Schouwburg-concertzaal aan de Vincent van Goghweg in Zaandam. met ongeveer 700 zitplaatsen, geopend op 2 januari 1970. Zie de afbeelding op blz. 668. De Speeldoos. gebouwd onder architectuur van G.M.G. Bakker als noordelijke vleugel aan het Zaanlands Lyceum. dient ook als aula van deze scholengemeenschap. Als eerste in opdracht van de gemeente Zaandam gebouwde theater werden de tekorten in de exploitatie door deze gemeente gedragen, thans door Zaanstad. Het theater wordt namens de gemeente door een Stichting bestuurd. Jaarlijks wordt een aantal voorstellingen door beroepsgezelschappen gegeven, voorts wordt de accommodatie verhuurd, doorgaans voor uitvoeringen van plaatselijke verenigingen. ln het eerste volledige seizoen 1970-`71 bedroeg het aantal beroepsvoorstellingen 36, in het seizoen 1990-'91 beliep dit aantal bijna 70. In verband met het ontbreken van een kleine zaal wordt 'Kijkschuur De Lelie`. een voormalig pakhuis dat is herbouwd aan de Zaanse Schans, als zodanig door De Speeldoos gebruikt (in 1990391 18 beroepsvoorstellingen). Mede doordat voor concerten de akoestiek in De Speeldoos niet bevredigt, wordt hiervoor soms uitgeweken naar de Bullekerk in Zaandam (in 1990-`9l vier door De Speeldoos georganiseerde concerten). Voor de ongeveer 90 beroepsvoorstellingen en de in verhuur geboekte evenementen beschikt De Speeldoos over ongeveer 15 vaste medewerkers (technisch, administratief, horeca enz.). De ligging buiten het stadscentrum, onvoldoende technische outillage (het ontbreken van een zogenoemde `tonee1toren`), gebrek aan kleinere zaalruimten in hetzelfde gebouw en de weinig gelukkig gebleken combinatie aula-schouwburg, leidden inmiddels tot plannen voor een geheel nieuw te bouwen theater in het centrum van Zaandam. Verwacht wordt dat dit omstreeks 1995 gerealiseerd zal worden.