onder meer gebruik gemaakt door zijn tijdgenoot burgemeester
• Bakkerij De Zeeuwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerij De Zeeuw
  
  Geen enkele bronvermelding!
  
  Bakkerij De Zeeuw
  
  Reeds in 1855 werd door Cornelis Dekker de grondslag gelegd voor bakkerij De Zeeuw. De bakkerij aan de Vinkenstraat 54 onderging in 1920 een belangrijke uitbreiding. De bestaande bakkerij bleek te klein waarop vernieuwing onvermijdelijk bleek. Verschillende moderne werktuigen werden aangeschaft zoals de elektrische kneedmachine, die in minder dan geen tijd het meel tot deeg verwerkte.
• Bakkerijen bakkerijproduktenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerijen bakkerijprodukten
  
  Zie: Brood, banket enzovoort, zie ook: Beschuitbakkerij .
• Bakkerijgrondstoffenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerijgrondstoffen
  
  Zie: Meelfabrieken en Hero de Jager, Hero de (supplement).
• Bakkerijmuseum In de Gecroonde Duijvekaterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerijmuseum In de Gecroonde Duijvekater
  
  In de Zaanse Schans (Zeilenmakerspad 4) ingerichte kleine museumwinkel met l9e-eeuws interieur, annex oude bakkerij. Het uit 1658 daterende huis is in de zomer van 1970 naar de Schans verplaatst van het Hazepad te Zaandijk. Daar was het pand al sinds 1753 als bakkerij in gebruik geweest. De winkel is geschonken door
• Bakkers in Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkers in Krommenie
  
  Zo lang Krommenie bestaat wordt er brood gebakken. Bakte eerst ieder nog zijn eigen brood, omstreeks 1500 ontstonden beroepen als brood-, koeken-, beschuit- en wafelbakkers. Deze drie laatste typen zijn opgegaan in wat wij later onze brood-, koek- en banketbakkers zijn gaan noemen.
• Bakkersgezellenvereniging Voorwaartsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkersgezellenvereniging Voorwaarts
  
  Aan het eind van de 19e eeuw ontstond een actieve Zaanse vakbeweging, die zich vooral inzette voor beëindiging van de nachtarbeid. Vooral nadat E.G. Verkade in 1886 de Stoombroodfabriek De Ruijter was begonnen, ontstond een even hevige als langdurige strijd om nachtarbeid waar mogelijk te beperken.
• Bakkerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerspad
  
  Naam van voormalige paden te Westzaandam en Zaandijk. In 1671 werd van het 'Jan Barentsz Backerspat in de Molenbuyrt' (te Westzaandam) een reglement vastgesteld. Barentsz Jansz. Backer was de eerste bewoner. Andere namen voor dit pad waren Barent de Backerspat, Keesje Stuurmanspad, Meester Cornelis Stuurmanspad, Jan Koenepad, Jan Maartenspad. De namen verwijzen naar de bewoners van het pad en naar de bakkerij die aan het pad gevestigd was. Aan het einde van het pad lagen de houtzaag…
• Baksteenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaksteen
  
  Metselsteen. Bakstenen werden direct van de fabriek gekocht. Ze werden voorgeschreven in de bestekken, die dan meestal de kwaliteit (hardheid) en de herkomst vermeldden. De kwaliteit werd bepaald door de plaats die de gevormde stenen in de ovens hadden. Des te dichter bij het vuur, des te harder en intenser van kleur ze waren.
• Baljuwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaljuw
  
  Sinds de 13e eeuw gebruikte naam voor een vertegenwoordiger (= afzetbare ambtenaar) van de graven van Holland. De baljuwen werden ingesteld als tegenwicht tegen de machtsaanmatiging van de leenmannen, die zich veelal het erfelijk bezit der lagere grafelijke ambten hadden verworven. De baljuw kreeg in het hem toevertrouwde gebied (het baljuwschap) in de eerste en voornaamste plaats de zorg voor de rechtspraak. De Zaanstreek maakte in de grafelijke tijd deel uit van het Baljuwschap van Ken…
• Balkenhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenhandel
  
  Zie: Houthandel. Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 2.6.2., 3.6.3.
• Balkenhavenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenhaven
  
  Haven bij houtzaagmolen of houtzagerij waar ongezaagd hout werd bewaard. Ook: de eigennaam van het deel van de Nieuwe Haven te Zaandam dat voor dit doel was ingericht. In het verleden wemelde het in de Zaanstreek van de balkenhavens; iedere houtzaagmolen (en later machinale houtzagerij) stond aan het water en bezat minstens een haven(tje). Zeer bekend was de balkenhaven ten westen van het eiland in de
• Balkenvlotten.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenvlotten.
  
  1. Dikwijls zeer lange en brede vlotten, samengesteld uit verschillende lagen boomstammen, die vanuit de Elzas, Zwarte Woud, Main en Neckar via de Rijn onder meer naar de Zaanstreek werden vervoerd ter verwerking in de houtzagerijen. Deze vlotten waren het grootst in de 18e eeuw en bevatten toen soms tot ongeveer 18.000 kubieke meter hout, terwijl er bemanningen tot 500 koppen voorkwamen. Nadat ze met de stroom mee ons land hadden bereikt, werden ze in kleinere vlotten van toch n…
• Balkenzagerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenzager
  
  Windmolens tot het zagen van planken en ribben uit boomstammen, als vroegste en lange tijd ook belangrijkste tak van nijverheid in de Zaanstreek. Zoals bekend werd de zagerij met behulp van molens (uitvinding van Cornelis Corneliszoon van Uytgeest) hier het eerst toegepast; voordien werden alle balken, stammen enzovoort met de hand verzaagd. Het totale aantal zaagmolens in de Zaanstreek heeft volgens opgave van
• Balletplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBallet
  
  Ook toen Lodewijk XIV (de Zonnekoning, 1638-1715) te corpulent was geworden om zelf nog mee te dansen bleef hij zijn beste kunstenaars (zowel de hofcomponist als schrijvers, de hof dansen werden nog afgewisseld met zang, voordrachten pantomime) op drachten geven tot het maken van nieuwe balletten.
• Ballintijn-Metz, Grethaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBallintijn-Metz, Gretha
  
  Gretha Ballintijn-Metz speelt met regelmaat op het orgel van de Zaandamse Noorderkerk, zij werkt mee aan vieringen in het ZMC, AMC en het AvL en heeft orgellessen gevolgd bij Gerrit Metz, Maaike Stapersma, Jaap Zwart en Cor Brandenburg. In Hilversum was zij repetitor van het Gereformeerd Kerkkoor van de Zuiderkerk. In Zaandam vanaf 1984 tot juli 2001 was zij organist van de Paaskerk. In 1996 volgde de benoeming tot tweede organist van de Oostzijderkerk in Zaandam.
• Ban (banne)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBan (banne)
  
  Rechtsgebied, streek die stond onder de rechtspraak van éénzelfde rechter, thans verouderd. De Zaanstreek bestond vroeger uit de banne van Assendelft, van Westzaan en Krommenie, van Wormer, Jisp en Neck, en van Oostzaan. Zie: Bestuur en rechtspraak.
  
  Bekend was de uitdrukking 'de ban omlopen' (of: omrijden,), dit was een wandeling (of rijtoer) de ban rond. Men onderscheidde
• Ban, Abe van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBan, Abe van der
  
  Westzaan, 14 oktober 1946
  
  Abe van den Ban is een voormalig voetballer.
  
  voetbal
• Bank van leningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBank van lening
  
  Gemeentelijke instelling in de 19e eeuw te Zaandam waar tegen onderpand leningen konden worden verkregen, in de volksmond: lommerd. De Zaandamse bank van lening werd in 1815 door de gemeente gevestigd aan het Spinhuispad. Vanaf het begin werd veel gebruik gemaakt van de instelling; de gemeente moest meermalen het bedrijfskapitaal verhogen. Daarnaast ontving de bank gelden uit de openbare verkoop van onderpanden op niet (op tijd) afgeloste leningen. In 1868 werden gemiddeld ieder…
• Bankwezenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBankwezen
  
  Banken zijn ondernemingen met als historische hoofdfunctie het verlenen van bemiddeling tussen vraag en aanbod van krediet. Zij hebben in de loop der tijd tal van nevenfuncties tot zich getrokken met het doel het financieel verkeer te vergemakkelijken en bewegen zich tegenwoordig ook in zekere mate op het terrein van bepaalde verzekeringen, als beleggingsadviseurs en als reisbureaus.
• Banneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBanne
  
  Zie: Ban (banne) en Bestuur en rechtspraak 1.2.4.
• Bannehofplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBannehof
  
  Algemeen gebruikte naam voor het voormalige gemeentehuis van Zaanstad, ofschoon feitelijk niet juist; officieel luidde de naam: Gemeentehuis Zaanstad, en was het adres: Bannehof 1. Het Bannehof werd gebouwd in de jaren 1974-'75 als rechtstreeks gevolg van de samenvoeging van zeven gemeenten tot Zaanstad per 1 januari 1974, naar ontwerp van ir.
• Banning, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBanning, de
  
  Snuifmolen te Westzaan. De windbrief werd gegeven in februari 1730. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Reef, tegenover de Krabbelbuurt, en is gesloopt in 1814.
• Banning, dr. Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBanning, dr. Cornelis
  
  (Bolsward 1894)
  
  Huisarts te Zaandam, later geneeskundig Hoofdinspecteur van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid. De aan de Oostzijde te Zaandam gevestigde dokter Banning had medicijnen gestudeerd aan de Gemeente-Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde in 1931 aan de Rijks Universiteit te Utrecht op het proefschrift 'De voeding te Zaandam' in 1929/ 1930.
• Barend Roestplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBarend Roest
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier, zie: de Bonte Ekster
  
  molen houtzaagmolen
• Bark, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBark, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1708. Hij heeft gestaan op enige afstand en ten oosten van de Watering, en werd in 1876 gesloopt, waarna een stoomhoutzagerij op zijn plaats werd gebouwd.
• Bark, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBark, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam, abusievelijk ook wel de Brak genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1685 aan Gerrit Jansz. Bark. De molen heeft gestaan aan de Noordervaldeursloot, de precieze standplaats is niet bekend. In november 1702 ging hij door brand verloren, waarna herbouw volgde. In december 1713 werd hij, na blikseminslag, opnieuw door brand verwoest.
• Bark, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBark, de
  
  Zagerij van Remmert Aten (1861-1938) te Zaandam. In 1883 werd de uit 1726 stammende wagenschotzager De Tarweakker gekocht door Remmert Aten. Met de aankoop van De Tarweakker startte Aten een nieuwe houthandel. Na enkele jaren verkocht Aten de molen aan houtzager Pieter de Lange, die er tot 1902 mee bleef werken. Waarna de molen gesloopt werd.
• Barndegatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBarndegat
  
  Gekanaliseerde sloot op de grens van Zaandam en Oostzaan, uitkomend op Zijkanaal H., oorspronkelijk een meer. Hierna: de Barndegatdam, de Barndegatsluis en de Barndegatter Watermolens (later gemaal).
  
  Het meer ontstond als braak in de Oostzaner Zeedijk; niet bekend is wanneer. Het lag tussen de Zaandamse Achtersluispolder en de Oostzaanse Buitendijk, en werd gedempt en deels gekanaliseerd tijdens het graven van het Noordzeekanaal en Zijkanaal H. De naam van het meer ging over op de …
• Bart Natuursteenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBart Natuursteen
  
  Ben Bruin stond in 1932 aan de basis van de Zaandijkse onderneming Bart Natuursteen. De ondernemer liet een pand aan de Guisweg 43-45 bouwen en vestigde er een steenhouwerij met bovenwoning. Bram Bart nam de steenhouwerij op 1 augustus 1947 over. Gerard Bart volgde Bram Bart in 1984 op waarmee de steenhouwerij werd overgenomen door de tweede generatie. Vijf jaar later trad zijn zoon Aby toe waarna hij in 1992 deel nam aan de vennootschap.
• Bart, Bartel Jacobszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBart, Bartel Jacobsz
  
  Oorspronkelijk rooms katholiek priester Bartholemeus Wilhelmi, doch reeds zeer vroeg hervormd predikant; waarschijnlijk afkomstig uit Naarden. Bartel Jacobsz. Bart werd in 1561 door de bisschop van Utrecht aangesteld als pastoor van Oostzaan. Het verhaal van Bartel Jacobsz staat uitgebreid beschreven in het boek Geschiedenis der Zaanlanden, daterend uit 1849 door Jacob Honig.
• Bartelsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBartelsluis
  
  Sluis en daarnaar vernoemde buurtschap in Wormer. De Bartelsluis werd gebouwd in 1638 in samenhang met de droogmaking van de Enge Wormer, en verbond de Westerveer- en de Enge Wormerringsloot met de Zaan. Gedurende de bouw heette de sluis de Westersluis, later ging de sluis onder de naam Zaansluis door het leven. De sluis werd vooral druk gebruikt in de eerste jaren, door de
• Barthélemy-Kronenberg, Maaike Adrianaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBarthélemy-Kronenberg, Maaike Adriana
  
  Zaandam, 4 juli 1886 - Den Haag, 10 april 1970
  
  Beeldend kunstenaar, kunstschilder, Maaike Kronenberg ontving een opleiding aan de Academie voor beeldende kunsten in 's-Gravenhage. Zij schilderde portretten en landschappen en werkte in Zaandam, Den Haag en op Java alwaar zij op verschillende plaatsen als tekenlerares bij het onderwijs betrokken was.
• baseballplugin-autotooltip__defaulttest
• Basiliekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasiliek
  
  Het woord basiliek heeft twee betekenissen:
  
  De bouwkundige betekenis van een basiliek: een driebeukige kerk met een hoge middenbeuk, die hoog in de zijwanden ramen heeft zodat het licht over de daken van de zijbeuken invalt.
  
  Bij de kerkelijke
• Basisonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasisonderwijs
  
  Sinds 1985 de naamgeving voor het onderwijs aan leerlingen van 4 tot 12 à 13 jaar. Voordien bekend als Kleuter- en Lager Onderwijs, gegeven in aparte scholen. Per 1 april 1987 maakten er in de Zaanstreek 15.010 leerlingen deel uit van het basisonderwijs. Zie verder:
• Basketbalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasketbal
  
  Sport; ofschoon de eerste Zaandamse vereniging reeds in 1960 werd opgericht, duurde het tot 1970 voor er duurzaam in de Zaanstreek kon worden gespeeld. Basketbal, een sport waarbij twee teams van vijf spelers pogen een bal door een circa drie meter hoog aan een bord opgehangen ring (de basket) te gooien, werd in 1891 bedacht door de Canadees dr. James Naismith. Naismith werkte bij het Springfield College, een instelling van de Young Men's Christian Association, die ook in Nederland wa…
• Bataafse Republiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBataafse Republiek
  
  De Nederlandse staat van 1795 tot 1806, van de ondergang van de Republiek der Nederlanden tot de stichting van het Koninkrijk Holland. Vanaf 1801 was de officiële naam van Nederland het Bataafs Gemenebest. In de Zaanstreek waren er de nodige gebeurtenissen tijdens en in samenhang met de periode der Bataafse Republiek, zoals het oprichten van
• Bauling, Janusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBauling, Janus
  
  Koog, 29 december 1906 - Deventer, 20 januari 1974
  
  Als radio-amateur oprichter van de eerste draadomroep in Nederland.
  
  De Eerste Nederlandse Radio Centrale van Janus Bauling verzorgde ook zelf uitzendingen.
  
  Bewoners van de Stationsstraat te Koog herinneren zich dat Bauling in en na 1926 opnamen maakte van het draaiorgel van Prins en Pot. Zij hoorden buiten op straat dit orgel spelen en konden de muziek tegelijk ook binnen op hun radio, via het draadje, volgen.
• Bax, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBax, Willem
  
  Zutphen 16 november 1836 - Den Dolder 29 mei 1918
  
  Nederlands hervormd predikant, één van de eerste predikanten die tot de SDAP toetraden. Ds. Bax was tussen 1884 en 1910 voorganger te Zaandam-Oost, in deze periode lag ook zijn toenadering tot de arbeidersbeweging. Bax groeide op te Zutphen, zijn vader, orthodox predikant, overleed jong. Na zijn studie theologie te Leiden werd hij achtereenvolgens predikant te Herkingen (1861), Delden (1863), Zierikzee (1874) en Zaandam-Oost (1884-1…
• Beatrixbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeatrixbrug
  
  In de jaren 1957 en '58 gebouwde oeververbinding tussen Oost- en Westzijde te Zaandam, dichtbij en ten noorden van het sluizencomplex, geopend op 3 december 1958. Voor de aanleg van de brug en vooral voor die van de aansluitende wegen als de huidige Peperstraat moesten veel panden worden gesloopt. Nadat de brug opgeleverd was moest in de Westzijde het verkeers-belemmerende pand van De Gruyter alsnog worden weggebroken. De kosten zijn door één en ander aanzienlijk hoger opgelopen dan…
• Beaumont, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeaumont, Jan van
  
  [|Heer Jan van Beaumont (tekening van Piet Hein Zijl voor 'Onvoltooid Verleden']](omstreeks 1288- 1356), eigenlijke naam Jan van Henegouwen, Heer van Beaumont. Jan van Beaumont was een zoon van Graaf Jan van Holland en een broer en neef van diens opvolgers, de graven Willem III en IV. Van deze laatsten was hij een toegewijde helper. Van Beaumont leidde als ridder in 1326 een expeditie naar Engeland die tot afzetting van koning Edward II leidde. Ook nam hij deel aan een misluk…
• Bedelarijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedelarij
  
  De staat waartoe mensen zonder inkomen of vermogen en zonder ondersteuning door een armbestuur kunnen vervallen; in de Zaanstreek weinig voorgekomen, met uitzondering van het begin van de 19e eeuw. Vanaf 1500 heeft Holland, dus ook de Zaanstreek, betrekkelijk weinig last gehad van bedelarij. Over het algemeen was hier, weliswaar vaak slecht betaald, maar voldoende werk voorhanden. Desondanks werd bedelarij door de bevolking als een van de grootste plagen van de tijd gezien.
• Bedelingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedeling
  
  Zie: Arbeidsomstandigheden en Wees- en armenzorg- en armenzorg.
• Bedrijfsgrootteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedrijfsgrootte
  
  Zie: Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte en bedrijfsgrootte.
• Bedstedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedstede
  
  Slaapplaats; deze waren meestal in de wandbetimmering van de vertrekken opgenomen. De afmetingen bedroegen doorgaans 4à4½ x 6à7 voet. Ook in het opkamertje boven de kelder en langs de schuinte van het dakvlak op zolders waren bedsteden gemaakt. In boerderijen werden voor de knechts bedsteden uitgebouwd in de hooiberging, die bereikbaar waren vanaf de koegang. In Noord-Holland werden deze koets of koes genoemd.
• Beeldende kunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldende kunst
  
  Meest algemeen gebruikte benaming voor die takken van kunstbeoefening waarmee een bepaald gegeven in vlak of ruimte wordt uitgedrukt. Hiertoe behoren de beeldhouwkunst en de schilderkunst met alle daarmee verwante kunsten, zoals tekenkunst, grafische kunst, fotografische kunst, emailleerkunst, mozaiek en verscheidene mengvormen en toegepaste kunsten. Volgens sommige kunstgeleerden valt ook de
• Beeldenstormplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldenstorm
  
  Met ernstige gewelddadigheden gepaard gaand verwijderen van beelden, sieraden en schilderijen uit de Rooms Katholieke kerken, zoals dat in de tijd der Hervorming herhaaldelijk is voorgekomen. Hoewel er elders eerder beeldenstormen zijn geweest, onder meer Zürich in 1521, Kopenhagen in 1530 en in Augsburg 1537 wordt in Holland met de aanduiding beeldenstorm vooral de volksbeweging van augustus-september 1566 bedoeld, die inderdaad als een vernietigende storm heeft huisgehouden.
• Beeldentuinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldentuin
  
  .
  
  Eén der laatst overgebleven Zaanse Overtuinen te Zaandijk. De Beeldentuin hoorde als overtuin aanvankelijk bij het pand Lagedijk 104, het latere raadhuis van Zaandijk.
  
  Als overtuin was en is de Beeldentuin uitzonderlijk door de vijf grote witte beelden, die er in 1804 werden geplaatst.
• Beeldhouwkunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldhouwkunst
  
  Vorm van Beeldende kunst waarbij met hamer en beitel in hard materiaal, hout, kalk- of zandsteen, graniet, marmer, gewerkt wordt. Vooraf wordt een klein model in was of leem gemaakt en dit, meestal in gips gegoten, dient als voorbeeld om op grotere schaal te worden uitgevoerd. Een beeldhouwwerk heeft een driedimensionale verschijning en is daardoor naast zicht- ook tastbaar.
• Beeldsnijder, Joost Janszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldsnijder, Joost Jansz
  
  Zie: Topografie. Beeldsnijder tekende in 1575 in opdracht van de hertog van Alva en ten behoeve van de Spaanse legerleiding, een kaart van een deel van Noord-Holland. waarop in het bijzonder de waterstaatkundige toestand van de Zaanstreek met voor die tijd grote nauwkeurigheid is weergegeven. Deze vroegste (dat wil zeggen: niet later gereconstrueerde) kaart is in publikaties over de streek vele malen gereproduceerd.
• Beeldsnijderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldsnijderij
  
  Ambacht, uitgeoefend in de 17e en vooral 18e eeuw ter kunstige versiering in hout van schepen, gevels, kerkinterieurs enzovoort. De in de Zaanstreek bedreven beeldsnijderij, vooral nog zichtbaar in de kuiven en de verdere versieringsmotieven (bijvoorbeeld guirlandes, bloemkransen en vazen) op de houten gevels van historische huizen, wordt algemeen in verband gebracht met de ambachtslieden die zich met het oog op de scheepsbouw in Zaandam hadden gevestigd. Dit vermoeden wordt vers…
• Beer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de
  
  Scheepswerf te Zaandam, geliquideerd in 1964. Scheepswerf De Beer kwam voort uit Scheepswerf Kraaier, Scheepswerf, en werd na de Tweede Wereldoorlog begonnen door J. Kraaier en A. de Beer. De werf legde zich aanvankelijk toe op de jachtbouw, later ook op de bouw van grotere stalen schepen. Dankzij opdrachten uit Indonesië voor havenboten. loodsboten en coasters werd de werf in de jaren 1953-1957 belangrijk uitgebreid. Het aantal werknemers steeg tot circa 250. De juridische vorm werd i…
• Beer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, De
  
  Oliemolen en later verfmolen in Wormer, meestal het Beertje genoemd.
  
  De windbrief werd gegeven in september 1649. Het was een kleine molen die gewoonlijk ´t Beertje werd genoemd. In 1655 kocht Pieter Clasz. Pietersen van Jan Heijndricksen en Pieter Jansz. Engel de helft van een oliemolen, genaamd De Beer voor f. 2015.- Op 12 maart 1656 werd de hennepkoeksmolen, dus een molen met één slagwerk, de Beer in zijn geheel verkocht voor f. 2375.-.
• Beer, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Grauwe
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante Bovenkruier. De in 1604 voor rekening van Dirck Sybrandtsz gebouwde balkenzager wordt beschouwd als de eerste bovenkruier onder de houtzaagmolens. In juni 1834 werd de molen getroffen door bliksem, hij verbrandde echter niet. Hij werd in april 1891 tot stellinghoogte afgebroken en naar Beesel in Limburg vervoerd, waar hij, onder dezelfde naam, als korenmolen werd herbouwd. Daar werd hij in 1944 door oorlogshandelingen verwoest, waarna res…
• Beer, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Jonge
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier. De windbrief van de balkenzager is niet bekend. De molen was vermoedelijk al in 1678 aanwezig; de eerste vermelding dateert uit 1683. Hij heeft gestaan niet ver en ten westen van de latere spoorlijn, en is vóór 1828 door sloop verdwenen.
• Beer, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Jonge
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante Bovenkruier, meestal `t Beertje genoemd. De balkenzager was aanwezig in 1817. ln 1859 werd hij geheel herbouwd. Reeds in december van dat jaar (vijf maanden na de voltooiing van de herbouw) werd hij door brand verwoest. Verrnoede brandstichting is nooit bewezen. De molen werd opnieuw herbouwd, maar ging injuni 1893, na blikseminslag, wederom door brand verloren. Hij heeft gestaan ten oosten van de Zuiddijk, tussen het Sluispad en het Weerpa…
• Beer, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Oude
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante Bovenkruier. zie: de Grauwe Beer
  
  molen houtzaagmolen
• Beer, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Witte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in oktober 1681. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering. nabij het Blauwe Arendspad, het. De laatst bekende vermelding stamt uit 1753, vermoedelijk is hij kort daarna gesloopt.
• Beernink, Antoonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeernink, Antoon
  
  Wormerveer, 19 februari 1919 - Aussenkommando Fallersleben, 2 april 1945
  
  Antoon Willem Beernink, ongehuwd, afkomstig uit een Gereformeerd nest en fabrieksarbeider bij de Koninklijke Cacao- en Chocoladefabrieken NV Erve H. de Jong in Wormerveer verleende vanaf 1942 hulp aan onderduikers en gaf vanaf 1943 met
• Beertema, Harmplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeertema, Harm
  
  Zaandam, 9 maart 1952
  
  Harm Jan Beertema is politicus sinds 17 juni 2010, lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was 34 jaar werkzaam in het middelbaar beroepsonderwijs en vier jaar bestuurslid van Beter Onderwijs Nederland. Harm Beertema is woordvoerder onderwijs en was Statenlid in Zuid-Holland.
• Beertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeertje, het
  
  Oliemolen en later verfmolen te Wormer. zie: de Beer, De
  
  oliemolen molen
• Beertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeertje, het
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. zie: de Jonge Beer, De
• Beets, Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeets, Nicolaas
  
  Haarlem 13 september 1814 – Utrecht 13 maart 1903
  
  Predikant en letterkundige te Haarlem, wellicht nog meer bekend onder de naam Hildebrand. Beets, in de literatuurgeschiedenis als vooraanstaand schrijver genoemd vanwege zijn Camera Obscura
• Beets, Willem Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeets, Willem Jan
  
  (Wormerveer 20 juli 1922-Zaandam 07 februari 2009)
  
  Vakbondsbestuurder (onder andere voorzitter NVV en FNV, afd. Zaanstreek) en gemeenteraadslid (Partij van de Arbeid) te Wormerveer en later Zaanstad. Willem Beets werd geboren in Wormerveer, in welke gemeente hij steeds bleef wonen. Als jongen werd hij lid van de Arbeiders Sport Bond, daarna van de
• Begraafplaatsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegraafplaatsen
  
  Terreinen aangewezen om de doden te begraven. Een aantal begraafplaatsen is bij kerken als kerkhof gesitueerd. De vroegere gewoonte om ook ín de kerken te begraven is in 1808 wettelijk afgeschaft, tegelijk met de invoering van de verplichting om registers van het begraven bij te houden. Hiermee was men vrij algemeen reeds in de loop van de 18e eeuw begonnen. Vóór 1808 waren er al kerkhoven in gebruik omdat er binnen de kerkmuren, afgezien van een beperkt aantal bestaande familie…
• Begrafenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegrafenis
  
  De teraardebestelling van een overledene op een begraafplaats, vroeger algemeen, eind jaren tachtig voor ruim 53% verdrongen door verbranding in een Crematorium (landelijk is dit percentage aanzienlijk lager, namelijk ongeveer 40%). De regeling van begrafenis of crematie is in handen van
• Begrafenisfondsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegrafenisfondsen
  
  Het Zaanse woord dodenbos laat zich eenvoudig verklaren wanneer men bedenkt dat de wekelijkse bijdragen met een bus werden opgehaald. De uitspraak van het woord bus was bos, vandaar.
  
  Merkwaardigerwijs werd vroeger een werkelijk bos een bus genoemd (denk aan Busch en Dam in noordelijk Krommenie). De klanken o en u waren in de woorden bos en bus dus als het ware verwisseld.
• Begrafenisondernemingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegrafenisondernemingen
  
  .
  
  De regeling en verzorging van begrafenis of crematie (uitvaartverzorging) berust bij organisaties die zijn ontstaan door bundeling van particuliere begrafenisondernemers, die het begraven in het verleden doorgaans als nevenfunctie naast hun eigenlijke beroep uitoefenden. Dikwijls belastte de koster of een plaatselijke kapper zich met de uitvoering van begrafenissen, deze beschikte over een aantal dragers die hem incidenteel bijstonden Deze situatie heeft tot het be…
• Behangschilderingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBehangschildering
  
  Zie: Beschilderd behang.
• Beieren, Albrecht vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeieren, Albrecht van
  
  Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.2.
• Beieren, Jacoba vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeieren, Jacoba van
  
  Zie: Bestuur en rechtspraak. 1.2.3.
• Bejaardenoordenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBejaardenoorden
  
  Ooit door de rijksoverheid geïntroduceerde benaming voor verzorgings- en verpleeghuizen voor ouderen die om gezondheidsredenen niet meer volledig zelfstandig kunnen wonen. Behalve voor de eigen bewoners vervullen de instellingen ook een verzorgende functie voor in de omgeving zelfstandig wonende ouderen. Daarnaast is aandacht voor de toewijding aan met name psychogeriatrische patiënten met lichte geestelijke storingen zoals verwardheid of vergeetachtigheid.
• bejaardenoordenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBij het onderwerp 'bejaardenoorden' heb ik 3 x een stukje vet gemaakt, even bekijken a.u.b.
  
  NB deze tekst is in zijn geheel gedateerd, maar het onderwerp nog actueel, ik weet niet of het aan de huidige tijd moet worden aangepast. --- Judith Friso 2015/12/08 21:47
• Bejaardenzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBejaardenzorg
  
  Welzijnszorg specifiek toegespitst op bejaarden; verschoven van particulieren en/of kerkelijke instanties naar de overheid. Bejaardenzorg als aparte welzijnszorg ontstond voor het eerst duidelijk na de Tweede Wereldoorlog. In de 19e eeuw en daarvoor maakte de bejaardenzorg deel uit van de algemene armenzorg (zie:
• Bel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBel, de
  
  Papiermolen te Wormerveer, zie: de Vergulde Bijkorf. De Vergulde .
• Bel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBel, de
  
  Papiermolen te Wormerveer, zie: de Vergulde Bijkorf. De Vergulde .
• Belangenvereniging Industriegebied Achtersluispolder (BIA)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelangenvereniging Industriegebied Achtersluispolder (BIA)
  
  Belangenvereniging, opgericht in december 1982 op initiatief van een aantal in het Industriegebied Achtersluispolder gevestigde bedrijven, met het doel:
  
  * gemeenschappelijke belangen gezamenlijk te behartigen;
• Belangenvereniging Westzanerdijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelangenvereniging Westzanerdijk
  
  Belangenvereniging Westzanerdijk, ook BV WSTZNRDK, opgericht in 1978, is een voortzetting van de Werkgroep Westzanerdijk. De BV WSTZNRDK stelt zich als vereniging ten doel zich zo actief mogelijk in te zetten voor de behartiging van gezamenlijke bewonersbelangen binnen de grenzen van het verenigingsgebied. Versterken van de sociale cohesie, vergroten van de betrokkenheid door bewonersparticipatie, investeren in samenwerkingen met organisaties en het vergroten va…
• Belastingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelasting
  
  Verplichte bijdrage tot de openbare geldmiddelen. Belastingen kunnen worden verdeeld in directe en indirecte belastingen. Directe belastingen op grond, vermogen, inkomsten of personeel kunnen niet worden afgewenteld. Indirecte belastingen, als registratie-, zegel- en hypotheekrechten, successierecht, accijnzen en worden niet rechtstreeks door de belastingplichtige aan de fiscus betaald. In het hierna volgende artikel wordt de historische ontwikkeling van de belastingheffingen in de Za…
• Belgische Straatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelgische Straat
  
  Straat te Zaandam, zijstraat van de Oostzijde. De straat kreeg bij de aanleg in 1914 haar naam na de val van Antwerpen in dat jaar, ter herinnering aan de Belgische vluchtelingen, die daarna ook naar Zaandam kwamen. Samen met de Brusselse straat en de Luikse straat vormt de Belgische straat de Belgische buurt.
• Belgische vluchtelingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelgische vluchtelingen
  
  Na het Duitse bombardement op Antwerpen op 4 augustus 1914 trokken naar schatting een miljoen Belgen de grens over naar het naar het neutrale Nederland. De vluchtelingen werden opgevangen in tentenkampen in steden als Roosendaal en Bergen op Zoom en in opvangkampen van Nunspeet, Ede, Amersfoort en Amsterdam, maar ook vonden zij onderdak bij particulieren.
• Bennebroek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBennebroek, de
  
  Snuif- en schelpzandmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in mei 1700. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw, aan en ten noorden van de Pantepadsloot. Gegevens over zijn verdwijnen ontbreken; in 1814 stond de molen er nog.
• Berg, de Koperenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBerg, de Koperen
  
  Pelmolen te Westzaan, zie: de Jonge Dolfijn, De
• Berisford Cacaoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBerisford Cacao
  
  Cacaofabriek te Wormer, opgericht als Wessanen Cacao in 1921, uitgegroeid tot in omvang het derde cacaobonen verwerkende bedrijf in de streek. Het bedrijf werd opgericht door de directie van Koninklijke Wessanen nv, op de plaats van de vroegere molen de Moriaan aan de Veerdijk te Wormer. In de eerste jaren was de fabriek van bescheiden omvang; met enkele cacaospitten en -persen zal men slechts 500 tot 1000 ton cacaobonen per jaar hebben kunnen verwerken. Het bedrijf produceerde …
• Berkhout, Rensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBerkhout, Rens
  
  Nijmegen, 9 maart 1940 Rens Berkhout Laurens Frans (Rens) Berkhout kwam in maart 1943 naar de Zaanstreek, waar hij sindsdien bleef wonen. In 1963/1964 was hij voorzitter van de afdeling Zaanstreek van de liberale jongeren-organisatie JOVD, in 1970 kwam hij voor de VVD in de gemeenteraad van Zaandam. Na de samenvoeging in 1974 was hij raadslid van Zaanstad, in 1981 fractievoorzitter van de VVD.
• Bernhardbrug, Prinsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBernhardbrug, Prins
  
  Prins Bernhardbrug te Zaandam, gezien naar het westen. Op de achtergrond de grote, inmiddels verdwenen, gashouder van het gemeentelijk gasbedrijf. Rolbasculebrug, ontworpen en uitgevoerd door bouwkundig opzichter D. Voet, werkzaam sedert 1919 bij de dienst Gemeentewerken. Aanvankelijk één der twee, later drie en nog later één der vier bruggen, de in 1938 meest noordelijke, die het gemotoriseerd verkeer in Zaandam tussen Westzijde en Oostzijde met elkaar verbonden, gebouwd in…
• Bertholet, Louisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBertholet, Louis
  
  Amsterdam, 19 december 1950
  
  Beeldend kunstenaar en autodidact te Zaandam; tekenaar, graficus, etser, zeefdrukker, schilder, lichtschilder en fotograaf maar vooral beoefenaar van fotografiek. Bij deze laatste techniek wordt fotografische beeldvervreemding bereikt door aan het met de camera verkregen resultaat elementen toe te voegen of dit anderszins te manipuleren.
• Beschermd dorpsgezichtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschermd dorpsgezicht
  
  De aanwijzing tot beschermd dorps- of stadsgezicht is geregeld in de Monumentenwet van 1966. Deze wet houdt zich allereerst bezig met de afzonderlijke monumenten, maar daarbij is als nieuw element het bewaren van gehele historische straten of buurten gevoegd. In de memorie van toelichting bij de wet wordt verklaard
• Bescherming Bevolking (BB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBescherming Bevolking (BB)
  
  Organisatie ter ongewapende bescherming van de bevolking, in de Zaanstreek ingesteld per 1 januari 1953, ontbonden in 1986. Bescherming Bevolking ontstond na en als reactie op de Tweede Wereldoorlog.
  
  Tijdens de oorlog was duidelijk geworden dat bijvoorbeeld bij luchtaanvallen ook de burgerbevolking aan gevaren kon zijn blootgesteld. Daarom werd er grote waarde gehecht aan de instelling van een goed georganiseerde bevolkingsbescherming, die onder buitengewone omstand…
• Beschilderde behangselsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschilderde behangsels
  
  Wandbekleding, ontstaan als laatste fase van het 18e-eeuwse streven om met textiel de behaaglijkheid binnenshuis op te voeren. Men wenste daar in het koude jaargetijde niet meer dik gekleed te gaan, daarom verving men de slecht brandende schouw door de
• Beschoeiingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschoeiing
  
  Door palen gesteunde houten of betonnen wand langs het water, om de oever te beschermen tegen afkalving, uitspoeling en/of instorting. Van oudsher zijn de meeste buitendijkse erven en terreinen langs de Zaan van een beschoeiing voorzien. In het verleden waren
• Beschuitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuit
  
  Tegenwoordig vrijwel uitsluitend fabrieksmatig vervaardigd baksel van tarwemeel, gist, eipoeder, blanke stroop, suiker en zout water, waaraan door het tweemaal te bakken een zekere brosheid en lichtheid is verleend, ook wel tafelbeschuit, terwijl vroeger vooral de aanzienlijk hardere scheepsbeschuit werd gebakken.
• Beschuitbakkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuitbakkerij
  
  Zie: Beschuit. Op deze plaats wordt uitsluitend de beschuitnijverheid te Wormer en Jisp behandeld, die gedurende de hele 17e eeuw, maar, zij het in mindere mate daarvóór, en daarna van aanzienlijke omvang was. Bij deze samenvatting van door anderen, maar voornamelijk door
• Beschuitfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuitfabrieken
  
  Zie: Beschuit Ten onrechte wordt soms verband gelegd tussen de Beschuitbakkerij in Wormer en Jisp in de 17e en 18e eeuw en de Zaandamse beschuitfabrieken die rond de laatste eeuwwisseling tot stand zijn gekomen. Dat verband bestaat niet. De fabrieksmatige vervaardiging van tafelbeschuit ontstond bijna 150 jaar na de teloorgang van de scheepsbeschuitbakkerij en was daarvan niet de voortzetting. Hoewel ook Albert Heijn (Zie:
• Beschuittorenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuittoren
  
  Beschuittoren omstreeks 1789 Beschuittoren, Beschuitstoren en ook Beschuitbakkerstoren te Wormer, gebouwd in 1620, waarin een klok die de beschuitbakkers waarschuwde hun vuren te doven, of aangaf wanneer de vuren ontstoken mochten worden; gesloopt in 1896. De Wormer en Jisper
• Beschuitvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuitvaart
  
  Het vervoer per zeilschip van de Wormer en Jisper beschuit in de 17e en vroege 18e eeuw. Het transport geschiedde vooral naar Amsterdam, maar had ook plaats naar de oostelijke provincies en zelfs tot Hamburg, Zweden en Denemarken toe. Ook in deze verre bestemmingen werd de beschuit voor een deel en detail verkocht, dus uitgevent. De
• Besjes Tasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBesjes Tas
  
  Tabaksstamper en oorspronkelijk houtzaagmolen te Westzaan, zie: de Tas.
  
  molen houtzaagmolen tabaksstamper
• Bestevaer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestevaer, De
  
  De Bestevaer, oliemolen en later papiermolen in Assendelft. De eerste vermelding dateert uit 1649. In 1669 was hij al ingericht als papiermolen. Hij stond aan de Delft, tegenover de Kerkbuurt, en verdween kort na december 1848 door sloop.
• Bestevaerspad, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestevaerspad, Jan
  
  Pad te Koog, iets ten zuiden van de Sluissloot, lopend vanaf de Lagedijk. Het pad, dat beter bekend was als Piet Tuinenpad, kreeg in 1754 een padreglement. Al lang voor de Tweede Wereldoorlog is de naam veranderd in Jan Bestevaerstraat.
• Bestratingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestrating
  
  De aanleg, het onderhoud en de reparatie van verharde wegen met asfalt, klinkers en dergelijke. Zie: Overheidszorg 3.6. In de Zaanstreek zijn naar schatting circa 5,5 miljoen m² straten, wegen, trottoirs en pleinen verhard, de provinciale en rijkswegen niet meegerekend. Alleen in Zaanstad beslaat de gemeentelijke open verharding in de vorm van klinkerbestrating ongeveer 3,2 miljoen m², de gesloten verharding in de vorm van asfalt ruim 750.000 m² en de oppervlakte aan trottoirs en ple…
• Bestuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur
  
  Bestuur
• Bestuur en rechtspraak na 1813plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur en rechtspraak na 1813
  
  * Inleiding * Tot 1600 * Van 1600 tot 1813 * Na 1813
  
  
  
  3.1. Periode 1813-1880
  
  3.1.1. Landelijke situatie.
  
  Invloed van en op landelijke en provinciale politiek.
  
