Buijs, Jaap
Jaap Jacob Buijs, ook wel Jaap Buys, boekhouder, houthandelaar, als verzetsman actief onder de schuilnaam Ruys, woonachtig aan de Rembrandtstraat 12 te Zaandam, werkte samen met Walraven van Hallplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHall, Walraven van
Amsterdam 10 januari 1906 - Haarlem 12 februari 1945 Walraven van Hall, bankier van het verzet 1906-1945 Verzetsman in de Tweede Wereldoorlog, landelijk belangrijk als leidend financier van het Nationaal Steunfonds. Dit fonds, opgericht 1942 voor de steun aan onderduikers en bijvoorbeeld zeemansvrouwen, werd van grote betekenis na de spoorwegstaking van 1944..
Voor de oorlog is Buijs overtuigd lid van de SDAP; hoewel hij, na te zijn begonnen als boekhouder, eigenaar is geworden van houthandel Onega. Dit is overigens geen bloeiend bedrijf; in de crisistijd is het een keer failliet gegaan. Van Hall is firmant van een Zaandams bankierskantoor. Ook hij staat, al is hij geen lid, met zijn ideeën vlak bij de SDAP.
Van Hall en Buijs, schuilnaam Rugs, maken beiden deel uit van het in 't begin van 1943 opgerichte Nationaal Comité van Verzet NCV, dat velerlei illegale activiteiten in het land op touw zet. Het omvat verschillende vooraanstaande figuren uit het bedrijfsleven en de ambtelijke wereld.
Beide Zaanse leden van het NCV zijn druk bezet met het werk op landelijk niveau. Daardoor wordt veel plaatselijk werk voor het comité gedaan door J.H. van der Stadt, directeur van Zaansch Veem aan de Oostzijde te Zaandam. Buijs betrekt daarbij ook A.W. Sabel, met wie hij bevriend is. Diens taak wordt het onderhouden van verbinding tussen het comité en het Zaanse bedrijfsleven; alsmede het coördineren van het verzet aan de Zaan.
Buijs is een belangrijk figuur in, en later ook voorzitter van, het natura-apparaat van het NCV, dat zich ten doel stelt de werknemers via de bedrijven extra voeding te verschaffen.
Walraven van Hall alias Van Tuyl, is de initiatiefnemer van de campagne om de Duitse Arbeitseinsatz te frustreren. Op eerste kerstdag 1944 komen o.a. Buijs en Sabel bijeen in de woning van Walraven van Hall aan de Westzijde. Ze beramen plannen om de oproep voor de Arbeitseinsatz te laten mislukken. Alle bevolkingsregisters moeten gekraakt in de nacht van de tweede kerstdag, dat lukt vrijwel overal. Ze maken een manifest dat oproept geen gehoor te geven aan de oproep voor de arbeidsdienst. Dit manifest wordt ook dezelfde nacht over de Duitse posters geplakt.
Duitsers voeren straatcontroles en razzia’s uit maar omdat er veel valse persoonsbewijzen in omloop zijn, alle bevolkingsregisters zijn overvallen en alle persoonsgegevens zijn verdwenen is het voor de bezetter onmogelijk om potentiële dwangarbeiders op te sporen. In januari 1945 verliezen de Duitsers de strijd om de onderduikers, de grondige Duitse administratie wordt, geleidelijk aan, meer en meer ontwricht.
Begin januari 1945 wordt een bijeenkomst van de stichting 40-44 verraden. Alle aanwezigen worden gearresteerd. Ook Van Hall. Onder zijn eigen naam. Van Hall heeft die dag, 27 januari 1945 zijn ‘echte’ persoonsbewijs bij zich, met daarin zijn eigen onschuldige naam: Walraven van Hall. De Duitsers weten niet dat ze Van Tuyl dé belangrijke verzetsman gevangen hebben.
Twee weken voor de arrestatie van Van Hall werd Jaap Buijs, als gevolg van verraad, door de Gestapo opgepakt. Toevallig wordt Walraven van Hall gevangen gezet in de cel naast Jaap Buijs. Ze doen of ze elkaar niet kennen. Van Hall leert Buijs klopsignalen. Ze hebben ze contact. Op 8 februari 1945 verraadt een medegevangene dat Van Tuyl de schuilnaam van Van Hall is.
12 februari 1945 tikte Van Hall dat hij zijn jas en hoed had moeten inleveren, een bewijs dat hij gefusilleerd zou worden. Jaap Buijs beloofde dat hij de rest van zijn leven zal omzien naar het gezin van Walraven. Jaap Buijs heeft zijn hele leven verdriet gehad over de dood van Walraven maar heeft zijn belofte waargemaakt.
Buijs werd op dinsdag 8 Mei, 's avonds half negen, als één der laatsten uit de Nederlandse gevangenis bevrijd. Verzwakt en uitgehongerd kwam hij thuis. De vreugde over de bevrijding van Jaap Buijs werd overschaduwd door het verlies van Walraven van Hall. De organisatie Nationaal Steun Fonds N.S.F, vond in D. Westra de gereedstaande opvolger van Van Hall. Met zijn medewerkers heeft hij de eindstreep weten te bereiken en het N.S.F. verder geleid.
Jaap Buijs maakte twee maanden na de bevrijding deel uit van de 50 leden tellende Nationale Advies Commissie die optrad in de periode, dat nog geen parlement fungeerde. Op 7 mei 1953 ontving hij de Medal of Freedom van de Amerikaanse ambassadeur. Jaap Buijs overleed in 1960.
Zie: Tweede Wereldoorlogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTweede Wereldoorlog
De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor de Zaanstreek en haar inwoners kunnen niet los worden gezien van wat toen elders gebeurde. Bezetting, verlies van vrijheid, armoede, deportaties, spoorwegstaking, honger, verzet en executies, de Zaanstreek kreeg er haar deel van. 3.