Verkopingen van ongezaagd hout, de Houtbeurs. De Zaanstreek, met name Zaandam en in mindere mate Westzaan, was een belangrijk gebied voor de Hollandse houthandel. Tussen 1655 en 1811 vonden er in Zaandam honderden houtveilingen plaats; het belang van de Zaanse houtveilingen is nationaal gezien overigens beperkt gebleven. De verklaring waarom in Zaandam eigen houtveilingen werden gehouden is niet eenduidig. Volgens Simon Hart was dit vooral ter bevoorrading van de eigen markt; de Zaanse scheeps-, molen-, en woningbouwers waren grote afnemers van het hout. Volgens Schillemans ontstonden de Zaanse veilingen echter ten gevolge van Amsterdamse protectionistische maatregelen; hout van Zaanse ondernemers mocht niet op de Amsterdamse veilingen verkocht worden.

De Zaandamse houtveilingen hadden plaats in en bij herbergen op de Dam, en soms bij makelaars thuis. In de eerste dertig jaar dat de veilingen werden gehouden (1655-1685) bedroeg het aantal houtveilingen in totaal 54. Tussen 1686 en 1704 waren er 206 veilingen; in de bloeiperiode, van 1705 tot 1724, werden er 513 veilingen gehouden en was Zaandam vermoedelijk de belangrijkste markt van het Rijnse hout in Holland; van 1725 tot 1744 waren er 375 veilingen; van 1745 tot 1780 296 veilingen; tussen 1781 en 1811 86 veilingen, cijfers ontleend aan Hart. Het topjaar was 1716, met 36 veilingen.

In Zaandam werd voor het overgrote deel Rijnlands hout geveild. Volgens Schillemans was Zaandam de houtstapel van Nederland, maar deze uitspraak lijkt dubieus. Er zijn altijd meer veilingen te Amsterdam dan te Zaandam geweest. Dit neemt niet weg dat de Zaandamse houtstapel van belang was voor de Hollandse houtmarkt. De Zaandamse Houtbeurs trok naast de eigen inwoners vooral, in volgorde van belangrijkheid Amsterdammers, Westzaners, Haarlemmers, Alkmaarders, Hoomers, Rotterdammers en Zaandijkers.

Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis: 2.6.2.

Literatuur:

• S. Hart, een bijdrage tot de geschiedenis van de houthandel, in: De Zaende 1948;
• C.A. Schillemans, De houtveilingen van Zaandam in de jaren 1655-1811, Den Haag 1947.