  Na de Franse tijd is de situatie in de Zaanstreek grotendeels bepaald door de landsregering. De rechtspraak geschiedde sindsdien van staatswege, waarbij onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechters in hoge mate gewaarborgd zijn. De eerdere situatie, waarin bestuur en rechtspraak v…
• Bestuur en rechtspraak tot ca. 1600plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur en rechtspraak tot ca. 1600
  
  
  
  * Inleiding * Tot 1600 * Van 1600 tot 1813 * Na 1813
  
  1.1. Algemeen
  
  1.1.1. Het gewest Kennemerland
  
  De Zaanstreek maakt nu deel uit van de provincie Noord-Holland. Deze naam is pas in de 19e eeuw aan dit gewest gegeven. In de middeleeuwen werd met de naam Noord-Holland het gebied ten zuiden van de tegenwoordige grens met de provincie Zuid-Holland bedoeld. Het gebied dat nu Noord-Holland wordt genoemd bestond, globaal, uit de gew…
• Bethelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBethel
  
  Voormalig houten evangelisatiegebouwtje van rechtzinnig hervormden (gesticht door de Vereeniging ter Verbreiding der Waarheid), dat in 1926 uit Castricum werd overgeplaatst naar de Pieter Ghijsenlaan te Zaandam, bij de Norit-fabrieken. Het gebouwtje, niet veel groter dan een schuur, was aan alle kanten voorzien van de naam Bethel, tot op het dak toe, waarschijnlijk om belangstelling bij de treinreizigers te wekken. Dat zo'n merkwaardige excentrische plek was gekozen had een paar oorzaken…
• Betlehem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetlehem, de
  
  Oliemolen te Wormer. Het bouwjaar is niet bekend; de eerste vermelding dateert uit 1678. De molen heeft gestaan aan en ten zuiden van de Zuiderganssloot, ten oosten van het Weiver, en werd gesloopt in 1807.
  
  oliemolen molen
• Betlemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetlem
  
  Voormalige autobusonderneming te Zaandam, zie: Streekvervoer.
• Betlem, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetlem, Maarten
  
  Zaandijk, 13 januari 1881 - Hilversum, 29 december 1957
  
  Beeldend kunstenaar, geboren te Zaandijk, getrouwd met Hillegonda Das, schilder, aquarellist en tekenaar van vooral dorpsgezichten en oude gedeelten van Hilversum en omgeving. Om die reden heeft Betlem vooral in het Gooi, waarnaar hij op zijn negentiende jaar verhuisde, bekendheid verworven.
• Betonfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetonfabricage
  
  Bedrijfstak, belangrijk in de 20e eeuw, met in de Zaanstreek een aantal voor het merendeel later weer verdwenen fabrieken, die werk boden aan ca. 100 personen. Beton, ofschoon al toegepast door de Romeinen, werd als bouwmateriaal eerst belangrijk in de 19e en vooral in de 20e eeuw.
• Bets, Firmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBets, Firma
  
  De firma P. & K. Bets, beurt- en binnenvaartbedrijf te Zaandijk, ontstond toen vader Bets in 1848 overleed en zijn zonen met de oude schuit Hendrika van 18 ton de kost voor het gezin moesten verdienen. Later kocht men voor 900 gulden in Beverwijk een schuit die 10 last lijnzaad kon vervoeren, gevolgd door een oude Friese tjalk. Van firma de Wed. Standlander en Middelhoven werd een schip van 44 ton overgenomen.
• Beursplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeurs
  
  Som geld, bijeen gebracht of beschikbaar gesteld om onvermogenden te steunen, vergelijkbaar met de tegenwoordige studiebeurzen. In deze betekenis wordt gewezen op de Beurs voor Zeevarenden, een in 1615 opgericht fonds ter ondersteuning van zeelieden die door Duinkerker, Biscayer of Barbarijer kapers gevangen werden gehouden.
• Beursplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeurs
  
  Gebouw waar kooplieden op gezette tijden bijeen komen om te handelen of over handelszaken te overleggen. In de Zaanstreek heeft in deze zin geen beurs bestaan, althans niet officieel. Zaanse kooplieden gingen al in de 17e eeuw varend naar Amsterdam om daar de beurzen in verschillende grondstoffen of producten te bezoeken. Hierbij moet niet in de eerste plaats worden gedacht aan de latere Koopmansbeurs, vóór de beurs van Berlage was dat een in 1840-1842 door de architect
• Beurtvaart binnenvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeurtvaart binnenvaart
  
  Het vervoer te water is duizenden jaren afhankelijk geweest van óf menselijke of dierlijke spierkracht óf van de wind als krachtbron. Het kon alleen plaats hebben met geroeide of gezeilde vaartuigen, dan wel met voortgeboomde of met een jaaglijn getrokken scheepjes. Zeker in de waterrijke Zaanstreek waren de bewoners vrijwel geheel op het vervoer te water aangewezen, hetzelfde gold voor de aan- en afvoer van de bedrijven, die dan ook aan vaarwater waren gesitueerd. De Zaa…
• Beuse, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeuse, Pieter
  
  Purmerend, 10 november 1933 - Purmerend, 23 december 1999
  
  Piet Beuse, zoon van een kaashandelaar, burgemeester van Oostzaan van 1986 tot 1991. Voor zijn benoeming te Oostzaan was Beuse ingenieur, vanaf 1974 twaalf jaar PvdA-wethouder en locoburgemeester in groeikern Purmerend, met onder andere ruimtelijke ordening, woningbouw en stadsvernieuwing in zijn portefeuille.
• Bevolkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolking
  
  Per 1 januari 1988 telde de Zaanstreek 148.113 inwoners. De meesten (128.833) woonden in Zaanstad. Wormer had 11.235 inwoners, Oostzaan 7.102 en Jisp 943 (bron: CBS). De volgende uitsplitsingen gelden alleen voor Zaanstad, de hier weergegeven, van de gemeente ontvangen cijfers wijken in zeer geringe mate af van de CBS-gegevens. Het aantal vrouwen bedroeg 64.934, het aantal mannen 63.913. Dit is geheel in overeenstemming met het landelijke beeld.
• bevolkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolking cijfers aanpassen
• Bevolkingsregistersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolkingsregisters
  
  Zie: Tweede Wereldoorlog 3.
  
  tweede_wereldoorlog
• Bewaaronderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBewaaronderwijs
  
  Zie: Onderwijs 1.2.3.
• Bewoningsgeschiedenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBewoningsgeschiedenis
  
  Bodemvondsten hebben aangetoond dat de Zaanstreek reeds vóór het begin van de jaartelling bewoners had. De oudste sporen daarvan zijn in 1975 aangetroffen in het westelijk deel van de Assendelver polders, de daar tot nu toe gevonden vroegste bewoning dateert van omstreeks 600 jaar v.Chr. Zie:
• bewoningsgeschiedenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolkingsgeschiedenis Gegevens aanpassen
• Bezem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBezem, de
  
  Oliemolen te Wormerveer, ook de Bezemmaker genoemd. De windbrief werd gegeven in januari 1682. Hijheeft gestaan aan de Zaan, buitendijks, ten noorden van de latere oliefabriek de Tijd en werd gesloopt in 1896.
  
  oliemolen molen
• Bezemmaker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBezemmaker, de
  
  Oliemolen te Wormerveer, zie: de Bezem, de
  
  oliemolen molen
• Bibliotheekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBibliotheek
  
  Boekenverzameling, ook de plaats waar zo'n verzameling is opgesteld. Er bestaan particuliere, niet openbaar toegankelijke bibliotheken, waaronder die van bedrijven, verenigingen en instellingen met beperkte toegankelijkheid, en openbare bibliotheken.
• bibliotheekplugin-autotooltip__defaultjaren en getallen aanpassen
• Bienes, Marionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBienes, Marion
  
  Frankfurt am Main, 29 augustus 1925 – Den Haag, 9 september 2014
  
  Marion Bienes, dierenrechtenactiviste, operettezangeres, mannequin en cabaretière die als Duitse van Joodse afkomst de Holocaust overleefde. Nadat ze terugkeerde uit het concentratiekamp Bergen-Belsen werkte ze als operettezangeres en cabaretière, eerst in New York, later in Amsterdam, Berlijn en Locarno. In 1975 eindigde deze carrière en voerde zij acties tegen vivisectie.
• bienes_marionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWat is de relevantie voor de Zaanstreek? Behalve dat ze daar woonde?
• Bierbrouwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBierbrouwerij
  
  Tak van nijverheid, in de Zaanstreek slechts op bescheiden schaal uitgeoefend. Voor zover bekend heeft wat de Zaanstreek betreft alleen in Krommeniehorn een bierbrouwerij gestaan. Het is niet bekend hoe lang en in welke hoeveelheden deze
• Bierman, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBierman, Jan
  
  Krommenie, 5 juli 1915 - Sachsenhausen, 4 maart 1945
  
  Krommenieër Jan Bierman, alias Jan de Braber, verzetsstrijder, verrichtte koeriersdiensten, verzorgde onderduikers, copiïst, vervalste persoonsbewijzen en organiseerde verspreid over het land illegale bijeenkomsten.
• Big, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBig, het Jonge
  
  Oliemolen te Assendelft, en later pelmolen en oliemolen te Zaandijk. Het bouwjaar en de standplaats te Assendelft zijn niet bekend. In mei 1675 werd de windbrief gegeven voor de herbouw van de oliemolen te Zaandijk, als pelmolen. Hier heeft hij gestaan nabij en ten zuiden van de Sluissloot. ln 1728 werd hij weer ingericht als oliemolen. De laatste jaren van zijn bestaan verwerkte hij cacao-afval, in november 1923 ging hij door brand verloren.
• Big, het Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBig, het Oude
  
  Pelmolen te Koog en oorspronkelijk Assendelft. Het bouwjaar van de molen in Assendelft is niet bekend. De eerste vermelding dateert uit 1653. Omstreeks 1685 werd hij van zijn standplaats aan de Delft, op de grens van de Noorder- en de Zuiderpolder, verplaatst naar Koog, waar hij ten zuiden van de Weelsloot en ten oosten en op enige afstand van de Watering werd neergezet. Hij werd in 1791 afgebroken.
• Bij, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBij, de
  
  Puddingfabriek De Bij werd in 1899 opgericht naast de bestaande N.V. Stijfselfabriek 'De Bijenkorf' uit 1895 voor het maken van maïsstijfsel. In de loop der jaren werden er onder andere maizena de Honig-bakmixen en John-Moirpudding geproduceerd evenals artikelen van het merk AJP, een Groninger puddingfabriek wiens merk in 1975 wordt ingelijfd. Na sluiting in 2003 bleef de voormalige Honigfabriek een beeldbepalend industrieel gebouw aan de Zaan. Eind 2014 is de fabriek verbouwd en aangep…
• Bijenkorf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijenkorf, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De balkenzager werd voor het eerst vermeld in 1707. Hij heef gestaan in de omgeving van de huidige Langestraat en werd vermoedelijk kort na 1748 gesloopt.
  
  houtzaagmolen westzaandam paltrok
• Bijenkorf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijenkorf, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven aan Gerrit Symonsz. Honig in januari 1685. Hij heeft gestaan aan de Dopsloot en werd in mei 1743 door brand verwoest.
  
  pelmolen oostzaandam
• Bijkorf, de Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijkorf, de Vergulde
  
  De Vergulde Bijkorf te Zaandijk, ook de Guisman genoemd, was de eerste witpapiermolen in de Zaanstreek, uitgerust met een maalbak of ‘Hollander’. Cornelis Jansz Honigh kocht de Wormer molen, waar hij bekend stond als de Kwikstaart, in 1662 en liet hem in 1668 verplaatsen naar het Guispad te Zaandijk. Cornelis Jansz Honigh had vier zonen, waarschijnlijk allen papiermakers. De jongsten, Jacob en Adriaan, volgden hem bij zijn overlijden dat in 1668 plaats had in zijn zaken op.…
• Bijkorf. De Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijkorf. De Vergulde
  
  Papiermolen in Wormerveer, ook de Bel genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1699. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Pieterpadsloot, ten noorden van de tegenwoordige spoorlijn. De molen werd in januari 1775 door brand verwoest. De herbouwde molen werd afgebroken in 1816.
• Bijl, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijl, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager is niet bekend; de eerste vermelding dateert uit mei 1710. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Zuidervaldeursloot, en werd in augustus 1876 door brand verwoest.
• Bijl, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijl, de Witte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager, en latere balkenzager , is onbekend; de eerste vermelding dateert uit 1695. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Dijksloot van de Westzanerdijk, en werd in 1894 gesloopt.
• Bijl, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijl, de Witte
  
  Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in september 1685. De molen werd gesloopt in 1857 en vervangen door stoomoliefabriek de Tijd van Wessanen nv, Koninklijke, die in de loop derjaren tot een omvangrijk gebouwencomplex is uitgegroeid.
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Bijlmannenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijlmannen
  
  Scheepsbeschieters, zelfstandige ambachtslieden als toeleveranciers aan de Zaanse scheepsbouw.
  
  Zie: Economische geschiedenis 2.5.6 2.5.6 Toeleverende bedrijven scheepsbouw en walvisvaart
• Bijnamenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijnamen
  
  Zoals overal elders was het ook in de Zaanstreek gebruikelijk dat aan personen een bijnaam werd gegeven. Dit gebruik is vrijwel geheel verdwenen: alleen in kleine dorpsgemeenschappen worden zulke bijnamen nog wel gebezigd. Gezegd wordt dat het gebruik samenhing met het veelvuldig voorkomen van dezelfde familienamen in de dorpen: ter onderscheiding van gelijknamige buurtgenoten duidde men hen elk met een naamstoevoeging of een geheel bedachte naam aan. Doordat vaak uiterlijke kenmerken …
• Bijzonder onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijzonder onderwijs
  
  Zie: Onderwijs 1.2.6., 1.3.3. en 1.3.10.
• biljartplugin-autotooltip__defaultaanpassen
• Biljartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBiljarten
  
  Spel dat zich tot binnensport ontwikkelde. Met biljart wordt tevens de rechthoekige, met doorgaans groen laken beklede tafel aangeduid waarop het spel wordt beoefend. Het wordt gespeeld met drie ivoren ballen en een keu, een circa 1.40 meter lange stootstok.
• Binken, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinken, Wim
  
  Wormer, 26 maart 1893 - Bergen-Belsen, 9 maart 1945 Wim Binken 1893-1945 Wilhelmus (Wim) Binken, woonachtig aan het Oosteinde in Wormer was als verzetsman aangesloten bij de Landelijke Onderduikers organisatie LO. Deze illegale organisatie verzorgde onder meer bonkaarten voor hen die zich onttrokken aan de Arbeitseinsatz. Ondergedoken mannen kwamen niet in aanmerking voor distributiekaarten. Bonkaarten werden noodgedwongen verkregen door overvallen op distributiekantoren.
• Binnenkruierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenkruier
  
  Molentype dat alleen in Noord-Holland voorkomt en dan nog uitsluitend als poldermolen. Bij de bovenkruiers, waartoe de binnenkruiers behoren, het in de Zaanstreek meest voorkomende molentype, wordt de kap met het wiekenkruis op de wind gedraaid met behulp van een krui-inrichting die zich buiten aan het molenlijf bevindt. Bij de binnenkruiers wordt het op de wind draaien echter binnen de molen geregeld door middel van een aan de onderbouw van de kap bevestigde windas met spaken. Daa…
• Binnenlandse Strijdkrachten (BS)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenlandse Strijdkrachten (BS)
  
  De Binnenlandse Strijdkrachten (BS), officieel: Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS), was een op 5 september 1944 officieel opgezette bundeling van de tot dan toe weinig samenwerkende eigenlijke verzetsgroepen. De Binnenlandse Strijdkrachten kwam dan ook voort uit de drie belangrijkste verzetsgroepen: de
• Binnenvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenvaart
  
  Zie: Beurtvaart binnenvaart/binnenvaart.
• Binnenzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenzaan
  
  Soms nog gebruikte benaming voor de Zaan benoorden de sluizen te Zaandam, herinnerend aan de tijd dat IJ en Voorzaan nog een open verbinding met de Zuiderzee vormden; de naam duidde zo de tegenstelling met het buitenwater aan. Meer algemeen was en is de aanduiding
• Binsbergen, Nolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinsbergen, Nol
  
  Zaandam, 12 januari 1908 - Zaandam, 25 september 1945
  
  Nol Binsbergen, fotograaf en cineast, met name actief als vogelfotograaf en -beschrijver. Na een kennismaking met Jan P. Strijbos, een bekend vogelfotograaf uit Haarlem, besloot Binsbergen in het begin van de jaren '30 zich geheel aan de vogelfotografie en de natuurstudie te wijden. Dat was in een tijd dat de technische hulpmiddelen voor fotografen nog beperkt waren. Telelenzen bestonden niet, de fotograaf moest de vogels d…
• Birmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBirma
  
  Gebruikelijke aanduiding van een voormalige rijstpellerij langs de Zaan, aan de Oostzijde te Zaandam. Het gebouw werd in 1876 door Hendrik Blans neergezet; na een brand in 1883 werd het herbouwd en uitgebreid. Zoals de andere grote pellerijen werd Birma na de oorlog 1914-1918 geliquideerd in 1919.
• Bischoffplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBischoff
  
  Manufacturen- en textielhandel te Zaandam, opgericht in 1895, verdwenen in 1980. Bischoff, in de jaren voor en na de Tweede Wereldoorlog een uitgebreide winkelketen, werd begonnen in 1895, toen Willem Bischoff een kleine manufacturenhandel begon op de hoek van de Stationsstraat en de Westzijde te Zaandam. Op dezelfde plaats werd in 1905 begonnen met de bouw van een monumentaal winkelpand.
• Biscuitfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBiscuitfabrieken
  
  Bedrijven die zich specialiseren in de productie van biscuits: droog, bros en daardoor duurzaam klein gebak van tarwebloem met vet, suiker, vanille enzovoort, dat als versnapering wordt gegeten. Biscuits worden in vele smaak- en vormvariëteiten geproduceerd en zijn door de fabrieksmatige vervaardiging goedkoper dan de (banket-)bakkerskoekjes. In de Zaanstreek bestaan nog twee biscuitfabrieken (Koninklijke Verkade en Swart-Vicomte. beide te Zaandam), enkele andere zijn verdwenen…
• Blaasbalg, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaasbalg, de
  
  Volmolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven injuli 1639. Hij heeft gestaan ten noorden van het Guispad. Jaar en wijze van verdwijnen zijn onbekend; in 1657 was hij nog aanwezig.
• Blaauw, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaauw, Dirk
  
  (1701-1782) Papiermaker en -handelaar te Wormerveer. Als zoon van eenvoudige mensen, Jan Allertsz. Dral en Neeltie Blaauw, erfde Dirk Blaauw van zijn grootvader van moeders zijde (Dirk Cornelisz Blaauw, naar wie Dirk was vernoemd), de papiermolen de Oude
• Blaauwe Hof, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaauwe Hof, het
  
  Hof van oorspronkelijk twintig woningen aan het Hennepad te Wormerveer. In 1766 kocht Dirk Jansz Blaauw van zijn eigen firma een stuk grond waar hij twintig, Loosjes spreekt over 22 woningen, liet neerzetten. Deze woningen waren bedoeld voor op zijn papiermolens werkende arbeiders en hun families. Aan het wonen in het Hof werden door Blaauw wel voorwaarden gesteld; de bewoners moesten gnap en ordentelijk van gedrag zijn.
• Blank, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlank, Hendrik
  
  Krommenie 4 november 1888 – Amsterdam 2 mei 1943
  
  Hendrik (Henk) Blank, woonachtig aan de Zuiderhoofdstraat 73 te Krommenie was fabrieksarbeider bij de blikfabrieken in Krommenie.
  
  November 1942 raakt het Duitse leger ingesloten bij Stalingrad. 31 januari 1943 heroveren de Russen Stalingrad, 90.000 Duitse soldaten worden gevangen genomen en 150.000 gedood. Dag en nacht worden Duitse steden en industrieën gebombardeerd. Duitsland heeft meer arbeiders nodig en bedacht iets nieuws: …
• Blanken, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlanken, Jan
  
  Zwammerdam 27 februari 1896 - Wormerveer 30 juli 1983
  
  Het echtpaar Jan Blanken en Alice Blanken-Blendofsky, wonend op Blok 62 Krommenie, kreeg tijdens de bezetting van Nederland te maken met meerdere dilemma’s. Jan Blanken was namens de SDAP wethouder in Krommenie. Op 8 mei 1941 werd burgemeester
• Blankestijn, Theoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlankestijn, Theo
  
  Wormerveer, 1938
  
  Beeldend kunstenaar, wonend in Oostknollendam. Aquarellen en (kleur)lithografieën, voornamelijk landschappen.
  
  Theo Blankestijn (1938) werd opgeleid in Haarlem en aan de Vrije Academie in Den Haag. Hij begint in 1955 met aquarelleren, heeft een voorliefde voor het water en landschap en reist veel door Frankrijk vanwege de impressionisten waar hij zich sterk voelt aangetrokken. Sfeer en intimiteit zijn onlosmakelijk verbonden aan zijn werk.
• Blansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlans
  
  Ondernemersgeslacht in de 19e en begin 20e eeuw. Dat ondernemerschap in de Zaanstreek niet alleen was weggelegd voor doopsgezinden bewees de Katholieke familie Blans die afkomstig was uit de Katholieke enclaves Haaldersbroek en het Kalf.
• Blans, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlans, Hendrik
  
  Hendrik Blans (1801-1884) gehuwd met Elisabeth Besbrink (1808-1891) was koopman en fabrikant met de pelmolens De Wildschutter, De Houtsnip en De Abraham. Toen De Houtsnip verbrandde bouwde Hendrik's zoon Klaas Blans (1831-1878), gehuwd met Johanna Clasina Rietveld (1833-1916), op deze plek weer een molen met dezelfde naam. Bovendien kwam hij in 1873 in het bezit van De Grauwe Gans en De Wildschutter. De zaken gingen blijkbaar voortreffelijk, want Klaas Blans besloot in 1876 een m…
• Blans, Mariaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlans, Maria
  
  Zaandam, 16 november 1908 - Heemstede, 20 november 1994
  
  Maria Wilhelmina Helena Blans geboren te Zaandam als dochter van Helena Bernarda Christina Philomena van Basten Batenburg (1871-1949) en Thomas Martinus Blans (1866-1942). Zij huwde met Clement Alphonse Hubert Regout, en studeerde aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten te Amsterdam, exposeerde in 1939 met
• Blaupot ten Cate, Stevenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaupot ten Cate, Steven
  
  (Noordbroek 29 januari 1807 - Hoogezand 9 september 1884) Steven Blaupot ten Cate, bron: Beeldbank UvA Steven Blaupot ten Cate, liberaal politicus en doopsgezind predikant. In 1839 werd hij beroepen bij de Doopsgezinde gemeente aan de Oostzijde. In 1848 verhuisde hij omwille van familie-omstandigheden en gezondheidsredenen en werd beroepen in Hoogezand.
• Blauw, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauw, de Oude
  
  Papiermolen te Wormerveer, ook de Ouwe Romp genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1621. De molen werd oorspronkelijk gebouwd aan de Zaan, pal ten noorden van de Zuidersluis, later werd hij veldinwaarts geplaatst, aan en ten noorden van de Zuidersluissloot, ten westen van de tegenwoordige spoorlijn. In november 1879 ging hij door brand verloren.
• Blauwboer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwboer, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. zie: de Blauwe Boer van der Ley, J.B. de.
• Blauwe Arendspad, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwe Arendspad, het
  
  Pad aan de Westzijde te Zaandam, iets ten noorden van de spoorlijn naar Hoorn, in het verleden ook wel Bakkerspad genoemd. Het reglement van het Blauwe Arendspad stamt uit 1725. Het pad werd vernoemd naar oliemolen De Blauwe Arend, die in 1879 plaats moest maken voor de spoorlijn.
• Blauwe-endplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwe-end
  
  In de Zaanstreek het vertrek dat in blauwe kleuren was geschilderd. In boerderijen in Noordholland het met blauwbakken bevloerde deel van de stal, waar 's zomers werd gewoond.
  
  Literatuur: L. Brandts Buys, De landelijke bouwkunst in Noordholland.
• Blauwepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwepad
  
  Pad aan de Westzijde te Zaandam, in het verleden vooral bekend als Jacob Claesz. Noomenpad. Het padreglement van het Jacob Claes Noomenpad werd vastgesteld in 1656, maar het pad was veel ouder. In een vermelding uit 1638 is reeds sprake van Het Jacob Claes Nomespad, anders het Blauwe Padt
• blauwepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwe pad na de 2de wereldoorlog verdwenen ?????? Freek de Jonge schrijft over zijn jeugd na de oorlog over het Blauwe pad
• Blauwselmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwselmakerij
  
  Economische sector in de 18e, 19e en 20e eeuw, thans niet meer in de Zaanstreek aanwezig. Blauwsel werd gebruikt om de wat gelige tint van wasgoed, papier, pigment en dergelijke mooi wit te maken, en vond ook toepassing `int couleuren der inlandsche porceleynen'
• Blauwselmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwselmolens
  
  Zie: Blauwselmakerij. waar de gang van zaken in de grootste fabriek (Avis (ondernemersgeslacht) te Westzaan) is beschreven. In Westzaan hebben echter nog drie andere blauwselmolens gestaan, alsmede twee in Zaandijk en een in Zaandam (West). in welke molens voornamelijk ultramarijn werd vermalen. Dit gebeurde op de gebruikelijke manier met kantstenen die op een leggersteen walsten. Het met enkele andere grondstoffen gemengde maalgoed werd gebuild of gezeefd en diende om goor of ge…
• Blauwselvat, het Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwselvat, het Gekroonde
  
  Blauwselmolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven in juni 1741, maar de molen was toen al drie jaar in bedrijf. Hij heeft gestaan aan de Nieuwe Vaan, in Achter de Kerk, en werd gesloopt in 1827 en naar Texel overgebracht.
  
  molen blauwselmolen
• Bleekbodenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleekboden
  
  Werknemers van de (voomamelijk Oostzaanse) linnenblekerijen. Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 2.5.5., zie ook: Blekerij
• Blees en Kluyvers Houtimport bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees en Kluyvers Houtimport bv
  
  In 1919 te Zaandam door P.J. Kluyver en J.G. Blees opgerichte handelsonderneming, oorspronkelijk gevestigd aan de Ooievaarstraat en na enkele jaren verplaatst naar een houten kantoor achter Stationsstraat 1.
  
  Kluyver kwam uit een geslacht van houthandelaren (zijn vader was eigenaar van de in 1876 gebouwde stoomzagerij De
• Blees Houtwolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees Houtwol
  
  Voormalige houtwolfabriek te Zaandam, in het begin van de jaren '20 opgericht door J.G. Blees (zie: Blees en Kluyver) in een tot dan toe als stoomzagerij ingericht bedrijf in het Westzijderveld te Zaandam. De fabriek werkte met twee houtwolschaven en was de enige producent van dit vroeger veel gebruikte verpakkingsmateriaal in de Zaanstreek. Gezegd wordt dat het fabrieksgebouw, waarin de eerdere balkenzagen verticaal geplaatst waren, niet geheel berekend was op de horizontaal werk…
• Blees Kantoorinrichters bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees Kantoorinrichters bv
  
  Kantoorinrichtingsbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in juni 1883 door de 32-jarige kantoorbediende Klaas Blees Gzn.(1851-1915), die in een gehuurd huis aan de Westzijde een boek- en kantoorboekhandel begon. Het eerste jaar dreef zijn vrouw de winkel, maar toen het bedrijfje levensvatbaar bleek nam Blees in 1884 ontslag als procuratiehouder om zich geheel aan zijn eigen zaak te wijden.
• Blees, Gerrit Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees, Gerrit Jan
  
  Zaandam, 4 mei 1877 - Zaandam, 14 maart 1961
  
  Boekhandelaar in Zaandam, tevens antiquaar en kunsthandelaar, amateur astroloog en auteur van verschillende geschriften, waarvan het boekje 'De Westzijde te Zaandam in 1883' het meest bekend werd. Blees zette in 1915 de door zijn vader in 1883 opgerichte boek- en kantoorboekhandel voort en kreeg door zijn erudiete liefde voor het boek landelijke bekendheid in vakkringen.
• Bleker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. ook de Gele Kat genoemd. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend. De eerst bekende vermelding stamt uit 1668` wanneer hij wordt verkocht. Hij heeft gestaan ten westen van het tegenwoordige NS-station en werd begin 1762 verkocht om weggehaald te worden.
• Bleker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De wagenschotzager werd gebouwd in 1725 ten oosten van de Gouw, aan en ten noorden van de Dijksloot. Hij werd na verkoop in 1742 gesloopt en herbouwd op het erf van de afgebroken molen de Valk achter het Stuurmanspad.
• Bleker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam en aanvankelijk Westzaandam` ook De Mier genoemd. De eerste vermelding van de molen is in een Brandcontract van juni 1681` ten name van Pieter Pietersz. Gorter van de Mier. De molen, die in onbekend jaar werd verplaatst van de westkant van de Zaan naar de oostkant, heeft gestaan nabij en ten westen van de Gouw, tegenover het Grote
• Bleker, de ( I )plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de ( I )
  
  Houtzaagmolen en oorspronkelijk volmolen te Oostzaandam achtkante bovenkruier, ook de Klamp genoemd. De windbrief werd gegeven in januari 1646 aan Pieter Jansz. Bleecker. In 1726 werd de molen in een assurantie-contract opgenomen ten name van Klas Klamp Kleijndert. Dit is de eerste vermelding als zaagmolen (
• Blekerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlekerij
  
  Tak van nijverheid met als doel een zuiver witte kleur te geven aan van nature grauwe textielsoorten zoals linnen en katoen. Tegenwoordig worden de vezels of garens daarvan met chemische middelen gebleekt, vroeger behandelde men de geweven stoffen, later ook de garens, door ze te spoelen in een mengsel van plantenas en water. Hierna volgde een behandeling met zure melk, vervolgens werd met schoon water gespoeld en tenslotte stelde men het materiaal bloot aan zonlicht. De op deze manier…
• Blijdschap, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlijdschap, de
  
  Meelmolen te Assendelft. De bovenkruier had minstens twee voorgangers. De eerste. vrijwel zeker een standaardmolen` wordt voor het eerst vermeld in 1411, vermoedelijk is hij in de Spaanse tijd verwoest.In augustus 1578 kwam de toestemming om een nieuwe meelmolen te bouwen; jaar en wijze van verdwijnen van deze zijn niet bekend, maar vermoedelijk was hij al in 1664 vervangen door de bovenkruier. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de tegenwoordige
• Blijf-van-mijn-Lijfhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlijf-van-mijn-Lijfhuis
  
  Het eerste Blijf-van-mijn-Lijfhuis werd veertig jaar geleden opgericht in Amsterdam. Andere steden volgden, waaronder Zaanstreek in de jaren ‘80. Er werden vrouwen en hun kinderen opgevangen die niet meer thuis konden wonen aangezien zij te maken hadden met huiselijk geweld. De woonvoorziening is voor de vrouwen een eerste stap naar weer zelfstandig wonen. Door groepen als Tegen haar Wil werd actie gevoerd voor een Blijfhuis in Zaanstad. Bij een discussiebijeenkomst werd…
• Blikemba nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlikemba nv
  
  Blikemballage-bedrijf te Zaandam. In 1948 ontstaan door een fusie tussen het Zaandamse bedrijf Snaas en Van Kalsbeek en het bedrijf van Van der Wal te IJsselmuiden. De Zaandamse fabriek met circa 80 werknemers werd in 1956 verplaatst naar Hoorn. In 1970 werd Blikemba overgenomen door Numans Blikfabrieken te Amsterdam.
• Blikindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlikindustrie
  
  Economische sector, emballage-industrie. Ontstaan in de 19e eeuw. In de Zaanstreek belangrijk vanaf einde 19e eeuw tot 1970. Zaanlandia Blik te Krommenie is het laatst overgebleven bedrijf. Algemeen Blikindustrie is in Nederland een van de belangrijkste emballage-industrieën, zowel wat betreft productie-niveau als wat betreft de werkgelegenheid.
• BLO (Buitengewoon Lager Onderwijs)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBLO (Buitengewoon Lager Onderwijs)
  
  Zie: Onderwijs 1.3.4.
• Block W.T.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlock W.T.
  
  Zaandam 31 mei 1684 - 8 mei 1775
  
  Zaandamse scheepsbouwer, die even verdienstelijk als langdurig mr. scheepstimmerman was op de werven der Oostindische compagnie (VOC) in Amsterdam. In 1775, op 90-jarige leeftijd liet hij daar de 154ste onder zijn leiding gebouwde koopvaarder te water lopen. Er bleven enkele aan hem gewijde lofdichten bewaard.
• Bloeddief` deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloeddief` de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. zie: de Virgilius, De
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• bloemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIn 1094 bij het 500 jarig bestaan van zaandijk is door een groep zaandijkse vrouwen de Zaanse Kaper opgericht, die diverse zaanse kostuums heeft gemaakt.
• Bloem van Zaandijk, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloem van Zaandijk, De
  
  Toneelspel geschreven door Gerrit Jan Honig en C. van der Zeyde ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van Zaandijk in 1894. Het spel is in dat jaar vijf maal opgevoerd door de toenmalige toneelvereniging Bogaers. Ruim vijftig jaar later, namelijk in 1946, volgden ter herdenking van de bevrijding nog enkele opvoeringen door een gelegenheids-ensemble van het lange naspel.
• Bloemendaal en Laanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloemendaal en Laan
  
  Voormalig oliebedrijf in Wormerveer en rijstpellerij in Wormer. Opgericht in 1872, beëindigd in 1966. De oprichters waren Frederik Bloemendaal en zijn jongere halfbroers Remmert en Jan Adriaan Laan. Hun moeder, Elisabeth Avis, was eerst getrouwd met de Krommenieër zeildoekfabrikant Gerrit Bloemendaal en na diens overlijden met Adriaan Laan, firmant van Wessanen en Laan, die in 1851 overleed.
• Bloemendaler Hoeksluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloemendaler Hoeksluis
  
  Schutsluis met valdeur-opstelling te Wormerveer, bij het samenkomen van de Noorddijk met het dijkje van de Karnemelksepolder, gesloten in het midden van de 18e eeuw. De sluis had een zeer geringe betekenis. Er was geen sluiswachter. De plaats waar het sluisje lag wordt soms nog de Bloemendaler Hoek genoemd.
• Bloemgrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloemgracht
  
  Pad aan de Oostzijde van Zaandam` aangelegd in 1656 als het Cornelis Pietersz Bleeckers Ven ofde Bloeme Graft. Bleeckers was de eigenaar van het ven waarop het pad werd aangelegd. De Bloemgracht kreeg onmiddellijk bij de aanleg een padreglement. De familie Bloem (die het pand op de hoek van het pad met de Oostzijde bewoonde) was van dit reglement vrijgesteld.
• Blois. - vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlois. - van
  
  Zie: Van Bloys, Baljuwschap van
• Blokplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlok
  
  Vroegere naam van vele stukken land in de noordelijke Zaanstreek (Assendelft, Krommenie). De naam houdt wel verband met het begrip `blokakker`, een korte dwarsakker. Er waren verscheidene Bloksloten. In Krommenie herinnert de naam van een haaks op
• Blokker, Hannyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlokker, Hanny
  
  Lutjewinkel, 7 juni 1945
  
  Beeldend kunstenaar te Westzaan, voornamelijk etsen en pentekeningen.
  
  Externe link
  
  Website Hanny Blokker,
  
  beeldend_kunstenaar
• Blokmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlokmakerij
  
  Ambacht in de 17e en 18e eeuw uitgeoefend in een onbekend aantal, voornamelijk Zaandamse, werkplaatsen. Men maakte er de vele voor de scheepsbouw benodigde grote en kleine katrollen (`blokken'). Aangezien er duizenden grote zeilvaartuigen, voornamelijk fluitschepen, op de Zaandamse werven zijn gebouwd en de blokken ook nog ettelijke andere toepassingen vonden (in allerlei hijswerktuigen, het luiwerk van molens enzovoort) moet de productie niet onbelangrijk zijn geweest. Gegeven…
• Blokmaler (blokmaalder)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlokmaler (blokmaalder)
  
  Aanduiding voor de functie van meesterknecht op de oliemolens. De blokmaalder werkte doorgaans aan het naslag.
• Blom Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlom Cornelis
  
  (Koedijk 1927-Amsterdam 1988) Na een handelsopleiding, gevolgd door een theologische studie, raakte C. Blom betrokken bij het welzijnswerk, eerst als directeur van een buurthuis in AmsterdamNoord, vervolgens bij “Ons Huis, in Koog, waaraan hij 25 jaar (van 1962 tot 1987) leiding gaf. Hij kwam in deze functie in aanraking met de
• Bloys, Baljuwschap vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloys, Baljuwschap van
  
  In de landsheerlijke periode naam van de door Jan van Beaumont verenigde heerlijkheden (lenen van het graafschap van Holland) waartoe Westzaan en Krommenie behoorden en waarvan de zetel in Beverwijk was. Door dit laatste werd ook wel over het baljuwschap van der Wijk gesproken. Zie:
• Blusbotenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlusboten
  
  Een blusboot of brandweervaartuig (BRV) is een schip dat is uitgerust om vanaf het water een brand te bestrijden. Dit kan een brand aan boord van een schip zijn, maar ook een brand aan de wal die vanaf het water beter is te bereiken. Een blusboot kan ook dienst doen als drijvende pompeenheid en eenheden aan land van grote hoeveelheden water voorzien.
• Bobeldijk, Félicienplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBobeldijk, Félicien
  
  Koog aan de Zaan, 17 oktober 1876 - Amsterdam, 30 januari 1964 Cees Bolding Impressionistisch kunstschilder, geboren in Koog aan de Zaan, die voornamelijk in Amsterdam heeft gewerkt, maar ook in de Brabant en de Zaanstreek.
  
  In zijn boek 'Jeugdprentjes' (Lochem 1934) heeft hij op een alleraardigste manier de belevenissen uit zijn jongensjaren in de Jan Bestevaerstraat in Koog beschreven, geïllustreerd met tekeningen van de Zaanstreek, zoals hij die zich herinnerde. Bobeld…
• Bobeldijk, Jochemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBobeldijk, Jochem
  
  Zaandam, 12 april 1920 – Egmond aan Zee, 18 november 2010
  
  Joachim (Jochem) Bobeldijk was een Nederlands kanovaarder. Hij nam tweemaal deel aan de Olympische Spelen, maar keerde zonder medailles huiswaarts. Hij eindigde in de kajakrace over 10.000 meter op de Olympische Spelen van 1948 als zesde. In 1952 eindigde hij als achtste bij de Olympische Zomerspelen. Bobeldijk, lid van kanovereniging Quo Vadis uit Koog aan de Zaan was diverse keren Nederlands kampioen.
• Bodamer International bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBodamer International bv
  
  Handelsonderneming te Zaandam. De handelsondememing werd opgericht in februari 1969 door H. Scheffer. Het bedrijf im- en exporteerde professionele elektronische componenten (met name voor lucht- en ruimtevaart en communicatietechnieken) en vertegenwoordigde Amerikaanse, Engelse en Franse producenten daarvan. Bodamer werd in 1990 overgenomen door Acal Auriema te Eindhoven; de activiteiten te Zaandam werden nadien beëindigd. De medewerkers kwamen bij Acal Auriema in diens…
• Boddaertcentraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoddaertcentra
  
  Zie: Jeugdzorg
• Bodemgesteldheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBodemgesteldheid
  
  Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 1.1.1., zie ook: Landschap Bodemvondsten. Zie: Archeologie
• Boed, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoed, de.
  
