Spoorwegongeval Zaandam Kerstavond 1993
Op kerstavond 24 december 1993 vond er een spoorwegongeval plaats op de overgang van de Hoornse lijn en de Provincialeweg. Een auto reed met hoge snelheid in de richting van station Zaandam en negeerde de spoorbomen.Het eerste rijtuig werd in de flank geraakt en uit de rails gedrukt. De ontspoorde trein ramde een pijler van het bovenliggende spoorwegviaduct. De ravage was enorm. Een 45-jarige man uit Purmerend kwam om het leven, 31 inzittenden raakten gewond, waaronder de machinist en de conducteur
Door het ongeval kwamen er twijfels over dubbeldekstreinen en geduwde treinen.
Zaanse overweg zeer gevaarlijk
De overweg in Zaandam waar de fatale aanrijding plaatsvond, was destijds één van de gevaarlijkste van Nederland. Volgens een TNO-rapport is de situatie voor automobilisten zo onoverzichtelijk, dat de gesloten overweg gemakkelijk over het hoofd gezien kan worden. Het is al het derde ongeluk in korte tijd. Op 19 oktober kwam een Zaandammer bij het oversteken om het leven. Omwonenden zeggen dat er een toename van bijna-ongelukken is. Ze leiden dat af uit het veelvuldig stoppen van auto's met gierende remmen. Na een wegreconstructie zou er sneller worden gereden dan voorheen.
Sindsdien hebben zich op de overweg 49 aanrijdingen met de overwegbomen voorgedaan, achttien botsingen waarbij voor de overweg wachtende auto's waren betrokken en vijf dodelijke aanrijdingen tussen auto en trein. ,,De schade van al die ongevallen is waarschijnlijk hoger dan de vijftien miljoen gulden die de aanleg van een dubbelsporig viaduct had gekost,“ concludeert Vriesendorp achteraf.
800 kg vs 50 ton
Het ongeluk zou waarschijnlijk veel minder erg zijn geweest als de trein was voorzien van een koeievanger, een constructie voorop de trein die grote voorwerpen van het spoor duwt.
De 81 nieuwe Intercity-dubbeldekkers, die vanaf september 1994 gaan rijden, zijn hier standaard van voorzien. Op de al wat oudere 'koplopers' worden momenteel 'baanschuivers' aangebracht. De NS onderzoekt nu of ook de stoptrein-dubbeldekkers zo’n constructie krijgen.
Het spoorwegviaduct
Tijdens het openbare onderzoek van de Spoorwegongevallenraad werd duidelijk dat in 1975 foute inschattingen zijn gemaakt bij de verdubbeling van de spoorlijn Zaandam-Purmerend. Toen werd besloten één van de sporen via een viaduct over de weg te laten lopen en het andere gelijkvloers te handhaven. Uit rijproeven werd duidelijk dat vanuit Station Zaandam vertrekkende treinstellen niet voldoende snelheid hadden om de helling van het met de Betonprijs 1983 geprezen viaduct succesvol op te rijden.
Dat niet beide sporen over het viaduct lopen, is het gevolg van onenigheid tijdens de bouw. De NS wilden een dubbelsporige brug, maar de gemeente Zaanstad en de provincie Noord-Holland waren het daar niet mee eens. Het ministerie van verkeer stelde geen extra geld beschikbaar, waarna in 1976 de huidige situatie ontstond.