phaff_johannes

Amsterdam, 14 juni 1705 – Voorburg, 21 augustus 1762

Johannes Christiaansz Phaff, ook wel Johan, Kristeijaansz, Phaf, Pfaff of Pfaf, predikant, leraar en later plantage-eigenaar, nam het Luthersch predikantschap in Zaandam over van predikant Jacobus de Wijs van 23 februari 1727 tot 8 oktober 1741.

Op 24-jarige leeftijd trad hij in het huwelijk met Maartje Jans Kas op 13 september 1729 te Westzaan, Maartje Kas overleed een jaar later en werd begraven op 19 december 1730; in diezelfde maand werd dochter Alida Phaff op 3 december gedoopt.

Met zijn tweede vrouw, Debora Hendriks Spelder eveneens afkomstig uit Westzaan, verbond hij zich aan de huwelijkse plichten als 30-jarige op 6 november 1735. Johannes Phaff kreeg op 9 oktober 1741 in een aanstelling bij de Lutherse gemeente te Gouda waar hij tot 27 mei 1742 werkzaam bleef.

Vanuit het koloniale Suriname verzocht een Lutheraan uit Suriname de Lutherse kerkeraad van Amsterdam in 1714 hem een bewijs te zenden dat hij lidmaat van de gemeente te Amsterdam was, op grond waarvan hij te Suriname bij de gereformeerden aan het avondmaal mocht deelnemen. Nadat een tiental jaren samenkomsten aan huis werden gehouden, wendden enige inmiddels in Suriname woonachtige Lutheranen zich in 1740 tot de Amsterdamse kerkeraad met het verzoek een rekest te richten aan de Directeuren van de Geoctrooieerde Sociëteit van Suriname betreffende godsdienstvrijheid voor de Lutheranen te Suriname.

De Directeuren beslisten op het rekest: vrijheid van godsdienst in de kerken en op scholen in geheel Suriname. Zij kwamen verder nog overeen met de commissie dat:

  • de gemeente te Suriname zal onderhorig zijn aan de gemeente te Amsterdam; zendelingen zullen dus uit Amsterdam gezonden moeten worden.
  • een te bouwen kerk zal op gepaste afstand van de gereformeerde kerk geplaatst moeten worden en geen luidklokken mogen bevatten.
  • alles wat de gemeente onderneemt zal geschieden op eigen kosten.
  • beroepen predikanten zullen vóór hun vertrek voorgesteld worden aan de Directeuren en “… dezelfde douceurs genieten als de gereformeerde predikanten”.

In 1742 werd ‘zendeling’ Johannes Phaff bereid gevonden als predikant naar Suriname te worden uitgezonden waar hij in Zorgvliet aan de Commewijnerivier te Suriname arriveerde met zijn vrouw Debora Hendriks Spelder en dochter Alida Phaff uit zijn eerste huwelijk. De bedoeling was dat hij op zou treden als eerste predikant van de pas opgerichte Lutherse gemeente, en hij heeft enige tijd als zodanig gefunctioneerd. De allereerste doop werd door hem verricht op 6 januari 1743. Op 26 juni van datzelfde jaar doopte hij zijn eigen dochtertje Fransina Alida.

Na dit hoogtepunt volgden moeilijke jaren voor Phaff. Ook zijn tweede echtgenote Debora Spelder stierf. Met zijn loopbaan ging het niet naar wens. Er ontstond diepgaande onenigheid tussen dominee en gemeente. Pogingen tot verzoening mochten niet baten, zijn ontslag volgde in 1745.

De weduwnaar-dominee beproefde daarop zijn geluk in de liefde. In 1745 hertrouwde hij met Jeanne Houtkoopers weduwe van Pierre Thourron, die van haar eerste man de drie plantages Domburg, la Ressource en Liège aan de Surinamerivier had geërfd. Bovendien erfde zij van haar vader een deel van de grote plantage Houttuin aan de Para. Ook zijn derde huwelijk heeft niet lang mogen duren, Jeanne Houtkoopers stierf reeds twee jaar daarna. Phaff hield vier plantages aan het kortstondige huwelijk over.

In 1749 hertrouwde hij opnieuw, ditmaal met de uit de adel afkomstige Maria Emilia de la Rivière, weduwe van de fiscaal Halewijn van Werven. Zij was eigenaresse van de plantage Zorgvliet waar Phaff mede-eigenaar van werd. Een dominee als eigenaar was toch wel iets bijzonders. De slavenbevolking gaf de plantage dan ook de bijnaam ‘Domini’. Emilia bracht op 25 januari 1750 een dochter ter wereld: Johanna Emilie Phaff (1750-1830)

Na het huwelijk vertrok het paar naar Nederland. Phaff keerde in 1757 voor korte tijd terug, maar vertrok weer. In 1762 werd in de kerk van Paramaribo zijn dood bekendgemaakt.

Maria Emilia hertrouwde ten derde male, met kolonel Anthony van Pabst. Zij is nooit meer naar Suriname teruggekeerd.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/phaff_johannes.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:05
  • (Externe bewerking)