  Dienstencentrum bij de in 1972 gebouwde Gortershof te Zaandijk, een complex van 152 bejaardenwoningen waarbij de Boed als recreatiezaal dient. De naam is ontleend aan de Zaanse volkstaal: een kleine schuur bij een boerderij of achter het huis werd vroeger een boed genoemd.
• Boeierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoeier
  
  Vroeger veel voorkomend type zeilvaartuig. Een rondbodem, gebouwd van gangen en zowel van voren als aan de achterzijde opgeboeid. Verdere kenmerken zijn een betrekkelijk hoog grootzeil met een korte gebogen gaffel, een voorbij de mast stekende brede fok en zijzwaarden. De boeiers hadden uitstekende zeileigenschappen en werden voor de pleziervaart gebruikt. Voor de Zaanse kooplieden was het niet ongebruikelijk met de eigen boeier de beurs in Amsterdam te bezoeken. Welgestelde families in …
• Boeke, ds. Rudolphplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoeke, ds. Rudolph
  
  Noordwijkerhout, 15 juni 1906 – Leusden, 21 januari 1994
  
  Ds. Rudolph Boeke, van 1936 tot in 1944 predikant van de Hervormde kerk in Krommeniedijk, auteur van het boek Krommeniedijk en zijn kerk (1950). Hij huwde op 25 oktober 1962 met met Marie Helena Lefever.
• Boekenoogen, Gerrit Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekenoogen, Gerrit Jacob
  
  Wormerveer 18 april 1868 - Leiden 26 augustus 1930
  
  Taalkundige, vooral bekend geworden door zijn academische proefschrift 'De Zaanse Volkstaal', waarop hij in 1896 in Leiden cum laude promoveerde. De hoofdinhoud van dit in 1897 uitgegeven lijvige werk wordt gevormd door het Idioticon, waarvan is getuigd dat het buiten kijf het meest volledige en best bewerkte woordenboek van enige Nederlandse streektaal is.
• boekhandelplugin-autotooltip__defaultbestaande boekhandels aanpassen
• Boekhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekhandel
  
  In het algemeen gesproken heeft de boekhandel in de Zaanstreek steeds een kleinschalig en enigszins dorps karakter behouden. De nabijheid van Amsterdam maakte een specialistische of wetenschappelijke boekhandel zowel onnodig als onmogelijk. Zo is ook slechts een enkele maal een antiquariaat van enige omvang in de streek werkzaam geweest
• Boekie, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekie, het
  
  Pelmolen te Oostzaandam, zie: de Almanak, de
• Boender, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoender, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam` paltrok, zie: de Boendennaker
  
  molen houtzaagmolen
• Boendermaker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoendermaker, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, meestal de Boender genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven aan de Wed. Jan Boendermaker in juli 1728. De molen heeft gestaan aan het Sluispad ten zuiden van de Hanenpadsloot, hij werd gesloopt in 1880, om plaats te maken voor de stoom-houtzagerij de Morgenster.
• Boenwalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoenwal
  
  Houten planken vloer (beun) of steiger aan de kant van het water, ook boenstoep of walstoep genoemd. Vrijwel ieder huis in de Zaanstreek had een boenwal, waar emmers en vaten werden geboend, en de was en de afwas werden gedaan. Dit was bijzonder onhygiënisch; dikwijls stond onmiddellijk naast de boenwal het pleetje. Vanaf het midden van de 19e eeuw kreeg men oog voor deze ongezonde situatie. Artsen beijverden zich om de Zaanstreek zo snel mogelijk aangesloten te krijgen op de waterleidi…
• Boer van der Ley, J.B. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer van der Ley, J.B. de
  
  1836 - Breda december 1899
  
  Schrijver van enkele boekjes over de Zaanstreek, De Geschiedenis der Zaanlanden, aan kinderen verhaald (twee delen, Zaandijk 1874). Het behelst de geschiedenis van de jaren 1581 tot 1874, in het bijzonder de historie van de opkomende bloei, welvaart en roem van de Zaanstreek. Er wordt duidelijk gemaakt, hoe de bewoners aan hun voornaamste takken van nijverheid zijn gekomen; welk aandeel zij hebben gehad in de lotswisseling der Zeven Provinci…
• Boer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam, door zijn formaat meestal het Boerke genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1697, maar de molen was veel ouder. Hij heeft gestaan ten westen en op enige afstand van de Knie, iets ten noorden van de Noordervaldeursloot. In 1889 werd hij gesloopt.
• Boer, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, de Blauwe
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, ook de Blauwboer of de Langert genoemd. De eerste vermelding dateert uit een brandcontract van januari 1668. De molen heeft gestaan op het Wester-Kattegat, het latere eiland van William Pont, nu woongebied Het Zaaneiland, en werd in oktober 1793 tijdens een onweersbui geheel verwoest.
• Boer, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, De Gekroonde
  
  Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, Paltrok.
  
  De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1720. In 1738 werd hij afgebroken en vervoerd naar Westzaandam, waar hij werd neergezet ter vervanging van de afgebrande paltrok de Jonge Visser van welke molen hij de naam overnam. Hij heeft gestaan waar tegenwoordig de Machinistenstraat is.
• Boer, de Verdwaaldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, de Verdwaalde
  
  Oliemolen te Oostzaandam. zie: de Sint Willebrordus.
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Boer, Floris deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Floris de
  
  Assendelft, 3 maart 1846 - Groningen, 21 december 1908
  
  Prof. dr. Floris de Boer, aanvankelijk hulponderwijzer in Zaandam van 1864 tot 1866, vervolgens na een wiskundestudie in Leiden benoemd tot leraar in Deventer. Hij promoveerde in 1871 cum laude aan de Leidse Hogeschool op het proefschrift 'De analytische kenmerken der bijzondere punten van kromme lijnen en oppervlakten'. Hij werd in daarmee bevorderd tot doctor in de Wis- en Natuurkunde en Cosmographie.
• Boer, Hendrika deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Hendrika de
  
  Krommenie, 12 maart 1939
  
  Beeldend kunstenaar, naamvariant Rie de Boer,sedert 1960 te Amsterdam. Beeldhouwer, graficus en grafiek. Werkt met kleinplastiek, gouaches, keramiek en houtsneden.
  
  Burgemeester Provily bij de eerste steen die nog moet worden ingemetseld.
• Boer, Jakob deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jakob de
  
  (Westzaan 1918 - 2005)
  
  Gemeenteraadslid, wethouder en locoburgemeester van Westzaan. Achtereenvolgens voor de Partij van de Arbeid en Gemeentebelangen, tot hij in 1971 werd benoemd tot directeur van het Westzaanse bejaardentehuis Lambert Melisz.
• Boer, Jan Adriaan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan Adriaan de
  
  Den Helder 17 oktober 1902 - Zaandam 26 april 1989
  
  Kunstschilder, woonde en werkte in Weesp, Alkmaar, Amsterdam en Den Ilp, maar voornamelijk toch in Zaandam. De Boer bezocht de tekenschool in Weesp waar hij les kreeg van de kunstschilder
• Boer, Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan de
  
  Assendelft 1906 - 23 augustus 1982
  
  Burgemeester van Assendelft van 1936-1971. Vermeldenswaardig daarbij is dat De Boer zijn vader Jan Johannes de Boer opvolgde als burgemeester, die op zijn beurt het eerste-burgerschap voortzette van zijn vader Klaas Cornelisz de Boer. Daardoor kende Assendelft een aaneengesloten periode van niet minder dan 92 jaar onder het burgemeesterschap van de familie De Boer. Jan de Boer werd jong benoemd, op 29-jarige leeftijd. Na het overlijden van zijn v…
• Boer, Jan Johannes deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan Johannes de
  
  Assendelft 20 februari 1879 - 14 september 1936
  
  Burgemeester van Assendelft van 1918 tot 1936, opvolger van zijn vader Klaas Cornelisz de Boer en voorganger van zijn zoon Jan de Boer.
  
  De Boer was zeer begaan met landbouw en veeteelt. Als secretaris-penningmeester maakte hij deel uit van de provinciale regelingscommissie voor de paardenfokkerij in Noord-Holland. Ook nam hij regelmatig deel aan het Concours hippique op Houtrust. In 1926 trad hij toe tot een commissie die …
• Boer, Klaas Cornelisz deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Klaas Cornelisz de
  
  Optocht in 1904 ter ere van het 25-jarig jubileum van Burgemeester de Boer Assendelft, 10 oktober 1852 - Assendelft, 5 augustus 1936
  
  Burgemeester van Assendelft van 1879 tot 1918. Hij werd als boerenzoon al op zijn 26e tot burgemeester in zijn woonplaats benoemd. Zijn zoon
• Boer, Klaas Pieter deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Klaas Pieter de
  
  (Zaandam, 18 juli 1944)
  
  Keramist. Bracht als zodanig in Zaanstad en daarbuiten verscheidene grote kunstprojecten tot stand, onder meer de murale plastiek in het eerste gemeentehuis van Zaanstad Bannehof en keramische zuilen bij verpleeghuis Oostergouw en in de Russische Buurt.
• Boer, Margaretha deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Margaretha de
  
  (Amsterdam, 16-4-1939)
  
  M. de Boer vestigde zich in 1965 in Wormer. in 1970 kwam zij voor de PvdA in de gemeenteraad, vanaf 1974 als fractie-voorzitter. Zij was van 1975 tot 1978 lid van het bestuur van het Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Waterland. In 1978 werd zij Statenlid in Noord-Holland, in 1983 voorzitter van de PvdA-fractie. Van 1987 tot 1993 was zij gedeputeerde in Noord-Holland. In 1993 werd De Boer benoemd tot Commissaris van de Koningin in de provincie Dre…
• Boerderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerderij
  
  Aanduiding voor het boerenbedrijf, bestaande uit de landerijen, het vee en de bedrijfsgebouwen. Het soort bedrijf, veeteelt, akkerbouw of gemengd bedrijf, werd in grote lijnen bepaald door een aantal factoren. Zie daarvoor ook onder Boerenbedrijf. Een boerderij heeft altijd een relatie tot de omringende natuurlijke of ontwikkelde omgeving. De grondsoort, de hoogteligging en ook de vervoersmogelijkheden over de weg of over het water waren in belangrijke mate bepalend. Voor de Zaanstree…
• Boerejonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerejonker, de
  
  Industrieel centrum van de Dienst Sociale werkvoorziening Werkvoorziening en als zodanig een van de drie werkverbanden waarin door de Zaanse gemeenten activiteiten worden georganiseerd ter uitvoering door personen die door een handicap op aangepast werk zijn aangewezen. De naam van het centrum is ontleend aan die van de in 1815 verbrande pelmolen. die ongeveer op dezelfde plaats in (Oost-)Zaandam heeft gestaan.
• Boerenbedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenbedrijf
  
  Primaire bron van bestaan, in de Zaanstreek van oudsher beoefend. De belangrijkste landbouwtak in de Zaanstreek was en is de veehouderij; daarnaast worden op bescheidener schaal Akkerbouw en Tuinbouw bedreven. Een bijzondere, met name in Oostzaan zeer belangrijke, agrarische sector was de pluimveehouderij. Het in de onmiddellijke omgeving gelegen agrarische gebied van de Wijde Wormer is hier buiten beschouwing gelaten.
• Boerenjongen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenjongen, de
  
  Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in juni 1695. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk aan de Zaan, ten noorden van de oliefabriek De Tijd en werd vóór juni 1814 gesloopt.
  
  molen oliemolen
• Boerenjonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenjonker, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1694 aan Dirck Aryaensz. Joncker. In augustus 1815 ging hij door brand verloren, waarna de pelmolen het Witte Paard op zijn plaats werd neergezet. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Boerenjonkersloot, tussen de weg en de Knie, ten noorden van het latere slachthuis.
• Boerenjonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenjonker, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in mei 1729. De molen stond waarschijnlijk ten westen van het tegenwoordige NS-station en werd in 1743 gesloopt.
  
  molen houtzaagmolen
• Boerin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerin, de
  
  Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in oktober 1691. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk, ten noorden van de tegenwoordige oliefabriek De Tijd, en werd gesloopt in 1898.
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Boerke, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerke, het
  
  Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Boer van der Ley, J.B. de
  
  oliemolen molen
• Boffenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoffen
  
  Als er na de transactie werd geboft (dit bleef overigens een uitzondering) dan verbeurde de koper “den dubbelen wijnkoop'. Hij moest dus tweemaal het bedrag der verteringen vergoeden. Een zeer ongeloofwaardige overlevering wil dat een boffer, om gebruik te maken van dit oude recht, eerst drie maal met zijn achterwerk tegen de deur van het rechthuis moest bonken onder het zeggen van de woorden
• Boffers (ook: gisboffers)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoffers (ook: gisboffers)
  
  Meelspijs. Kleine dikke pannekoeken met krenten, waarvan er verschillende tegelijk in een koekepan gebakken worden. Ze dienen vervolgens, bestrooid met suiker of besmeerd met stroop, als middagmaal. Elders heet soortgelijk gebak “'drie in de pan'.
• Bofrechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBofrecht
  
  Het Bofrecht komt er op neer dat men een reeds overeengekomen koop binnen drie etmalen nog ongedaan kon maken, mits men daartoe een verklaring voor schout en schepenen aflegde. Het was gebruikelijk dat koop en verkoop (van vee of land of van andere roerende of onroerende goederen) in een herberg werden gesloten, waarbij de verkoper het gelag betaalde.
• Bogaersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBogaers
  
  Toneel- en reciteervereniging te Zaandijk, opgericht in 1857 en wellicht een der oudste Zaanse rederijkerskamers. Het gezelschap, waarvan de volledige naam luidde: Vereniging tot bevordering van uiterlijke welsprekendheid 'Bogaers`, is vlak voor de oorlog l9l4-'18 opgeheven. Het dankte zijn naam aan die van de dichter Adrianus Bogaers (1795-1870), die dus nog tijdens zijn leven door de Zaandijker elite vernoemd werd.
• Bogertspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBogertspad
  
  Pad te Oostzaandam. zie: Boomgaardspad
• Bohemen, Marit vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBohemen, Marit van
  
  Wormerveer, 16 september 1971
  
  Marit van Bohemen is een presentatrice en actrice.
  
  presentatrice actrice
• Bok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaan. Zie: het Kind van Weelde.
  
  molen houtzaagmolen
• Bok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de
  
  Oliemolen en later papiermolen te Wormerveer. De windbrief werd (mogelijk) gegeven in juni 1631; in mei 1699 werd hij opgenomen in een assurantiecontract. Na 1803 werd hij ingericht tot papiermolen. Hij heeft gestaan achter het tegenwoordige Sluispad (toen `Bok z`n pad') ten zuiden van de Marktstraat en werd in 1863 of '61 gesloopt.
• Bok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de
  
  Meelmolen te Oostzaan, zie: het Wapen, Het van Oostzaan.
  
  molen papiermolen
• Bok, de Barndeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de Barnde
  
  Oliemolen te Jisp, ook de Barnde Molen genoemd. In mei 1699 werd hij tegen een laag bedrag opgenomen in een assurantiecontract; dit wijst erop dat het een kleine molen was, maar het is ook mogelijk dat hij na een brand (barnde = verbrande) provisioneel werd verzekerd. Later komt hij voor in het olieslagerscontract tegen een normaler bedrag. Hij heeft gestaan ten noorden van de Zuiderganssloot, en ging in december 1821 door brand verloren.
• Boko bv dakbedekkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoko bv dakbedekkers
  
  Dakbedekkingsbedrijf te Westknollendam. Boko werd opgericht in maart 1961 door K.J. Bootsman te Westknollendam. Het bedrijf werkt voor bouwbedrijven en particulieren en groeide gestaag, In 1991 had Boko circa 120 personeelsleden in dienst. Het bedrijf voerde grote projecten uit, zoals de dakbedekking van de Stopera te Amsterdam, de renovatie van het dak van het Zaandamse theater De Speeldoos en de dakbedekking van het nieuwe politiebureau te Zaandijk.
• Boksenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoksen
  
  Sport, in de Zaanstreek voor de Tweede Wereldoorlog beoefend in het Café-Restaurant Thalia aan de Prins Hendrikkade in Zaandam, na de oorlog enige tijd in verenigingsverband.
  
  Ofschoon boksen reeds bekend is uit de Griekse oudheid, ontstond het moderne boksen in de 18e eeuw in Engeland. Het eerste Nederlandse kampioenschap werd pas in 1900 in Amsterdam gehouden. Boksen wordt beoefend door twee tegenstanders in een verheven ring. De bedoeling van een boksgevecht is de tegenstander buite…
• Bolding Verpakkingen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding Verpakkingen bv
  
  Producent van verpakkingen voor levensmiddelen te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1898 door de 19-jarige Daan Bolding. Aangezien hij op dat moment niet handelsbevoegd was moest zijn moeder, die een bakkerij had aan de Westzijde in Zaandam, enige jaren als eigenares optreden. De naam van het bedrijf luidde toen 'Firma Wed. W. Bolding', met als aanduiding 'Handelsdrukkerij en Papierhandel'. Het bedrijf vestigde zich in 1950 aan de Provincialeweg 200 te Zaandam. Tot …
• Bolding, Cornelis (Cees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding, Cornelis (Cees)
  
  Wormerveer, 7 januari 1897 - 's Gravenhage, 1 november 1979 Cees Bolding zelfportret, 1916. Beeldend kunstenaar, woonde en werkte in Wormerveer, Urk, Amsterdam, Den Haag en Scheveningen. Cees Bolding werd opgeleid aan de Rijksschool voor Kunstnijverheid en de Academie voor Beeldende Kunst onder de prof's van der Waay en Jurres, beide te Amsterdam. Naast vele olieverfschilderijen vervaardigde hij tekeningen, etsen, litho's, houtsneden, aquarellen, stadsgezichten, portr…
• Bolding, Daanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding, Daan
  
  Zaandam, 31 oktober 1932 - Flayosc, Frankrijk, 4 juli 2015
  
  Oprichter van de eerste Juniorkamer in ons land in 1957, daarvan voorzitter; medeoprichter van de Federatie van Nederlandse Juniorkamers in 1960. Daarnaast vervulde Daan Bolding, directeur van
• Boll, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoll, Jaap
  
  Jaap Boll werd bekend vanwege het verwijderen van springstofladingen uit de pijlers van de Hembrug, die de Duitsers wilden opblazen zodra de geallieerden hun opmars in Noord-Holland zouden voortzetten. Jaap Boll werd in maart 1952 onderscheiden met het Kruis van Verdienste door Koningin Juliana, omdat hij in belang van het Koninkrijk heeft gediend als lid van een illegale organisatie in Noord-Holland. Het Kruis van Verdienste werd hem op 11 juni 1952 uitgereikt door de Consul J.H.G. …
• Bom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBom, de
  
  Pelmolen te Oostzaan. De windbrief werd gegeven in februari 1695; rijkelijk laat, want de molen werd reeds in 1693 in een assurantiecontract opgenomen. In september 1703 was hij eigendom van Claes Jacobsz. Bom. Hij heeft gestaan aan en ten westen van het Zuideinde, en werd in 1799 afgebroken en vermoedelijk overgebracht naar Nieuwendam.
• Bomenstichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBomenstichting
  
  Landelijke organisatie, opgericht in 1970 en zetelend in Utrecht. Sinds de oprichting wordt er gewerkt aan de bescherming van bomen, het vergroten van vakkennis en de belangstelling daarvoor, vooral op het gebied van de functies en de verzorging. Een van de activiteiten is de adoptie van waardevolle bomen. De eerste vond plaats in Kloetinge, Zeeland.
• Bonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBon
  
  Verouderde uitdrukking, ook in de streektaal, voor een deel van een kast. Voordat in de 17e en 18e eeuw de eenpaneelskasten, waarachter legplanken waren aangebracht, in zwang kwamen, bestonden kasten meestal uit drie tot zes afzonderlijke delen, elk met een deurtje afgesloten. In een 16e-eeuwse inventaris staat bijvoorbeeld vermeld: “spijntgen. hangende in het voorhuys, waarin een bovenste bon, een middelste bon en een onderste bon` (Hoorn, 1593). In een andere inventaris (Leiden, 1616) is …
• Bon Czn., bv Oliefactorij Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBon Czn., bv Oliefactorij Pieter
  
  Bedrijf in Zaandam dat zich vanouds heeft gericht op de opslag en het vervoer van olieproducten en later chemische stoffen. Daarnaast houdt het zich ook bezig met railtransport, waartoe ketelwagons worden verhuurd. De reiniging hiervan en de controle erop behoren mede tot de doelstellingen. Ook reiniging van tankwagens behoort tot de taken.
• Bonbonfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonbonfabricage
  
  Zie: Suikerwerkfabricken.
• Bond van Zaanse Brandweercorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBond van Zaanse Brandweercorpsen
  
  Voorblad Gedenkboek 30 jaar Bond van Zaanse Brandweercorpsen 1952. Archief Gerrit J. Schenk Indien getracht wordt een overzicht te geven van de totstandkoming, werkwijze en bedoeling van de Bond van Zaanse Brandweercorpsen, is de vraag of er wel een juist beeld kan worden geschetst.
• Bond van Zaanse muziekcorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBond van Zaanse muziekcorpsen
  
  Zie: Muziek
• Bondenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonden
  
  Zie: Vakbeweging
• Bonekamp, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonekamp, Jan
  
  Velsen 19 mei 1914 - Amsterdam 21 juni 1944
  
  Johannes Lambertes (Jan) Bonekamp, verzetsstrijder, lid van de Centrale Bond van Transportarbeiders, kaderlid van de CPN. Al in het eerste bezettingsjaar nam Bonekamp deel aan de strijd tegen de Nazi-bezetters. Als chauffeur bij de Hoogovens stond hij vooraan in de rijen van de strijders en verspreidde illegale kranten en stakingsoproepen. Meerdere keren kwam hij voor de eisen van arbeiders op.
• Bonekamp. J.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonekamp. J.
  
  Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 3.
• Bonkieshuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonkieshuis
  
  Uitbetalingsplaats van arbeiders in de Zaandammer haven, in 1893 geopend, in 1950 gesloopt. Het Bonkieshuis (waarschijnlijk een verbastering van 'Boompjeshuis', het was aanvankelijk het enige pand aan de boomrijke Havenstraat) werd door de havenarbeiders gebruikt als schaftlokaal, als onderkomen bij slecht weer en de lonen werden er uitbetaald. Voor de ingebruikname van het Bonkieshuis gebeurde dit in cafés. In het 'Wacht- en Uitbetalingslokaal', zoals de officiële naam luidde, was …
• Bonsem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonsem, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Het bouwjaar van de balkenzager is onbekend. De Bonsem (bunzing) werd voor het eerst vermeld in 1668, toen hij veranderde van eigenaar. Hij stond ten oosten van de Watering en verbrandde in maart 1892.
• Bonsem, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonsem, de Zwarte
  
  Oorspronkelijk volmolen, daarna papiermolen en tenslotte pelmolen te Koog aan de Zaan. De windbrief voor de geheel met hout beklede volmolen werd gegeven in september 1649. Vóór 1697 werd hij papiermolen en in december 1845 werd hij als pelmolen opgenomen in een assurantie-contract. Hij werd gesloopt in 1895. Op zijn erf staat nu de Christelijke school aan de Stationsstraat. Dit deel van de straat heette vroeger het
• bonsem_zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigchristelijke school aan het Bonsumpad/Stationsstraat in Koog aan de Zaan bestaat niet meer.
• Bonsempadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonsempad
  
  Vroeger een pad in Koog aan de Zaan, aan de noordkant van de huidige Stationsstraat. De zuidkant hiervan werd gevormd door het Vriesse pad. De naam Bonsempad dankte het aan de ter plekke gebouwde molen met de naam De Zwarte Bonsem. In de streektaal werd met een bonsem een bunzing aangeduid.
• Bont, het Ouweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBont, het Ouwe
  
  Oliemolen te Oostzaandam. zie: het Oude Bonte Kalf
  
  oliemolen molen
• Bontekoe, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBontekoe, Gerrit
  
  (1867-1954)
  
  Meer dan 25 jaar was Gerrit Bontekoe veldwachter in Westzaan. Een legendarische ordehandhaver met wie niet te spotten viel, al noemden de Westzaners hem spottend ‘Kontjeboe’. Bontekoe trad in 1898 aan als opvolger van Hendrik Hendriks, die na een dienstverband van 34 jaar met pensioen ging. Van de 200 sollicitanten was Bontekoe volgens burgemeester Steenberg ‘de rechte man op de rechte plaats (…) omdat hij in zich vereenigt alle eigenschappen, die men aan een uitst…
• Bontjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBontje
  
  Verkleinwoord van Bon, zie aldaar. De betekenis is tevens overgegaan op een laag kastje, gewoonlijk gebruikt als aanrecht. Hierin bevonden zich twee tot vier door deurtjes afgesloten 'bonnen'. Een dergelijk aanrecht werd 'rechtbon' genoemd.
• Bood, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBood, Klaas
  
  Oudkarspel, 27 augustus 1922 - Westzaan, 22 februari 2018
  
  Klaas Bood, boerenzoon van een tuinder, werd geboren in Oud-Karspel in Noord Holland, maar woonde het grootste deel van zijn leven in de Zaanstreek. Al op de lagere school tekende hij veel en wilde hij graag kunstschilder worden. Van een gedegen opleiding hiervoor op bijvoorbeeld de Academie kon helaas geen sprake zijn. Bood moest al op jonge leeftijd aan het werk om financieel te kunnen bijdragen om het gezin te onderh…
• Boogert, Johan van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoogert, Johan van den
  
  Zaandam, 23 november 1913 - Amsterdam, mei 1988
  
  Pianist Johan van den Boogert werd op 23 november 1913 te Zaandam geboren. Hij studeerde tot 1936 aan het Amsterdams Conservatorium waar hij het solistendiploma voor piano behaalde. In hetzelfde jaar verwierf hij de „Ehrenpreis
• Boogschietenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoogschieten
  
  Zie: Handboogschieten
• Booij, Garage K.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBooij, Garage K.
  
  Garage K. Booij, garagebedrijf aan het Zuideinde 44, te Koog aan de Zaan. Op de plaats waar Garage Booij is gelegen stond ooit de uit 1648 stammende en rond 1880 gesloopte oliemolen De Reus. De daar aan grenzende machinale oliefabriek in pakhuis De Reus ging in 1919 op de fles. Het vrijgekomen pakhuis gaf daarop onderdak aan een taxi-onderneming onder de naam garage Hoogendijk.
• Boom (Bedrijfsleven Ondersteunt de Ontspannende Mens)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoom (Bedrijfsleven Ondersteunt de Ontspannende Mens)
  
  Stichting opgericht in juni 1987 door ondernemer J. Op den Velde, als reactie op de drastische bezuinigingen van de overheid. Voor activiteiten in sport, welzijn en cultuur is men steeds vaker aangewezen op geldelijke ondersteuning door het bedrijfsleven. Stichting Boom tracht de inzameling en verdeling van deze gelden te coördineren. In 1988 verdeelde de stichting een bedrag van ca. ƒ 50.000 aan onder andere
• Boomgaardspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoomgaardspad
  
  Pad te Oostzaandam. Vanaf de Dam het eerste pad aan de Zuiddijk, genoemd naar de grote boomgaard die zich in de 17e eeuw aldaar bevond. Het eerste padreglement werd opgesteld in 1650, maar vermoedelijk bestond het pad toen al een periode. In 1787 volgde een tweede reglement. Om op het Boomgaardspad te komen moest men vanaf de Zuiddijk een smal paadje oplopen en daarna een brug over een smalle sloot oversteken. De sloot werd in 1907 gedempt, maar de smalle toegang bleef ongewijzigd…
• Boomstamgrafkistplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoomstamgrafkist
  
  Zie: 3 Zuidelijke Zaanstreek 3. Ook in de Oudheidkamer te Assendelft wordt een (waarschijnlijk 11e-eeuwse) grafkist van deze aard bewaard,
• Boonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon
  
  Ondernemersgeslacht te Wormerveer in de 19e eeuw, grondleggers van Koninklijke Fabrieken Boon bv. Jacob Willem Boon (1789-1863), gehuwd met Neeltje Emmer (1782-1859), was oorspronkelijk timmerman te Wormerveer, maar begon later als blauwselkoper. De blauwselkoperij was in de 18e en 19e eeuw geen onbelangrijke handelstak. Behalve in blauwsel handelden de blauwselkopers ook in specerijen en cacaobonen. Een drietal
• Boon bv, Koninklijke Fabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon bv, Koninklijke Fabrieken
  
  Cacaofantasieproductenfabriek en oorspronkelijk cacao-, chocolade- en blauwselfabriek te Wormerveer, ontstaan in 1813. Grondlegger van het bedrijf was Jacob Willem Boon (Zie: Boon ondernemersgeslacht), die in mei 1813 op bescheiden schaal met molen
• Boon, Karla van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon, Karla van der
  
  Zaandam, 9 oktober 1968
  
  Karla Irene Plugge-van der Boon is een voormalige waterpolospeelster en nam als keepster één maal deel aan de Olympische Spelen in 2000. Zij eindigde met het Nederlands team op de vierde plaats.
  
  olympier waterpolo
• Boon, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon, Piet
  
  Assendelft, 16 april 1891 - Klötze 17 mei 1945
  
  Petrus (Piet) Boon was woonachtig aan de Dorpsstraat 683 in Assendelft, als vader van vijf dochters en zoon Gerard. Piet Boon was sigarenmaker, met vier broers eigenaar van de sigarenfabriek aan de Dorpsstraat 674. De fabriek telde tien personeelsleden.
• boon2plugin-autotooltip__defaultPette op de Markstraat bestaat niet meer
• Boonakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonakker, de
  
  Cacaomolen te Wormerveer, zie: de Jonge David, de
• Boonakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonakker, de
  
  Mosterd- en poedermolen, later cacaomolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in februari 1749 aan Jan Willemsz. Boon. ln augustus 1809 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. De nieuwe molen ging in september 1860 door brand verloren. Hij heeft gestaan achter het Schoolpad, ten noorden van de Zuidersluissloot.
• Boonstoppel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonstoppel, de
  
  Volmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit mei 1673. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Knie, achter het Rad van Avontuurspad, en werd gesloopt in 1807.
• Boonstra, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonstra, Klaas
  
  Krommenie, 11 oktober 1905 - Schore, 2 september 1999
  
  Klaas Boonstra, beeldend kunstenaar, vooral kunstschilder, maar ook tekenaar, aquarellist en glazenier, voorts muurschilderingen. Leerling van de Rijksacademie te Amsterdam, werkte daarna tot 1940 in Krommenie en vervolgens in Amsterdam en Den Haag. Boonstra werkte vrij naar zijn verbeelding en kreeg onder meer bekendheid door zijn Droombeelden.
• Boorsma, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoorsma, Pieter
  
  Koog aan de Zaan, 10 oktober 1871 - 19 september 1951 Het Pink Pieter Boorsma stamde uit een arbeidersgezin, was sociaal zeer bewogen en gold politiek gezien als anarchist. Als jongeman was hij bevriend met F. Domela Nieuwenhuis. De overlevering wil dat zij tijdens een staking bij het oliebedrijf Het Hart en De Zwaan ’s nachts getweeën in een lantaarnpaal vóór het huis van de directeur van het bedrijf klommen en leuzen riepen. Zijn opvattingen vertolkte hij later in een aantal …
• Boot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, de
  
  Verfmolen en oorspronkelijk tabaksstamper te Koog. De windbrief werd gegeven in februari 1699. Mogelijk was deze laat aangevraagd, want in december 1696 was de molen al verzekerd tegen brandschade. Vanaf 1707 deed hij dienst als verfmolen. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Sluissloot, ten oosten en op enige afstand van de Watering, en ging in juni 1888, na korte tijd koeken van maisafval te hebben geslagen, door brand verloren.
• Boot, Instituutplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Instituut
  
  Instituut voor stenografie en machineschrijven te Westknollendam. Het instituut werd opgericht in juni 1938 te Wormerveer, aan de Wilgenkade, door Jb. Boot, die toen al enige jaren les gaf in stenografie. Het pand van het instituut werd tijdens de Tweede Wereldoorlog druk gebruikt door de illegaliteit. In november 1945 werd verhuisd naar een pand aan de Wandelweg. Het instituut breidde nadien aanzienlijk uit met een kopieerinrichting, een accountantskantoor en een afdeling assur…
• Boot, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Jaap
  
  Wormerveer, 1 maart 1903 - Dordrecht, 14 juni 1986
  
  Jan Jacobus (Jaap) Boot was een Nederlandse atleet, die zich had gespecialiseerd op de 100 meter en het verspringen. Hij nam in zijn loopbaan tweemaal deel aan de Olympische Spelen en veroverde hierbij in 1924 een bronzen medaille op de 4 x 100 m estafette samen met zijn teamgenoten Jan de Vries, Harry Broos en Rinus van den Berge.
• Boot, Jaap (1918-2002)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Jaap (1918-2002)
  
  Wormerveer, 7 maart 1918 - Purmerend, 20 april 2002
  
  Jaap Boot, in 1938 oprichter van Onderwijsinstituut Boot, was gedurende de tweede wereldoorlog verzetsman, leider van de Wormerveerse L.O. en chef-staf van district VI van de Binnenlandse Strijdkrachten. In die hoedanigheid had hij in Wormerveer kort na de bevrijding zo ongeveer alle touwtjes in handen. Boot was verspreider van de illegale Zaanse Trouw-editie.
• Boot, Teunisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Teunis
  
  (Wormerveer 1859 - Koog 1939)
  
  Volksdichter. Teun Boot werd geboren in een arm gezin in Wormerveer-Noord en moest op zijn 9e jaar al van school. Hij ontwikkelde zich als autodidact, vertaalde gedichten en een roman ('En zij komt toch') uit het Duits en kreeg vooral bekendheid door zijn wekelijkse gedichten over wel en wee in de Zaanstreek, geplaatst in '
• Bootsman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootsman, de
  
  Verfmolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in februari 1699 aan Claes Dircksz. Bootsman. De molen heeft gestaan aan de Veerdijk, tegenover herberg De Jonge Prins, en is verbrand in september 1831. Op zijn erf werd later het pakhuis Smirna gebouwd.
• Bootsman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootsman, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit mei 1752; de windbrief zou zijn gegeven in oktober 1751. De molen heeft gestaan aan en ten noorden van de Hanenpadsloot, ten oosten en op enige afstand van de Weer. Hij werd gesloopt in 1896 en overgebracht naar Oosterblokker, waar hij onder de naam de Krijgsman werd herbouwd als meelmolen. Begin jaren `80 in de twintigste eeuw werd hij geheel gerestaureerd.
• Bootsmanmaat, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootsmanmaat, de
  
  Verfmolen en tabaksstamper te Wormer. De molen werd gebouwd in 1731 voor Klaas Dircksz. Bootsman. Hij heeft gestaan aan de Veerdijk, tegenover de Noorddijk en werd in augustus 1843 na blikseminslag door brand verwoest.
• Bootwerkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootwerkers
  
  Zie: Eensgezindheid
• Borstius, Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBorstius, Jacobus
  
  Purmerland, 25 juli 1612 - Rotterdam, 1 juli 1688
  
  Predikant te Wormerveer en Zaandijk en schrijver van boekjes met een cathachetische toon. Voor de Zaanstreek is Borstius vooral van betekenis als geschiedschrijver van Zaandijk. Dankzij zijn betrouwbare en nauwkeurige boekstaving, is van zowel het ontstaan als de eerste anderhalve eeuw meer bekend dan van welke Zaangemeente ook. Voor
• Bos, Cornelis Hendricus van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, Cornelis Hendricus van den
  
  Velsen, 10 november 1905 - Den Haag, 10 mei 1940
  
  Cornelis Hendricus van den Bos, was een Zaandamse chauffeur, die als militair bij 3-III Depot Cavalerie gewond raakte bij het bombardement op de Nieuwe Alexanderkazerne tijdens de Slag om Den Haag. Hij overleed later die dag in het Bronovo ziekenhuis.
• Bos, E.G, (Bets)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, E.G, (Bets)
  
  19 maart 1907 - 23 januari 1988
  
  Oud-gemeentelijk inspectrice van het onderwijs te Zaandam, Ridder in de Orde van Oranje Nassau. De uit Leeuwarden afkomstige Bets Bos wordt 16 april 1926 met 7 van de 11 stemmen benoemd als onderwijzeres aan de O.L.School van het Noordhollandse Oudesluis. Op 13 oktober 1928 rondt zij de cursus vervolgonderwijs in Zijpe met succes af. Begin augustus 1929 slaagt zij voor de hoofdacten. In november 1929 volgt de stap naar Zaandam waar zij als ond…
• Bos, het Noordseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, het Noordse
  
  Houtzaagmolen, paltrok, later stoom-houtzagerij. Het bouwjaar van de molen, een balkenzager, is onbekend. Hij wordt voor het eerst vermeld in 1731. Hij werd in 1880 gesloopt en vervangen door een stoom-houtzagerij, waarop de molennaam overging. Op de terreinen van deze houtzagerij, ten zuiden van het westelijk deel van de Stationsstraat, werd later de woonbuurt het Noordsebos gebouwd.
• Bos, Johannes Hendrik van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, Johannes Hendrik van den
  
  Sloten, 22 november 1905 - Den Haag, 10 mei 1940
  
  Johannes Hendrik van den Bos, was een Zaandamse huzaar die op 10 mei 1940 sneuvelde als gevolg van het Duits bombardement op de Haagse Nieuwe Alexanderkazerne, tijdens de Slag om Den Haag. Als gevolg daarvan kwamen 66 huzaren van de Cavalerie om het leven. Naast de doden vielen er meer dan 150 gewonden.
• Bosboom, Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosboom, Adriaan
  
  Westzaan, 17 juli 1940
  
  Beeldend kunstenaar, woont en werkte in Zaandam, kwam op het Zaanlands Lyceum in aanraking met cultuur. Leerling van de Rijksnormaalschool te Amsterdam, schilder, aquarellist en tekenaar van landschappen en portretten, gaf les aan
• Bosboom, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosboom, Piet
  
  Piet Bosboom, fabrieksarbeider, verzetsstrijder en onderduikadres, komt ter wereld in een klassiek Zaans arbeidersgezin. Vader Wolf en moeder Marianne moeten alle zeilen bijzetten om hun zeven overgebleven kinderen, twee overlijden binnen enkele maanden, voldoende eten te geven. Piet, nummer zes van de nakomelingen, wordt na zijn middelbare school arbeider bij de Zaandamse verffabriek Pieter Schoen.
• Bosch, Ditta van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosch, Ditta van den
  
  Zaandam 29 juni 1914 - Veenendaal 9 februari 2005
  
  Ditta van den Bosch, kunstenaar, schilder. Zij was in de leer bij Roeland Koning (1898-1985) en Edith Pijpers. Zij maakte gebruikt van aquarel, glas in lood en olieverf voor haar portretten, landschappen, stillevens en kerkramen. Ditta van den Bosch was werkzaam in Schotland, Veenendaal, Zaandam, Zuid-Engeland, Zwitserland, Rhenen vanaf 1955 en Veenendaal omstreeks 1996.
• Boschjespadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoschjespad
  
  Voormalig pad in Koog aan de Zaan, later Boschjesstraat. Onder de nog eerdere naam Weeshuispad bezat het een padreglement genoemd in 1767. De aanduiding Boschjespad of -straat verwijst naar het vroegere Koger Bosje, een begroeid terrein dat ook ruimte bood voor de in nogal slechte staat verkerende velden van voetbalclub SDO, het latere KFC, en korfbalvereniging KZ. Aan het pad stonden het gemeentehuis en het politiebureau, terwijl op het terrein van het Koger Bosje later Ons Verplee…
• Boshouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoshouwer, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in maart 1723. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, ten zuiden van molen De Bonsem en werd in januari 1744 verkocht onder voorwaarde dat hij voor maart van dat jaar zou worden gesloopt.
• Bosman, Fokkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosman, Fokke
  
  Zaandam, 22 oktober 1893 - Zaandam, 2 november 1971
  
  Revolutionair socialist. Raadslid voor de CPH (zie: Communisme) en later voor de RSAP (zie: Socialisme 3.3. en 4.4) te Zaandam. Van beide partijen was hij ook lid van het hoofdbestuur.
  
  Zoon van Simon Bosman, winkelier, en Geertje Jeens de Jong. Op 1 augustus 1914 trad hij in het huwelijk met Trijntje Kwast, met wie hij een dochter en twee zonen kreeg. Pseudoniemen: Folesca, DEDS (De Eerste De Slechtste).
• Bossenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBossen
  
  Vroegere zieken- en begrafenisfondsen. Elders ontstond deze vorm van onderlinge verzekering door en naast de gilden. Hoewel deze in de Zaanstreek niet hebben bestaan, zijn er sinds het begin van de 18e eeuw ettelijke bossen opgericht, zoals die van bootsgezellen, wevers, baanluiden (touwslagers), lijndraaiers (idem), timmerlieden en stijfselmakers. Bij het woord 'bos' denke men aan de bus waarmee de wekelijkse contributie (in feite dus de verzekeringspremie) werd opgehaald. Sommige bosse…
• Bossu, Maximiliaan de Hennin, Graaf vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBossu, Maximiliaan de Hennin, Graaf van
  
  (1542 - Antwerpen 21 december 1578)
  
  Afstammeling van een Henegouws geslacht, lid van de Raad van State en als vroom katholiek in de Spaanse tijd tijd aanvankelijk geheel aan de zijde van regering en kerk. Om die reden werd hij in 1567 in plaats van de uitgeweken Willem van Oranje benoemd tot stadhouder over Holland, Zeeland en Utrecht.
• Botenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakerij
  
  De bouw van kleine boten zoals vletten en boeiers. Ook de bouw van vaartuigen voor de binnenvaart. Zie: Scheepsbouw
• Botenmakersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakers
  
  Ook: schuitenmakers. Ambachtslieden die kleine vaartuigen bouwden en repareerden. Zie: Economische geschiedenis 2.5.1.
• Botenmakersstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakersstraat
  
  Straat in Westzaandam ten zuiden van het Wijnkanspad, eerder Botenmakerspad en Jan Voogtenpad geheten.
  
  De naam Botenmaker komt van Floris Jansz. Botenmaker, bewoner van het pad, die voor het eerst genoemd wordt in een akte uit 1645 als hij een huis koopt op het Voochtenpad. De naam Voogtenpad is lastig te koppelen aan een bewoner van het pad aangezien er meerdere personen met deze 'achternaam' genoemd worden op dit pad.
• Botenmakersstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakersstraat
  
  Straat in Westzaandam ten zuiden van het Wijnkanspad, eerder Botenmakerspad en Jan Voogtenpad geheten.
  
  De naam Botenmaker komt van Floris Jansz. Botenmaker, bewoner van het pad, die voor het eerst genoemd wordt in een akte uit 1645 als hij een huis koopt op het Voochtenpad. De naam Voogtenpad is lastig te koppelen aan een bewoner van het pad aangezien er meerdere personen met deze 'achternaam' genoemd worden op dit pad.
• Boterton, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoterton, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Koning.
• Bouali, Aliplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouali, Ali
  
  Zaandam, 16 oktober 1981
  
  Ali Bouali, beter bekend als Ali B, is een Nederlands rapper en cabaretier uit Almere.
  
  rapper cabaretier
• Boudewijn, Willeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoudewijn, Wille
  
  Heemstede, 6 augustus 1947 - Emmen, 19 januari 2016 Wille Boudewijn 1947-2016 Wille Boudewijn, beeldend kunstenaar, keramist en beeldhouwer is autodidact, zij woonde en werkte in Assendelft en Zaandam. Daar vervaardigde zij onder meer een fries van meer dan 2 meter breed voor de Klimop-school. Later verhuisde zij naar Emmen.
• Bouman, Andriesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouman, Andries
  
  (Zaandam 11 mei 1900 - 29 november 1985)
  
  Gemeenteraadslid voor de ARP in Zaandam van 1955 tot 1966, vele jaren fractievoorzitter van de protestants-christelijke partijen. Op zijn initiatief werd in oktober 1961 de vereniging Vrienden van de Zaanse Schans (later:
• Bouman, Gradaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouman, Grada
  
  (Zaandam 25 juli 1929 - Den Haag 6 april 2019)
  
  Grada Henrica Bouman, beeldend kunstenaar, werkte in Zaandam, Zuid-Scharwoude, Hilversum en Den Haag. Zij kreeg na onderwijzeres te zijn geweest, haar opleiding beeldende kunsten en studeerde verder aan de Vrije Academie in Den Haag. Eerder ontving zij les van
• Bourgondiëplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBourgondië
  
  Margaretha en Philips van. Zie: Bestuur 1.2.3.
• Bouwen in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwen in de Zaanstreek
  
  Het streekeigene van de Zaanstreek is in het bijzonder tot uiting gekomen bij het bouwen. Dit werd veroorzaakt doordat, in tegenstelling tot de rest van Nederland, in het gebied tussen Amsterdam en Alkmaar, waarbinnen de Zaanstreek is gelegen, de bodem een te geringe draagkracht had om zware stenen gebouwen te kunnen dragen. Vanaf het begin van de permanente bewoning van de Zaanstreek in de 11e eeuw tot aan het jaar 1901, toen het bouwen van hout in het gehele land werd …
• Bouwinstallatiebedrijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwinstallatiebedrijven
  
  Zie: Installatiebedrijven.
• Bouwman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwman, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Het bouwjaar van de wagenschotzager is onbekend. Hij wordt voor het eerst genoemd in een assurantiecontract uit 1729. Hij heeft gestaan achter het Bouwmanspad en werd vermoedelijk in 1752 gesloopt.
  
  molen houtzaagmolen
• Bouwman, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwman, de Oude
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend. De eerste vermelding dateert uit 1729, toen hij van eigenaar veranderde. Hij heeft gestaan ten westen van de Zuiderwatering en werd in 1745 verkocht om van het erf te halen.
• Bouwmanspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwmanspad
  
  Doodlopend pad in de Molenbuurt te Westzaandam, genoemd naar de paltrok-wagenschotzager 'De Bouwman'. ln 1719 was er een padreglement.
• Bouwmeester, Bertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwmeester, Bert
  
  Zaandam, 28 juni 1959
  
  drs Berend Johannes (Bert) Bouwmeester, van 1990 tot 1997 wethouder van Zaanstad, daarvoor gemeenteraadslid voor D66. Na een studie tot bioloog werd Bert Bouwmeester wetenschappelijk administratief consultant en was hij eerste medewerker van de Stichting Marine Information Service. In mei 1987 kwam hij in de gemeenteraad van Zaanstad, in 1990 werd hij wethouder van milieu, volksgezondheid, bestuurszaken, woonruimteverdeling, nutsbedrijven en emancipatie.…
• Bouwmeester, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwmeester, Jan
  
  Zaandam, 27 april 1912 - Neuengamme, 4 januari 1945
  
  Op 5 juni 1944 werd, achter een oven bij Verkade, tijdens zijn normale werk, de Zaandammer Jan Bouwmeester (32) gearresteerd. Hij was verspreider van het illegale blad Strijd, actief lid van de Katholieke Arbeidersbeweging en werd ingeschakeld in verzetsgroep De Typhoon. Hij was behulpzaam bij het uitreiken van bonkaarten aan onderduikers in Noord-Brabant.
• Bouwnijverheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwnijverheid
  
  Productiesector (secundaire sector, zie: Economische structuur) die zich bezighoudt met het vervaardigen, onderhouden en renoveren van bouwwerken. Naar de aard van de productie valt er in de Nederlandse situatie een onderscheid te maken tussen burgerlijke en utiliteitsbouw (B & U) enerzijds en grond-, weg- en waterbouw (GWW) anderzijds. De B & U kan worden onderscheiden in woningbouw en de realisatie van andere gebouwen, zoals bijvoorbeeld kantoren en andere bedrijfs- of overheid…
• Bouwstijlenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwstijlen
  
  Bij de bestudering van de bouwkunst door de eeuwen heen, worden diverse bouwstijlen onderscheiden. De term bouwstijl heeft zowel betrekking op het geheel (bijvoorbeeld indeling van een gebouw, proporties) als op details (bijvoorbeeld versieringen). Verschillende bouwstijlen, die achtereenvolgens in Europa ontwikkeld werden, hadden en hebben alle delen van dat werelddeel als verspreidingsgebied, sommige zijn ook daarbuiten te vinden. Maar in elk land, in elke streek, en zelfs in elke…
• Bovenkruierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBovenkruier
  
  Molentype. Wordt gekenmerkt door de draaibare kap. In tegenstelling tot de standerdmolen, de wipmolen en de paltrok, wordt bij de bovenkruier niet de gehele molenromp op de wind gedraaid, maar uitsluitend de kap waaraan het wiekenkruis is bevestigd. Hierdoor is een zwaarder geconstrueerde en ruimere molenromp mogelijk, eventueel met vast daarmee verbonden pakhuizen.
• Bowlenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBowlen
  
  Sport, in de Zaanstreek door circa 250 personen in wedstrijdverband beoefend, én door een onbekend aantal recreanten. Bedoeling van het bowlen is met een zware bal 'pins' (kegels), die aan het einde van een lange houten baan staan, om te werpen. In een wedstrijd kunnen in tien beurten maximaal 300 punten worden gehaald.
• Bozkurt, Emineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBozkurt, Emine
  
  Zaandam, 9 augustus 1967
  
  Drs. Emine Bozkurt, politica namens de Partij van de Arbeid. Zij was van 20 juli 2004 tot 1 juli 2014 lid van het Europees Parlement en maakte namens de PvdA deel uit van de fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D). In 2017 was zij kandidaat bij de Tweede Kamerverkiezingen.
• Braakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraak
  
  Een braak, breek, kolk of wiel, is een gat dat ontstaat bij een dijkbreuk. Met het begrip braak wordt allereerst het gat in de dijk zelf aangeduid. Sedert de omdijking van de Zaanstreek zijn er talrijke braken ontstaan. Bij de vroegere zeedijken is dit nog zichtbaar: de gaten werden namelijk niet gedicht, maar men legde een nieuw stuk dijk aan, om de braak heen. Zo kregen de oude zeedijken hun kronkels. Met het begrip braak wordt tevens het gat aangeduid dat achter de doorgebroken dijk o…
• Braaksluisjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraaksluisje
  
  Kleine schutsluis in de Braakdijk, die de Kalverpolder verbindt met de Braaksloot. De sluis dateert waarschijnlijk uit het einde van de 18e eeuw.
• Braam bv, bouwbedrijf. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraam bv, bouwbedrijf. van
  
  Bouwbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd in oktober 1931 opgericht door Jb. van Braam als metselaar-aannemer. De oprichter overleed tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarna zijn zoon Jb. van Braam de zaak samen met zijn moeder voortzette. In 1956 werd H. van Braam - broer van Jb. jr. in de zaak opgenomen. Vanaf 1961 werd het bedrijf als nv voortgezet met beide broers als directeuren. In januari 1977 werd een samenwerkingsverband aangegaan met bouwbedrijf Merk Minnesma b…
• Braam, Prof. dr. Aris vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraam, Prof. dr. Aris van
  
  Zaandam, 1 juni 1923 - Wormerveer, 8 mei 2002
  
  Prof. dr. Aris van Braam, wetenschapper, en één van de belangrijkste naoorlogse publicisten over de Zaanstreek. Aris van Braam haalde in 1946 zijn doctoraal Sociografie, daarna volgde zijn benoeming tot eerste hoofd van het Sociografisch Bureau van Zaandam.
• Brak waterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrak water
  
  Water dat niet zoet of zout is. Door overstromingen van de zee, kwel (= doorsijpeling) en inlaat van water uit zeegaten kwam brak water in de Zaanstreek veelvuldig voor. Door het terugdringen van de zee invloed wordt het water in de Zaanstreek langzaam zoeter. Maatgevend voor de onderverdeling in zoet, brak en zout is het chloridegehalte van het water. In zoet water komt maximaal 300 milligram chloride per liter voor, in brak water tussen de 300 en 5000 mg. en in zout water meer dan …
• Brak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrak, de
  
  Onjuiste naamgeving voor oliemolen De Bark te Oostzaandam.
• Brand, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrand, Piet
  
  Koog aan de Zaan, 18 februari 1927 - Zaandam, 21 november 2013
  
  Pieter (Piet) Brand, voormalig chef-sportredacteur van De Typhoon, genoot tot de jaren negentig grote bekendheid als sportjournalist. Voor De Typhoon was hij bij vrijwel elke sport aanwezig om verslag te doen. Sportverenigingen wisten hem te vinden zodra er een primeur te vergeven was. Na zijn vervroegde uittreding (vut) kon hij niet meer voor De Typhoon aan de slag en schreef hij voor de
• Brand, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrand, Pieter
  
  (Wormerveer, 1897 - Zaandam, 1985)
  
  Raadslid en wethouder te Zaandijk. Pieter Brand kwam in 1926 voor de SDAP in de gemeenteraad van Zaandijk. Hij zou, met enkele korte onderbrekingen, veertig jaar raadslid blijven. Kort na zijn intrede werd hij in 1928 wethouder. Hij bleef dat vijf jaar, maar moest in 1933 terugtreden. In dat jaar werd het voor rijksambtenaren in dienst van defensie (Brand werkte bij de Artillerie Inrichtingen) verboden om lid te zijn van de SDAP of het NVV. Nog …
• Brandcontractplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandcontract
  
  Vorm van onderlinge verzekering. Voor het eerst in gebruik omstreeks het midden van de 17e eeuw. Brand was de schrik van bakkers, molenaars en alle in houten huizen wonende Zaankanters. De oliemolenaars waren de eersten die een brandcontract afsloten. Doorgaans werd overeengekomen dat bij de aanvang van het contract ieder één procent van de taxatieprijs van zijn molen inlegde. Hierdoor werd meteen de verzekerde waarde vastgesteld. Mocht er na een brand niet voldoende geld in kas z…
• Branden.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBranden.
  
  In de loop van de eeuwen is de Zaanstreek geteisterd door een groot aantal branden
  
  Uit de geschiedenis zijn de branden van 1664 in Jisp, 1702 in Krommenie en 1878 in Zaandijk het meest bekend. Daarnaast heeft zich een groot aantal branden bij olie- en
• Brandenburg, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandenburg, Cor
  
  Cor Brandenburg kreeg bekendheid in de Zaanstreek als organist bij het Zaans Cantatekoor waar Jan Pasveer de directie over voerde. Hij is oprichter (2002) en dirigent van het Collegium Vocale Zaandam, opgericht om de 25 jaar oude traditie voort te zetten in de Westzijder- of
• Brandenburg, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandenburg, Cornelis
  
  Wormerveer, 5 december 1884 - Amsterdam, 18 november 1954 Deze ets van de kruising van de Keizersgracht en de Reguliersgracht is populair bij de toeristen, omdat men daar beide grachten met een groot aantal bruggen kan zien. Cornelis Brandenburg, zoon van Klaas Brandenburg en Bregje Woerdeman, genoot zijn eerste onderwijs van zijn vijftiende tot achttiende jaar van Georg Rueter op de tekenschool voor kunstambachten te Amsterdam. In diezelfde periode was hij werkzaam als a…
• Brandpreventieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandpreventie
  
  Het geheel van maatregelen ter voorkoming van brand en het beperken van brandgevaar. Van het georganiseerd blussen van brand is in de Zaanstreek voor het eerst sprake in de 16e eeuw. Omdat branden vaak 's nachts ontstonden werd in het eerste reglement voor het blussen van brand voorgeschreven dat aan ieder huis een lantaarn met een kaars erin moest zijn opgehangen. Op die manier kon in geval van brand de weg naar de plaats van de brand worden verlicht.
• Brandsma, Haringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandsma, Haring
  
  Franeker, 31 oktober 1917 - Oranienburg, 6 april 1945
  
  Haring Brandsma, ijzerwerker en sergeant radio-telegrafist, woonde in Koog aan de Zaan en zat ondergedoken op de werf van de Zaanlandse Scheepsbouw Maatschappij te Zaandam waar hij in het diepste geheim radiocontact met Engeland had. Bij de OD werd hij de technische hulp van het Hoofd Radio Dienst, Henk op den Velde (PAøOZ). Samen met zijn collega Marinus de Rijke bouwde, repareerde en onderhield hij daar de zenders voor h…
• Brandweerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer
  
  Organisatie belast met het voorkomen, beperken en bestrijden van brand, het beperken van brandgevaar, het voorkomen en beperken van ongevallen bij brand en al hetgeen daarmee verband houdt. In grote steden bestaat de brandweer veelal uit beroepskrachten. Naast de beroepsbrandweer kent men de vrijwillige brandweer en de vrijwillige brandweer met beroepskern; dit laatste is in de Zaanstreek het geval.
• Brandweer Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Assendelft
  
  In Assendelft was reeds omstreeks 1500 sprake van enige regels van gemeentewegen ten aanzien van de brandbestrijding gevonden, in zo genaamde brandkeuren. Dit was de tijd toen de enige gereedschappen voor blussing van branden bestonden uit lederen emmers, ladders, haken en brandzeilen. Rond 1650 kreeg men ook de mogelijkheid tot het gebruik van de handbrandspuiten.
• Brandweer Jispplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Jisp
  
  Vrijdagmorgen 16 augustus 1895 omstreeks elf uur werd de brandweer van Jisp op de been geroepen wegens het uitbreken van brand in de boerderij van P. Rot. Binnen enkele ogenblikken stond de gehele plaats in brand. Een deel van de inboedel kon worden gered. Of de brand het gevolg was van hooibroei of van ander onheil, is onbekend. Zeer spoedig waren ook de spuiten van het naburig Wormer ter plaatse. Huis en inboedel waren verzekerd evenals een groot deel van het hooi.
• Brandweer Koog aan de Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Koog aan de Zaan
  
  Het oudst bekende reglement met betrekking tot de brandweer uit het gebied, dateert uit 1698 en wel voor de brandweer in Zaandijk. De reglementen, ook wel keuren genoemd, werden opgemaakt door het Bannebestuur dat zijn zetel had in het Rechthuis te Westzaan. Binnen de
• Brandweer Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Krommenie
  
  Op 14 januari 1914 werd een eerste vergadering gehouden om een vrijwillige brandweer op te richten en werd er een bestuur gekozen, bestaande uit de initiatiefnemers. M.J. Teer, G. Schut en DP.J. Krook.
  
  De onmiddellijke aanleiding tot de oprichting van de vereniging was een besluit van de gemeenteraad tot aanschaffing van een motorspuit. Tot dan toe placht men voor het blussen van brand gebruik te maken van brandkranen, voor het afleggen op de waterleidingen had men een spec…
• Brandweer Krommenie (dorp)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Krommenie (dorp)
  
  1e motorspuit Krommenie 1914andbrandspuit Krommenie 1890. Bron Brandweer KrommenieSpuithuis Noorderhoofdstraat 110
  
  Reeds voor het jaar 1910 was dit spuithuis, -naast de kerk-, aan de Noorderhoofdstraat 110 al in gebruik voor de huisvesting van de door de
• Brandweer Krommeniedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Krommeniedijk
  
  Handbrandspuit Krommeniedijk nr. 6. 28 juni 1876 omstreeks een 's nacht ontstond door een ongeluk met een petroleumlamp, brand in een arbeiderswoning te Krommeniedijk, die zo snel toenam, dat de bewoners bijna niets van hun goederen, die niet te brandschade verzekerd waren, konden redden. ln weinig tijds was het perceel geheel afgebrand doch het gelukte de brandweer verdere verspreiding te voorkomen en het onmiddellijk daaraan grenzende woonhuis, ofschoon reeds door de vl…
• Brandweer Westzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Westzaan
  
  Rond 1900 bestond er een gemeentelijke plichtbrandweer waarbij ongeveer 500 man verplicht dienst moesten doen zodra er brand uitbrak. Deze werden verdeeld over vier brandspuiten. De discipline bij deze mannen was, mede vanwege de verplichting, ver te zoeken. Ook het onderhoud van het materieel liet veel te wensen over. Men oefende één keer per jaar voor een vergoeding van 50 cent.
• Brandweer Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Wormer
  
  Vereniging Vrijwillige Brandweer te Wormer. Opgericht 24 november 1922.
  
  Officiële mededelingen bediening brandkranen
  
  Nu de bediening van de brandkranen zomede het beheer van het daarbij behorend materieel definitief door de Raad der gemeente Wormer aan bovengenoemde Vereniging is opgedragen, meent het bestuur het volgende onder de aandacht van de lezers van De Omroeper te moeten brengen.
• Brandweer Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam
  
  De brandbestrijding was tot in de 17e eeuw vooral een aangelegenheid van de burgers zelf. Daarnaast werden in het midden van de 17e eeuw in Westzaandam brandmeesters aangesteld voor de leiding van de nieuw opgerichte plichtbrandweren. In het jaar 1649 werden tot
• Brandweer Zaandam Kring 1plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 1
  
  Kring 1 is de kring voor de Zuiddijk
  
  Spuithuizen en Materieel
  
  in 1697
  
  de No.1 Zuiderspuit, op de Zuiddijk ter hoogte van het Kattegat Handbrandspuit
  
  de No.2 Kerkespuit, bij de Oostzijderkerk Handbrandspuit
  
  in 1716
  
  de No.1 Zuiderspuit Hanenpad, op het
• Brandweer Zaandam Kring 10plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 10
  
  Op 19 december 1913 werd bij verordening door Burgemeester en Wethouders een reorganisatie doorgevoerd, waarbij onder anderen een aparte waterleidingploeg, ook wel Brandkraanbedieners genoemd, geformeerd moest worden. Op 1 januari 1914 ging de waterleidingploeg officieel van start met als onderkomen een ruimte aan het Dampad.
• Brandweer Zaandam Kring 3plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 3
  
  ,,We benne in rouw.’’ Klare taal van voorzitter Piet Hermanides (73) van de vrijwillige brandweervereniging kring 3 uit de Oostzijde in Zaandam. Hun onderkomen en De Mallemiering (zuigslang) is door de gemeente verkocht aan buurman café Zaanzicht, die het gaat gebruiken voor opslag en als garage. Kring 3 is als actieve brandweer vijf jaar geleden al opgeheven, vertellen Hans Huitema (64) en Hennie van Oostveen (63). Er waren te weinig vrijwilligers over. ,,Vroeger had …
• Brandweer Zaandam Kring 4 (VB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 4 (VB)
  
  Verzorgingsgebied ten westen van de Zaan en ten noorden van de Gedempte Gracht tot aan de grens met Koog aan de Zaan.
  
  Per 10 juli 1989 mocht tot wederopzegging de spuit gestald worden in het brandspuithuisje No. 6. Dit gebouwtje was tegen de Oostzijderkerk aan gebouw in de Zuiderkerkstraat.
• Brandweer Zaandam Kring 6plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 6
  
  Blusboot De Weer
  
  De blusboot is ontworpen door scheepsbouwkundige de heer W. Zwolsman en Kromhout Motoren Fabriek D. Goedkoop jr. N.V. te Amsterdam. Het casco is gebouwd op de scheepswerf Zaandam van de fa. J van der Molen aan de Zuiddijk te Zaandam. De inbouw van de motoren inclusief een Samofa hulpaggregaat, keerkoppelingen, leidingen en pompen zijn uitgevoerd bij de Fa. Schooneveld in de Oostzijde te Zaandam.
• Brandweer Zaandam Kring 7plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 7
  
  De geschiedenis
  
  Voor het jaar 0000
  
  Hier komt tekst.....
  
  Na de vervanging in 1974 is deze spuit nog diverse jaren in gebruik geweest bij de bedrijfsbrandweer van Flora Holland (v/h CCWS > Bloemenveiling Westland) - Naaldwijk (per 01-01-2010 Veiligheidsregio Haaglanden)
• Brandweer Zaandam Kring 8plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 8
  
  Kring 8 van buurtschap ‘t Kalf in Zaandam-Noord ​verhuisde in januari 2011 naar de grote kazerne aan het nabijgelegen Bernhardplein in Zaandam. De kazerne in ‘t Kalf bood plaats aan een tankautospuit en een personeel-/materiaalwagen met draagbare pomp. Naast de verplaatsing naar de nieuwe kazerne zijn de vrijwilligers ook samengevoegd per gelijke datum met de groep bemanningsleden van de Zaanse blusboot. Wat er met de kazerne gaat gebeuren was in 2011 nog niet duidelij…
• Brandweer Zaandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandijk
  
  1942, 25 Jaar Vrijwillige Brandweer
  
  Zaterdag 5 september 1942 zal het 25 jaar geleden zijn, dat de Vereniging Vrijwillige Brandweer Zaandijk werd opgericht. De aanleiding tot deze oprichting was de grote brand bij de Oliefabriek De Liefde te Wormerveer, op 29 en 30 juni 1917, waar de nieuwe motorspuit, die door een commissie uit de burgerij aan de gemeente Zaandijk zou worden overgedragen, haar eerste vuurdoop onderging.
• Brandweerkazerne Wormerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweerkazerne Wormerveer
  
  De Brandweer van Wormerveer bevolkte tot 2014 de centrale garage op de hoek Stationsstraat/Wandelweg, ooit het domicilie van de gasfabriek. In 2017 werd de locatie door de gemeente te koop gezet. Verschillende organisaties, politici en liefhebbers van historisch brandweermateriaal pleitten daarop voor behoud van de voormalige kazerne.
• Brasser Jan (Witte Ko)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrasser Jan (Witte Ko)
  
  Uitgeest, 2 maart 1908 - Krommenie, 8 augustus 1991
  
  Witte Ko was de schuilnaam van de Noordhollander Jan Brasser in het gewapend verzet in 1940-1945. Witte Ko werd een begrip in de illegaliteit; de nazi’s maakten verbeten jacht op hem, zonder succes. Jan Brasser nam deel aan vele fameuze acties, samen met mensen als
• Braun, Engelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraun, Engel
  
  1927 - oktober 2008
  
  Engel Braun trad in 1948 toe tot de maalploeg van molen het Pink te Koog aan de Zaan. Sinds zijn VUT bij Loders Croklaan tot oktober 2006 was hij de hoofdmolenaar. In 1996 startte hij na de restauratie weer met olieslaan en droeg zijn kennis over op de jonge maalploegleden. Nadat hij het hoofdmolenaarschap had overgedragen bleef hij nog malen, meestal tijdens de seniorenmodelbouw op maandag, maar ook ontving hij doordeweeks nog schoolklassen en demonstreerde hi…
• Brave Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrave Hendrik
  
  In 1972 opgerichte vereniging voor 'alternatieve jongerenhuisvesting'. In de voorgaande jaren was door maatschappelijke veranderingen de behoefte aan huisvesting voor jongeren toegenomen. De vereniging streefde er aanvankelijk naar woningen voor die doelgroep te verwerven en te beheren. Daartoe werd een tiental slooppanden van de gemeente (Zaandam) verkregen, terwijl twee flats werden doorverhuurd namens woningbouwverenigingen Leo XIII en ZVH. In 1976 werd meegewerkt aan de oprich…
• Braziliemolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraziliemolen, de
  
  Verfmolen te Zaandijk, zie: De Parseleimolen, de
• Bredenhof stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBredenhof stichting
  
  De Bredenhofstichting is een stichting die zich bezighoudt met het ondersteunen van goede doelen op het gebied van erfgoed, de streekgeschiedenis en het cultuurlandschap (slagenlandschap).
  
  De stichting, die in 2006 is opgericht biedt steun aan Zaanse vrijwilligersorganisaties die op deze terreinen concrete projecten willen realiseren. De ondersteuning kan zich uitstrekken tot advisering betreffende (zakelijke) aanpak, verwijzingen en ook directe financiële steun.
• Bredenhof, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBredenhof, de
  
  Voormalige concerttuin te Zaandijk, eigendom van de familie Breet. De Bredenhof was aan het einde van de 19e eeuw een uitgebreide tuin, die de heer Breet geregeld openstelde voor openbaar toegankelijke activiteiten. Ook na zijn overlijden bleven de muziektent en de kinderspeeltuin nog lange tijd bestaan. De tuin moest evenwel meer en meer wijken voor de oprukkende bebouwing. De namen Bredenhof(dwars)straat en Parkstraat herinneren aan de particuliere tuin, die in de volksmond 'he…
• Breebaard, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreebaard, Jan
  
  Wervershoof 29 april 1835 - Arnhem 3 november 1893
  
  Fotograaf Jan Breebaard leverde een belangrijke bijdrage aan het vastleggen van topografische beelden van de Zaanstreek. Hij deed dat nog juist voor onze omgeving tengevolge van de 19e-eeuwse industrialisatie ingrijpend veranderde. Zowel zijn foto's van het straatbeeld als zijn opnamen van Zaanerven zijn daarom van grote historisch-topografische betekenis.
• Breed, Reijerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreed, Reijer
  
  Alkmaar, 5 november 1950
  
  Reijer Breed, lokaal- en later landelijk activist in de homo-beweging, kwam anderhalf jaar oud in Zaandam wonen en verhuisde op zijn elfde naar Wormerveer. Als bestuurslid van de afdeling Zaanstreek/Waterland van de Nederlandse Vereniging tot Integratie van Homoseksualiteit COC organiseerde hij enkele acties in de Zaanstreek, waarmee hij landelijk aandacht trok; hij verscheen in een aantal televisieprogramma’s. Daarop volgde begin jaren '80 het verzoek …
• Breed-oeverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreed-oever
  
  Eilandje in het Zwet, tegenover de Oostertilsloot en bij het begin van het Roeipad. De naam duidt er op dat de Breedoever, nu zeer klein, vroeger aanzienlijk groter is geweest. Van het oorspronkelijk brede weiland is door afkalving vnjwel niets overgebleven .
• Breedveld, Corstiaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreedveld, Corstiaan
  
  (Delft, 17 oktober 1921 - Zaandam, 12 augustus 2005)
  
  Raadslid van Zaandam en wethouder van Zaanstad. Cor Breedveld kwam naar de Zaanstreek toen in 1924 zijn vader, werkzaam bij de Artillerie Inrichtingen, werd overgeplaatst. In september 1958 werd hij voor de Partij van de Arbeid in de gemeenteraad van Zaandam gekozen; in 1962 werd hij voorzitter van de fractie. Hij was als raadslid lid van de Ontwikkelingsraad en bestuurslid van het Juliana-ziekenhuis. In '74 (onmiddelli…
• Breedweer, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreedweer, het
  
  Pad in Koog, waarvan in 1725 en 1736 een padreglement werd vastgesteld. Aan het Breedweer zijn van oudsher (ook thans nog) verschillende bedrijven gehuisvest; in de 18e eeuw onder meer een timmerwerf.
  
  actualiseren
• Breems, de Oost-lndischeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreems, de Oost-lndische
  
  Snuifmolen te Westzaan, ook de Breems genoemd. De molen werd gebouwd in 1728. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Reef, ten zuiden van het Watermolenpad, en werd gesloopt in 1807.
• Breetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreet
  
  Fabrikantenfamilie te Zaandijk.
  
  Cornelis Arentsz Breet (1645-1682), gehuwd met Aryaantje Kasterkom (1648-1707), kwam van Gorredijk naar Zaandijk. Zijn zoon Arent Breet (1674-1748), gehuwd met Grietje Jacob Fols (1674-1729), was aldaar koopman en olieslager met de molens
• Breet, Jacob Klaaszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreet, Jacob Klaasz
  
  (1814 - Haarlem 12 januari 1884)
  
  Jacob Klaasz Breet, componist en zanger, broer van papierfabrikeur Cornelis Kz Breet, had geen belangstelling voor het papierbedrijf van de papiermakersfamilie Breet, maar werd zanger en componist.
• Breeuwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreeuwer, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager is niet bekend: de eerste vermelding dateert uit 1713. Hij werd in 1876 door een gelijknamige stoomhoutzagerij vervangen, die werd gesloopt voor de Vincent van Goghweg. Hij stond halverwege de Westzijde en Vaart.
• Breeuwer, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreeuwer, Klaas
  
  Zaandam, 25 november 1901 – Haarlem, 25 april 1961
  
  Klaas Jan Breeuwer, getrouwd met de eerste Miss Holland, Jopie Koopman, was een voetballer met een aanvallende rol. Breeuwer speelde voor ZVV, Haarlem (1923-25), ZVV (1925-26), ZFC (1926-1929) en opnieuw Haarlem, waarmee hij in 1932 kampioen tweede klasse werd. Voor Haarlem nam hij in 91 wedstrijden 85 doelpunten voor z'n rekening. Hij trad één maal aan voor het Nederlands elftal. Als basisspeler op de Olympische Zomerspelen in…
• Breeuwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreeuwerij
  
  Tak van nijverheid, verbonden met de scheepsbouw. Een breeuwer dichtte de naden tussen de delen van een schip, bijvoorbeeld met fijn mos, witwerk of oud, grof, uitgeplozen touw. Breeuwers waren gespecialiseerde vaklieden die waarschijnlijk in ploegen werkten. De familienaam Breeuwer herinnert nog aan het vak. Een ander woord voor breeuwen is kalefaten, terwijl ook de aanduiding '“klauwen' vroeger gebruikelijk was. De Klauwershoek te Zaandam dankt zijn naam aan het feit dat er veel br…
• Bremer, Gustav Cornelis (Kees) irplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBremer, Gustav Cornelis (Kees) ir
  
  Rotterdam, 7 juli 1880 - Arnhem, 14 augustus 1949
  
  ir. Gustav Cornelis Bremer, Rijksbouwmeester bij de Rijksgebouwendienst, bouwde in 1920 het postkantoor op de Dam te Zaandam, nadat het eerdere gebouw van de posterijen uit 1912 ter plaatse door verzakking van de fundering moest worden afgebroken.
• Bridgeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBridge
  
  Denksport, kaartspel. In de Zaanstreek door ruim duizend personen in verenigingsverband beoefend. Bridge ontstond in de landen ten oosten van de Middellandse Zee en bereikte via Engeland in het begin van de 20e eeuw Nederland. In 1930 werd de Nederlandse Bridge Bond (NBB) opgericht. De sport wordt beoefend door vier spelers (twee teams). De bedoeling is zoveel mogelijk punten bij slagen te behalen.
• Briemen, Ann vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBriemen, Ann van
  
  Medmenham Engeland, 6 april 1935 - Krommenie, 26 november 2011
  
  Door een huwelijk met een Zaanse zeeman kwam Ann van Briemen in 1961 naar de Zaanstreek. Na een tijdje als vrijwilligster in het dierenasiel te hebben gewerkt, begon zij in 1963 als particulier in een woonboot aan het Kalf een bescheiden
• Briemen, Rein vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBriemen, Rein van
  
  25 april 1941
  
  Beeldend kunstenaar; olieverf, aquarellen, pastel, gouaches; surrealistisch, later neigend naar abstract. Rein van Briemen, eigenaar galerie ’t Vorstenburg in Zaandam begon na zijn middelbare school als autodidact te schilderen; hij kwam in de Contra-prestatie en later de BKR. Hij exposeerde onder meer in Den Haag, Amsterdam, Leiden, Berlijn en Dortmund.
• Brijpot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrijpot, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven op 8 maart 1663. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw. aan en ten zuiden van de Zuidervaldeursloot, en werd gesloopt in 1887.
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Bril, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBril, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. zie: De l“Veldlust.
• Brinkman, Anthonie Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrinkman, Anthonie Gerrit
  
  Zaandam 2 oktober 1934
  
  Anthonie Gerrit Brinkman, geboren 02 oktober 1934 te Zaandam, Wethouder Zaanstad. CDA-voorzitter van de plaatselijke fractie. Na activiteiten in de Arjos en bestuurslidmaatschap van de plaatselijke Anti-Revolutionaire afdeling werd Anton Brinkman in 1978 raadslid van Zaanstad namens het CDA.
• Brinkman, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrinkman, Willem
  
  Een prominent figuur in de hulpverlening aan onderduikers, en dan vooral aan ondergedoken Joodse kinderen, is de Zaandamse boekhandelaar Willem Brinkman. Omstreeks 1942 hoort hij in de Gereformeerde kerk aan de Vinkenstraat dominee
• Britzel, ds Hendricusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBritzel, ds Hendricus
  
  Makkum, 10 september 1871 - Heemstede, 25 maart 1944
  
  Voorganger van de doopsgezinde gemeente te Wormerveer van 1902 tot 1938. Ds H. Britzel was enige tijd vermaner in Ytens (Fr) alvorens hij in Wormerveer werd beroepen. Hier raakte hij direct betrokken bij de Oprichting van
• Broederplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroeder
  
  Meelspijs` die in de Zaanstreek tot in de Tweede Wereldoorlog veelvuldig werd gegeten. elders ^Jan in de zak' genoemd. Broeder wordt bereid door tarwemeel met ei, melk en gist _te kneden en in een linnen zak te doen. die toegeknoopt in een pan met water geruime tijd wordt gekookt, totdat het binnenste van de broeder broodachtig wordt. De buitenkant van de broeder blijft echter vochtig en glibberig. Daardoor en door de ronde vorm is broeder moeilijk met een mes te snijden. Hij kan echter…
• Broeders, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroeders, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. zie: De Twee Gebroeders, De
• Broek, Aris vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroek, Aris van
  
  Zaandam 1754 - Zaandam 28 september 1835
  
  Aris van Broek Adriaanszoon, zoon van houthandelaar Adriaan van Broek en Aaltje Maarten Nomen, gehuwd met Trijntje Duijn, was in de 18e eeuw, reeds op negentienjarige leeftijd een vooraanstaand reder en
• Broekbosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroekbos
  
  Zie: Landschap 3.6.
• Broerse bv, Bramplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroerse bv, Bram
  
  Schoonmaakbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd in het midden van de jaren '50 door de broers Jan en Bram Broerse gesticht. Aanvankelijk begonnen zij als zelfstandig glazenwasser, maar de bedrijfsactiviteiten werden al snel met schoonmaakwerkzaamheden uitgebreid. Het bedrijf was gevestigd aan de Paltrokstraat.
• Broersen, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroersen, Jan
  
  (Grootebroek, 30 augustus 1930-Zaandam 13 maart 2022)
  
  Jan (Joannes Alphonsus) Broersen was priester van het Bisdom Haarlem, gewijd op 15 juni 1957. Hij was achtereenvolgens kapelaan te Heerhugowaard, kapelaan te Krommenie (St. Petrus Banden parochie, 19579),
• Brolsma, Ulkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrolsma, Ulke
  
  Grou, 29 december 1943
  
  Ulke Brolsma, voorlichter voor de gemeente Zaanstad van 1988 tot 2004, afkomstig uit een literaire- en drukkersfamilie uit Grou, volgde de kweekschool en de School voor Journalistiek, werd aangesteld als hoofdredacteur van de universiteitskrant in Wageningen en ging naderhand de voorlichting in, onder meer bij de Rijksvoorlichtingsdienst.
• Broodplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrood
  
  Voedsel, uit gekneed, gerezen en gebakken deeg van meel met water of melk bereid en als zodanig van oudsher het belangrijkste volksvoedsel. Brood wordt vervaardigd in bakkerijen, oorspronkelijk zeer ambachtelijke, kleinschalige bedrijven, waarvan er in elke gemeenschap een opmerkelijk aantal was gevestigd.
• Broodfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroodfabrieken
  
  Zie: Brood Sinds de tweede helft der 19e eeuw is steeds gepoogd het volksvoedsel brood op industriële wijze te vervaardigen. In de steden ontstonden de eerste broodfabrieken omstreeks 1870.
  
  De eerste fabrieksmatige productie van brood in de Zaanstreek werd in 1886 door E.G. Verkade (Zie
• Broodkorf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroodkorf, de
  
  Oliemolen te Koog. zie: De Christoffel, de
  
  oliemolen molen
• Broodkorfspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroodkorfspad
  
  Niet meer bestaand pad te Koog, waar in 1753 een padreglement voor werd vastgesteld.
• Brouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwer, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaan dam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven injanuari 1648. Hij heeft gestaan ten zuiden van het vroegere Meester Comelispad en werd gesloopt in 1745.
• Brouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwer, de
  
  Snuifmolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in februari 1749; eigenaar was Jan Brouwer. De molen stond aan en ten zuiden van de Papenpadsloot, tussen de tegenwoordige spoorlijn en de Watering, en werd gesloopt in 1806.
• Brouwer, Wed. K.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwer, Wed. K.
  
  Een van de aanvankelijk kleine werven aan het Rustenburg was in 1857 opgericht door Klaas Brouwer (1820-1874), dit is nu de oudste scheepswerf in de Zaanstreek.
  
  Brouwer kwam uit Durgerdam, waar zijn voorouders al in de 17e eeuw de scheepsbouw uitoefenden. Op het Rustenburg kocht hij de bestaande helling van de weduwe G. van der Horst. Zijn zoon, Pieter Brouwer, zag in dat de bouw van grotere schepen op den duur betere mogelijkheden voor de werf bood. Dit was op het Rustenburg…
• Brouwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwerij
  
  Zie: Bierbrouwerij
• Brouwersgrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwersgracht
  
  Brouwersgracht, niet meer bestaand pad te Westzaandam. Het pad ging op in het Klein-Rome en kreeg in 1730 een padreglement.
  
  pad gracht
• Brucker, Alfred Oskarplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrucker, Alfred Oskar
  
  (Aalen, Oostenrijk, 1910 - Zaanstad 12-04-1993)
  
  Beeldend kunstenaar, aanvankelijk schilder en tekenaar, later vooral beeldhouwer en modelleur. Brucker woonde en werkte in Aalen, Heilbronn, Stuttgart, Zaandam en Koog. Hij volgde beeldhouwlessen aan de Akademie (1930-1932) en ging vooral beelden en ornamenten in hout vervaardigen. Deze betrokkenheid bij de
• Bruggenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruggen
  
  In de waterrijke Zaanstreek moest terwille van het landverkeer een groot aantal bruggen worden aangelegd. Daarvan zijn de verkeersbruggen over de Zaan afzonderlijk behandeld, zie: Beatrixbrug, Bernhardbrug, Julianabrug, Noordbrug, Spoorbrug, Dr. J.M. den Uylbrug, Wilhelminabrug, Willem Alexanderbrug en Zaanbrug, alsmede de verdween Hoopbrug en de Noorderbrug.
  
  De bruggen over de Zaan maken slechts een klein deel uit van het totale aantal. In z'n algemeenheid kan worden gezegd dat er…
• Bruggen, Carry vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruggen, Carry van
  
  Caroline Lea de Haan Smilde, 1 januari 1881 – Laren, 16 november 1932
  
  Fragment uit 'De drie deuren' door Carry van Bruggen: 'Ik heb precies als de anderen gedaan'. ,,Toch spijt het mij dat de anderen precies zo deden als ik. Het spijt mij ook dat er autobussen zijn, en dat de wegsloot is gedempt over de Mallegatsluis, en dat je geen honderdvijftig molens meer ziet van de steiger bij De Waakzaamheid, en dat Klaasje Berg, de eigenaar van een kleine kruidenierswinkel, waa…
• Bruigom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruigom, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De balkenzager werd vermoedelijk in 1694 gebouwd, in de omgeving van het legenwoordige NS-station. Hij werd gesloopt in 1741.
• Bruijn, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruijn, Cor
  
  Wormerveer, 17 mei 1883 – Hilversum, 16 november 1978
  
  Cornelis Pieter (Cor) Bruijn, onderwijzer en onderwijsvernieuwer, later vooral bekend geworden als schrijver met een zeer omvangrijk oeuvre van romans en jeugdboeken.
  
  Cor Bruijn was de oudste uit een gezin van tien kinderen. Zijn vader was eerst werkzaam als smid in de zaak van zijn grootvader Klinkenberg, maar nam in 1885 een kleine kruidenierszaak aan het Noordeinde te Wormerveer over. Niet minder dan twintig van zijn later…
• Bruiloftsgebruikenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruiloftsgebruiken
  
  Zie: Folklore
• Bruin, Annieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruin, Annie
  
  Zaandijk, 24 september 1870 - Blaricum, 24 juni 1961
  
  Anne Marthe Elizabeth (Annie) Bruin, beeldend kunstenaar, woonde en werkte in Laren. Zij studeerde onder leiding van J.L. Vleming te Zutphen en van J.D. Huibers te Amsterdam. Zij behaalde M.O. tekenen op de Rijksnormaalschool voor tekenonderwijs te Amsterdam. Schilderde en tekende voornamelijk bloemen, stillevens en landschappen. Een van haar meest bekende werken was
• Bruin, Jan Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruin, Jan Gerrit
  
  Zaandam, 30 oktober 1923 - Zaandam, 27 oktober 2004
  
  Jan Gerrit Bruin, Nederlands verzetsman tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog werd hij Kleine Jantje genoemd en vormde vanwege zijn technische vaardigheden als machinebankwerker en constructeur een belangrijke schakel in het verzet. Hij was aangesloten bij de Binnenlandse Strijdkrachten, in 1944 opgenomen in de Gewestelijke Sabotage Afdeling. Hij repareerde en onderhield wapens die tijdens droppings waren beschad…
• Bruinessen bv, J.G. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinessen bv, J.G. van
  
  Scheepvaartbedrijf te Zaandam. Het bedrijf ontstond in juli 1932 toen J.G. van Bruinessen een beurtvaartbedrijf van Gorree overnam, gevestigd in de Sijbrandsteeg te Zaandam. Aanvankelijk hield de oprichter zich uitsluitend bezig met de kleine beurtvaart op Amsterdam met een motordekschuitje van 16 ton. Daarnaast verwierf hij agentschappen van soortgelijke ondernemingen in het land. In 1947 nam zijn zoon, J.G. van Bruinessen, de zaak over. Het bedrijf hield zich toen ook …
• Bruinsma-Kleijwegt, Hannieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinsma-Kleijwegt, Hannie
  
  Nij Beets, 1936
  
  Johanna (Hannie) Bruinsma-Kleijwegt oud PvdA-politica, lid van De Raad voor het KLPD, voorzitster van de Keuringsdienst van Waren en Zaanstad's burgemeester van 1992 tot 1996. Zus Dineke van As-Kleijwegt was van 1990 tot 2007 burgemeester van Assen, broer Corstiaan Kleijwegt bekleedde het burgemeestersambt van Hellevoetsluis.
• Bruinvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis, de
  
  Pelmolen te Westzaandam` achtkante bovenkruier. Het bouwjaar is niet bekend4 De molen wordt voor het eeist genoemd in een assurantiecontract uit 1750, maar naar verluidt bestond hij al in 1703. Hij stond ten westen van de Watering en werd vóór 1796 gesloopt.
• Bruinvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis, de
  
  Verfmolen te Westzaan en later Westzaandam, zie: de Admiraal Tromp.
  
  verfmolen molen
• Bruinvis, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis, de Zwarte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. ook de Knol genoemd. De windbrief van de balkenzager is niet bekend. De molen wordt voor het eerst genoemd in een brandcontract ten name van
• Bruinvis. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis. de
  
  Oliemolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in december 1652. Hij heeft gestaan aan de Veerdijk. buitendijks, iets ten zuiden van de tegenwoordige Zaanbrug. en werd in 1878 afgebroken. Naar verluidt werd hij herbouwd in Meppel. Claes Jacobsz. Knol uit 1683. Hij verbrandde in september 1842, waarna herbouw volgde. De nieuwe molen werd in 1872 gesloopt` waarna een gelijknamige stoomhoutzagerij op zijn plaats verrees, die al in augustus 1874 verbrandde. De fabriek werd toen elde…
• Bruinvls, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvls, de
  
  Oliemolen te Wcstzaandam. Het bouwjaar is niet bekend. De molen heeft gestaan aan en ten noorden van de Westzanerdijk. iets oostelijk van de Gouw. Hij werd vóór 1804 gesloopt` waarna op zijn erf de uit Westzaan a?tomstige Admiraal, Albertus Tromp werd herbouwd; deze papiermolen had vanaf die tijd als bijnaam De Bruinvis.
• Bruynzeel Nellyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel Nelly
  
  (Zaandam 1929). Kunstnijveraarster. pottenbakster . werkte in Zaandam, Uppsala, Amsterdam en Voorthuizen en was enkele jaren als ontwerpster verbonden aan de nv Keramische industrie Fris te Edam.
• Bruynzeel, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel, Cornelis
  
  (1875- 1955)
  
  Fabrikant, grondlegger van de Bruynzeel-fabrieken.
  
  Reeds op 22-jarige leeftijd richtte C. Bruynzeel, telg uit een geslacht van timmerlieden, een eigen bedrijf op: de Stoomtimmerfabriek De Arend te Rotterdam. Met zijn twee zoons, Kees en Willem, maakte hij direct na de Eerste Wereldoorlog al plannen om een gespecialiseerde deurenfabriek te stichten. Nadat het Rotterdamse bedrijf in 1919 door brand was verwoest richtten vader en zoons Bruynzeel de nv Holl…
• Bruynzeel, Cornelis (Kees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel, Cornelis (Kees)
  
  (1900-1980)
  
  Oudste zoon van de stichter en directeur van verschillende Bruynzeel-fabrieken in binnen- en buitenland. zie: Bruynzeel-bedrijven..
  
  Behalve door zijn ondernemerschap heeft Kees Bruynzeel grote bekendheid verworven als zeezeiler. Hij nam in 1936 met de 'Zeearend' als eerste Nederlander deel aan de transatlantische zeilwedstrijd Bermuda-Cuxhaven en won in '37 de Fastnet-race. Vervolgens nam hij het initiatief tot oprichting van de Noordzeeclub, een vereni…
• Bruynzeel, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel, Willem
  
  (Rotterdam, 1901 - Zaandam, 1978)
  
  Fabrikant, zoon van Cornelis Bruynzeel, en medeoprichter en directeur van verschillende Bruynzeel-bedrijven. Evenals zijn broer Kees was Willem Bruynzeel meer dan 50 jaar aan de Bruynzeel-bedrijven verbonden. Evenals deze bevorderde hij in hoge mate de internationale expansie van deze ondernemingen. Naar zijn eigen woorden had hij zijn vorming niet in het minst ontvangen tijdens een verblijf in Amerika, waar hij als koksmaat naartoe was geva…
• Bruynzeel-bedrijven.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel-bedrijven.
  
  Complex van houtverwerkende bedrijven dat producten vervaardigt voor de bouwerij. Voortgekomen uit Rotterdams bedrijf. Eerste vestiging in Zaandam in 1921 aan de Nieuwe Zeehaven. Uitgegroeid tot concern onder Holdingmaatschappij Bruynzeel bv met fabrieken op verschillende plaatsen in Nederland en voorts in Indonesië, Suriname, Zuid-Afrika, Brazilië, Duitsland en Frankrijk.
• BS (Binnenlandse strijdkrachten)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBS (Binnenlandse strijdkrachten)
  
  Zie: Binnenlandse Strijdkrachten (BS)
  
  tweede_wereldoorlog
• Buhrs Zaandam bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuhrs Zaandam bv
  
  Machinefabriek te Zaandam, dochteronderneming van de Hittech Group te Den Haag.
  
  Opgericht door Th. Buhrs, die in 1908 met een eigen kapitaal van 7 stuivers een lening van tweehonderd gulden en twee man personeel aan de Zuiddijk 58-62 te Zaandam een smederij en reparatiebedrijf begon. In de eerste tijd werden alle mogelijke werkzaamheden aangepakt, maar al vrij snel ontwikkelde de smederij zich tot machinefabriek, vond steeds verdere specialisatie plaats en werd begonnen me…
• Buijs Pz, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuijs Pz, Willem
  
  Koog aan de Zaan, 1844 - 1924
  
  Willem Buijs Pz, schrijver van het boek De molens aan de Zaanstreek (Koog 1919), een eerste poging om op grond van archiefonderzoek een overzicht te geven van de molens die ooit in de streek werkten. Buijs somde hierin 812 Zaanse molens op. Willem Buijs was middenknecht of tweede man op een paltrok in het Zaandamse Westzijderveld.
• Buijs, Andriesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuijs, Andries
  
  Katwijk, 3 april 1925 - Emmeloord, 16 november 2014
  
  Andries Pieter Buijs, raadslid en wethouder te Zaandam, burgemeester van Urk. Andries Buijs kwam op zijn 14e jaar naar Zaandam, waar hij als pleegzoon van de Zaandamse schilder P. Dekker opgroeide. In de oorlog moest hij zijn betrekking als onderwijzer aan een protestants-christelijke school te Zaandam opgeven en onderduiken. Na de oorlog werd hij bankbediende en kassier bij de Nationale Handelsbank te Amsterdam. Daarnaast werd…
• Buijs, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuijs, Jaap
  
  Jaap Jacob Buijs, ook wel Jaap Buys, boekhouder, houthandelaar, als verzetsman actief onder de schuilnaam Ruys, woonachtig aan de Rembrandtstraat 12 te Zaandam, werkte samen met Walraven van Hall.
  
  Voor de oorlog is Buijs overtuigd lid van de SDAP; hoewel hij, na te zijn begonnen als boekhouder, eigenaar is geworden van houthandel Onega. Dit is overigens geen bloeiend bedrijf; in de crisistijd is het een keer failliet gegaan. Van Hall is firmant van een Zaandams bankierskantoor. Ook…
• Buis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuis, de
  
  Oliemolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit november 1693. de laatste uit 1729. Standplaats en jaar en wijze van verdwijnen zijn niet bekend. Buls, de. Oliemolen te Wormer, ook de Buismolen genoemd. De windbrief werd gegeven in augustus 1632 aan Cornelis Jansz. Buijs. De molen heeft gestaan aan de Enge Wormerringsloot, ten oosten van de Aressloot. en werd vermoedelijk kort na januari 1696 gesloopt.
• Buis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuis, de
  
  Snuifmolen en later houtzaagmolen en tabaksstamper te Westzaan, ook wel het Busje genoemd. De eerste vermelding van het molentje dateert uit 1726. Later werd hij omgebouwd tot lattenzager. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Korte Reef, ten zuiden van het Watermolenpad, en ging in februari 1832 door brand verloren.
• Buismolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuismolen, de
  
  Oliemolen te Wormer` zie: de Buis, de
  
  oliemolen molen
• Buitendijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitendijk
  
  Voormalig stuk rietland. buiten de Noorder lJ- en Zeedijk te Oostzaan. Het was het Oostzaanse gedeelte van de Achtersluispolder; er heeft extensieve veeteelt op plaatsgevonden. De Buitendijk werd in de jaren zestig van de 19e eeuw een deel van de inpolderingen van de IJ-polders. het gebied lag ten westen van de huidige Coentunnelweg.
• Buitendijks landplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitendijks land
  
  De aanleg van dijken in de 13e eeuw en daarna, volgde lang niet overal nauwkeurig de grenzen tussen land en water. Men legde zoveel mogelijk rechte stukken dijk aan en sneed de landtongen in het IJ en de Zaan geheel of ten dele af. Hierdoor ontstonden grote stukken buitendijks land, zoals op de hierbij gereproduceerde kaart naar
• Buitengewoon onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitengewoon onderwijs
  
  Zie: Onderwijs 1.3.4.
• Buitenhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenhuizen
  
  Buurtschap in de gemeente Zaanstad, direct aan het IJ en later het Noordzeekanaal Buitenhuizen, gelegen aan de zuidkant van Assendelft, in Polder Buitenhuizen. De poldernaam komt van een stuk land, een landtongpolder, gelegen buiten de dijk in het IJ. Vermoedelijk is de plaats ouder is dan de polder, een duiding voor de huizen, net buiten de dijk gelegen.
• Buitenhuizen (polder)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenhuizen (polder)
  
  Voormalige buitendijkse polder, vroeger geheel behorend tot het grondgebied van Assendelft, na de inpoldering van het IJ en het graven van het Noordzeekanaal grotendeels in de IJ-polders bij Spaarndam, dus ten zuiden van het kanaal, gelegen.
• Buitenlands Vrouwenoverleg 1982-2014plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenlands Vrouwenoverleg 1982-2014
  
  Het Buitenlands Vrouwen Overleg (BVO) is in 1982 opgericht door zeven buitenlandse vrouwen met verschillende etnische achtergronden. Zij wilden de krachten bundelen om hun stem beter te laten horen bij beleidszaken rondom van emancipatie en participatie van buitenlandse vrouwen. In 1986 werd een eigen centrum geopend op de Joachim Kleinsorgstraat.
• Buitenmuseum Enkhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenmuseum Enkhuizen
  
  Openluchtmuseum van het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen. In het Buitenmuseum zijn 135 woningen en werkplaatsen bijeengebracht (met de daarbij behorende straatjes. bruggetjes en tuinen) uit de dorpen rond de in 1932 afgesloten Zuiderzee. Als enig Zaans pand werd midden jaren '70 het woonhuis Lagedijk 156 Zaandijk naar het Buitenmuseum overgebracht. Naast het pand is een Zaanse siertuin ingericht.
• Bul, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul, de
  
  Watermolen te Assendelft, ook de Hoop genoemd. De molen werd gebouwd in 1634. ln 1870 Werd hij na blikseminslag door brand verwoest. waarna herbouw volgde. De nieuwe molen stond ook als de Hoop bekend. Hij heeft gestaan aan de Nauemasche Vaart. en werd in 1886. na langdurige stilstand. gesloopt.
• Bul, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1636. Uit een akte uit 1638 blijkt dat hij heeft gestaan aan het Kalf. Verdere gegevens ontbreken.
  
  oliemolen molen
• Bul, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul, de.
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam. De molen wordt alleen genoemd in het kohier van verponding van Oostzaandam uit 17314 Verdere gegevens ontbreken.
• Bul. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul. de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandain. paltrok` zie: de Christoffel, de
  
  molen houtzaagmolen
• Bullekerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBullekerk
  
  Alom gebruikte volksnaam voor de Westzijderkerk te Zaandam. De Bullekerk is een kruiskerk, met ongelijke armen, die werd gebouwd tussen 1637 en 1640 op de resten van een Spaanse schans. De naam Bullekerk herinnert, evenals een beeldje op het kerkplein, aan een dramatische gebeurtenis uit 1647. zie:
• Bulthuis, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBulthuis, Jan
  
  Groningen 30 oktober 1750 - Amsterdam 29 mei 1801
  
  Topografisch belangrijk kunstenaar, maakte een tiental (veel gereproduceerde) tekeningen van en in de Zaanstreek. Jan Bulthuis kwam in de tekenkunst terecht via de behangselschilderij. Hij kreeg aan de Amsterdamse Tekenacademie lessen van J . Andriessen en bekwaamde zich in stads- en dorpsgezichten in Oost-Indische inkt.
• Bunschoten, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBunschoten, Cornelis
  
  Ilpendam 15 juli 1887 - Koog 6 september 1979
  
  Ereburger van Koog. Vanaf de oprichting van de Kooger Football Club KFC in 1910 spande Ilpendammer Cornelis Bunschoten, die eerst in 1914 in Koog kwam wonen, zich voor de vereniging in; hij vervulde verscheidene bestuursfuncties. In 1924 nam hij het initiatief tot de oprichting van de Supportersvereniging Rood-Blauw, waarvan hij tot januari 1958 voorzitter bleef.
• Burcht, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurcht, De
  
  Buitendijks plein in Oostzaandam in de nabijheid van de ten noorden gelegen Wilhelminasluis omringd door de Zuiddijk, A.F de Savornin Lohmanstraat en de gelijknamige straat Burcht aan de Voorzaan. De naam Burcht wordt voor het eerst genoemd in de 18e eeuw. Vast staat dat de Burcht niet, zoals wel geopperd is, de plek is waar het kasteel van de Heren van
• Burcht, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurcht, de Gekroonde
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok. ook de Kronenburg genoemd. Het bouwjaar van de wagenschotzager is niet bekend. De molen werd ten name van Cornelis Kroon in 1758 opgenomen in een assuratiecontract. Omstreeks die tijd werd hij ook gesloopt. Hij heeft gestaan ten oosten van de Gouw. in het verlengde van de Prinsenstraat.
• Burgemeestersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgemeesters
  
  Assendelft naam plaats periode Willem Smit Maire Assendelft 20-07-1811 tot 1814 Schout-Burgemeester Pieter Smit Assendelft
• Burgemeestersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgemeesters
  
  afbeeldingNaamPlaatsPolitieke richtingperiodeWillem SmitAssendelft20-07-1811 tot 1814pieter_smitAssendelft1844 tot 1858francois_magloire_joseph_le_jay_wndAssendelft1858 tot 1879Boer, Klaas Cornelisz deAssendelft1879 tot 1918Boer, Jan Johannes deAssendelft1918 tot 14-09-1936Boer, Jan deAssendelft13-11-1936 tot 01-08-1971Happé, Willem FrederikAssendelft16-08-1971 tot 31-12-1973
• burgemeesters_zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big!Ambtsperiode!!Naam burgemeester!!Partij of stroming 1779 Engel Huibertsz van de Stadt 1783 - 1784 Engel Huibertsz van de Stadt 1814 - 1815 Dirk Dekker en J. Vander 1815 - 1819 Engel Huibertsz van de Stadt 1819 - 1820 Dirk Dekker 1823 - 1828
• burgemeesters_zaandamplugin-autotooltip__defaultlijst van burgemeesters aanpassen
• Burgemeestersbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgemeestersbuurt
  
  Woonwijk in Zuidoost-Zaandam. tussen Zuiddijk en Kepplerstraat. De wijk werd eind jaren `30 aangelegd en bestaat uit vijf straten, die alle zijn vernoemd naar voormalige burgemeesters van Zaandam. Deze zijn: G. van Orden (burgemeester 1838-1845). C. van de Stadt (1845-1852). Mr. HJ Smit (1852-1871). HJ4 Versteeg (1878-1894) en K. ter Laan (19141937).
• Burgzorg, Mitchellplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgzorg, Mitchell
  
  Zaandam, 25 juli 1987
  
  Mitchell Burgzorg, voetballer en rapper onder de naam Priester, belandde via Hellas Sport bij Ajax waar hij na de jeugdopleiding moest vertrekken. Zijn carrière verliep via HFC Haarlem, waar hij in 2006/07 debuteerde in de Eerste divisie en het beloftenelftal van NEC. Zijn eredivisie-debuut volgde op 25 januari 2009 tegen Vitesse. In 2010 besloot NEC het contract met Burgzorg niet te verlengen waarna hij op proef bij AGOVV speelde, hetgeen geen contract…
• Burleson, Stanleyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurleson, Stanley
  
  Zaandam, 1 september 1966
  
  Stanley Burleson, (musical)acteur, zanger, danser en choreograaf. Burleson volgde zanglessen bij Gerard Meyer, Jan Polak, Adriaan van Limpt, Frits Hassoldt en Alberto ter Doest. Daarnaast kreeg hij dansles van Tine Teeling, Ineke Huissen en Rick Atwell.
• Busplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBus
  
  Zaans voor bos, meer in het bijzonder door bomen verruigd rietlandschap en zelfs uitsluitend laagliggend rietland. De bussen werden na het maaien onder water gezet om het nat weer te laten groeien; later werden ze dan weer drooggemalen. De toponiemen
• Bus(ch) en Damplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBus(ch) en Dam
  
  Buurtschap onder Assendelft, nabij de Busch te Krommenie. In 1357 is in het Cromme IJ een dam gelegd, die Nieuwendam, Busschendam of Busch z'n Dam werd genoemd.
  
  De laatste naam is overgegaan op het later erbij ontstane buurtschapje.
• Busbrug De Bindingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusbrug De Binding
  
  Busbrug De Binding over de Mallegatsloot vormt een verbinding tussen de Zaandamse nieuwbouwwijk Westerwatering en de woonwijk Westerkoog te Koog aan de Zaan. Aanvankelijk bedoeld voor fietsers en openbaar vervoer, later zou het verkeer zich van en naar Westerwatering via een al aangelegde corridor door de wijk Westerkoog kunnen verplaatsen. Op de corridor werden echter bouwwerken geplaatst.
• Busch, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusch, de
  
  Straat te Krommenie, waarvan de naam aangeeft dat ter plaatse een bos is geweest. Dat moet het Adderen- of Ederbos geweest zijn, dat door Soeteboom genoemd wordt. De naam van dit bos is ook terug te vinden in de namen van de buurtschap Bus en Dam en van het vermeende
• Busch, Idaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusch, Ida
  
  Zaandam, 11 juli 1942
  
  Beeldend kunstenaar (gouaches), autodidact.
  
  beeldend_kunstenaar
• Busje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusje, het
  
  Houtzaagmolen en oorspronkelijk snuifmolen te Westzaan. bovenkruier. zie: de Buis, de
• Busschersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusschersluis
  
  Voormalige sluis bij De Busch (Krommenie). De sluis werd voornamelijk ter beheersing van de waterstand gebruikt en is in 1871 geruimd.
• buterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTevens staat in dit artikel opgenomen bakkerij Buter aan de Gedempte Gracht in Zaandam met 120 !!!! zitplaatsen.
• Buter, Ir Huibertusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigButer, Ir Huibertus
  
  Velsen, 7 september 1897 - Bergen N-H, 15 december 1976
  
  Huibertus Buter, ingenieur bij Van Gelder Zonen, werd in 1941 bestuurslid van de Vereniging Centrale Technische School Zaanstreek, vanaf 1947 was hij voorzitter. Hij bleef dat tot de opening van de Middelbare Technische School aan de Tjalkstraat te Zaandam uit 1973, die vijf jaar later naar hem werd vernoemd. In 1963 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. In 1973 ontving hij de
• Buter, Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigButer, J
  
  Banketbakkerij en voormalig restaurant te Zaandam. De banketbakkerij van Buter kwam voort uit een banketbakkerij van P. Kater, die voor de Tweede Wereldoorlog was opgericht. Deze werd in 1949 door J. Buter overgenomen en uitgebouwd. De omzet nam in de loop der jaren sterk toe, mede dankzij diverse investeringen in pand en inventaris, en door uitbreiding van activiteiten.
• Buteressenceplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigButeressence
  
  Geur - en smaakstoffenfabriek te Zaandam.
  
  Het bedrijf werd in 1870 opgericht te Amsterdam door Hermann Buter, die natuurlijke aroma's ging vervaardigen. Rond de eeuwwisseling kreeg deze activiteit een meer industrieel karakter nadat een pand aan de Nieuwendammerdijk in Amsterdam-Noord was betrokken. Gaandeweg ging het bedrijf zich meer richten op speciaal ontwikkelde producten. In de jaren '30 deed de familie Toben zijn intrede in het bedrijf; de directie van Buteressence wor…
• Buullakenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuullaken
  
  Geweven stof van grote sterkte, gebruikt voor de vervaardiging van bulen die in de oliemolens worden gebruikt. Deze stof werd vroeger in de Zaanstreek geproduceerd; de Weverijen Koster en Co. te Wormer zijn in de vorige eeuw als buullakenweverij begonnen.
• Buurt-, wijk- en opbouwwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuurt-, wijk- en opbouwwerk
  
  Welzijnssector. In de Zaanstreek vanaf het begin van de 20e eeuw op particulier initiatief ontstaan, vanaf de jaren '50/'60 steeds meer een overheidszorg, die overigens nog steeds grotendeels dankzij werk van vrijwilligers bestaat.
• Buys, Cornelis (de Oude)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuys, Cornelis (de Oude)
  
  Kunstschilder, broer van J.C. van Oostzanen. Van Cornelis Buys de Oude is weinig meer bekend dan dat hij in Alkmaar van 1490 tot 1524 heeft gewerkt. Zijn zoon, Cornelis Buys II, in Alkmaar geboren en daar in 1546 overleden was een beroemd schilder. Het Rijksmuseum te Amsterdam bezit van hem een drieluik, met de bewening van Christus.
• Buys, Pplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuys, P
  
  Zie: supplement

C

• Cplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigC
  
  C
• Cabaretplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCabaret
  
  Mensch durf te leven Podiumkunst, ontstaan in Frankrijk in de tweede helft van de 19e eeuw, gekenmerkt door de afwisseling van voordracht, min of meer geïmproviseerde gesproken tekst en liedjes. Het cabaret, oorspronkelijk een café-kunst, werd naar het voorbeeld van onder meer de Parijse kunstenaar Aristide Bruant door Eduard Jacobs in Nederland via de Amsterdamse wijk De Pijp geïntroduceerd, spoedig op een meer eigen wijze nagevolgd door Koos Speenhoff en Jean Louis Pisuisse en vervolge…
• Cacao-afvalmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCacao-afvalmalerij
  
  Molennijverheid ontstaan en uitgeoefend aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw in niet meer rendabele oliemolens. De molens waarin cacao-afval werd gemalen stonden ook wel bekend als poeiermolens, poeieren is stampen. De grondstof voor de molens was cacao-afval, dat werd verkregen van fabrieken in binnen- en buitenland. Van dit afval werden koeken geslagen, waarbij nog veel cacaoboter kon worden uitgeperst. Dit product vond zijn weg terug naar de cacao-industri…
• Cacao-industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCacao-industrie
  
  Belangrijke drager van de Zaanse economie; in omvang en belang gegroeid in de 19e en 20e eeuw; ontwikkelde zich aanvankelijk in samenhang met de chocoladeindustrie; vooral na de Tweede Wereldoorlog vond er specialisatie plaats en verzelfstandigden beide sectoren. In 1985 werd in de Zaanstreek 132.000 ton cacaobonen verwerkt, dat is ca. 80 % van de totale Nederlandse cacao-industrie, en circa 7,5 % van de totale wereldoogst.
• Cacaoboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCacaoboom, de
  
  Cacaomolen en oorspronkelijk snuifmolen te Oostzaandam, later Koog en tenslotte Westzaan. Het kleine, geheel met hout bedekte molentje werd omstreeks 1726 gebouwd. Omstreeks 1830 werd hij op zijn standplaats te Oostzaandam 'aan weg en Zaan` ten noorden van de latere Noorderbrug, afgebroken en vervoerd naar Koog, waar hij aan de Zaan, aan het eind van het Noordeinde werd herbouwd. Na enige jaren werd hij opnieuw afgebroken en vervoerd naar Westzaan, waar hij ten zuiden van het Guis…
• Cacaofabriek de Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCacaofabriek de Zaan
  
  Cacaofabriek te Zaandijk, opgericht in 1911, is uitgegroeid tot een van 's werelds grootste cacaobonen-verwerkende industrieën. Het bedrijf werd opgericht als chocoladefabriek door de Onderlinge handelsvereniging de Onderneming te Zaandijk in april 1911 in de Wilhelminastraat.
• Caescoperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCaescoper
  
  Ondernemersgeslacht in 17e en 18e eeuw. Cornelis Arisz (1593-1677) te Westzaan, zoon van Arisz Dirksz en Guurtje (1554-1648), was gehuwd met Trijntje Jans (1592-1653). Hij was waarschijnlijk olieslager en bezat 3/8 part in Het Pink te Koog.
  
  Zijn zoon Aris Cornelis Caescoper (1618-1689) woonde in Koog en was ook getrouwd met een Trijntje Jans (1620-1687). Hij was naast olieslager met een part in
• Calcar, prof. dr Co vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCalcar, prof. dr Co van
  
  Koog aan de Zaan, 26 maart 1935 - Parijs, 15 december 1986
  
  Jacobus Josephus Maria (Co) van Calcar, psycholoog en vooraanstaand onderwijsvernieuwer, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam die gedurende meer dan vijftien jaar nauw bij het werk van de Bernard van Leer Foundation betrokken is geweest, internationaal voorvechter van de belangen van het kansarme kind, een creatieve, op de praktijk gerichte wetenschapper. Van Calcar behoorde tot de groep onder…
• Callfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCallf
  
  De familie Callf, Calf of Kalf, is de naam van een welvarend Zaans koopliedengeslacht in de 17e en 18e eeuw. De naam verwijst naar de plaats van herkomst, het Kalf te Zaandam. De stamvader was Michiel Cornelisz Calff wiens geboortejaar niet bekend is; hij stierf in 1673. Zijn zoon Cornelis Michielsz Calff (1652-1721) staat als zeer vermogend te boek en werd vooral bekend vanwege zijn langdurige vriendschap met
• Calsum, B. H. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCalsum, B. H. van
  
  Overleden in 1943
  
  B. H. van Calsum, eerste onderwijzer in de Zaanstreek die in Koog vanaf 1921 een speciale klas voor zwakzinnige leerlingen had geleid. In 1925 nam het college van Burgemeester en Wethouders van Koog aan de Zaan contact op met het college van Zaandam. In 1926 deden deze gemeenten een verzoek aan de regering voor subsidie waarna een financiële samenwerking mogelijk werd. Op 1 januari 1927 startte de school met Van Calsum als schoolhoofd, officieel aan de Park…
• Capperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCapper
  
  Naam van een geslacht in Wormer in de 17e eeuw. C. Mol ('Uit de geschiedenis van Wormer') vermeldt Cornelis Eggesz. Capper en diens zoon Egge Cz. Capper, beiden koopman. Zij woonden in de buurt achter de kerk, toen de grootste van het dorp: 'volgens het belastingkohier stonden hier niet minder dan 38 huizen en enkele pakhuizen'. Egge Cornelisz. bezat hier drie panden, Evenals zijn vader was hij burgemeester van Wormer. Cornelis Eggesz. wordt als zodanig genoemd in 1654, zijn zoon in 1670…
• Cardinaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCardinaal
  
  Belangrijk en omvangrijk geslacht te Zaandam in de 17e en 18e eeuw. Gerrit Jacob Boekenoogen veronderstelt dat de familienaam aan een gevelsteen ontleend kan zijn. Jacob Willem van Sante deelt mee dat het na vele onderzoekingen nog niet mogelijk is gebleken de omvangrijke familie in samenhangend verband te brengen.
• Cardinaal, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCardinaal, Klaas
  
  Zaandam 19 augustus 1787 - Utrecht 10 december 1863
  
  Klaas Cardinaal, aanvankelijk koopman, later beeldend kunstenaar als landschapsschilder, Lid der Verenigde Friese en Waterlandse Doopsgezinde Gemeente te Purmerend, Cardinaal woonde en werkte voornamelijk in Utrecht. Klaas Cardinaal was een zoon van Cornelis Cardinaal en Frouke Klaas Bleeker. Hij is getrouwd op 17 mei 1815 in Purmerend, Noord-Holland, Nederland met Hillegonda Veen, ze kregen twee kinderen. Op 6 december 182…
• Carnavalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCarnaval
  
  Vooravond van de veertigdaagse vasten. ln de Zaanstreek vanaf 1970 in de openbaarheid gevierd, daarvoor beperkt tot de huiselijke kring. Carnaval wordt met name in katholieke landen en streken gevierd, en is van oorsprong Italiaans en waarschijnlijk een mengvorm van een Romeins lente- en Germaans offerfeest. Uit talloze Middelnederlandse geschriften blijkt de grote populariteit van de camavalsvieringen. Na de Reformatie beperkte de viering van het feest zich tot de streken onder de riv…
• Caroplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCaro
  
  Kleine verffabriek te Krommenie, in 1914 opgericht als agentuur- en commissiehandel in het voormalige café Wilhelmina aan de Zuidervaartdijk; in 1920 uitgebreid met een toen nieuw fabriekspand. Het bedrijf richtte zich op de produktie van hoogwaardige standverven. Het is, toevallig, gevestigd nabij de plaats waar van 1649 tot 1812 Krommenies enige verfmolen, Het Fortuin, stond.
• Carpentier, Jaap deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCarpentier, Jaap de
  
  Koog, 26 augustus 1921 - Bergen, 1996
  
  Jacob (Jaap) de Carpentier, bijnaam Carp, waaronder de beeldend kunstenaar, kunstschilder en keramist zijn werk ondertekende. De Carpentier woonde en werkte sinds 1945 in het Noordhollandse Bergen. In de jaren '60 was hij de grondlegger van de Groep Bergen met aandacht voor jonge kunstenaars die onder zijn leiding wereldwijd deelnamen aan groepstentoonstellingen in zowel Amsterdam, Brussel, Antwerpen en Kopenhagen als Ottawa en Los Ange…
• Carpentier, Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCarpentier, Jan de
  
  Zaandam 1934 - Alkmaar, 11 november 1989
  
  Journalist, kunstrecensent Jan de Carpentier kreeg een opleiding tot onderwijzer maar begaf zich in de journalistiek. Daarbij specialiseerde hij zich in het recenseren van klassieke muziek en beeldende kunst. Zijn Muzikale notities, jaren achtereen verschenen in
• Carpentier, Nic deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCarpentier, Nic de
  
  Zaandam 17 februari 1882 - Zaandam 17 december 1965
  
  Nicolaas (Nic) de Carpentier, beeldend kunstenaar, autodidact met later een aantal lessen van Ko Koeman Landschapschilder, etser en aquarellist. De Carpentier legde zeer natuurgetrouw het landschap en de dikwijls al verdwenen bebouwing in de Zaanstreek vast.
• Cartografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCartografie
  
  Kaartmakerij, de kunst van het vervaardigen van land- en zeekaarten, atlassen, plattegronden enz. Van de Zaanstreek of gedeelten hiervan, bestaan ettelijke kaarten, de oudste dateert van 1554. Een opsomming van de voor dit gebied belangrijke cartografen en hun werk is opgenomen bij het trefwoord
• Castillionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCastillion
  
  Zie: Chatillon, graaf van Bloys Het geslacht Chatillon, de graven van Bloys, werd door Loosjes, Adriaan en anderen als Castillion aangeduid.
• catplugin-autotooltip__default
• cat2plugin-autotooltip__default
• categorie_economieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big* Tweede Wereldoorlog * Beeldend kunstenaars * categorie_economie * Sport * categorie_molens * Politiek
• categorie_molensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big* Tweede Wereld Oorlog * Beeldend kunstenaars * categorie_economie * Sport * categorie_molens * Politiek
• Cement- en trasmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCement- en trasmolens
  
  Windmolens waarin door middel van kantstenen, zoals in de olie- en verfmolens, cementsteen tot cement, danwel tufsteen tot grondstof voor het tras werd vermalen. Het verouderde tras was een verbinding van gemalen tufsteen met vette kalk tot een metselspecie, die zowel onder water als in de lucht zeer hard werd.
• Centraalbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCentraalbouw
  
  Gebouw dat om een centraal punt is opgetrokken. met als plattegrond bijvoorbeeld een cirkel, een vierkant, een regelmatige veelhoek, bijvoorbeeld zes- of achtkant of een Grieks kruis met vier gelijke armen. Kerken worden van oudsher soms als centraalbouw opgetrokken. Middeleeuwse voorbeelden zijn in ons land echter zeldzaam en ontbreken in de Zaanstreek volledig.
• Centrale keukensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCentrale keukens
  
  In de Tweede Wereldoorlog bevonden zich overal in het land door de gemeenten ingestelde diensten, die voor de verschaffing van warme maaltijden aan de bevolking zorgden. Maaltijden bestonden doorgaans uit stamppot; ze werden centraal gekookt en in gamellen naar verschillende distributiepunten gebracht. De gebruikers moesten er o.a. hun aardappel-distributiebonnen voor inleveren en een relatief lage vergoeding betalen.
• Ceresplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCeres
  
  Elektrisch watergemaal, ingezet ter beheersing van het waterpeil in de polder Wormer, Jisp en Neck. Het gemaal staat op de Veerdijk te Wormer, naast de Poelsluis. Het kunstwerk werd in 1878 als stoomgemaal opgeleverd.
• Ceresplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCeres
  
  Voormalige stijfselmakerij van de firma Korff aan de Oostzijde te Zaandam. De oorspronkelijke naam was Het Varken; nadat een pakhuis van de fa. Korff met de naam Ceres was verbrand, werd deze naam aan de stijfselmakerij gegeven. Er werd. zoals in alle andere stijfselmakerijen, tarwestijfsel vervaardigd. Het vele bij de fabricage benodigde water putte men uit de Zaan.
• Cesar, Juliusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCesar, Julius
  
  Zie: Onderwijs 1.2.8,
• Chatillon, graaf van Bloysplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChatillon, graaf van Bloys
  
  1342 - Schoonhoven, 19 mei 1381
  
  In de vroege geschiedenis van de Zaanstreek, met name die van de heerlijkheid Zaanden, Westzaan, Krommenie en Krommeniedijk, speelden verschillende leden van het adellijke geslacht Chatillon als graven van Bloys een rol. Zaanden werd te zamen met het Land van Wijk, Wijk aan Zee, Wijk aan Duin en Spaarnwoude, als
• Chemische grondstoffenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChemische grondstoffenindustrie
  
  Produktiesector, tak van nijverheid die, in het groot, gebruik maakt van scheikundige reacties en daarmee stoffen vervaardigt die al of niet verder worden be- of verwerkt.
  
  In de Zaanstreek is de uitsluitend op chemie gestoelde industrie steeds van bescheiden omvang geweest en gebleven. De toepassing van chemie of chemische technologie in delen van het productieproces is daarentegen in vele bedrijfstakken onmisbaar geworden; bedrijven die van zulke toepassingen…
• Chevallier, Mathile Jacquesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChevallier, Mathile Jacques
  
  Ubbergen, 4 september 1853 - Herveld, 23 oktober 1909
  
  Mathile Jacques Chevallier, burgemeester van Krommenie van 1896 tot 1898, zoon van boekhandelaar Mathile Jacques Chevallier sr. en Geertruida Catharina Elisabeth Stienstra. Hij was actief op het gebied van geestelijke gezondheidszorg en onder andere met
• Chirurgijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChirurgijn
  
  Naam in de 17e en 18e eeuw voor de plattelandsheelmeester en scheepsdokter. Zie: Gezondheidszorg. Aangezien de opleidingseisen niet bijzonder hoog waren, was het aantal chirurgijns vrij groot. In Wormerveer, met toentertijd 1800 inwoners, waren halverwege de 18e eeuw bijvoorbeeld drie chirurgijns gevestigd. Omdat de medische spoeling dun was waren zij ook werkzaam als barbier.
• Chocolaadje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChocolaadje, het
  
  Snuifmolen te Westzaandam. ook de Socolaat genoemd. Het bouwjaar is niet bekend, maar ligt vóór 1727. De laatste vermelding dateert uit 1792. De molen heeft gestaan aan en ten westen van de Watering en aan en ten zuiden van de Papenpadsloot. De naam duidt er op dat hij mogelijk oorspronkelijk cacaomolen is geweest.
• Chocolade-industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChocolade-industrie
  
  Belangrijke sector in de Zaanse economie, in omvang en belang gegroeid in de 19e, vanaf ca. 1840, en 20e eeuw. Ontwikkelde zich aanvankelijk in samenhang met de cacao-industrie. Vooral na de Tweede Wereldoorlog vond er specialisatie plaats en verzelfstandigden beide sectoren.
• Choleraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCholera
  
  Zie: Gezondheidszorg 1.5.3.
• Christelijk-Historische Unie, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristelijk-Historische Unie, de
  
  Politieke partij op christelijke grondslag, met in de Zaanstreek nooit meer dan een kleine aanhang.
  
  Afscheiding ARP
  
  De Christelijk-Historische Unie werd opgericht in juli 1908, ontstaan uit een fusie van drie groeperingen: de Vrije Anti-Revolutionairen, de Christelijk-Historische Kiezersbond, en de Bond van Kiesverenigingen op Christelijk-Historische grondslag. Deze drie groeperingen waren op verschillende gronden in verzet gekomen tegen de politiek van de…
• Christelijke Jongelings-Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristelijke Jongelings-Vereniging
  
  Christelijke Jongelings-Vereniging Hebt de Waarheid en den Vrede lief afdeling Zaandam van het Ned. Jongelingsverbond, opgericht 18 juli 1867 en goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 19 november 1888 was gevestigd aan de Langestraat 22 te Zaandam. De vereniging ontstond uit een fusie van de Gereformeerd getinte Jongeren-Vereniging
• Christen Democratisch Appelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristen Democratisch Appel
  
  Al geruime tijd voor 1977 bestond binnen de confessionele partijen in Nederland de wens om tot nauwere samenwerking te komen. Een onderzoek wees in 1965 reeds uit dat de helft van de gemeenten een gezamenlijke verkiezingslijst van de
• Christen-Vrouwenbond, Nederlandseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristen-Vrouwenbond, Nederlandse
  
  Interkerkelijke vrouwen-organisatie met landelijk ongeveer 80.000 leden (1987). De oprichting had plaats op 1 oktober 1919 naar aanleiding van de instelling van het algemeen kiesrecht. De doelstelling was en is het geven van voorlichting aan de leden, uitsluitend vrouwen, op staatkundig, maatschappelijk en cultureel terrein. De bond koos al meteen een emancipatorisch, op de vrouw gericht, beleid. Door middel van thema-avonden, koffie-ochtenden en cursussen word…
• Christoffel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristoffel, de
  
  Oliemolen te Koog, bijgenaamd De Broodkorf. De windbrief werd gegeven in september 1654 aan Stoffe! Baertsz. Veen. In oktober 1684 ging hij door brand verloren, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan de Zaan, achteraan het Broodkorfspad, en werd gesloopt in 1887.
• Chromos bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChromos bv
  
  Industriële drukkerij, aanvankelijk te Zaandijk, later Krommenie. Het bedrijf ontstond op 1 augustus 1955, toen de directie van offsetdrukkerij Litho Zaanlandia Kleiman en Koene uiteenviel. H.D.P. Koene ging als enig eigenaar van industriële drukkerij Chromos verder. Aanvankelijk was het bedrijf gevestigd aan de Lagedijk te Zaandijk op 1500 vierkante meter. In 1966 verhuisde het naar een terrein tussen de
• City-centerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCity-center
  
  Zie Winkeliersverenigingen.
• city_coyoteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigzaansepophistorie
  
  CITY COYOTE - KUNSTENAARSCOLLECTIEF
  
  Kunstenaarscollectief dat floreert in rafelranden, slooppanden en zwarte nagelranden. Opgericht tijdens de lockdown van 2020.
  
  Bezetting
  
  Jacob Passander - Woordkunst Micha Sprenger - Muziek Linda Willemszoon - Wonderland Lichtshow
• Claasen, Hendrikus Willem (Henk)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigClaasen, Hendrikus Willem (Henk)
  
  (Oostzaan, 1939)
  
  Beeldend kunstenaar, non-figuratief schilder en tekenaar. Claasen woont en werkt in Amsterdam en gebruikte soms de schuilnaam “Manuel Autodidakt”. Hij ontving de Prijs van de Universiteit van Amsterdam (1964).
• Cleveringa, Onckoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCleveringa, Oncko
  
  (Appingedam, 10 juni 1868 - Amsterdam, 15 juli 1931)
  
  Oncko Egberdinus Cleveringa was burgemeester van Koog aan de Zaan van 1898 tot 1908. Hij begon zijn loopbaan in 1894 als ambtenaar bij de secretarie te Koog aan de Zaan, een jaar later gevolgd door een benoeming als gemeentesecretaris en in 1896 die tot gemeenteontvanger, welke functies door hem werden vervuld tot 1898. Op 2 november 1898 werd hij benoemd tot burgemeester van Koog aan de Zaan. Cleveringa stond bekend als mi…
• Clijnk, Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigClijnk, Evert
  
  's Gravenhage, 17 november 1896 - Zaandam, 3 november 1977
  
  Everardus Petrus (Evert) Clijnk, Statenlid van 18 april 1935 tot 25 oktober 1966. Evert Clijnk maakte niet minder dan 31 jaar deel uit van Provinciale Staten, aanvankelijk van de fractie der Rooms-Katholieke Staatspartij, later van die der Rooms-Katholieke Volkspartij. In 1939 werd Clijnk benoemd als lid van de Raad van Toezicht op de provinciale bedrijven.
• Clijnk, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigClijnk, Piet
  
  Zaandam, 30 juli 1899 – Zaandam, 15 mei 1967 Piet Clijnk achter zijn schildersezel Pieter Clijnk, beroepsschilder en lijstenmaker, autodidact, optimist, broer van Evert Clijnk, zoon van aannemer Theodorus Clijnk die onder meer de katholieke kerk aan de Oostzijde in Zaandam bouwde.
• Cluysenaer, Theodoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCluysenaer, Theodoor
  
  Breda, 24 september 1870 - Hilversum, 12 februari 1934 Burgemeester Cluysenaar wilde zich nooit laten fotograferen, hier is hij gesnapt door Henk Zwart uit Krommenie in zijn karakteristieke houding met hand aan de hoed bij de brand aan de Zaanweg op 2 april 1928.
• coentunnelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoet de Tweede Coentunnel een apart artikel krijgen? --- Kelvin Voskuyl 2016/06/10 12:07
• Coentunnelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoentunnel
  
  Door Rijkswaterstaat, directie Sluizen en Stuwen ontworpen en tussen 1961 en 1965 aangelegde, 1283 meter lange ondertunneling van het Noordzeekanaal als deel van de Ringweg A 10 Amsterdam en de Coentunnelweg A8 tussen de Zaanstreek en achterliggend Noord-Holland. De lengte van het onderwatergedeelte is 587 meter, de afrit aan de Zaanse kant 300 meter. De tunnel is zo diep aangelegd dat het Noordzeekanaal ter plaatse een diepte van 15,5 meter beneden NAP kan behouden bij een bodembree…
• Collegium Vocale Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCollegium Vocale Zaandam
  
  Collegium Vocale Zaandam, opgericht in oktober 2002 om de 25 jaar oude traditie voort te zetten in de Westzijder- of Bullekerk in Zaandam maandelijks een Bachcantate uit te voeren en op de maandag voor Kerstmis de uitvoering van 'A festival of Lessons and Carols'.
• Comité Algemeen Welzijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigComité Algemeen Welzijn
  
  Patriottische organisatie, die zich bezig hield met bestuur en onderwijs. en vooral met ondersteuning van de armen. In 1795 hield het te Oostzaandarn een collecte` waarvan de opbrengst werd omgezet in levensmiddelen. die aan de armen werden geschonken of voor lage prijzen verkocht. Een afvaardiging van het comité vertegenwoordigde in 1796 Westzaandam in het geschil met Westzaan over het bansbestuur.
• Comité's van Waakzaamheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigComité's van Waakzaamheid
  
  Organisaties, opgericht na de Franse 'bevrijding', tot instandhouding van de verworvenheden van de Bataafse Republiek (zie Franse tijd). De comité's, die in de hele republiek ontstonden, hadden tot taak de contra-revolutie tegen te gaan. Met name in Krommenie waar de
• Commandeurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommandeur
  
  Zie: Walvisvaart. Verantwoordelijk leider van de vangstactiviteiten, tevens belast met de verantwoordelijkheid voor de vleet (uitrusting). In de beginjaren der walvisvaart werd het nautisch gedeelte dezer taak behartigd door de schipper, die veelal mede-reder was en als zodanig gedelegeerde van de rederij.
• Commissie Verzijlplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommissie Verzijl
  
  In 1984 door de gemeente Zaanstad ingestelde en naar haar voorzitter genoemde commissie met als opdracht: 'Op basis van bestaand materiaal en bestaande kennis en uitgaande van de bestaande situatie aangeven wat gedaan zou kunnen worden om de positie van het bedrijfsleven te versterken.' De commissie bracht op 29 januari 1985 een rapport uit met een aantal aanbevelingen onder de titel: Zaanstreek de 'moeite' waard. Het rapport verscheen tevens in een oplage van 11.794 stuks. Ee…
• Communicatiewegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommunicatiewegen
  
  Verbindingswegen. ontsluitingswegen tussen de verschillende woonkemen. Tot halverwege de 19e eeuw waren er nauwelijks verharde verbindingswegen. Het verkeer binnen en naar de waterrijke Zaanstreek was voor een groot deel vaarverkeer. De eerste communicatieweg - van Westzaan via Assendelft naar Heemskerk en verder naar Beverwijk ~ was een gevolg van particulier initiatief. De broers
• Communicatiewegsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommunicatiewegsluis
  
  Voormalige schutsluis tussen de Noorderpolder en de Veenpolder bij de kruising van de Communicatieweg (Oost) en de Dorpsstraat te Assendelft. Niet bekend is wanneer de sluis werd aangelegd. In 1897 werd de sluis vernieuwd en in 1975 gesloopt in verband met de aanleg van het diepriool.
• Communismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommunisme
  
  Politieke stroming, met in de Zaanstreek lange tijd grote aanhang en belangrijke invloed.
  
  Algemeen
  
  Onder communisme wordt verstaan: een maatschappelijk stelsel waarin de productiemiddelen gemeenschappelijk eigendom zijn en waarin bij de verdeling der voortgebrachte goederen en diensten het beginsel wordt gevolgd dat elk lid van de gemeenschap daarover kan beschikken naar behoefte. Bij ontbreken van dit stelsel wordt onder communisme tevens verstaan: het streven naar die maatsch…
• Compaen, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCompaen, Klaas
  
  Oostzaan 1587 - Oostzaan 25 februari 1660
  
  Claes Gerritszoon Compaen of Klaas Compaen, beruchte Oostzaanse zeerover, die tussen 1623 en 1627 tot de meest beruchte Barbarijse zeerovers behoorde door honderden schepen te kapen. De vader van Claes was lid van Dirck Claesz Duyvel's watergeuzenbende die zich in de Zaanstreek tegen het landsbestuur verzette en als kapitein onder Diederik Sonoy vocht voor het Alkmaars Ontzet in 1573. Claes groeide daardoor op in een tijd van opstand en…
• Compagnieschappenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCompagnieschappen
  
  Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 2.6.2.
• Conscriptieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigConscriptie
  
  Conscription (Frans = registratie, loting). De inschrijving van alle jongemannen voor verplichte legerdienst in de Franse tijd. De conscriptie van 1813 leidde tot de opstand tegen het Franse gezag. Napoleon had, om zijn troepen aan te vullen en uit te breiden, onvoldoende aan de vrijwilligers uit het voormalige koninkrijk Holland.
• Contactgroep Bedrijven Oostzaan (CBO)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigContactgroep Bedrijven Oostzaan (CBO)
  
  Contactgroep Bedrijven Oostzaan, opgericht in 1950, behartigt de belangen van ondernemers in Oostzaan. In het bijzonder zodra gezamenlijk optreden noodzakelijk blijkt. Circa 95 bedrijven zijn aangesloten bij de belangenorganisatie.
  
  economie oostzaan
• Contelaar & Hartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigContelaar & Hart
  
  Assurantiekantoor te Krommenie. Het kantoor werd opgericht in april 1924 door J.J. Contelaar & K. Hart en heeft sindsdien een gelijkmatige groei ondergaan. De oprichters traden in 1966 uit de vennootschap onder firma, die werd overgenomen door A. Hoekstra en C. Hart die in 1961 als vennoten intraden. De naam van het kantoor bleef ongewijzigd. Meer dan 50 % van de omzet, ca. f 5 mln. in 1991, werd verkregen doordat voor een aantal verzekeringsmaatschappijen als gevolmachtigde we…
• Contelaar, Jocoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigContelaar, Joco
  
  Amsterdam, 2 juni 1899 -
  
  Johannes Jacobus (Joco) Contelaar was de stamvader van voetbalvereniging QSC, vanaf de oprichting in 1915 was hij meer dan 50 jaar bestuurslid en daarvan tot 1966 meer dan 25 jaar voorzitter. Niet alleen werd hij tot erevoorzitter van QSC benoemd, maar ook verkreeg hij het
• Continentaal stelselplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigContinentaal stelsel
  
  In de Zaanstreek meestal Douane-stelsel genoemd, ingesteld door Napoleon Bonaparte bij het Decreet van Berlijn op 21 november 1806 waarbij alle handel met Engeland door een hoeveelheid van maatregelen werd verboden. Napoleon dwong al zijn continentale bondgenoten en vazalstaten, dus ook Nederland dat juist in 1806 onder het koningschap van zijn broer
• Cooths Papiergroothandel bv, Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCooths Papiergroothandel bv, Van
  
  Handel in en verwerking van papier- en papeteriewaren te Zaandijk. Het bedrijf werd opgericht in 1951 te Zaandijk door S.J.W. v. Cooth en N. v. Cooth-de Vries, die in papier en karton begonnen te handelen. De bedrijfsvorm werd omgezet van firma in nv (1968), en later in bv (1971). Begonnen werd in een pand aan het Zaagselpad; in 1976 werd verhuisd naar het huidige bedrijfspand aan de Lagedijk. In datzelfde jaar werd Van Cooth Holding bv opgericht.
• Cooths Papiergroothandel bv, Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCooths Papiergroothandel bv, Van
  
  Handel in en verwerking van papier- en papeteriewaren te Zaandijk. Het bedrijf werd opgericht in 1951 te Zaandijk door S.J.W. v. Cooth en N. v. Cooth-de Vries, die in papier en karton begonnen te handelen. De bedrijfsvorm werd omgezet van firma in nv (1968), en later in bv (1971). Begonnen werd in een pand aan het Zaagselpad; in 1976 werd verhuisd naar het huidige bedrijfspand aan de Lagedijk. In datzelfde jaar werd Van Cooth Holding bv opgericht.
• Coppensluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoppensluis
  
  Sluisje nabij Nauerna, reeds in 1500 genoemd als één van de veertien sluizen in de Assendelver Zeedijk. De Coppensluis werd in 1696 gedempt en in 1718 gesloopt.
• Copper, Gerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCopper, Ger
  
  (Assendelft, 21 juli 1953 – 6 augustus 2020)
  
  Ger Copper, artiestennaam voor Gerrit Kopper, was een goochelaar uit in Assendelft. In 1979 was hij wereldkampioen en mocht zich driemaal Nederlands kampioen noemen. Ger Copper begon rond zijn veertiende verjaardag met goochelen en werd als vijtienjarige Nederlands junioren kampioen op het onderdeel manipulatie.
• Corn. Bak BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCorn. Bak BV
  
  handelskwekerij gevestigd op Dorpsstraat 11B te Assendelft. De kwekerij werd in januari 1929 als eenmanszaak opgericht door de 24-jarige Cornelis Bak. Op de driekwart hectare land die hij op dat moment tot zijn beschikking had begon hij met het telen van groenten, bloemen, bollen en potplanten, waartoe hij zich de eerste jaren beperkte. Zijn eerste kas met een oppervlakte van 500 vierkante meter bouwde hij in 1933; in 1947 werd 500 vierkante meter kas bijgebouwd. Omstreeks 1956 is…
• Cornelisz, Claesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCornelisz, Claes
  
  Zaans uitvinder in de 16e en 17e eeuw. Claes Cornelisz verkreeg in 1601 van de Staten Generaal octrooi op een houtzaagmolen, die beter zou werken dan die van Cornelis van Uytgeest. Van deze uitvinding zijn geen verdere gegevens bekend.
• Coronam BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoronam BV
  
  De in 1963 gestarte Mechanische Industrie Coronam BV aan Eendrachtsstraat in Zaandam verhuisde al snel na de oprichting naar een eigen locatie aan het Barndegat in Zaandam met een oppervlakte van aanvankelijk 150 m². Ondanks een tweetal verbouwingen werd dit pand ook als te klein beschouwd waarop begin jaren ’80 de eerste paal werd geslagen voor de 800 m² nieuwbouw aan de Sluispolderweg. Dit pand betrof een vergroting van het aantal vierkante meters oppervlak, Coronam kon hier ruim …
• Corps der schutterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCorps der schutterij
  
  Zie Schutterij Het in 1879 door en voor de schutterij opgerichte muziekcorps was waarschijnlijk het eerste fanfaregezelschap in de Zaanstreek (zie ook: Muziek). Het corps werd na betrekkelijk weinig jaren opgeheven, maar heropgericht in 1893. Inmiddels was toen al het initiatief genomen tot enkele andere muziekcorpsen.
• Corver en Zonen, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCorver en Zonen, Pieter
  
  Voormalige ankersmederij stammend uit de 18e eeuw te Westzaandam. In 1796 kocht de firma de molens de Groene Jager aan het Jagerspad en de in de directe nabijheid gelegen Rode Jager? Het bedrijf werd dientengevolge voortgezet als balkenzagerij; de ankersmederij werd in verband met de teloorgang der Zaandamse scheepswerven aan het begin van de vorige eeuw opgeheven.
• Cosmetische industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCosmetische industrie
  
  In de Zaanstreek nauwelijks uitgeoefende tak van bedrijvigheid. Wel kan worden gewezen op de fabricage van grondstoffen voor deze industrie door het voormalige Polak & Schwarz & Schwarz, alsmede in zekere zin op de cacaofabrieken die op kleine schaal cacaoboter voor verwerking in cosmetica leveren. In de 17e en 18e eeuw vervaardigden zes Zaanse molens pruikenpoeder. In Zaandam is tot na de laatste oorlog door A.J. Peeters een bescheiden maar kwalitatief geroemde produktie …
• Coupry, Isaacplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoupry, Isaac
  
  Omstreeks 1660 en tot uiterlijk 1674 schoolmeester, hoofd van de Franse tijd school, gevestigd aan het Franse pad, de latere Franse straat, dat er zijn naam aan ontleende. Zie: Onderwijs.
  
  Waarschijnlijk was Isaac Coupry zijn vader als onderwijzer opgevolgd; in 1649 werd hij namelijk als buitenlands lidmaat van de Nederlands hervormde kerk te Oostzaandam genoemd Jan Isaackszoon Coupri op het Fransepadt (zie:
• Couwenhovenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCouwenhoven
  
  Zaans, voornamelijk Zaandijks, geslacht.
  
  Willem Adriaansz Couwenhoven, (Maasland, 1745 - Koog aan de Zaan, 2 maart 1817) afkomstig uit Maasland, trok aan het eind van de 17e eeuw als timmermansgezel naar Zaandijk. Hij was een landbouwerszoon, afkomstig uit een groot gezin.
• Coöperatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoöperatie
  
  Economisch samenwerkingsverband van verbruikers of producenten. In de Zaanstreek werden vooral de coöperaties van verbruikers belangrijk, maar er ontstonden ook productie-coöperaties Door middel van gemeenschappelijke inkoop of bedrijfsuitoefening trachtten de deelnemers hun economische belangen te behartigen. Daarbij moet worden opgemerkt dat naast het economische doel idealisme een minstens zo belangrijke drijfveer voor de samenwerking was. In de 20e eeuw kwamen met name de land e…
• Coöperatieve Handelsonderneming de Ondernemingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoöperatieve Handelsonderneming de Onderneming
  
  In 1902 door 12 Zaandijkse middenstanders opgerichte coöperatie. In 1910 nam men het besluit tot de oprichting van Cacaofabriek de Zaan. Het lukte niet goed om het bedrijf winstgevend te maken en in 1911 werd Jan Huysman (die al in de cacaoindustrie actief was) gevraagd om ook aandeelhouder te worden. In 1916 nam hij het bedrijf helemaal over na een grote schuld aan hem.
• CPNplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCPN
  
  Communistische Partij van Nederland, in 1909 onder de naam Sociaal-Democratische Partij (SDP) opgericht als afsplitsing van de SDAP en ging in 1990 op in GroenLinks. Zie communisme in de Zaanstreek.
• Crematoriumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrematorium
  
  Wijze van lijkbezorging, waarbij door zeer hoge temperaturen, variërend van 800 tot 1000 graden, een lichaam in as wordt omgezet. In Zaandam werd eind 1988 begonnen met de bouw van een crematorium. Het eerste Nederlandse crematorium werd opgericht in 1914 te Velsen. Kort daarna waren er in Zaandam acties om tot de stichting van een crematorium te komen, die evenwel zonder resultaat bleven. Het duurde veertig jaar voor het tweede Nederlandse Crematorium, te Dieren, werd gesticht. Na…
• Cricketsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCricketsport
  
  Zie: Albion
  
  sport
• Crisis jaren '30plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrisis jaren '30
  
  Naam voor de economische malaise die zich in de jaren '30 van de 20e eeuw deed voelen. Voor Nederland lagen de crisisjaren vooral tussen 1932 en 1936. In de Zaanstreek werd de economische situatie minder slecht dan in omringende gebieden. De crisis van de jaren '30 zette in met de beurskrach van Wall Street op zwarte donderdag, 24 oktober 1929. De opgeblazen economie van de Verenigde Staten zakte als een pudding ineen, West-Europese economieën volgden.
• Crokplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrok
  
  Ondememersgeslacht in de 19e eeuw. De oliezaken van de familie Crok werden gesticht door Teunis Crok (1801-1866), zoon van Jan Crok en Duifje den Adel, gehuwd met Trijntje Cornelis Brandenberg. Teunis Crok begon als bakker, maar werd om redenen van verschil van mening met de ambtenaren '“heuker' (graan- en meelhandelaar). Deze zaken floreerden en hij kon later een oliemolen kopen en de oliezaken gestaag uitbreiden. Achtereenvolgens kwamen de volgende molens in zijn bezit:
• Croklaan bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCroklaan bv
  
  Producent en verwerker van oliën en vetten, met name cacaoboter vervangende vetten, te Wormerveer; oorspronkelijk zelfstandig, na eerdere wisseling van eigenaar sinds 1971 onderdeel van het Unileverconcern, en sinds 2002 behorend tot de Maleisische IOI Group.
• Crommenijeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrommenije
  
  Beeldsnijder, Joost Jansz Oorspronkelijk een breed water, dat - buiten de omringdijk gelegen - tot 1357 een open verbinding vormde tussen het Wijkermeer (de noordelijke uitloper van het IJ, het ) en het Langmeer (deel uitmakend van de Schermer, thans nog als Lange Meer een gedeelte van het Alkmaardermeer). In genoemd jaar werd de
• Crowny Food Industries bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrowny Food Industries bv
  
  Fabrikant van en handel in puddingpoeders, vanille-suiker, bakmixen, Lik Bits-minilollies en Zaanse Babbelaars te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in januari 1922 door Fr. Onrust en H. Hoorn, onder de naam 'Onrust en Hoorn'. Onrust, van beroep bakker, produceerde in die tijd puddingpoeders in een kelder aan de Zuiddijk te Zaandam. Hoorn werkte als vertegenwoordiger bij ‘Puddingpoederfabriek ten Wolde’ in Koog aan de Zaan. Uit hun samenwerking ontstond de ‘Nederlands…
• cultureleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIk mis Dick Kerssens 1990
  
  --- jan 2015/11/09 11:52
  
  Flentrop Orgelbouw en Rapgroep DDT krijgen Zaanse Cultuurprijzen 2001
  
  De Zaanse Cultuurprijs 2001 gaat naar de firma Flentrop Orgelbouw. Rapgroep Dazzlin Dutch Tactics krijgt de Aanmoedigingsprijs 2001. Tijdens de jaarlijkse cultuurmarkt op zondagmiddag 24 juni in het centrum van Zaandam worden de prijzen uitgereikt door wethouder van cultuur Judith Schouten-Burger. De prijzen bestaan uit een oorkonde plus een sculptuur van G. Engels en een …
• Culturele prijzen gemeente Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCulturele prijzen gemeente Zaanstad
  
  Prijzen, in 1979 door de gemeente Zaanstad ingesteld, ter beloning van verdiensten voor de Zaanse streekcultuur.
  
  De Culturele prijzen, door Zaanstad overigens Kulturele prijzen genoemd, een Cultuurprijs van f 3000 en een
• Culturele Raad Nauernaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCulturele Raad Nauerna
  
  Stichting, die zich inzet voor de organisatie van culturele manifestaties in Nauerna. Sinds begin 1989 heeft de culturele raad daarvoor de beschikking over het 17e-eeuwse, uit Wormerveer afkomstige en gerestaureerde pakhuis Archangel, waarin optredens, veelal van dichters en schrijvers, worden georganiseerd. De Culturele Raad Nauerna werd begin jaren '80 opgericht en hield haar bijeenkomsten aanvankelijk in een oude tochtige kolenschuur. Op de plaats van die schuur werd A…
• Cultuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCultuur
  
  In de ruimste betekenis wordt hier vooreerst onder cultuur verstaan: de beschaving, de ontwikkeling van het geestelijk en zedelijk leven, respectievelijk het daarin bereikte peil, met name met betrekking tot een bepaald volk en/of een bepaalde tijd. Een kernachtiger definitie van dezelfde strekking is: Cultuur is de levensstijl van een samenleving, aldus prof. dr. J.P. Bouman, in cultuurgeschiedenis van de twintigste eeuw; het is de plaats- en tijdgebonden veruiterlijking van de samenle…
• Cultuurprijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCultuurprijs
  
  Zie: Culturele prijzen gemeente Zaanstad prijzen.
• Czaar Peter beeldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peter beeld
  
  Het Czaar Peter beeld op de Dam in Zaandam is een geschenk van czaar Nicolaas II aan de gemeente Zaandam ter herinnering aan het verblijf van czaar Peter de grote in Zaandam. Het is een twee meter hoog bronzen beeld, de sokkel staat in grote letters de tekst:
• Czaar Peter de Groteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peter de Grote
  
  Czaar Peter, Peter I Aleksejevitsj de Grote (1672-1725) Czaar sedert 1682 en 'alrussisch keizer` vanaf 1721 uit het Huis Romanov, die in 1697 een week in de Zaanstreek verbleef en nadien de streek enige malen kort bezocht. Rond verblijf en bezoeken, waarvan het belang altijd zwaar is overschat, hebben zich de nodige legendes gevormd. Het
• Czaar Peter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peter, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier. Deze balkenzager werd nieuw gebouwd in 1859. In augustus 1897 werd hij tot stellinghoogte afgebroken en ingericht als stoomhoutzagerij. Het bovendeel werd gebruikt bij de bouw van een korenmolen in Midwoud. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Zuiderwatering, op de hoek en ten zuiden van de Czaarsloot.
• Czaar Peterfeesten 1897plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peterfeesten 1897
  
  Een droevige morgen geeft wel eens een blijde dag. Dat bleek op 18 augustus 1897 tijdens het Czaar-Peterfeest, begonnen onder ongunstigste omstandigheden, liep de dag uitstekend van stapel. En toch, 's morgens waren duizenden teleurgesteld, leden van de verschillende commissies die met reden vreesden dat al hun onvermoeide zorgen voor het welslagen van hun taak vergeefs zouden wezen. De duizenden kinderen, die zich al dagen lang verblijdden voor het grote feest en al eve…
• Czaar Peterhuisjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peterhuisje
  
  Zeventiende-eeuws arbeidershuisje aan 't Krimp te Zaandam, waar Czaar Peter in 1697 een week verbleef. Het huisje wordt jaarlijks door zo'n 10.000 personen bezocht, onder wie een flink aantal Russen. Het in 1632 gebouwde houten arbeidershuisje werd tot 1780 in tweeën bewoond. Na die tijd werd het pand een bezienswaardigheid. Graaf Orlow, commandant van de Russische vloot, was in 1780 de eerste adellijke bezoeker, nadien zouden er velen volgen.
• Czaar van Muscovien, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar van Muscovien, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam, zie: de Grootvorst, de.

D

• Dplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigD
  
  D
• D66plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigD66
  
  D66 is een liberale politieke partij die in 1966 werd opgericht om democratische vernieuwing te bereiken. In 1970 deed de partij voor het eerst mee aan gemeenteraadsverkiezingen in de Zaanstreek waarbij men enkel meedeed in Zaandam. Daar behaalde men 3 van de 33 zetels.. Bij de herindelingsverkiezingen in 1973 haalde men geen zetels. In deze tijd ging het ook landelijk zeer slecht met D66. In 1974 werd de partij zelfs bijna opgeheven. In de jaren daarna boekte de partij herstel met leider J…
• Daan, Joplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDaan, Jo
  
  Krommenie, 12 mei 1910 - Deventer, 11 juni 2006
  
  dr. Johanna Catharina (Jo) Daan, taalkundige, dialectologe. Jo Daan promoveerde in 1950 tot doctor in de letteren en wijsbegeerte op het proefschrift 'Wieringer land en leven in de taal'. In dit lijvige en gewaardeerde werk legde zij verband tussen de geschiedenis van het voormalige eiland met de daar gesproken taal; zij betrok bij haar studie onder meer het volksleven en de beroepen en bedrijven, terwijl zij in enkele bijlagen ook voor-…
• Dagblad voor Noord-Hollandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDagblad voor Noord-Holland
  
  1942 - 1944
  
  De Tweede Wereldoorlog vormde een zwarte bladzijde in de geschiedenis van onder andere ochtendblad De Zaanlander, resulterend onder de Noordhollandse Pers, behorend tot de dagbladen die gehoor gaven aan de door de Duitse bezetter opgelegde maatregelen. Zo was er de verplichting in 1942 tot het samengaan van De Zaanlander en de Beverwijkse Courant-Kennemerland, al is er ook sprake van dat deze samenwerking op
• Dagblad Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDagblad Zaanstreek
  
  Dagblad Zaanstreek ontstond in 1992 nadat de twee grootste Zaanse dagbladen, De Typhoon Dagblad voor de Zaanstreek en De Zaanlander fuseerden. De aandeelhouders van de Verenigde Noordhollandse Dagbladen waaronder ochtendblad De Zaanlander ressorteerde en van Damiate Holding in Haarlem, uitgeefster van onder meer avondblad De Typhoon, werden het in juni 1991 eens over de fusie.
• Dagboeken journaalsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDagboeken journaals
  
  Vorm van autobiografie, waarin de schrijver regelmatig (dikwijls iedere dag) chronologisch noteert wat hij/zij heeft meegemaakt, denkt, voelt of overweegt. Dagboeken kunnen zeer van elkaar afwijken: sommige zijn strikt persoonlijk, andere zijn puur economisch of politiek.
• Dageraad, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDageraad, de
  
  Vrijdenkersvereniging, opgericht in oktober 1856, die in de Zaanstreek een redelijk grote aanhang verwierf. De Dageraad (in 1957 werd de naam van de vereniging veranderd in De Vrije Gedachte) was aanvankelijk liberaal georiënteerd en stond in de begintijd onder invloed van onder anderen Multatuli. Via figuren als A. Gerhard en
• Dageraad, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDageraad, De
  
  Pelmolen in Oostzaandam, bijgenaamd De Zwavelstok.
  
  De windbrief werd gegeven in september 1679. De molen stond aan en ten westen van de Gouw, ter hoogte van het Grote Glop. Hij werd gesloopt in 1792.
• Dalsem van, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDalsem van, Cees
  
  Wijdewormer Cees van Dalsem (1933-2012) schreef ooit voor Elsevier, FEM en de verdwenen dagbladtitels De Zaanlander, De Typhoon en Nieuwe Noordhollandse Courant. Het Wijde Wormer Journaal waar hij als hoofdredacteur mee was vergroeid vormde z’n grote passie. Van Dalsem schreef voor talloze tijdschriften, onder andere in Met Stoom van de Vereeniging Zaans Industrieel Erfgoed. Cees van Dalsem nam voor zichzelf geen genoegen met een ’minder goed stukje’ en eiste dat ook van beroep…
• Damplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam
  
  Straat te Zaandam die zijn naam ontleent aan de Hogedam in de Zaan, waar Zaandam naar werd vernoemd.
  
  De Dam, die de Zaan van het buitenwater, IJ/Zuiderzee, afsloot, was in het zuiden eeuwenlang de enige landverbinding tussen de oostelijke en de westelijke Zaanstreek. Het is niet bekend wanneer de Dam precies werd opgeworpen. Zeker is dat hij er in 1314 was; vermoed wordt dat hij aan het einde van de 13e eeuw werd aangelegd. De Hogedam was van uitermate groot belang voor de ontginning en h…
• Dam, Theun vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam, Theun van
  
  Amsterdam, 21 januari 1940
  
  Theun van Dam, invloedrijke PvdA-wethouder van Zaandam en later Zaanstad in de periode 1970-1988. Daarna burgemeester van Purmerend. Ereburger van Zaanstad. Theun van Dam was al actief in de PvdA als lid afdelingsbestuur en eerder lid afdelingsbestuur Amsterdam vóór hij in 1970 wethouder van Zaandam werd. De PvdA kreeg dat jaar onverwacht een derde wethouderspost.
• Dam-tot-Damloopplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam-tot-Damloop
  
  Sportevenement, hardloopwedstrijd over tien Engelse mijlen (16.1 kilometer), jaarlijks gehouden tussen de Dam te Amsterdam en de Dam te Zaandam. De Dam tot Damloop wordt georganiseerd door toerclub Le Champion. Aan de eerste loop (3 november 1985) namen al zo'n 4000 atleten deel (voornamelijk uit de omgeving), terwijl er circa 50.000 toeschouwers waren. Winnaar werd de Belg Jan Sebille.
• Dam-tot-Damraceplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam-tot-Damrace
  
  Publiciteitsevenement in 1959, georganiseerd door de Zaanse VVV in het kader van de Zaanse acties voor ondertunneling van het Noordzeekanaal. De Dam-tot-Damrace, die eind augustus `59 drie dagen lang de Zaanstreek beheerste, was een idee van de reclame-chef van
• Damland Collegeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDamland College
  
  Scholengemeenschap voor beroeps- en volwassenenonderwijs in Zaanstad, ontstaan in 1990 door fusie van de streekschool Zaanstreek-Waterland, MDGO-school Sancta Maria 2, MTS-Zaanstreek, Ir. Buterschool, MBO-school De Meander, Cor Kakesschool 2 en dag- en avondschool Zaanstreek-Waterland. Bij deze fusie werd het onderwijs aan 8000 leerlingen samengevoegd; hierbij waren 600 docenten betrokken, die les gaven in 24 verschillende schoolgebouwen. Bij de oprichting van het Damland Colleg…
• Dammenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDammen
  
  Denksport, in de Zaanstreek sedert 1904 in verenigingsverband gespeeld, vermoedelijk daarvoor al ongeorganiseerd. Dammen wordt gespeeld door twee personen, met schijven op een bord van honderd velden. De sport ontstond in Egypte omstreeks 1200 v. Christus. Dammen werd door militairen naar Europa gebracht en omstreeks 1600 voor het eerst in Nederland gespeeld.
• Dampadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDampad
  
  Pad, tegenwoordig meer een steeg tussen de Dam en de Rozengracht. In 1656 werd een reglement voor het Jacob Mensenven of -pad vastgesteld, het huidige Dampad. Vroeger stond het pad ook wel bekend als: Damstraat.
  
  Sipke Lootsma veronderstelt dat de aanleg van het pad samenhing met de bloei van de
• Damstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDamstraat
  
  Straat te Zaandam, de verbinding tussen de Westzijde en de Dam. Met de in de 17e eeuw genoemde Damstraat werd het tegenwoordige Dampad bedoeld.
• Daniël de Langeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDaniël de Lange
  
  Rotterdam, 11 juli 1840 – Point Loma, Californië, 30 januari 1918
  
  Daniël de Lange was een Nederlands musicus, actief als componist, koordirigent, pianist, organist, organisator, muziekpedagoog en muziekcriticus. De eerste muzieklessen kreeg De Lange van zijn vader. Hij stond vooral te boek als uitmuntend cellist, studeerde in Rotterdam bij Simon Ganz (cello) en Johannes Verhulst (muziektheorie) en later in Brussel bij Adrien François Servais (cello) en Jacques-Nicolas Lemmens (…
• Darmenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDarmenpad
  
  Zie: Smidslaan
• Darwinparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDarwinpark
  
  Het Darwinpark is een park in Zaandam (gemeente Zaanstad). Het Darwinpark is de groene long voor een dichtbevolkt stuk Zaandam Zuid-Oost. Het oorspronkelijke ontwerp van het park uit 1970 voldeed niet meer. Het park had weinig sociale functie, het was geen plek waar mensen graag een ommetje maakten, of elkaar ontmoetten. De meeste verbindingen door het park liepen van oost naar west, de kortste weg door het groen. Het Darwinpark was voor omwonenden niet veel meer dan een doorgangs­g…
• David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de
  
  Fouragemaler te Oostzaandam. Het bouwjaar van de kleine wipmolen is niet bekend. Hij werd gesloopt in 1870 en heeft gestaan aan weg en Zaan iets ten noorden van het Smaal.
• David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam, ook de Koning David genoemd. De molen werd gebouwd in 1742. Hij heeft gestaan ten westen en op enige afstand van de Watering, ten noorden en op enige afstand van de Zuidervaldeursloot. In juli 1904 werd hij afgebroken en overgebracht naar Sint Pancras, waar hij tot 1946 dienst deed als korenmolen.
• David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend; de eerste vermelding dateert uit 1740. Hij heeft gestaan ten westen van de Vaart en ten noorden van de huidige Stationsstraat en werd in 1744 gesloopt.
• David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de
  
  Gemaal in de Noorderpolder te Assendelft, dat in 1891 werd gebouwd op de plaats van de eerdere watermolen De David. In 1919 ging het gemaal over op elektriciteit als krachtbron.
  
  gemaal assendelft
• David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de
  
  Snuifmolen te Westzaandam, meestal het Davidje genoemd. Zijn bijnaam dankte de molen. die ook voor het malen van veevoeder werd gebruikt, aan zijn kleine formaat. Hij heeft buitendijks gestaan, tussen het Zwartepad en de Provincialeweg, en werd gesloopt in 1895.
• David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de
  
  Watermolen te Assendelft. De molen werd gebouwd in 1663. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart, niet ver van Krommenie en werd gesloopt omstreeks 1870.
  
  molen watermolen
• David, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de Jonge
  
  Mosterdmolen, tevens poedermolen en later cacaomolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in februari 1749 aan Jan Willemsz. Boon, vandaar dat de molen ook onder de tweede naam e Boonakker bekend werd. In 1809 werd hij door blikseminslag verwoest, herbouwd en daarna tot cacaomolen veranderd; in 1860 verbrandde hij opnieuw. Hij heeft gestaan achter het Schoolpad, ten noorden van de Zuidersluis- sloot.
• David, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de Jonge
  
  Snuifmolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in februari 1758. De laatste vermelding dateert uit 1784. De molen heeft gestaan ten noorden van de Stationsstraat, ten westen van de Vaart.
  
  molen snuifmolen
• davidjeplugin-autotooltip__default
• De 7000plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe 7000
  
  1919 - 1941
  
  De 7000, Zaanlandsche Courant, gratis advertentie-weekblad in Zaandam, genoemd naar de oorspronkelijke oplage van het blad. De 7000 verscheen in oktober 1919 voor het eerst, als voortzetting van het toen drie jaar oude Gemeenteblad Zaandam.
• De Halterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe Halter
  
  De Zaandamse Athleten Club De Halter werd op 7 oktober 1910 opgericht door Henk Kerszemaker, Piet Lubbes, Chris Tates en Gerrit Tates. Tijdens een ontmoeting in café Lubbes waren de heren eensgezind van mening dat er toekomst voor een krachtsportverenging was in de Zaanstreek. Handelaar in vodden en oude metalen Bonda verkocht hen voor een zacht prijsje een oude halterstang en gewichtenschijven. Er werd druk geoefend in café Lubbes en al gauw telde de vereniging 40 leden. De worstelma…
• De Orkaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe Orkaan
  
  De Orkaan is een website waarop lokale ophef over de Zaanstreek, Oostzaan en Wormerland gedeeld wordt. De pagina staat ook wel bekend als de Zaanse GeenStijl, en als de oorzaak dat RTV Zaanstreek in 2021 hun uitzendlicentie bijna moest inleveren. Piet Bakker en Merel Kan zijn de drijvende kracht achter De Orkaan. In februari 2014 ging de website de lucht in. In 2020 bereikte De Orkaan maandelijks zo'n 110.000 unieke bezoekers. Driekwart van de bezoekers is jonger dan 45 jaar.
• De Parel van Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe Parel van Zaandam
  
  Mina Budermann—van Dijk, de Parel van Zaandam Op 5 mei 1893 beleefde de operette 'De Parel van Zaandam' haar première in de Amsterdamse Artis-Schouwburg. Een oorspronkelijke Nederlandse operette in drie bedrijven en vier taferelen, tekst van August P. Kiehl, muziek van
• De Rozenboomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe Rozenboom
  
  Pensiontehuis Oostererf gefotografeerd vanuit het naastliggende In 't Veldpark Gemeentelijk (nood)verpleeghuis De Rozenboom en het pensiontehuis Oostererf aan de Heijermansstraat te Zaandam werd op 18 december 1957 geopend. Een noodbarak voor 10 jaar, het werden er uiteindelijk 20. Voor die tijd een prachtig onderkomen. 150 patiënten: 5 of 6 langdurig zieken op een zaaltje. Naar latere maatstaven gemeten niet acceptabel, maar in het midden van de jaren vijftig wel degelijk positief …
• De tien plagenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe tien plagen
  
  Aan de overkant van de Parkstraatsloot, slechts bereikbaar door een groene brug, staat een rij huizen, die nog altijd de naam draagt van 'De tien plagen'. Het zijn huisjes, die de grote veranderingen die in de loop van de jaren in de Zaanstreek hebben plaats gevonden, hebben getrotseerd. Nog altijd is hier Zaandam, zoals het jaren geleden was, te herkennen.
• Deelschoolwerkplanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeelschoolwerkplan
  
  Zie: Onderwijs 1.3.8.
• Deeltijdbanenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeeltijdbanen
  
  Zie: Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte en bedrijfsgrootte.
• Dehler Jachtbouw BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDehler Jachtbouw BV
  
  Voorheen E.G. van de Stadt. Jachtbouwbedrijf te Zaandam, onderdeel van Dehler Bootsbau te Freienohl uit West-Duitsland. Het bedrijf werd opgericht in 1933 door E.G. van de Stadt, die aan de Zuiddijk te Zaandam begon met de bouw van kano's en kleine zeilboten. In 1939, toen Van de Stadt al naam gemaakt had met de bouw van Draken, Pampussen en Twaalfvoets-jollen, ontwierp hij voor houtwarenfabrikant/zeiler
• Deisenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeisen
  
  Twee dunne houten of ijzeren balkjes boven in de schoorsteen om latten op te leggen, waaraan het spek of de worsten te roken hingen. In Assendelft: daaisen. Ook elders in Noord Holland.
  
  Bron: Anno 1961, nr. 76, p. 308
• Dekamarktplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekamarkt
  
  Superrnarktketen, opgericht door de Westzaner D. Kat, met zeven vestigingen in de Zaanstreek. In 1941 opende Kat een kruidenierswinkel aan de Wijkerstraatweg in Velsen-Noord. Acht jaar later opende hij een van de eerste Nederlandse zelfbedieningszaken, de “Kijkgrijp' in Velsen. Nadat het publiek aan de nieuwe manier van winkelen was gewend, werd deze winkel een succes. In 1955 opende Kat in IJmuiden zijn eerste echte supermarkt. Nadien volgden meer supermarktopeningen in de regio Kenn…
• Dekeling, Elseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekeling, Else
  
  (Amsterdam, 5 november 1949)
  
  Beeldend kunstenares te Zaandam. Opleiding Theaterschool en Rietveldacademie, werkt abstract in verschillende technieken.
  
  beeldend_kunstenaar
• Dekker bv, Drukkerij Remmertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker bv, Drukkerij Remmert
  
  Drukkerij te Wormer, fabrikant van diverse soorten vouwkartonnages voor met name de voedingsmiddelenindustrie, opgericht in 1896 door Remmert Dekker Pietzoon, die met een startkapitaal van f 1000 in Wormerveer een papierhandel begon. Het bedrijf specialiseerde zich al snel in de productie van en handel in verpakkingsmaterialen voor banketbakkers; tot 1972 bleven gebakdozen het belangrijkste artikel. Desondanks was in 1938 de doelstelling van Luxe Papierwarenfabriek …
• Dekker bv, Papierindustrie Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker bv, Papierindustrie Adriaan
  
  Verpakkingsdrukkerij te Wormer, indirect voortgekomen uit papierwarenfabriek P. *Dekker Jzn te Wormerveer. P. Dekker Jzn begon in 1850 in Wormerveer met de productie van papieren zakken. Van eenmanszaak groeide dit bedrijf uit tot een nv met aan het begin van de jaren `30 circa 50 werknemers. De crisisjaren maakten een einde aan de bloeiperiode. Na een staking werd het bedrijf in 1938 geliquideerd en kwamen de toen nog 40 werknemers op straat te staan. Op de p…
• Dekker Jz, Mplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker Jz, M
  
  Zie: Zeilmakerij
• Dekker Jz, Stoomhoutzagerij Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker Jz, Stoomhoutzagerij J
  
  Voormalig houtbedrijf te Zaandam, familie-onderneming. In 1845 kocht Jan Dekker Gerbrandszoon (1803-1867), gehuwd met Aagje de Jager, graan- en oliehandelaar, olieslager en peller ter fa. Cornelis Dekker & Zoon, voor zijn zoon Jan de oude wagenschotzager
• Dekker Pz., Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker Pz., Simon
  
  Simon Dekker Pz., peller, op 4 juni 1817 gehuwd met Maartje Honig, lid van het Bestuur der Sluizen in de Lagendijk aan de Zaan en commissielid van de Maatschappij van Moederlijke Liefdadigheid te Zaandijk, raadslid van de gemeente koog aan de Zaan vanaf 1819, burgemeester vanaf 1843 tot hij in 1858 bedankte hij voor het ambt.
• Dekker, Adriana Anna (Ada)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Adriana Anna (Ada)
  
  (Zaandam, 1931)
  
  Beeldend kunstenaar, leerlinge Rijksacademie Amsterdam, schilderes. In 1955 ontving Ada Dekker de Prix de Rome voor schilderkunst. Zij huwde met H. Boer en woonde en werkte in Den Haag, Rhenen en Maartensdijk.
• Dekker, Cornelis Kartenszoon (ook: Cartenszoon)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Cornelis Kartenszoon (ook: Cartenszoon)
  
  (Westzaandam 1741-Zaandam 1816)
  
  Minvermogende te Westzaandam, aan wie een 350 pagina's dik 'journaal' wordt toegeschreven. Dekker had een geringe opleiding en werd, als onder andere orgeltrapper in de vermaning te Westzaandam, in de laagste belastingkohieren genoteerd. Gezien zijn opleiding (vermoedelijk alleen lagere school) wekt het 'journaal`, dat met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid door hem werd geschreven, verwondering en bewonde…
• Dekker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van deze wagenschotzager werd gegeven in april 1683. De molen heeft gestaan ten westen van de Vaan en ten zuiden van de huidige Parkstraat. Uit een testament van 1775 blijkt dat de molen op dat moment al was verdwenen.
• Dekker, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Jonge
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Nieuwe Dekker
  
  molen houtzaagmolen
• Dekker, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Jonge
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in augustus 1679 aan Dirck Pietersz. Decker. Hij heeft vermoedelijk gestaan in de omgeving van de Noordervaldeursloot en ging in januari 1784 door brand verloren.
• Dekker, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Jonge
  
  Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok, ten onrechte ook wel De Oude Dekker genoemd. De windbrief van de wagenschotzager (later balkenzager) werd gegeven in oktober 1662 aan Jan Dircsz. Decker. Hij heeft gestaan ten westen van de dijk, niet ver van de weg, en werd gesloopt in 1889.
• Dekker, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Nieuwe
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Jonge Dekker en Lange Aagt genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1702. De molen heeft gestaan ten noorden van het tegenwoordige Volkspark, nabij de Provincialeweg, en werd gesloopt in 1888.
• Dekker, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Oude
  
  Oliemolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in december 1658. Oorspronkelijk werd hij ook als pelmolen gebruikt en had hij een dubbele bestemming. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Knie, ten noorden en op enige afstand van de Noordervaldeursloot, en werd gesloopt in 1895.
• Dekker, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Oude
  
  Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in oktober 1679 aan Jan Dircksz. Decker. Hij heeft gestaan aan het Zuideinde, tussen de Gouw en de huizen, en werd gesloopt in 1742.
• Dekker, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Oude
  
  Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok, zie: De Jonge Dekker
• Dekker, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Dirk
  
  Zaandam 1765 - Zaandam 1834
  
  Burgemeester van Zaandam van januari 1814 tot april 1815, januari 1819 tot maart 1820 en januari 1823 tot juli 1828. Voor de samenvoeging van Oost- en Westzaandam was Dekker een half jaar maire of burgemeester van Oostzaandam. Dekker, koopman van beroep, was nadat
• Dekker, Gerardus (Gé)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Gerardus (Gé)
  
  Zaandam, 10 december 1904 – Zaandam, 18 maart 1995
  
  Gé Dekker was een topzwemmer, die Nederland eenmaal vertegenwoordigde bij de Olympische Spelen in Parijs 1924.
  
  zwemmer
• Dekker, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Gerrit
  
  Oudendijk, 1911 - Santpoort 31 juli 1991
  
  Journalistiek tekenaar Gerrit Dekker is geboren te Oudendijk, een dorp op de monumentale West-Friese Omringdijk. Hij moest van zijn vader bouwvakker worden maar omdat hij pittig kon tekenen mocht hij naar de ambachtsschool waar hij negens haalde voor vaktekenen en handtekenen. Hij vertrok 16 jaar oud naar de Zaanstreek om reclametekenaar te worden bij o.a. Bruijnzeel en Verkade.
• Dekker, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Jan
  
  Handelsonderneming en aanvankelijk ook (chemische) industrie te Wormerveer; familie-onderneming vanaf eind 18e eeuw, in 1991 onderdeel van Naarden International te Naarden.
  
  In 1774 richtte Jan Gerbrandsz. Dekker gehuwd met Guurtje Cornelisd. Schenk, samen met zijn zwager Lammert Trip gehuwd met Claartje Jansd. Schenk, de firma Trip & Dekker op, maar in 1778 besloot hij onder eigen naam door te gaan met zijn 'handel in potasch en weedasch', met daarnaast een trashandel. De tras werd…
• Dekker, Jan Adriaanszoonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Jan Adriaanszoon
  
  Zaandam, 1834 - Zaandijk, 1905
  
  Jan Adriaanszoon Dekker, progressief-liberaal gemeenteraadslid en wethouder, tevens locoburgemeester te Koog, van beroep handelaar in vooral peulvruchten, werd in 1891 namens de liberale kiesvereniging 'Kiesrecht is Kiesplicht' in de raad van Koog gekozen, gelijktijdig met de
• Dekker, Remmertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Remmert
  
  Zaandam, 04 juni 1860 - Amsterdam, 15 april 1911
  
  Remmert Dekker was beeldend kunstenaar, bekend geworden als tekenaar, tekenonderwijzer, schilder en etser van molens, landschappen en stadsgezichten. Dekker woonde en werkte vooral in Haarlem en Velsen.
• Dekker, Truusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Truus
  
  Wormerveer, 13 mei 1922
  
  Truus Dekker is een actrice uit Wormerveer, werd vooral bekend door de TV-programma's van Wim Schippers als Het is weer zo laat, daarna met de rol van Loes de Wilde in De Lachende Scheerkwast, Op zoek naar Yolanda en Plafond over de vloer
• Dekker, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Willem
  
  (Zaandijk 1814-Zaandam 1860) Huisschilder van beroep, ontwikkelde zich tot een verdienstelijk landschap- en stillevenschilder. Zijn vrouw, Trijntje de Jager, werd “'schilderesse' genoemd.
• Dekschuitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekschuit
  
  De dekschuit, sinds de komst van de stalen schepen het meest voorkomende scheepstype in de Zaanstreek, vooral gebruikt voor het vervoer van cacao. Een plat schip, aan voor- en achterzijde een inlopend dek, aan de achterzijde een roer met helmstok. Het voor- en achterdek beschikt over luiken.
• Delft bv, Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDelft bv, Van
  
  Voormalige koekfabriek aan de Hoogstraat te Koog, thans bakkerijen te Harderwijk. Koekfabriek Van Delft nv werd begin 1900 opgericht door bakker Jan van Delft, toen nog gevestigd aan de Westzijde 124 te Zaandam, waar bakkerij Bood was gevestigd. In één der raamposten kan men nog altijd lezen: 'J. van Delft, confisseur'. In april 1914 zag hij kans het failliete koekfabriekje De Vlijt in Koog op de grens van Koog en Zaandijk, op te kopen, deels met eigen geld, deels met geld van enk…
• Delftbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDelftbuurt
  
  Buurt te Assendelft, genoemd naar de hiervoor genoemde Delft bv, Van, ten oosten van de Dorpsstraat in het midden van het dorp. Het grootste deel van de inwoners van Assendelft woont in deze nieuwbouwwijk uit de jaren '70 en '80 in het midden van het dorp en ten oosten van de Dorpsstraat.
• Delftse rijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDelftse rij
  
  Groep huizen aan de Havenstraat te Zaandam. De oorsprong van de naam ligt in de bestemming van deze in 1927 gebouwde woningen besloten: het huisvesten van de uit Delft meegekomen werknemers van de Artillerie Inrichtingen (Eurometaal).
• Demografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDemografie
  
  Wetenschap, die zich bezighoudt met het noteren, tellen en rangschikken van bevolkingsgegevens. Van 1840 af zijn op grond van zo betrouwbaar mogelijk te achten volkstellingen zulke gegevens bekend. De hierna verwerkte bewonersaantallen van vóór 1840 zijn verzameld uit allerlei bronnen, berusten voor een groot deel op schattingen en worden, hoewel naar nauwkeurigheid is gestreefd, onder enig voorbehoud vermeld. De statistische verwerking heeft plaats in twee na elkaar opgenomen tabell…
• Dennenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDennenboom, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in oktober 1708. Hij heeft gestaan achter de tegenwoordige Reigerstraat. In januari 1827 werd de fundering van de molen verkocht; waarschijnlijk is hij kort daarvoor gesloopt.
• Dennenpoepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDennenpoep
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: Simon Johannes Johannes.
• Desertieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDesertie
  
  Onttrekking aan de krijgsmacht, met het doel dienstplicht of oorlogsgevaar te ontkomen. Met name in de Franse tijd en tijdens de Belgische opstand/oorlog (dus tussen 1810 en 1840) waren er in de Zaanstreek deserteurs. Desertie werd (en wordt) tijdens oorlogshandelingen als een ernstig vergrijp beschouwd en zwaar gestraft. In welke mate desertie in de Zaanstreek voorkwam, is niet bekend, noch te schatten. Al met al moet er toch een niet onaanzienlijke groep deserteurs zijn geweest. In …
• Detailhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDetailhandel
  
  Kleinhandel, deel van de dienstensector die de verkoop in winkels en op Markten omvat. Omvang en ontwikkeling van de detailhandel in de Zaanstreek, alsmede de spreiding en differentiatie hiervan, wijken niet of nauwelijks af van de landelijke situatie. Zie:
• Detz, Arnoldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDetz, Arnold
  
  (1944)
  
  Beeldend kunstenaar, Krommenie. De kunstschilder Arnold Detz werd opgeleid aan de Rietveld Academie te Amsterdam en werkt in een naar abstractie neigende herkenbare stijl (olieverven).
  
  Zie ook informatie op internet
  
  beeldend_kunstenaar
• Deugden, voorstellingen vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeugden, voorstellingen van
  
  Al sinds de middeleeuwen worden in Europa deugden voorgesteld door vrouwenfiguren met bepaalde attributen. Vooral in de 17e en 18e eeuw werden deze beelden van deugden gebruikt als versiering aan en in kerken en gebouwen met een wereldlijke bestemming (recht- en raadhuizen, weeshuizen, woonhuizen of boerderijen). Ze werden uitgevoerd in steen, hout, edel of onedel metaal, werden geschilderd op linnen doek, houten ondergrond, op tegeltableaus enzovoort.
• Deurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeur
  
  In de Zaanstreek treffen we geen oudere dan 17de eeuwse deuren aan. Deze 17de eeuwse deuren waren uitgevoerd als opgeklampte deuren, waarbij voor de buitendeuren soms gecanneleerde delen werden toegepast. Zie ook: Dooddeur. In het interieur werden ook meer-paneelsdeuren gebruikt. Het regelwerk was daarbij uitgevoerd met een fijne profilering. Soms zien we hier ook gedraaide spijlen in de binnendeuren opgenomen. Hierbij kan een relatie worden ge…
• Deurenfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeurenfabricage
  
  Zie: Bruynzeel-bedrijven.
• Deurkalfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeurkalf
  
  In de vroegere bouw de scheiding tussen deuropening en bovenlicht in de gevel aan de straatzijde. Om gebouwen herkenbaar te maken werd soms aan of in de gevel de naam aangebracht, bijvoorbeeld met een gevelsteen of een uithangteken. Over het algemeen werden aan woonhuizen geen namen gegeven; de bewoners hadden niettemin ook wel de behoefte hun huis herkenbaar te maken voor voorbijgangers of bezoekers. Eén van de aardigste mogelijkheden daartoe bestond uit het aanbrengen van een gesned…
• Deutel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeutel, de
  
  Volmolen te Oostzaandam. De molen werd in juni 1681 opgenomen in een assurantiecontract. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, ter hoogte van het Grote Glop, en werd gesloopt in 1790.
• Deutel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeutel, de
  
  Houtzaagmolen te Koog, paltrok. De enige vermelding van de balkenzager is in het Verpondingsregister van 1731. De volgorde van de molens op deze lijst wekt het vermoeden dat hij heeft gestaan ten noorden van het Breedweer, het, aan en ten oosten van de Dors.
• Diakenhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiakenhuis
  
  Zie: Wees- en armenzorg en armenzorg.
• Dialectplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDialect
  
  Zie: Zaans.
• Dichtgenootschappenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDichtgenootschappen
  
  Zie: Al Verder.
• Diederen, drsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiederen, drs
  
  Josephus Antonius Marie (Brunssum, 1930). Gemeenteraadslid te Zaandijk en later Zaanstad, nadien burgemeester van Monnickendam. Sociaal-geograaf Diederen kwam via Naarden uit Limburg naar de Zaanstreek toen hij werd benoemd tot rector van het St. Michaël College te Zaandam. In 1966 werd hij voor de KVP in de gemeenteraad van Zaandijk gekozen. Hij bleef in die gemeente raadslid tot 1972, toen hij verhuisde naar Zaandam. Van 1970 tot 1974 was hij lid van Provinciale Staten. In 1974…
• Diemermeer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiemermeer, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in 1746; de molen was afkomstig uit Diemermeer, waar hij als watermolen dienst deed. Hij werd herbouwd nabij en ten zuiden van de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt in 1790.
• Dienst Jacobs, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDienst Jacobs, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juni 1722. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Vaart, ten zuiden van het Blauwepad. In 1888 raakte hij tijdens het malen in brand en werd hij geheel verwoest.
• Dienstencentraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDienstencentra
  
  Instellingen met het doel de oudere mens zo lang mogelijk in zijn/haar omgeving te laten functioneren. De zeven dienstencentra in Zaanstad zijn sinds 1977 ondergebracht in een stichting, met een centraal bureau aan de A.G. Verbeekstraat te Zaandam. De stichting tracht te bevorderen dat ouderen zoveel mogelijk zelf hun belangen behartigen. Daarbij verleent zij ondersteuning en geeft zij voorlichting over de bestaande voorzieningen. Ook stimuleert zij initiatieven tot nieuwe vormen…
• Dienstensectorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDienstensector
  
  Alle productie-activiteiten buiten die van de primaire sector landbouw, visserij en dergelijke en de secundaire sector mijnbouw, industrie, bouwnijverheid, enzovoort. Tot de dienstensector behoren de Handel, het vervoer, het Bankwezen, het Verzekeringswezen en allerlei andere zakelijke diensten, maar óók de
• Dienstplichtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDienstplicht
  
  De verplichting om de staat met zijn persoon te dienen. Ofschoon ook burgerlijke dienstplicht denkbaar is, en in enkele perioden in de geschiedenis voorkwam, wordt hier de militaire dienstplicht bedoeld. Deze verplichting bestond al in de oudheid; in de germaanse samenleving kwam bijvoorbeeld de heervaartplicht voor. De militaire dienstplicht is sinds de
• Diepen, Alice vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiepen, Alice van
  
  Alice van Diepen (1961), historica, met museologie als belangrijkste bijvak, trad van 1989 tot 1995 als museumconsulent van de Stichting Steun Musea Zaanstreek op. Van 1996 tot 1999 was zij hoofd Museale zaken van het Zaans Museum, in 1999 was zij negen maanden directeur ad interim van het Zaans Museum.
• Dieprioolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiepriool
  
  Zie: Riolering Afvalwater, Gemeentewerken en Milieubeheer.
• Dierenambulanceplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDierenambulance
  
  Activiteit van de Vereniging Dierenbescherming Zaanstreek; het vervoer van dode, zieke en/of gewonde dieren. De dienst is gevestigd naast het Dierencentrum Zaanstreek e.o., Stichting Zaanstreek e.o. aan de Dr. H.G. Scholtenstraat te Zaandam en bestond voordien als meldpunt bij het Vogelopvangcentrum Zaanstreek, Stichting te Krommenie. Aanvankelijk werd de vervoersdienst voor dieren opgezet met hulp van vrijwilligers in particuliere auto's. Met de komst van een echte dierenambula…
• Dierenbeschermingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDierenbescherming
  
  Algemene benaming voor het streven dieren te beschermen tegen mishandeling en slechte verzorging, zowel gericht op het individuele (huis)dier als op de soort (vervuiling, aantasting landschap, bontfokkerij, bio-industrie). Naast het streven naar wettelijke beschermingsmaatregelen houdt de dierenbescherming zich bezig met het inrichten en in stand houden van asielen, controle op wettelijke voorschriften en informatieverschaffing over dierenbehandeling en -mishandeling. De diere…
• Dierenbescherming Zaanstreek, Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDierenbescherming Zaanstreek, Vereniging
  
  Vereniging, opgericht in 1934, met als doelstelling een asiel te stichten en dat draaiende te houden. De vereniging werd opgericht op initiatief van mevr. Hesselman, die in het begin van de jaren '30 was begonnen met de opvang van zwerfhonden- en katten in haar schuur aan de Belgischestraat te Zaandam. Het asiel werd ingericht aan 't Kalf te Zaandam en bleef daar ruim vijftig jaar in gebruik. Eind jaren '70, toen het asiel verouderd was, raakte de sticht…
• Dierencentrum Zaanstreek e.o., Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDierencentrum Zaanstreek e.o., Stichting
  
  Stichting die het dierenasiel en -pension aan de Dr. H.G.Scholtenstraat te Zaandam beheert. De stichting werd opgericht in april 1985 door de Stichting Bouwfonds Dierencentrum Zaanstreek e.o. Deze stichting was in het leven geroepen door de Vereniging
• Dijk & Allan bv, Drukkerij Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijk & Allan bv, Drukkerij Van
  
  Drukkerij te Westzaan. Het bedrijf werd in april 1894 als firma opgericht door H.A. van Dijk en J.J. Allan te Westzaan, in januari 1984 werd het omgezet in een bv. De drukkerij beschikt over offsetapparatuur en houdt zich voornamelijk bezig met het vervaardigen van handelsdrukwerk, waaronder brochures in kleurendruk. Daarnaast behoort boekdruk tot de mogelijkheden. Bij Van Dijk en Allan waren in 1991 8 personen in dienst.
• Dijk, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijk, De
  
  Band uit 1981 bestaande uit o.a. Huub van der Lubbe die Nederlandstalige popmuziek brengt. De band dankt zijn naam aan de Amsterdamse Zeedijk. De Dijk onstond uit Stampei. Bekende hits zijn onder andere 'Bloedend Hart' en 'Mag het licht uit'. De Dijk won diverse prijzen waaronder de Zilveren Harp in 1987 en de Gouden Harp in 1993.
• Dijk, Johan Hendrik (Jan) vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijk, Johan Hendrik (Jan) van
  
  Oostzaan 4 juni 1918 - Zwijndrecht 25 november 2016 Jan van Dijk 1918-2016 Jan van Dijk was pianist, organist, dirigent, theoreticus en componist. Hij doceerde aan de conservatoria van Rotterdam, Tilburg, Den Haag en Amsterdam, compositie, harmonie, contrapunt, analyse, hoofdvak theorie der muziek. Jan van Dijk was jurylid aan de conservatoria van Gent en Brussel. Hij dirigeerde lange tijd het Gouds Symfonie-orkest, was muzikaal medewerker van dagbladen, tijdschri…
• Dijkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijken
  
  Waterwerken, aangelegd om het achterliggende land tegen overstroming te vrijwaren. Zonder duinen en dijken is bewoning van grote delen van West-Nederland, waaronder de Zaanstreek, onmogelijk. De Zaanstreek ligt tussen 0,5 meter en 4,5 meter beneden Nieuw Amsterdams Peil (NAP) en zou zonder dijken geheel onder water staan.
• Dijkgraafplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkgraaf
  
  Zie: Polderbestuur.
• Dijkgraaf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkgraaf, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit augustus 1728. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Knie, ten zuiden en op enige afstand van de Almanaksloot, en kwam in 1794 in slopershanden.
  
  molen pelmolen
• Dijkhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkhuizen
  
  Woningen, gebouwd op of in het talud van een dijk. Vooral langs de hoge dijken, zoals Zuiddijk, Hogendijk en Westzanerdijk, ontstonden huizen van een bijzonder type, doordat zich onder de op straatniveau gebouwde woonverdieping nog een (soms vrij diep) onderhuis bevindt. Bij woningen langs de lage dijken valt op sommige plaatsen op dat ze beneden het niveau van de belendende straat zijn gebouwd. In de vaak trefzekere volkstaal werden zulke huizen “'koitekaikershoisies' genoemd.
• Dijkkamp, Gieterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkkamp, Gieterij
  
  Metaalbedrijf te Zaandam. De gieterij werd opgericht in januari 1964 en ontstond uit het door A.A.J. Dijkkamp en diens zoon L. Dijkkamp sr. in 1914 opgerichte familiebedrijf IJzer- en Metaalgieterij De Kloet - firma A.A.J. Dijkkamp & Zn. Vader en zoon vestigden het bedrijf in 1914 op het Blauwe Zand; naderhand werd de gieterij verplaatst naar een terrein aan de Pieter Ghijsenlaan 10 te Zaandam. Hun activiteiten werden in 1963 beëindigd. L. Dijkkamp jr. richtte daarna in l964 …
• Dijkman, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkman, Henk
  
  (Zaandam, 10-1-1949)
  
  Fotograaf Henk Dijkman studeerde fotografie, televisie en film aan de Minneapolis College of Art en reisde door Amerika aan het eind van de jaren zestig. Terug in Nederland, studeerde hij af aan de Gerrit Rietveld Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving in Amsterdam.
• Dijkslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijksloot
  
  Zie: Sloten 4
• Dijkstra, Hennieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkstra, Hennie
  
  Zaandam, 25 oktober 1912 – Zaandam, 1 maart 1994
  
  Harmen Hendrik (Hennie) Dijkstra was de ZFC-doelman die op 23 april 1939 debuteerde bij het Nederlands elftal in een vriendschappelijke wedstrijd tegen België (3-2 winst). Dijkstra manifesteerde zich in 1939 tijdens de wedstrijd tegen het Belgisch nationaal elftal als
• Dik, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDik, Cor
  
  Zaandijk, 10 augustus 1906 – Amsterdam, 15 juni 1975
  
  Cornelis (Cor) Dik, beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist, etser en tekenaar van landschappen, portretten, stillevens en vooral van mensen in hun doen en laten. Cor Dik was autodidact, maar wist zich te ontwikkelen tot een technisch bekwaam kunstenaar. Hij werkte onder meer in Zaandijk, Haarlem, Loosdrecht, Ede, Amsterdam en sinds 1965 in Ilpendam en gaf enige tijd les aan de Rietveld Academie te Amsterdam.
• Dikkert, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDikkert, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de eiken- en balkenzager, een dommekracht, is niet bekend; de eerste vermelding dateert uit 1672. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, even zuidelijk van de Mallegatsluis, en werd in 1896 gesloopt om in Amstelveen herbouwd te worden als korenmolen. Een huidig wooncomplex is naar De Dikkert vernoemd.
• Dil, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDil, Henk
  
  Zaandam, 20 juni 1937 - Zaandam, 6 maart 1993 Henk Dil 1937-1993 Hendrik (Henk) Dil, beeldend kunstenaar, keramist, beeldhouwer en bewonderaar van vooral de oud-chinese keramiek koos na zijn diensttijd voor de kunst. Hij woonde en werkte in Zaandam waar hij zijn atelier had in de werkgemeenschap Dam 8 en gaf hoegenaamd niets om maatschappelijke ambities. In 1963 had Henk Dil een krantenwijk en later een broodwijk om in zijn levensonderhoud te voorzien.
• Dingstalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDingstal
  
  Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.2.2. en 1.2.6.
• Dioxineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDioxine
  
  Dioxine is een verzamelnaam voor giftige stoffen die kunnen ontstaan bij de verbranding van chloorhoudendende (kunst)stoffen. Dioxine ontstaat bijvoorbeeld in vuilverbrandings installaties. Omdat ze oplosbaar zijn in vet kunnen ze zich ophopen in het vet van mens en dier.
• Dirk de Eenvoudigeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDirk de Eenvoudige
  
  Houtzaagmolen te Westzaan, klein wipmolentje, zie: De Vriendschap, de
• Dirk, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDirk, de Jonge
  
  Cacaomolen, en oorspronkelijk blauwselmolen, te Westzaan, zie: De Paradijsvogel, de
  
  cacaomolen molen blauwselmolen
• Dirk, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDirk, de Jonge
  
  De Jonge Dirk is een kleine papier en slijpmolen aan de Weelsloot, ten oosten van molen Het Prinsenhof in Westzaan. De molen draaide eerder onder de naam Indiës Welvaren in Zaandam.
  
  Externe link
  
  *
• Discipel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiscipel, de
  
  Snuifmolen te Westzaan, zie: De Kwikstaam
• Distributieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDistributie
  
  Zie: Tweede Wereldoorlog.
  
  tweede_wereldoorlog
• Districtenstelselplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDistrictenstelsel
  
  Zie: Bestuur en Rechtspraak 3.1.1
• Dizzy Man's Bandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDizzy Man's Band
  
  Zaanse popgroep, in 1969 opgericht onder de naam 'Take Five'. In 1970 werd de naam gekozen waaronder de band bekendheid kreeg. Die bekendheid groeide snel door de ongebruikelijke en spectaculaire manier van optreden. Bij de oprichting bestond de formatie uit: Jacques Kloes (zang, composities), Herman Smak (toetsen, composities), Dick Buysman (bas), Dirk van der Horst (gitaar). Klaas Versteeg (saxofoon, fluit), Karl Kalf (trompet. cello) en “Bolle' Bob Ketzer (percussie, zang).
• Dobbelsteen, Rob van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDobbelsteen, Rob van den
  
  (Zaandam, 23 september 1941-Schoorl 20 april 2020)
  
  Journalist en auteur. Hij zat nog op school toen hij in 1957 waterpolo- en voetbalverslagen begon te schrijven voor ‘Dagblad voor de Zaanstreek De Typhoon’. Ook ‘Het Vrije Volk’, ‘De Nieuwe Dag’ (kopblad van ‘De Tijd) en ‘Goal’ (radioprogramma van de KRO) maakten al enige tijd gebruik van zijn diensten toen hij in 1967 een vaste aanstelling kreeg op de sportredactie van het ANP in Den Haag.
• Docter, Gerhardusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDocter, Gerhardus
  
  Schoten 1 maart 1917 - duingebied bij Overveen 23 februari 1944
  
  Ger Docter werkte als sportinstructeur, gespecialiseerd in zelfverdediging, in Zaandam. In de meidagen van 1940 diende hij bij een regiment Jagers. Medio 1943 weigerde hij zich te melden voor terugvoering in Duitse krijgsgevangenschap en trachtte hij via België, Frankrijk en Zwitserland uit te wijken naar Engeland. Bij de Zwitserse grens werd hij gearresteerd en veroordeeld tot vier maanden gevangenisstraf wegen…
• Dodenbossenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDodenbossen
  
  Zie: Begrafenisfondsen
• Does, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoes, Jaap
  
  Koog aan de Zaan, 24 april 1924 - Vledder, 9 april 2008
  
  Jacob (Jaap) Does, beeldend kunstenaar; schilder, aquarellist, tekenaar en etser van portretten, naakten, bloemen, stillevens en landschappen in impressionistische trant. Jaap Does ontving zijn opleiding aan de Academie Kunstoefening te Arnhem en de Rijksacademie te Amsterdam. Hij woonde en werkte in Koog, Vorden, Arnhem en Amsterdam.
• Doeves, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoeves, Dirk
  
  Zaandam 23 mei 1935
  
  Schrijver van boeken als het autobiografische Dirkie de Zaankanter, dat in De Typhoon als feuilleton en vervolgens in boekvorm verscheen (Zaandam 1985). Een tweede roman Anne en Mar, bleef vooralsnog onuitgegeven. Hij schreef verder nog
• Doffer, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoffer, de Blauwe
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend; de eerste vermelding dateert uit 1721. Hij heeft gestaan ten westen van de Vaart, iets ten zuiden van de Papenpadsloot, en werd in 1746 verkocht om te worden gesloopt.
• Dok van, -Weele van, Annekeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDok van, -Weele van, Anneke
  
  Zaandam, 24 oktober 1947
  
  Anneke van Dok-van Weele is een Nederlandse politica en socialistische journaliste, die in de gemeentepolitiek vlot carrière maakte als wethouder in Hoorn en burgemeester van Diemen en later Velsen. Werd in het eerste kabinet-Kok tamelijk verrassend staatssecretaris voor buitenlandse handel. Was door haar sterk internationaal gerichte portefeuille ook voor Haagse insiders een tamelijk onzichtbare bewindspersoon. Onder meer haar succesvolle i…
• Dokter Roggertspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDokter Roggertspad
  
  Pad in de Molenbuurt te Zaandam haaks op de Westzijde, ook bekend als Dokter Rogaardspad en oorspronkelijk als Huismanspad. Deze eerste naam van het pad verwijst naar de in 1743 gesloopte houtzaagmolen De Huisman, waar het pad heen voerde. De beide andere namen verwijzen naar één van de bewoners van het pad. Het was vermoedelijk al in de 17e eeuw aanwezig, maar het eerst bekende
• Doleantieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoleantie
  
  Zie: Anti-Revolutionaire Partij en Gereformeerden
• Dolfijn, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, De
  
  Houtzaagmolen in Westzaan, vermoedelijk paltrok. De windbrief werd gegeven in april 1641. Hij heeft gestaan aan en ten westen van De Gouw, achter het Koperbergspad, en werd kort na mei 1754 gesloopt.
• Dolfijn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de (vermoedelijke) balkenzager is onbekend; de eerste vermelding dateert uit 1683. Hij heeft gestaan in het verlengde van het Stuurmanspad, en veranderde in 1808 nog van eigenaar. Verdere gegevens ontbreken.
• Dolfijn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de
  
  Oliemolen te Wormerveer. De enige vermelding van de molen dateert uit 1683. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk.
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Dolfijn, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de Jonge
  
  Snuifmolen te Westzaan, ook de Witte Troffel genoemd. De windbrief werd gegeven in februari 1726, maar hij werd pas gebouwd in 1730. In september 1779 werd hij door brand verwoest. Zijn standplaats is niet bekend.
• Dolfijn, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de Jonge
  
  Papiermolen en later pelmolen te Westzaan, ook de koperen Berg genoemd. De windbrief werd gegeven in maart 1695. Hij werd voor 1819 tot pelmolen omgebouwd. Hij heeft gestaan nabij en ten westen van de Gouw, achter het Koperbergspad, en werd in 1900 afgebroken en vervoerd naar Joure, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
• Dolfijn, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de Witte
  
  Papiermolen te Westzaan en later Assendelft. De eerste vermelding dateert uit 1763. In 1785 werd hij van zijn standplaats te Westzaan ten westen van de Gouw afgebroken en vervoerd naar Assendelft, waar hij werd herbouwd aan de Delft, nabij het Zaandammerpad. In juni 1799 werd hij door brand verwoest, waarna de te Oostzaan afgebroken pelmolen
• Dolfijntje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijntje, het
  
  Snuifmolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit augustus 1717. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, even ten noorden van de Mallegatsloot, en werd kort na 1801 gesloopt.
  
  molen snuifmolen
• Dolle Minaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolle Mina
  
  Dolle Mina was een linkse, radicaal feministische actiegroep, ontstaan in december 1969. Met ludieke acties wilde zij de rechten van vrouwen verbeteren. Ondanks de formele rechten die vrouwen hadden, was er nog veel onrecht en achterstelling. De naam 'Dolle Mina' ontleende de actiegroep aan de bijnaam van de vrouwenstrijdster Wilhelmina Drucker (1847-1925). Deze strijdbare feministe van het eerste uur had als bijnaam ‘IJzeren Mina’. Wilhelmina Drucker streed tegen onrechtvaardige we…
• Domela Nieuwenhuis, Ferdinandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDomela Nieuwenhuis, Ferdinand
  
  Amsterdam 31 december 1846 – Hilversum 18 november 1919
  
  Nederlands socialist, feitelijk leider van de in 1881 opgerichte Sociaal Democratische Bond.
  
  Van 1870 tot 1879 was Domela Nieuwenhuis Luthers predikant, achtereenvolgens in Harlingen, Beverwijk en Den Haag. Als zodanig bleek hij al een verklaard anti-militarist en een ijverig voorstander van de omstreeks 1870 ontstane internationale vredesbeweging. In 1879 trad hij uit de kerk en begon hij de uitgave van …
• Domineespadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDomineespad
  
  Pad te Koog, thans bekend als Zuiderkerkstraat. Het padreglement werd in 1694 vastgesteld.
  
  actualiseren
• Domineestuin, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDomineestuin, Stichting
  
  Stichting te Zaandijk. opgericht in mei 1979, met de bedoeling de oude arbeidersbuurt Achter de Kerk voor volledige ondergang te behoeden. De stichting kwam voort uit een gelijknamige werkgroep, die ontstond toen de gemeente Zaandijk begin jaren '70 plannen ontwikkelde om de resten van de vervallen buurt Achter de Kerk volledig te slopen. De Domineestuin is een der paden in deze buurt. Na kraakacties bleven enige direct bedreigde panden gespaard. De contacten met (inmid…
• Donath, Willem Frederikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonath, Willem Frederik
  
  Wormerveer, 25 juni 1889 – Den Dolder, 21 februari 1957
  
  Willem Frederik Donath was een fysioloog en hygiënist.
  
  fysioloog hygienist
• Donau-pontplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonau-pont
  
  De Donau-pont was een uit Duitsland afkomstige zeer grote veerpont die vanaf september 1953 werd ingezet als Rijkspont 12 bij de Hembrug om aan toenemende autoverkeer tussen Zaandam en Amsterdam tegemoet te komen. Met de komst van de Coentunnel in 1966 was de Donaupont niet meer nodig.
• Donerenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoneren
  
  Bent u tevreden over de gratis online-encyclopedie van de Zaanstreek? Misschien wilt u de Vereniging Zaans Erfgoed, die deze site verzorgd heeft en beheert dan helpen met een kleine gift?
  
  Zo ja, klik dan op de button
  
  
• Dongen, Aleida vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDongen, Aleida van
  
  Zaandam, 11 december 1933 - Zaandijk, 19 september 2022
  
  Derkjen Aleida van Dongen, concert- en liedzangeres, dirigente, leerlinge van Annie Hermes en Jac. Kort. Zij verleende haar medewerking vele jaren aan concerten in binnen- en buitenland. Samen met haar pianobegeleidster gaf ze door het hele land liederenrecitals. Ook werkte ze mee aan uitvoeringen van oude muziek met het Ateliertrio van Jaap Spigt. Samen met haar man Hans Pos vormde zij jarenlang het hart van de
• Dongen, Lenette vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDongen, Lenette van
  
  Zaandam, 1 december 1958
  
  Cabaretier en zangeres, in 1989 begonnen met theatervoorstellingen, eerst met Peter Lusse en Hans van Gelder, vanaf 1993 solo. Zij bezat hiervoor een eigen dansschool in Uithoorn die zij verkocht toen ze naar de kleinkunstacademie ging. In 2004 ontving zij de Annie M.G. Schmidtprijs samen met Spinvis voor het nummer Vergeet mij niet. Lenette van Dongen was getrouwd met cabaretier Jacques Klöters.
• Dongen, Maria vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDongen, Maria van
  
  Zaandam 23 maart 1928 - Zaandam 20 oktober 2012 Maria van Dongen 1928-2012 Operazangeres, sopraan, met een internationale carrière, woonde enige tijd in Zwitserland.
  
  In 1957 won Maria van Dongen de eerste prijs bij het Internationale Vocalistenconcours te Den Bosch. In 1958 viel ze in de prijzen bij het Concours van Genève. Dit leverde haar een contract op dat haar vanaf 1959 zes jaar verbond aan de opera van Zürich waar zij haar debuut maakte als Leonore in Verdi's La forza…
• Donia, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonia, Dirk
  
  Franeker 10 januari 1859 - Zaandam 18 december 1928
  
  Dirk Donia, sociaal-democratisch gemeenteraadslid, wethouder en loco-burgemeester te Zaandam tussen 1911 en 1923, lid van Provinciale Staten. Dirk Donia volgde alleen de lagere school, daarna werd hij timmerman, eerst in zijn geboorteplaats Franeker, later in Amsterdam en tenslotte bij de spoorwegen in Zuidhorn. In Amsterdam, waar hij
• Donk, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonk, Maarten
  
  Kempen 1505 - Amersfoort 16 april 1590 Maarten Donk, Mennistenhater en -vervolger, lid van de Spaanse Inquisitie, pastoor in Wormer van 1541 tot 1558 Maarten Donk, ook Martinus Duncanus, Rooms Katholiek geestelijke, pastoor en rector van de Latijnse school in Wormer van 1541 tot 1558, daarna benoemd tot pastoor in Delft. Maarten Donk kwam naar Wormer toen de tegenstelling tussen Roomsen en Doopsgezinden een triest dieptepunt had bereikt.
• Donker & Middelhoven bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonker & Middelhoven bv
  
  Houthandel te Zaandam, ontstaan in 1985 door een fusie tussen Donker en Schipper en Simonsz & Middelhoven (zie: H. Simonsz, Jan en Zoon). Na de fusie tot Donker & Middelhoven verliet Simonsz & Middelhoven het in 1979 in gebruik genomen terrein aan de Industrieweg te Wormerveer en concentreerde de houthandel zich op het terrein van Donker en Schipper aan de Sluispolderweg te Zaandam. Belangrijkste klanten van de nieuwe houthandel, die zich vooral in vurehout en triplex sp…
• Donker & Zn., nv Houthandel v/h P.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonker & Zn., nv Houthandel v/h P.
  
  Houthandel te Zaandijk. Tot 1970 zelfstandig, daarna gefuseerd met Houthandel P. Schipper Gzn. te Zaandam tot Donker & Schipper Houthandel bv, die vervolgens in 1985 fuseerde met Simonsz & Middelhoven (zie: Johannes (Jan) Simonsz & Zoon) Bouwspecialiteiten te Wormerveer tot
• Donker, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonker, Dirk
  
  (Wormer 1794-ná 1860)
  
  Notaris en burgemeester van Zaandijk in het midden van de 19e eeuw. Dirk Donker begon zijn loopbaan als deurwaarder te Westzaan; na de benodigde papieren te hebben gehaald werd hij notaris in die gemeente. Later verhuisde hij naar Zaandijk, waar hij zich eveneens als notaris vestigde en waar hij later tot burgemeester werd benoemd. In 1849 moest hij dit ambt op grond van de nieuwe Gemeentewet (volgens welke het ambt van burgemeester niet gecombineerd mocht w…
• Donker, Meindert Mr.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonker, Meindert Mr.
  
  Zaandijk, 16 januari 1831 - Zaandijk, 16 december 1895
  
  Mr. Meindert Donker, burgemeester te Wormerveer, kantonrechter te Zaandam en wethouder en raadslid te Zaandijk. Meindert Donker, zoon van Dirk Donker, promoveerde in 1854 te Leiden en werd een jaar later kandidaat-notaris. Van 1856 tot 1864 was hij burgemeester van Wormerveer; hij legde die functie neer toen hij werd benoemd tot kantonrechter te Zaandam. In 1866 nam hij het notariaat van zijn vader te Zaandijk over. Hi…
• Dood, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in juli 1645. De molen heeft vermoedelijk gestaan nabij het tegenwoordige NS-station, en wordt na 1760 niet meer vermeld.
  
  molen houtzaagmolen
• Dood, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, de
  
  Houtzaagmolen te Koog, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in februari 1725. Hij heeft gestaan ten noorden van het Breedweer, aan en ten oosten van de Dors, en werd afgebroken in 1741. Mogelijk is hij naar Zoeterwoude overgebracht.
• Dood, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit maart 1681. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Braakdijk, en werd in november 1915 door brand verwoest. De laatste jaren van zijn bestaan werd hij gebruikt voor het fijn malen van koffiedoppen en het verwerken van cacao-afval.
• Dood, de Bleekeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, de Bleeke
  
  Meelmolen te Zaandijk, eigendom van Vereniging de Zaansche Molen. De windbrief werd gegeven in september 1656. Beginnende branden in januari 1911 en in juni 1922 werden tijdig geblust. In 1931 werd een elektromotor in de molen geplaatst en werden de roeden verwijderd; drie jaar later volgde de volledige onttakeling. In 1950 werd de meelmolen eigendom van
• Dood, Jan Jansz. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, Jan Jansz. de
  
  In de 17e eeuw een smid te Jisp die vermaardheid kreeg door zichzelf operatief van een niersteen te bevrijden. Zowel Van Ollefen (“De Nederlandsche Stad- en Dorpsbeschrijver', 1696) als J an Wagenaar ( “Beschrijving van Amsterdam', 1760- l 768) achtten dit zo bijzonder dat ze het in hun geschiedschrijving venneldden. Wagenaar's tekst luidt: “Jan Jansz. de Dood was sedert geruime tijd deerlijk door den steen gekweld. Op den 7 april 1651 nam hij het besluit zich zelven te redd…
• Dooddeurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDooddeur
  
  Deur in de voorgevel van 17e- en 18e-eeuwse Zaanse huizen, doorgaans in het midden van deze gevel aangebracht. Het eigenaardige van deze deuren is dat ze niet als toegangsdeur werden gebruikt: de hoofdingang van de woningen bevond zich aan de zijkant. Bij de dooddeur, direct toegang gevend tot het woonvertrek - dus zonder portaal of gang -, ontbraken meestal zowel een stoep als een deurklink of -knop. Er werd alleen gebruik van gemaakt om bruid en bruigom na het huwelijk het huis te l…
• Doodsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoodsluis
  
  Voormalige schutsluis in de banne van Wormer naar de Watering. De Wormer beschuitventers gebruikten de Doodsluis als zij naar Amsterdam gingen, maar deze route raakte begin 18e eeuw in onbruik toen het Barndegat dichtslibde en de Bamdegatsluis werd gesloopt (1714). De schippers van Wormer gebruikten nadien de
• Doofpotplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoofpot
  
  Gebruikelijke aanduiding van een molen (bovenkruier) waarvan kap en wieken verwijderd zijn. Elders wordt zo'n onttakelde molenromp 'peperbus' genoemd.
  
  De als Doopsgezinde Vermaning aan de Oostzijde 82 te Zaandam gebouwde achthoekige kerk, thans in gebruik bij het Apostolisch Genootschap, kreeg in verband met z'n vorm ook de bijnaam de Doofpot. De koepelkerk is naar eclectisch ontwerp in de jaren 1860-1861 ontworpen door de Zaanse stadsarchitect
• Doopsgezinden (Doopsgezinde gemeenten)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoopsgezinden (Doopsgezinde gemeenten)
  
  Protestants kerkgenootschap, broederschap, van grote betekenis in de Zaanse geschiedenis, zowel doordat de ondernemersstand sinds de 17e eeuw overwegend doopsgezind was als door het feit dat de leefgewoonten der doopsgezinden een stempel drukten op de streekmentaliteit.
• Dooptuinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDooptuin
  
  De door een doophek omgeven ruimte rond de preekstoel in protestantse kerken. Na de hervorming, eind 16e eeuw, kwam de dooptuin bij diverse groeperingen in zwang, echter niet bij de doopsgezinden. In de kerkinterieurs vormde de dooptuin een visueel belangrijk en functioneel element. Hier preekte de dominee vanaf zijn hoge preekstoel. Hier vond de doop plaats en hadden de leden van de kerkeraad hun zitplaatsen. Soms, maar niet altijd, stond hier ook de avondmaalstafel opgesteld.
• Door Eendragt Bloeijende (Door Eendracht Bloeiende)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoor Eendragt Bloeijende (Door Eendracht Bloeiende)
  
  Voormalig zang- en muziekgezelschap te Koog en Zaandijk, opgericht in 1851 en daardoor een van de oudste met name genoemde koren. Vooral tussen 1870 en de Eerste Wereldoorlog maakte het gezelschap een bloeitijd door, de eerste periode daarvan stond het onder directie van de Zaandijkse houthandelaar Jacob Vis Cz. Door Eendragt Bloeijende bestond toen uit een (strijk)orkest en een gemengd koor. Later is de vereniging alleen als koor verder gegaa…
• Door Onthouding Sterk (DOS)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoor Onthouding Sterk (DOS)
  
  Gemengd koor, opgericht door de afdeling Krommenie van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond (ANGOB), in de jaren '20. Het koor bleef bestaan tot aan de Tweede Wereldoorlog en had in de grootste samenstelling ongeveer 100 leden. Naast strijdliederen werd voornamelijk licht repertoire gezongen.
• Doorn, dr Willem vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoorn, dr Willem van
  
  Arnhem 1 februari 1875 - De Bilt 14 februari 1959
  
  Willem van Doorn werd in 1875 in Arnhem geboren en bracht zijn jeugd door in West- Brabant. In 1893 werd hij onderwijzer in Breda. Daarna kwam hij via Hilversum, waar hij de acte middelbaar onderwijs behaalde, naar Zaandam waar hij als leraar Engelse taal- en letterkunde bijna veertig jaar verbonden bleef aan het Gemeentelijk Lyceum, nu Zaanlands Lyceum te Zaandam. Hij was actief in de SDAP en schreef onder andere in
• Doorn, Milica vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoorn, Milica van
  
  Milica van Doorn 1973-1992 De 19-jarige Milica van Doorn bezocht op zondagavond 7 juni 1992, Eerste Pinksterdag, een verjaardagfeest in een flat aan de Fluitekruidweg in Zaandam. Nadat zij rond middernacht vertrok om de bus te halen, kwam zij niet meer thuis. De volgende ochtend werd haar lichaam gevonden door pastoor Jan Broersen in de Noorder Valdeursloot ter hoogte van de St. Jozefkerk aan de Veldbloemenweg in de wijk Kogerveld. Zij bleek verkracht en op gewelddadige wijze o…
• Doos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoos, de
  
  Hennepklopper te Krommenie, ook de Rammeldoos genoemd. De bouw van de industriemolens in de Zaanstreek begon in het jaar 1600 met de hennepklopper van Willem Dirksz van Zaanen en De Doos of Rammeldoos van Krommenieër Pauwel Cornelisz. De windbrief werd gegeven in maart 1600. Hij heeft gestaan aan het eind van de Heiligeweg en werd gesloopt tussen 1654 en 1661.
• Doppenmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoppenmalerij
  
  Molenindustrie, uitgeoefend in het laatste kwart van de 19e eeuw en de beginjaren van de 20e eeuw in voormalige olie- en pelmolens. In de doppenmolens werden de doppen van koffiebonen, rijst en gerst vermalen tot meel ten behoeve van de
• Dorpel, Hanneke van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpel, Hanneke van den
  
  Zaandam 8 juni 1983
  
  Hanneke van den Dorpel, pianiste, vakdocent muziek en culturele kunstzinnige vorming, studeerde af in 2008 aan het Conservatorium van Amsterdam. Van huis uit klassiek pianiste, bekwaamde zich voorts in pop- en musicalrepertoire, met uitstapjes naar jazz en zang.
• Dorpenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpen
  
  De Zaanstreek bestond - en bestaat eigenlijk nog steeds - uit een verzameling van dorpen en buurtschappen, elk met eigen karakter. Hoewel uit de naamkeuze van de dominerende gemeente Zaanstad een andere pretentie blijkt, getuigt de in de vroegere kernen nog grotendeels aanwezige bebouwing niet van verstedelijking. Onder afzonderlijk trefwoord zijn in alle Zaanse dorpen en buunschappen opgenomen, waarbij de bewoningsgeschiedenis is behandeld. Dit betreft
• Dorpsomroeperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpsomroeper
  
  Persoon die besluiten van de Staten, en van het bans- en dorpsbestuur in de dorpen verspreidde, door deze op vaste plaatsen luidop voor te lezen. Ofschoon sinds het einde van de 18e eeuw de taak van de dorpsomroepers steeds meer werd overgenomen door de kranten, bleef de functie tot in de 20e eeuw bestaan. Degenen die de kunst van het lezen niet machtig waren, bleven dankzij de dorpsomroeper ook op de hoogte van alle door de gemeentebesturen noodzakelijk geachte mededelingen. De …
• Dorpsstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpsstraat
  
  Naam van de hoofdstraat in zowel Assendelft als in Jisp, Oost-Knollendam en Wormer. In de overige Zaanse dorpen droeg deze hoofdstraat een andere naam, in Westzaan bijvoorbeeld Krabbelbuurt, in 1939 gewijzigd in J.J. Allanstraat. De eerste bebouwing in de dorpen ontstond doorgaans op of langs een lage dijk. Aanvankelijk was deze bebouwing nog verspreid met veel zicht op de horizon. Het verkeer vond voor een groot deel varend plaats over de wegsloot, die langs het pad, want meer dan…
• Dorpsvormplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpsvorm
  
  Zie; Landschap 2.
• Dorsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDors
  
  Algemeen in de Zaanstreek gebruikte naam voor dwarssloot. of verbinding tussen twee sloten. De Zaanse uitspraak van `dwars` was dors.
• Douanestelsel (Continentaal stelsel)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDouanestelsel (Continentaal stelsel)
  
  Complex van economische maatregelen in de Franse tijd. dat moest voorkomen dat van het Europese vasteland handel met Engeland werd gedreven. In Nederland werd het stelsel van kracht in 1810, toen het koninkrijk Holland bij het Franse keizerrijk werd gevoegd. De eerst douanen kwamen in augustus 1810 naar de Zaanstreek. Zij bleven tot de bevrijding, eind 1813.
• Downloadsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDownloads
  
  De volgende bestanden kun je downloaden vanaf Google Drive. Je krijgt eerst een melding dat het bestand te groot is voor een voorbeeld.
  
  Download de encyclopedie
  
  (oorspronkelijke versie: 1991) als PDF bestand. Het zijn grote bestanden, dus het kan enige tijd duren.
• DPW Holding bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDPW Holding bv
  
  Samenwerkingsverband van houtbedrijven te Zaandam. zie onder: Donker & Zn., nv Houthandel v/h P.
  
  economie
• Draaisma, Theodorus Arnoldusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDraaisma, Theodorus Arnoldus
  
  Wormerveer, 20 mei 1873 - Den Haag, 30 april 1916
  
  Beeldend kunstenaar, beeldhouwer, werkte voornamelijk in Haarlem en Den Haag en woonde ook in deze plaatsen.
  
  beeldend_kunstenaar
• Draayer, Dirk Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDraayer, Dirk Gerrit
  
  Dieren (Gelderland), 4 april 1879 - Schiedam, 26 februari 1968 Dirk Gerrit Draayer 1879-1968 Dirk Gerrit Draayer, van 1934 tot 1936 burgemeester van Wormerveer. De jeugdige Draayer was een verdienstelijk wedstrijdzwemmer en zoon van HBS-onderwijzer Willem Draayer en Virgine Lucie Waardenburg. Na de gemeentelijke HBS in Leiden te hebben doorlopen werd hij cadet aan de Koninklijke Militaire academie in Breda.
• DraCat Hollandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDraCat Holland
  
  DraCat Holland, gevestigd aan de Vredeweg 1n te Zaandam sinds 1994, importeur en groothandel van fietsen, accessoires en onderdelen. Vennoten zijn Guus Lagrand, Pieter Dral en Derk Dral. Produktie van fietsen voor woon- werkverkeer, sportbeoefening en wedstrijdsport. Klanten kunnen à la carte een fiets bestellen die geheel naar wens wordt samengesteld. Tevens productie van customade fietsen, toegespitst op specifiek gebruik van klanten. Fietsen, zoals mountainbikes voor politie e…
• Drankbestrijdingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrankbestrijding
  
  Samenvattende benaming voor de activiteiten van in aanvang matigingsgenootschappen en later geheelonthoudersverenigingen, die waren cq zijn georganiseerd in zelfstandige lokale groeperingen en in plaatselijke afdelingen in nationaal verband. Het geschrift het Morgenslokje, dat verscheen in 1803. wordt gezien als begin van de Nederlandse drankbestrijding. Desondanks duurde het nog enige decennia voordat gesproken kon worden van drankbestrijding in georganiseerde vorm.
• Drankenindustrie Raakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrankenindustrie Raak
  
  De frisdrankenfabriek van Raak stond aan de Hoogstraat in Koog aan de Zaan, waar in 1962 een geheel nieuwe bottellijn werd geïnstalleerd die een capaciteit kende van 20.000 literflessen per uur. Iets volstrekt nieuws want tot dan werden slechts flessen van 0,7 ltr als grootverpakking in de frisdranken-industrie van Nederland gebruikt. Alle grote merken zouden dit voorbeeld volgen.
• Drie buurten,deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrie buurten,de
  
  Vroeger veel gebruikte aanduiding van Koog, Zaandijk en Wormerveer. Deze dorpen kwamen soms tot gezamenlijke regelingen en afspraken. bijvoorbeeld bij de verdeling van de banskosten. Kennelijk hadden de Drie Buurten samen ook een of meer functionarissen in dienst'. in 1705 kwamen de regenten bijeen om te overleggen over de kosten van de broodwegers. Dezen werden destijds door de overheid aangesteld om paal en perk te stellen aan het geknoei met gewicht en kwaliteit van het dage…
• Driel, Guido vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDriel, Guido van
  
  Amsterdam, 21 augustus 1962
  
  Striptekenaar, illustrator, filmregisseur die opgroeide in Zaandam. Zijn strips kenmerken zich door een zeer schilderachtige stijl. Als dertienjarige tekende en schetste hij samen met Peter Vlot voor Dagblad voor de Zaanstreek de Typhoon de strip Mobbelob en Wabbelob. Na de middelbare school hoopte hij met Vlot bij de Rietveld Academie aan te haken, maar beiden werden afgewezen omdat zij volgens de academie 'niet gepassioneerd' gedrag vertoonden. Dr…
• driel_van_guidoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNog doen: • Studie geschiedenis. • Werd afgewezen voor Rietveld. • Schilderachtige stijl met voor het album Toen we van de Duitsers verloren schilderijen van acryl op zwart papier. • Eerste album Vis aan de wand uit 1994 (over het personage Jonas Schroom in het Amsterdam in 1964). Won in 1995 Stripschapprijs • Andere albums: Meneer Servelaat neemt vakantie, De fijnproever, Om mekaar in Dokkum, De ondergang van Amsterdam, Gasten • 2000 documentaire U spreekt met Frank Laufer (voor het program…
• Driessen, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDriessen, Willem
  
  (Den Haag 11 juli 1886 – Den Helder 19 december 1935)
  
  Willem Frederik George Lodewijk Driessenwas van 1913 tot 1918 burgemeester van Westzaan. Na zijn ambtsperiode aldaar werd hij 1918 verantwoordelijk als regerings-commissaris voor de graan-inzameling in Noord-Holland. In 1919 vervulde werd hij burgemeester van Koog aan de Zaan. In 1921 werd de Koogse burgemeester Driessen benoemd tot plaatsvervangend kantonrechter in het kanton Zaandam. Dat heeft hij tot 1928 gedaan, daarna…
• Drijfriemenfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrijfriemenfabricage
  
  De aandrijving van machines en werktuigen had sinds de invoering van de stoomkracht lange tijd plaats met behulp van centrale drijfwerken. In de fabrieken en werkplaatsen werd een beperkt aantal, meestal niet meer dan één krachtbron gebruikt: een stoommachine. Later ook een petroleum-, gas-, of elektromotor met groot vermogen. Door deze krachtbron werd het centrale drijfwerk in beweging gebracht. Dat was meestal opgehangen aan de zoldering van de werkruimte en bestond uit e…
• Drijver, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrijver, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok. zie: De Visserman, De
• Dromer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDromer, de
  
  Watermolen te Oostzaan. De grote achtkante bovenkruier werd gebouwd in 1651. Hij heeft gestaan aan het eind van de Watering, bij het Barndegat, en werd gesloopt in juni 1914.
• Dromer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDromer, de
  
  Oliemolen te Assendelft, zie: De Oranjeboom, de
  
  oliemolen molen
• Droogmakerijenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDroogmakerijen
  
  Zie Polders Zie ook: Landschap 5 en 10 en Natuur in de Zaanstreek in de Zaanstreek 5.3.
• Dros, Rick Lorenzoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDros, Rick Lorenzo
  
  (1959)
  
  Nederlands cabaretier en tekenaar die in 1993 debuteerde met de voorstelling Bloe Moen. Hij won daarmee de publieksprijs van het Amsterdamse Kleinkunstfestival, maar verloor de prijs van het cabaretconcours van de Wim Sonneveldprijs van Thomas Acda. Later maakte hij de voorstellingen Doondoe en Soplattaswat. Met Majanka Fröhlich speelde hij Wij zijn de Everly Brothers niet! (geschreven samen met Hans Paulides) die hij in eerste instantie solo speelde en Romeo en Hoe-…
• dros_rick_lorenzoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big• Presenteerde op Zaanradio het programma Wat?! samen met Anneke Botterman. Later twee losse programma’s.
  
  
  • Debuutvoorstelling Bloe Moen won publieksprijs Amsterdamse Kleinkunstfestival
  
  
  • Striptekenaar in Volkskrant (Lorenzo). Tekende ook voor School-tv-weekjournaal en schreef daar ook een wekelijks lied voor.
  
• Drukinktfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrukinktfabricage
  
  De vervaardiging van drukinkt is weliswaar verwant aan de verffabricage, die in de Zaanstreek van grote omvang en betekenis is geweest, maar wijkt daarvan door de specifieke eisen als gevolg van bijvoorbeeld droging, laagdikte en druksnelheid in zo sterke mate af dat de productie in gespecialiseerde bedrijven plaats heeft. In de Zaanstreek is alleen
• DTSplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDTS
  
  DTS wielervereniging 'Door Training Sterk'. Op 29 maart 1921 kwamen in café Booij aan de Padlaan in Krommenie een aantal heren waaronder D. de Vries en R. Heijmering bijeen ter oprichting van een wielerclub voor de Zaanstreek, de Zaanlandse Wielerclub DTS, Door Training Sterk. Doel was het beoefenen van de wielersport en vaardigheidsritten, tegenwoordig vaak trim- of toeristische tochten genoemd. De start en aankomst had meestal in de Stationsstraat te Zaandam plaats. Deze tochten trokken …
• Dubbele Buurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDubbele Buurt
  
  Bijzondere bebouwingswijze van de dijk langs de Zaan, voor komend te Koog en Wormerveer. Dubbele buurten worden gekarakteriseerd door een grote hoeveelheid huizen dicht bij elkaar. De twee Zaanse dubbele buurten hebben hun oorspronkelijke aanzicht verloren, maar de naam Dubbele Buurt bleef gehandhaafd. Ze ontstonden doordat men bij dreigende dijkdoorbraak langs de oorspronkelijke dijk een tweede waterkering aanlegde. Zo ontstonden twee dijken naast elkaar die beide bebouwd werden.
• Dubbele Buurt 3plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDubbele Buurt 3
  
  Op de westelijke Zaanoever gelegen houten woonhuis van twee bouwlagen dat in oorsprong dateert uit de 17e en 18e eeuw maar in 1866 zijn huidige vorm kreeg. In de tweede helft van de 19e eeuw werd het pand aan de achterzijde uitgebreid met een stenen Zaankamer. Het pand is opvallend gesitueerd in een bocht van de Dubbele Buurt in Wormerveer.
• Dubbelman, Géplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDubbelman, Gé
  
  (Lage Zwaluwe, 1955 (?))
  
  Fotograaf, woonachtig en werkzaam in Zaandam. Leerde het fotograferen van zijn vader. Maakt vooral foto’s van architectuur en landschappen. In 1995 en 1996 maakte hij in opdracht van de Provincie Noord-Holland een serie over het industrieel erfgoed van de Zaanstreek. Vanaf januari 2001 volgt hij voor de Dienst Noord/Zuidlijn de aanleg van deze metrolijn dwars door Amsterdam Verder volgt hij vanaf 2002 de veranderingen in het Centrum van Zaandam voor het…
• Dubbink, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDubbink, Cees
  
  Zaandijk, 12 januari 1914 – Wassenaar, 8 juli 2014
  
  Cornelis Willem (Cees) Dubbink was een Nederlands jurist.
  
  jurist
• Duif, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, De
  
  Pelmolen in Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in juli 1777. Hij heeft vermoedelijk gestaan in de omgeving van het Smaal. En werd in 1796 gesloopt.
  
  pelmolen oostzaandam molen
• Duif, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Blauwe
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1704. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart. achter het Papenpad en werd gesloopt in 1743.
  
  houtzaagmolen westzaandam paltrok molen
• Duif, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Rode
  
  Houtzaagmolen te Westzaan. De enige vermelding dateert uit september 1710. Hij heeft gestaan ten westen van de weg. nabij de dijk.
  
  houtzaagmolen westzaan molen
• Duif, de verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de vergulde
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in september 1699. Hij heeft gestaan nabij het Papenpad. De laatste vermelding dateert uit 1795.
  
  houtzaagmolen westzaandam molen
• Duif, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Witte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. oorspronkelijke naam: de Zaaijer. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1728. In 1730 werd Jan Jansz. Duyves eigenaar. die de naam van de molen veranderde. De juiste standplaats is niet bekend; hij werd gesloopt in 1743.
• Duif, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Witte
  
  Oliemolen en later verfmolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in augustus 1680. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, binnendijks, en werd in 1895 omgebouwd tot verfmolen. In 1903 werd hij, nadat hij door een stormvlaag zwaar was beschadigd, gesloopt.
• Duif, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Witte
  
  Hennepklopper te Krommenie. ook de Houten Molen genoemd. De windbrief werd gegeven in juni 1634. Gezien zijn bijnaam was hij mogelijk een wipmolen. Hij heeft gestaan ten oosten van Krommeniehorn. bij de Nauernase Vaart. en werd in 1773 gesloopt.
• Duif, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Witte
  
  Hennepklopper te Krommenie, ook wel de Pachter genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1652. Hij heeft gestaan aan de Pachtersloot. werd in 1886 onttakeld en in 1891 gesloopt.
  
  hennepklopper krommenie molen
• Duijn, Wilhelmus Petrus Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuijn, Wilhelmus Petrus Johannes
  
  Wijk aan Zee 1 augustus 1912 - Braunschweig 23 mei 1945
  
  Wilhelmus Petrus Johannes Duijn, fabrieksarbeider, woonachtig in Krommenie, ondertrouwd in april 1941 met G. de Groot. Vader van Gerardus Cornelis Wilhelmus Duijn, geboren in februari 1942.
• Duijs, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuijs, Jan
  
  Nijmegen, 21 februari 1877 - Lochem, 16 september 1941
  
  mr Jan Eliza Wilhelm (Jan) Duijs, bezoldigd propagandist van de SDAP, raadslid en eerste socialistische wethouder te Zaandam, Statenlid, Kamerlid en redacteur van het socialistische weekblad
• Duikersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuikersluis
  
  De duikersluis behoort tot een sluistype met uitsluitend waterstaatkundige functie, doorvaart was niet mogelijk. In de Zaanstreek waren verscheidene duikersluizen, o.a. bij Nauerna en Oostzaan die werden gebruikt om het achterland te ontwateren. Het bekendst was de Duikersluis in de
• Duiksportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuiksport
  
  Zie: Onderwatersport
• Duinjager, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuinjager, de
  
  De Duinjager, verfmolen en oorspronkelijk snuifmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in augustus 1696 aan Adam Jansz. Duijn. In juni 1781 ging hij door brand verloren waarna herbouw volgde.
  
  De Firma Gebr. Verdonk in Zaandam, eigenares van molen de Duinjager, de enige (niet meer in bedrijf zijnde) verfmolen in Nederland, heeft Rijksmonumentenzorg in januari 1953 verzocht deze in 1781 gebouwde molen te mogen slopen. Het onderhoud was haar te duur. De scharen van de molen…
• Duinmeier, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuinmeier, de
  
  Oliemolen, later doppenmolen en tenslotte pelmolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit maart 1682. Na mei 1883 werd hij gebruikt voor het malen van doppen. en enige jaren later werd hij omgebouwd tot gerstpeller (voor Molenaar's Kindermeel). Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Duinmeiersloot, halverwege het land, en werd gesloopt in 1912.
• Duinmeijer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuinmeijer, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief \verd gegeven in juli 1742 aan Claas Aryaansz. Duijn. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw. in het verlengde van het Rad van Avontuurspad. en werd in december 1891 door brand verwoest.
• Duitsman. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuitsman. de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven injuni 1677. Hij heeft gestaan aan en ten Westen van de Gouw. ten noorden en op enige afstand van de Kopermolensloot. en werd gesloopt in 1791.
• Duitzak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuitzak, de
  
  Pelmolen te Oostzaan. zie: de Gorter
  
  pelmolen molen
• Duivensportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuivensport
  
  Ongeveer 460 personen houden zich met de duivensport in de Zaanstreek bezig, waarvan circa 16.000 duiven worden ingezet voor wedstrijden, aangesloten bij 13 verenigingen. De oudste Zaanse vereniging is Postduivenvereniging De Zeppelin uit Zaandam, die in 1909 werd opgericht en in 1910 de Koninklijke goedkeuring verkreeg.
• Dunbil, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDunbil, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Windhond, de
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Duvelsmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuvelsmolen, de
  
  Meelmolen te Wormer. zie: De Auwelsmolen, De
  
  molen meelmolen
• Duyn, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyn, Hendrik
  
  Uit Zaandam afkomstige adjudant, die na de omwenteling van 1795 in het Orangistische Krommenie de rust herstelde. Van Hendrik Duyn zijn weinig persoonlijke gegevens bekend. Op 28 januari 1795 zochten de gecommitteerden van Westzaandam, Koog, Zaandijk en Wormerveer contact met hem. Hij was toen adjudant bij Daendels en was met Krayenhoff, de leider van de omwenteling te Amsterdam, naar de hoofdstad gekomen.
• Duyvisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis
  
  Ondernemersgeslacht, reeds bekend in de 16e eeuw, vooral actief in de 19e en 20e eeuw. De familie Duyvis stamt van het geslacht Duven af, dat al lang geleden in de Zaanstreek woonde en werkte. Jan Duven had omstreeks 1365 al visrechten in Jisp en Nek: zijn nageslacht woonde in Assendelft, waar Havick Jans Duven (ca. 1510-ca. 1580) een zoon had, genaamd Gerrit Havicz (1550-1614) die trouwde met Trijn Claes Duyves (geb 1635), dochter van Claes Cornelis alias Claes Duyves, schepen te Assend…
• Duyvis, bv Machinefabriek P Mplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis, bv Machinefabriek P M
  
  Machinefabriek te Koog. Het bedrijf werd opgericht als P. M. Duyvis & Co in november 1885 door ir. Pieter Mattheus Duyvis te Koog en Dirk Willem Stork (mede directeur van Stork & Co te Hengelo) als stille vennoot. Pieter was de zoon van Teewis Duyvis, eigenaar van zes oliemolens en een pelmolen. Zijn vader was tevens de oprichter van de firma T. Duyvis Jz Stoomoliefabriek, die uiteindelijk zou uitgroeien tot de bekende nootjesfabriek.
• Duyvis, Ericus Gerhardusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis, Ericus Gerhardus
  
  Koog aan de Zaan, 5 september 1852 - Koog aan de Zaan, 14 oktober 1937
  
  Ericus Gerhardus Duyvis, koopman, zoon van Teewis Duyvis Jansz (1825-1875), werd raadslid tot 1899 en enige jaren wethouder van Koog. Zijn vasthoudende verdediging van de noodzaak tot het beschikbaar stellen van middelen voor het aanleggen van een nieuwe sluis in Zaandam leidde uiteindelijk tot een succes.
• Duyvis, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis, Jacob
  
  (Zaandam, 19 november 1832 - Utrecht, 24 april 1908)
  
  Jacob Duyvis, fabrikant, koopman, gerstpeller, kamerlid en burgemeester van Koog aan de Zaan. Als lid van de Tweede Kamer voor een periode van twee jaar verhinderde hij in 1884 de terugkeer van oud-minister Kappeyne van de Coppello in de Kamer. Enkele malen voerde hij het woord bij economische onderwerpen en bij de behandeling van het initiatiefvoorstel-Reekers over de zeevisserij. Duyvis stelde zich welwillend op ten opzichte …
• Duyvis, Lizeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis, Lize
  
  Utrecht, 12 december 1889 - Apeldoorn, 5 augustus 1964
  
  Erica Louise (Lize) Hooft Hasselaer-Duyvis, beeldend kunstenaar woonachtig te Zaandam, kreeg haar opleiding van J. A. Zandleven, Willem E. Roelofs Jr. en Coba Ritsema. Tentoonstelling van de Bond van Kunstkringen in Nederlands-Indië in 1936. Het genre van de Zaanse schilderes is portret, stilleven en bloemen. Was lid van St. Lucas te Amsterdam, op welke tentoonstelling zij eveneens exposeerde. Behoorde tot De Amsterdamse Schil…
• Duyvis-Recterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis-Recter
  
  Oliefabriek te Koog. De historie van Duyvis gaat terug tot 1806, in welk jaar Teewis Duyvis van een ongehuwde oom de oliemolen De Halve Maan verkreeg. Hij werd zo de eerste Duyvis die olie sloeg. In 1850 vestigde zijn kleinzoon zich onder de naam T. Duyvis Jz. Het bedrijf bestond in dat jaar uit zes oliemolens met een capaciteit van 2400 ton lijn- en koolzaad per jaar en een pelmolen. In 1880 werd nabij de Pellekaanshoek te Koog door E.G. Duyvis Tz. de stoomoliefabriek 'De Zaan' g…